خانه فروغ الملک قوامی که امروزه با نام موزه هنر مشکین ‌فام شناخته می ‌شود یکی از جاذبه‌ های دیدنی شهر شیراز است که توسط خانواده مشکین ‌فام و به صورت خصوصی اداره می ‌شود.

این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۴۰ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه هنرهای تجسمی یا هنرهای معاصر شیراز در خانه فروغ الملک داماد قوام بزرگ دایر است. ساختمان این موزه بنایی مسکونی دارای آشپزخانه،‌ اصطبل، حمام و دو باب منزل مسکونی است که در سه طبقه، در اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی توسط فروغ الملک قوامی در زمینی به مساحت ۱۰۲۰ متر مربع ساخته شده است. در سال ۱۳۸۱ این بنا مرمت و بازسازی شده و به حسن مشکین فام واگذار گردید. وی نیز آن را به موزه هنرهای معاصر شیراز یا موزه مشکین فام تبدیل کرد.

در این موزه آثار هنرمندان معاصر فارس به ویژه آثار خانواده مشکین فام در قالب نقش برجسته، خوشنویسی، نقاشی، عکاسی، هنرهای تجسمی و …به نمایش گذاشته شده است.

مشخصات بنا
بنای موزه خانه ای قدیمی است انتهای کوچه ا‌ی بن ‌بست در بافت تاریخی شیراز واقع شده است. این خانه معروف که به خانه‌ فروغ‌ الملک (قوامی) معروف است، زمانی توسط «اسماعیل قوامی» به آموزش و پرورش شیراز اهدا شده است. کاشی سردر موزه هنوز عنوان «دبستان فروغ الملک» را بخود دارد.
این خانه در دو قسمت شمال و جنوب دو اتاق پنج دری دارد. در ضلع شمال‌ غربی سالن اصلی ساختمان به نام شاه ‌نشین قرار گرفته که دارای پنجره ‌های گره‌ کاری است. این شاه‌ نشین به وسیله حوضخانه‌ ای هشت ضلعی به قسمت اندرونی متصل است. هنر نقاشی روی سقف ‌ها یاد آور هنر دوره زندیه است. فضای داخلی موزه، مثل تمام خانه‌ های اعیانی قدیمی زیبا است، با همان پنجره ‌های مشبک و کاشی ‌کاری و حیاط‌ های اندرونی و بیرونی و هشتی و یک اتاق با مبلمان قدیمی از جمله مبل‌ های آینه‌ کاری شده.
اسکلت و ساختار اصلی بنا در پی سنگ با ملات گچ، دیوارها آجر با ملات گچ و خاک و در سقف تیرهای چوبی با پوشش گل و خاک و کاه گل است. تزئینات این بنا شامل تزئینات آجری، کاشی‌ کاری، نقاشی‌ های سقف و نقوش روی سنگ‌ ها به صورت حجاری می باشد.

مرمت این بنا در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان عمران و بهسازی شهری آغاز شد که شامل تعویض سقف ‌ها، مرمت کلیه آجرکاری ‌های نما، تعویض در و پنجره ‌های چوبی، کاشی ‌کاری حوض‌ ها و مرمت سقف حوض خانه است. این بنا از سال ۱۳۲۷ تا اواسط دهه ۵۰ با نام دبستان فروغ الملک مورد استفاده آموزش وپرورش قرار گرفته است. خانه فروغ الملک از سال ۱۳۸۱ پس از مرمت و بازسازی در اختیار آقای حسن مشکین ‌فام قرار گرفت و کاربری آن به موزه هنر معاصر فارس تغییر یافت.

آثار موزه
داخل اتاق‌ های خانه، فضاهایی برای نمایش آثار هنری سه نسل از خانواده‌ «مشکین فام» در نظر گرفته و در کنار این آثار، اثرهایی از دیگر هنرمندان فارس نیز وجود دارد که برخی توسط صاحب اثر و بعضی توسط مجموعه ‌داران به موزه هدیه شده‌ اند.
اشیاء موجود در موزه شامل صد ها قطعه از هنری است که طی بیش از نیم قرن توسط ایشان تهیه و گردآوری شد و شامل دو بخش عمده آثار هنری خانواده مشکین فام و آثار هنرمندان معاصر فارس است که بر حسب نوع اثر هنری یا تکنیک و دوره آفرینش در قالب بخش‌ هایی با آثار حجاری و نقش برجسته، خوشنویسی، نقاشی، عکاسی، هنرهای تجسمی و… تقسیم ‌بندی و به نمایش گذاشته شده است.

بخش آثار حجارى و نقش برجسته
در این بخش کارهاى استاد حاج حبیب مشکین ‌فام (۱۳۸۰ _ ۱۲۹۴) روى سنگ‌ هاى مختلف از جمله مرمر قرار دارد که شامل نقوش گل، حیوان، متون اسلامى از جمله آیات قرآن است که به دو شیوه «گود» و «برجسته» طراحى، خوشنویسى و کنده ‌کارى شده است.

بخش خوشنویسى
این بخش شامل سه قسمت متفاوت اما به‌ هم پیوسته است:
آثار خوشنویسى استاد حبیب مشکین ‌فام؛
آثار خوشنویسى محفل هنرى حاج حبیب مشکین ‌فام؛
آثار اساتید بزرگ خوشنویسى فارس و ایران.

بخش نقاشى
نقاشى ‌هاى موزه هنر مشکین ‌فام شامل مجموعه بسیار نفیس و متنوعى از آثار هنرمندان معاصر فارس است. در این بخش آثار ۳۰ هنرمند که معرف سه نسل از نقاشان معاصر فارس هستند، به نمایش درآمده است. این هنرمندان عبارتند از حسام ابریشمى، بیژن بهادرى کشکولى، على‌ اصغر تجویدى، خلیل توللى، قاسم حقیقى، بهرام خائف، بهنام خاوران، بهرام دبیرى، عباس دریسى، مهدى رضاییان، کاظم رضاییان، قاسم روزخوش، حسن زارع، غلامحسین صابر، علیرضا ظریف، علیرضا عطروش، احمد علامه دهر، سعید غلامى، جمشید کریمى، شهرام کریمى، محمدرضا کشاورزى، امید مشکسار، حسن مشکینفام، منوچهر معتبر، حسین میرزایى، مهرزاد نژند، حمیدرضا هیربد و غلام یونسى.
آثار حجمى و مجسمه ‌هاى هدایت‌ الله یوسفى نیز در این بخش قرار دارند.

کتابخانه
کتابخانه موزه شامل صدها جلد کتاب و مجله‌ هاى تخصصى مانند بریده جراید در زمینه فعالیت‌هاى هنرى، صدها کارت، بروشور، پوستر و کاتالوگ مربوط به رویدادهاى هنرى، آرشیو نوار، فیلم و سندى شامل مصاحبه ‌هایى با هنرمندان برجسته فارس و ایران، فیلم گزارش نمایشگاه ‌ها و رویدادهاى هنرى، نشست ‌ها و جلسات هنرى و ادبى، فیلم زندگى و آثار هنرمندان بزرگ جهان، موزه‌ ها و مراکز مهم هنرى جهان است.

دفتر مطالعات هنرهاى تجسمى
شامل شناخت هر چه بیشتر هنرمندان و آثار هنرى گذشته و حال، تهیه گزارش، تهیه عکس، فیلم و نوار از هنرمندان و آثار آ‌نها، تهیه جزوه و کاتالوگ براى استفاده علاقه‌ مندان و هنرمندان، چاپ و انتشار آثار هنرمندان فارس به‌ صورت کاتالوگ، کارت، بروشور، آلبوم و پوستر، ایجاد ارتباط با مراکز هنرى داخل و خارج از کشور.

اتاق قدیمى
در این بخش فضاى یک اتاق قدیمى همراه با مبل ‌ها، میز، بخارى، صندوقچه، ویترین، بشقاب‌ هاى چینى قدیمى، جعبه ‌هاى منبت‌ کارى شده گلدان ‌ها و… مربوط به خانواده مشکین‌ فام وجود دارد.

فروشگاه
در این بخش، تولیدات هنرى موزه شامل آثار هنرمندان فارس، از جمله تابلو، کتاب، آلبوم، نوار، کارتپستال، پوستر، آثار حجمى و سایر تألیفات به فروش مى ‌رسد.

مجموعه حاضر از نظر تعدد و تنوع بخش ‌هاى مربوط به یک دوره از تاریخ هنر معاصر بخشى از سرزمین ما کم‌ نظیر و شاید بی‌ نظیر است.

مرتبط:

نگاهی بر تاریخچه “بازار وکیل” شیراز

مسجد جامع عتیق شیراز

همه‎ چیز درباره دیدنی ‎های شیراز