روستای همت آباد از روستاهای کویری با پوشش گیاهی و جانوری نادر است که سالیانه گروه های توریستی زیادی از اقصی نقاط ایران و جهان، برای بازدید به این منطقه می آیند.

ریگ همت آباد (به نام ریگ آهنگران و پترگان نیز معروف است) در محدوده جغرافیایی ۶۰ درجه و ۳۴ دقیقه شرقی و ۳۳ درجه و ۳۵ دقیقه شمالی تا ۳۳ درجه و ۱۷ دقیقه شمالی در استان خراسان جنوبی در نزدیکی مرز افغانستان و دق پترگان قرار گرفته است.

وسعت حوضه این دشت بالغ بر ۴۴۰۰ کیلومتر مربع یا ۴۴۰۰۰۰ هکتار است که ۳۱۵۰ کیلومتر مربع یا ۳۱۵۰۰۰ هکتار آن دشت و بقیه را ارتفاعات تشکیل می دهند. بلندترین ارتفاع دشت قله سه پستان و پست ترین نقطه دشت با ۵۹۰ متر دق پترگان می باشد.

آب و هوای این دشت گرم و خشک و متوسط و بارندگی در سطح آن حدود ۱۵۰ میلیمتر و در ارتفاعات تا ۴۰۰ میلیمتر می باشد. متوسط عمق سطح آب در سال ۱۳۷۶، ۳۱ متر و متوسط سالانه افت سطح آب در این دشت ۸ متر برآورد شده است.

جهت تپه ها در نواحی شرق ریگزار به سمت شمال شرقی و در نواحی مرکزی و غربی فاقد جهت مشخص هستند. از میان ریگزار رود تجنود می گذرد که از کوههای آهنگران با تجمیع چشمه سارهای کارستی سرچشمه می گیرد و در سر شاخه ها دارای جریان آب دایم  با کیفیت عالی است. این رودخانه پس از عبور از کنار روستای تجنود وطی سیزده کیلومتر وارد ریگزار گردیده و مازاد سیلاب آن به دق پترگان می ریزد. این رودخانه جهتی غربی-شرقی دارد. از طریق بستر این رودخانه در صورت خشک بودن میتوان به کمک خودرو های دو دیفرانسیل، به دق پترگان رسید.

موقعیت جغرافیایی
ریگزار همت آباد از شمال به شهر و رودخانه حاجی آباد، از جنوب به روستای همت آباد و دشت گزخت، از شرق به دق پترگان و از غرب به ارتفاعات کوه میرزا عرب و تجنود محدود می گردد.

ویژگیها و پوشش گیاهی
ریگ همت آباد خراسان جنوبی کی از غنی ترین و فعالترین اکوسیستم بیابانی از نظر پوشش و تنوع گیاهی و جانوری در ایران است. پوشش گیاهی منطقه به دلیل بالا بودن سطح آبهای زیر زمینی انبوه و از نوع گیاهان شور پسند در نواحی شرقی و گیاهان ماسه پسند و استپی در نواحی غربی از جمله، قیچ، درمنه، تاغ، گز، دم گاوی، نتر، اسکنبیل، ریش بز، گون و … است. همچنین منطقه دارای نمونه گیاهی اندمیک دیودال رقیمی است که تحت حفاظت سازمان ملل در ذخیره گاه زیست کره منطقه قرار دارد. وجود نبکاها و درختان تاغ که بعضا تا ارتفاع پنج متر رشد کرده اند از دیگر ویژگیهای منحصر بفرد منطقه است.

زیست جانوری
پوشش جانوری منطقه شامل پرندگان بیابانی از جمله هوبره، زاغ بور، شاهین، چکاوک کاکلی، مگس گیر و … انواع مار و عقرب، گربه و روباه شنی، گرگ، کاراکال، جبیر، انواع آگاما و جکو و … است. پیش از ورود کویرنوردان به این منطقه کسی تصور نمی کرد که برخی گونه های نادر جانوری مانند گربه شنی هنوز در این منطقه وجود داشته باشد، اما اکنون که زیست این جانور در این منطقه ثابت شده، سازمان محیط زیست نیز برای حفاظت از آن برنامه ریزی کرده است.

امکانات و جاذبه های منطقه
روستای همت آباد که دارای کویر بکر و شنزارها و ریگزارهای زیاد جهت کویرنوردی و سافاری شن و اسکی شن و جاذبه های گردشگری دیگر مانند دق نمکی پترگان، لاله زارهای گله های شتر، شترسواری، آیین های سنتی و صنایع دستی عشایر طایفه بهلولی می باشد، میتواند مقصد گردشگری مناسبی برای شب مانی و اقامت محسوب شود. تجربه آسودن در زیر سیاه چادرهای عشایر این خطه و همسفره شدن با مردمان کویری موهبتی است که می توان در کنار اهالی همت آباد آن را درک کرد.

استعدادها و امکانات منطقه:

• سد بزرگ حاجی آباد با حجم آبگیری بالا و امکانات تفریحی
• دشت زیبای اسفدن و اکولوژی غنی گیاهی و جانوری
• ارتفاعات کوهستانی شاسکوه، زیرکوه و آهنگران با مسیرهای جذاب کوهنوردی–صخره نوردی و غارهای دیدنی، حیات وحش و شکارگاه
• ریگزارها و ماسه های روان فراوان با اکوسیستم غنی و جانوان خاص کویر با امکان برگزاری سافاری صحرا، کویرنوردی، تورهای گشت در کویر و..
• گله های شتر اهلی و وحشی و امکانات شترسواری
• مشارکت با زندگی عشایری و آداب و سنن جالب و مشارکت برجسته ترین کویرنوردان کشور
• سوغات منحصر بفرد زرشک و زعفران
• روستای ییلاقی تجنود با آبشارها و رودخانه زیبا در فاصله ده کیلومتری کویر
• وجود روستای متروک در ماسه زار با چشمه آب معدنی جهت احداث کمپ
• وجود آثار تاریخی مهم مانند مقبره بوزجمهر، قلعه قدیمی قائن و مسجد جامع
• وجود برخان های زیبا در تلماسه های بیابانی آهنگران جهت برگزاری تورهای کویرنوردی، رالی خودرو و سافاری

راهنمای گردشگری کویر و روستای همت آباد
کویر همت آباد شاید برای بسیاری از ایرانیان گمنام باشد، اما آوازه آن به آن سوی مرزها رسیده و به همین دلیل روستای همت آباد اکنون دارای دفتر کویرنوردی شده است. در صورت تمایل و بازدید از این منطقه، دق پترگان، گونه های گیاهی و جانوری، کویرنوردی و چشیدن طعم غذاهای سنتی می توانید با آقای بهلوری تماس حاصل فرمایید تا بهترین اوقات برای شما نیز رقم بخورد. آقای بهلوری تحصیل کرده رشته مدیریت جهانگردی از اهالی همین روستا بوده و به گرمی از مهمانان و گردشگرانی که به روستا وارد می شوند پذیرائی کرده و در اجرای یک برنامه خوب کویرنوردی و برنامه های جانبی می توانند به شما کمک کنند. آقای بهلوری (راهنمای کویر همت آباد): ۰۹۱۵۶۶۹۰۷۱۸

بهترین زمان سفر به کویر
بهار کویر از نیمه اسفند آغاز می شود و تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه می یابد. در این دو ماه زیباترین مناظر طبیعت در خشک ترین مناطق دنیا شکل می گیرد.

مسیر دسترسی
دسترسی به ریگزار از طریق جاده آسفالته حاجی آباد به همت آباد امکان پذیر است. همچنین از جاده بیرجند به دهستان یزدان واقع در مرز افغانستان و استفاده از جاده های منشعب خاکی میتوان وارد این ریگزار شد.

مرتبط:

شوش قوم _کویری گمشده در دل آذربایجان شرقی

کویر مصر _با دریای شن اصفهان آشنا هستید؟

مرنجاب ، کویری که شهاب بارانش دیدنی است