همدان شهر كهن و افسانه‌ای، با سابقه درخشان و فرهنگ غنی خود از همان آغاز، مهد تمدن، علم و هنر و حكمت و عرفان بوده اما این شهر مانند دیگر شهرهای ایران دارای جاذبه‌های بسیاری است كه یكی از این جاذبه‌های ناشناخته برج قربان در محله زندی‌ها نزدیك دبیرستان ابن سیناست. این بنا از یك برج ۱۲ ضلعی آجری با گنبد هرمی‌ شكل ۱۲ ترك آجری تشكیل شده و روی طاق سردابه این برج سنگ‌نوشته‌ای وجود دارد كه قدمت آن به سال ۱۰۰۹ هـ.ق می‌رسد. این بنا مدفن شیخ السلام حسن بن عطار حافظ ابو العلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی است.

این برج در تاریخ ۲۸/۳/۱۳۵۴ و به شماره۱۰۷۸/۳ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

برج قربان یکی از آثار تاریخی قرن هفتم یا هشتم هجری است، که در محل زندی های شهر همدان، بین چهار باغ شهید مدنی و خیابان طالقانی ، جنب دبیرستان ابن سینا واقع است. این بناء مدفن شیخ الاسلام حسن بن عطار حافظ ابوالعلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی است. عثکل ، جد اعلای او، عرب تبار بوده ولی او و پدرانش همدانی بوده اند. تاریخ وفات حافظ ابوالعلاء را ذیحجه ۴۸۸ هجری نوشته اند.

درباره علت نام گذاری این بنا به برج قربان معروف است که در جریان شورش افغان‌ها در اواخر دوره صفویه فردی به نام قربان این محل را سنگر گاه خود قرار داده و ضمن دفع شورشگران از اهالی محل دفاع کرده‌است از این رو مسجد وبقعه به نام او شهرت یافته‌است.

یاقوت حموی در جزء هشتم “معجم الادبا ” آورده است که : حافظ برای فرا گرفتن نحو، لغت، حدیث و علوم قرآنی، به بغداد، اصفهان و خراسان مسافرت نمود  اساتیدی چون حسین وباس، ابوعلی حداد ، ابوالقاسم بن بیان و ابوعبدا… قراوی را درک کرده است.

تا آنجا که بعدها ، حفاظ و بزرگان حدیث، از وی نقل حدیث و روایت کرده اند. او یکی از زهاد، محدثین و حافظان قرآن بوده و در طول زندگی اش وقت خویش را با قرآن و حدیث گذرانده و به ارشاد مردم زمان خود پرداخته است سپس به همدان مراجعت نمود و در محلی که فعلاً برج قربان نامیده می شود و در گذشته باب الاسد خوانده می شد، می زیسته است.

وی در ۱۹ جمادی الاول ۵۶۷، در سن ۷۹ سالگی در همدان وفات یافته و در سرداب برج مدفون شده است. از جمله تالیفاتش ، کتاب “الهادی و زاد المسافرین ” در ۵۰ مجلد می باشد. درباره مقام او اشعاری از خاقانی شروانیف و موفق بن احمد مکی موجود است. از شاگردان او می توان از ابن ممانی همدانی نام برد، که در جهاد بر ضد مغولان ، در سال ۶۱۸ هجری، خود و فرزندش به شهادت رسیده اند.
در سال ۱۳۱۲ و در حین انجام تعمیرات، در زیر برج سردابی یافتند، که کلیه قبور اشاره شده در آنجا قرار داشتند. این برج در تاریخ ۲۸/۳/۱۳۵۴ و به شماره ۱۰۷۸/۳ در فهرست آثار تاریخی و ملی ایران به ثبت رسیده است.

بعد از دیدن این برج می‌توانید با تله‌كابین بالاتر رفته و از میدان میسان گذشته و از آبشار و كتیبه‌هایی كه نشان از فرهنگ و تمدن ایران دارد هم دیدن كنید.

مرتبط:

گنبد علویان همدان

شیرین سو _سفری به کریدور استان همدان و زنجان

یونسکو در همدان _دروازه جهانی به سوی رونق گردشگری