معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی گفت: شرکت‌های خراسان رضوی قطعا حضور پرقدرتی در نمایشگاه اکسپو دبی خواهند داشت، اما به دلیل شرایط کرونا در خصوص زمان برگزاری آن بلاتکلیف هستیم.

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان‌رضوی گفت: خراسان رضوی با ۹۴ موزه فعال در جایگاه دوم موزه‌های کشور قرار دارد.

تاریخ را تا ۷۶۱ سال قبل ورق بزنید. حالا، سال ۶۶۰ هجری است و زمان حکومت اسماعیلیان. دورانی که خواجه نصیر، دانشمند جوان توس در کنار تمام فعالیت های علمی و فلسفی اش، سنگ بنای بزرگترین برج نجومی دنیا را هم گذاشته است. برج رادکان با ارتفاع ۲۵ متر که مهم ترین جزئیات تقویم خورشیدی را برای منجمان دوران مشخص خواهد کرد.

تا چند سال قبل تصور می شد که برج رادکان، آرامگاه یکی از ایلخانیان باشد، اما تحقیقات بعدی باستان شناسان مشخص کرد که این برج بلند با کلاهک جالبش، تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. برجی که در شهر چناران استان خراسان رضوی قرار گرفته و ارتباطی با برج رادکانی که در مینو دشت استان گلستان قرار گرفته ندارد. چرا که برج رادکان گلستان فاقد هر ویژگی نجومی است و تنها یک برج آرامگاهی به شمار می رود.

در ایران، شاید هیچ کس به اندازه مهندس «منوچهر آرین»، پژوهشگر نجوم باستانی روی اسرار برج شگفت انگیز رادکان پژوهش نکرده باشد. مهندس آرین که نتایج بررسی های خود را در کتاب «نگاهی دیگر به برج ها» گردآوری کرده، معتقد است که این برج سند استوار کار علمی خواجه نصیرالدین طوسی، منجم بزرگ ایران است و تاریخ منقوش بر کتیبه برج هم سال ۶۶۰ هجری قمری را نشان می دهد که همزمان با اتمام ساخت بناهای وابسته به رصد خانه مراغه است.

مهندس آرین در بررسی هایی که داشت، موفق شد در نوشته های کهن جغرافیا و تاریخ حافظ ابرو خوافی سندی محکم پیدا کند كه به ویژگی های نجومی برج رادکان اشاره داشت:

«قریه رادك خواجه نصیر را آنجا برجی بوده است كه دوازده دریچه داشته است. در هر برجی كه ماه نو شدی از یك دریچه می نموده است.»

خواجه نصیر هم در زیگ ایلخانی می آورد: «تاریخ فرس از كسور و كبایس خالی است و سال آن سیصد و شصت وپنج روز باشد و ماه ها سی روز و پنج روز زیادتی بر سیصد و شصت بعضی در آخر آبان و منجمان در آخر سال گیرند. در قدیم تاریخ بختنصر همچنین بوده است. و از جهت آنكه سال ها و ماه های این تاریخ از كسور خالی است، منجمان این تاریخ بیشتر بكار دارند…»

راز رادکان

برج رادکان ۱۲ دیوار خشتی پهن و بلند دارد که برج را به ۱۲ بخش ۳۰ درجه ای تقسیم می کنند. یعنی هر دیواره ۳۰ درجه از زاویه افق را در برمی گیرد. این در حالی است که دیوارها دو به دو با هم موازی هستند و بر هر کدام از آنها، ۳۶۵ ترک نی ستونی وجود دارد که برج را به ۳۶ ترک ۱۰ درجه ای تقسیم می کنند.

با این حساب، مشخص است که انتخاب مکان درها و دریچه ها در برج رادکان نمی تواند اتفاقی باشد. معماران بنا، دو دیوار موازی از ۱۲ دیوار اولیه این برج را در راستای نصف النهار ساخته اند و راستای درها هم در امتداد طلوع زمستان و غروب تابستان است. جایی در پهنه برج که می توان با توجه به آنها چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را تعیین کرد.در حقیقت این درها طوری تعبیه شده اند که پس از حرکت ۶۰درجه ای خورشید در افق، نور خورشید از دو در می گذرد و طلوع آغاز زمستان و غروب آغاز تابستان در افق برج دیده می شود. این راستاها پیش از بنای برج طراحی شده و اگر زمانی دیدید که طلوع از میان درها دیده می شود و به اوج جابجایی خود می رسد، باید بدانید که یلدا گذشته و آن روز شروع زمستان و دی ماه است.

در این دو تصویر می توانید طلوع یلدایی و غروب تابستانی ببینید. نور خورشید طوری می تابد که از میان دو در عبور کرده و در نتیجه زمان دقیق شروع این دو فصل را معین می کند. تصویر راست مربوط به شروع زمستان و تصویر چپ مربوط به شروع تابستان است.

در زیر گنبد بنا هم ۱۲ دریچه وجود دارد که به منجمان امکان پیدا کردن آغاز ۴ ماه تعیین کننده سال یعنی فروردین، تیر، مهر و دی را می داد و به این ترتیب، آنها می توانستند شروع هر فصل را با قطعیت اعلام کنند. اما امکانات تشخیصی برج رادکان به همین جا ختم نمی شود و در تمام سال، زمانی که خورشید به اوج خود می رسد، می توان آفتاب و سایه را بر ۲دیوار برج دید که به یک اندازه می شوند و نیم روز نجومی یا هنگام اذان ظهر را نشان می دهند.

راه دسترسی

برای دیدن برج نجومی رادکان که این روزها در دست مرمت است، باید به استان خراسان رضوی سفر کنید و به ۷۴ كیلومتری شمال مشهد بروید. جایی در ۲۶ كیلومتری شمال چناران، می توانید با کمک تابلوهای راهنما این برج را پیدا کنید.

مرتبط:

تور مجازی به ۴ مقصد گردشگری در خراسان رضوی

در استان خراسان رضوی واقع است. این آبشار در منطقه زیبای النگ حیدری در ارتفاعات هزار مسجد در نزدیکی کوه گوش اسبی و نورالی واقع است. نورعلی که به گویش محلی آن را« نورالی» می گویند قله ای از رشته کوه هزار مسجد است.

برای دسترسی به این آبشار به طرف شهرستان لایین واقع در خراسان رضوی حرکت کنید. سپس از لایین به روستای چهار راه بروید. روستای چهارراه آخرین روستا در این مسیر است. در فصل زمستان برای دسترسی به این روستا نیاز به خودرو کمک دار است. از این نقطه به بعد پیاده تا منطقه عرب چاه حرکت کنید. این محل بواسطه داشتن چشمه و اتاق خالی محل مناسبی برای شب مانی است. مسیر چهارراه تا عرب چاه از مسیر رودخانه عبور میکند.

هزار مسجد، این رشته کوه از شمال غربی به سمت جنوب غربی و در ادامه آن رشته کوه مزداوند (مزدوران) به ارتفاع ۱۲۰۰ متر، قره داغ به ارتفاع ۱۶۵۰ متر، کپه داغ و بالخان ترکمنستان کشیده شده‌است. بخشی از کوه‌های هزارمسجد را کپه داغ می‌نامند. در امتداد جاده درگز – قوچان، رشته کوه به نام الله اکبر خوانده می‌شود.ارتفاع قله اصلی هزار مسجد ۳۰۰۰ متر است.

در دامنه شمالی این رشته کوه، منطقه کلات نادری قرار گرفته و در کوهپایه‌های این کوهستان، دشت قره قوم ترکمنستان و در شما شرق آن مشهد قرار دارد. امتدادرشته کوه هزار مسجد در جنوب منطقه سرخس، از تپه‌های تشکیل شده‌است که ارتفاع آن از ۸۰۰ متر تجاوز نمی‌کند. رودخانه هریرود که در اینجا تجن نام دارد و مرز ایران و ترکمنستان را تشکیل می‌دهد، شکافی را در این تپه‌ها باز می‌کند و ارتفاع این تپه ها۲۵۰ متر است.

شهرستان لایین:

این منطقه ی ییلاقی ۳۰ کیلومتر آن طرف تر از  شمال شرق کلات قرار گرفته است و دارای رودخانه ای پر آب می باشد که مزارع روستاهای مابین لایین کهنه تا سنگ دیوار را سیراب می کند.این منطقه دارای آب و هوای معتدل کوهستانی می باشد و وجود آب فراوان آن را به سرزمینی سبز تبدیل نموده است. اوج زیبایی این منطقه در اردیبهشت موسم شکفتن شقایق های وحشی می باشد که فرشی از گل های شقایق بر روی زمین گسترده می شود، دیدن این منظره روح هر انسانی را نوازش می کند.. در این منطقه روستاهای خوش آب و هوای دیگری با تنوع گیاهی بسیار زیاد و مزارع شالی کاری شده از قبیل روستای چهارراه، سینی کهنه، بابا رمضان، سنگ دیوار، لایین کهنه و لایین نو وجود دارد که روستای سنگ دیوار در ۵۰۰ متری مرز ایران و ترکمنستان قرار گرفته است.

در این منطقه برنج کاری رونق فراوان دارد و کیفیت برنج های آن معروف می باشد.
به این منطقه لقب نگین هزار مسجد داده شده است.

مرتبط:

آشنایی با خوسف _کهن ترین شهرهای خراسان

در پی تماس‌های مردمی مبنی بر احتمال تخریب بخشی از روستای کنگ استان خراسان رضوی بر اساس طرح هادی این روستا و در معرض آسیب قرار گرفتن هویت تاریخی و جاذبه گردشگری این روستا؛ برای پی‌گیری این موضوع به گفت‌وگو با اهالی روستا و مسؤولان بخشداری آن نشستیم.

مدیر یک اقامتگاه بوم‌گردی روستای کنگ در خصوص تخریب روستای کنگ، اظهار کرد: جاده‌ای درست در وسط روستا در طرح هادی آورده شده که هدف از ساخت آن عملا دو قسمت کردن روستاست و خدمات‌رسانی و گازرسانی به روستا را از دلایل ساخت این موضوع مطرح کرده‌اند.

وی افزود: من به عنوان فردی که در این منطقه چندین سال به فعالیت‌های بوم‌گردی و گردشگری مشغولم، همراه با ساکنان روستا ایستاده‌ایم تا این کار را متوقف کنیم و از صبح امروز با فرمانداری، بخشداری و اداره میراث فرهنگی در ارتباط هستیم و کارهای مربوط به این تخریب را پیگیری می‌کنیم.
مدیر اقامت‌گاه‌ بوم‌گردی روستای کنگ خاطرنشان کرد: طی صحبت‌هایی که با آقای فرماندار داشتم متوجه شدم که اجازه تخریب باید با مجوز از فرمانداری باشد، به همین علت ما برای انجام این کار مقاومت می‌کنیم.

حسین‌پور مدعی شد: تصمیم ساخت این جاده در وسط روستا عملا بافت ۳۰۰۰ ساله روستا را به طور کامل از بین می‌برد ولی برخی نهادها در تلاشند که با ساخت جاده در میان روستا زمین‌های اطراف آن را به صورت تجاری به فروش برسانند؛ در حالی که این روستا یکی از اهداف گردشگری است و توریست‌های اروپایی فراوانی برای بازدید از آن به این منطقه سفر می‌کنند.

وی در خصوص خانه‌های ساکنان این روستا که در این طرح واقع می‌شود، مدعی شد: با برخی از ساکنان که خانه‌های آن‌ها در طرح تخریب واقع شده است صحبت شده و برای مجاب کردن ساکنان دلایلی مثل خدمت‌رسانی و گازرسانی مطرح شده است.
مدیر اقامتگاه بوم‌گردی روستای کنگ، تصریح کرد: البته کار ساخت جاده و تخریب روستا مخالفان و موافقانی نیز دارد و تعداد مخالفان بسیار بالاتر از موافقان است، ضمنا موافقان این طرح معتقدند که ساخت جاده در میان روستا باعث پیشرفت روستا و منطقه می‌شود در صورتی که این گونه نیست و این کار به تخریب کامل این روستای ۳۰۰۰ ساله می‌انجامد.
حسین‌پور عنوان کرد: برای اعمال تغییرات در این منطقه و مناطق روستایی دیگر باید نسخه‌ای بومی طرح شود و نسخه‌ای بر اساس ضوابط شهری که از طریق دهیاری و بخشداری اعمال شده است، برای این منطقه مناسب نیست.
وی اظهار کرد: نهادهایی از جمله دهیاری کنگ، شورای روستای کنگ و سازمان مسکن طرقبه و شاندیز برای تخریب بخشی از روستا و احداث جاده در میانه آن تصمیم‌گیری می‌کنند.
مدیر اقامتگاه بوم‌گردی روستای کنگ، ادامه داد: در حال حاضر اجرای این طرح متوقف شد؛ ضمنا طی صحبت‌هایی قرار شد که عده‌ای از کارشناسان اداره میراث‌فرهنگی مشاوره‌هایی را برای اجرای این طرح مطرح کنند.

بخشدار طرقبه همچنین در این‌باره گفت: در خصوص روستای کنگ طرح هادی مصوبی وجود دارد که سال ۱۳۸۸ توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به دهیاری ابلاغ شده و دهیاری نیز مسؤول اجرای طرح هادی در روستاست.

محمد قربانی اضافه کرد: طبق طرح‌هادی که به دهیاری ابلاغ شده باید این طرح اجرا شود، این طرح هادی در سال ۸۸ ابلاغ شده و تا سال ۱۳۹۸ اعتبار دارد و تا زمانی که طرح هادی جدید ابلاغ نشود طرح قبلی باید اجرا شود.

وی ادامه داد: در طرح هادی برای روستای کنگ خیابانی ۶ متری وجود دارد که چندین اداره در جلسه نهایی تصویب و در جلسات کمیته فنی با حضور کارشناسان میراث فرهنگی طرح خیابان ۶ متری را تهیه و به تصویب رساندند.

بخشدار طرقبه خاطرنشان کرد: شورا و دهیاری روستای کنگ امسال به دنبال اجرای طرح مصوب در چارچوب قانون هستند، ضمن این که حساسیت و نگرانی برای بافت تاریخی روستا را از طرف افراد علاقه‌مند به حوزه میراث فرهنگی و گردشگری کاملا درک می‌کنیم؛ چراکه این موضوع برای اعضاء شورا نیز دغدغه است و آنها در تلاشند که به بافت تاریخی روستا آسیبی وارد نشود.

قربانی عنوان کرد: طرح هادی به دهیاری ابلاغ شده و قرار است طی جلسه‌ای با حضور مسؤولان میراث‌فرهنگی، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شورا و دهیاری که در هفته آینده برگزار خواهد شد طرفین ملاحظات خاصی در مورد ضوابط اجرایی طرح هادی، بافت با ارزش روستای کنگ و ضوابط مربوط به میراث فرهنگی را به صورت مکتوب مطرح کنند و به شورا و دهیاری ابلاغ کنند تا اگر قرار است طرحی در روستا اجرا شود با رعایت تمام این ملاحظات باشد.

وی در خصوص رضایت اهالی روستا برای اجرای این طرح، تشریح کرد: بدون رضایت اهالی روستا امکان ندارد که دهیاری و شورای روستا بتوانند فعالیتی انجام دهند و از طرفی در مسیر معبری که قرار است بازگشایی شود دهیاری باید از مالکان موافقت‌نامه کتبی داشته باشد تا بتواند به ادامه فعالیت بپردازد.

در پایان به نظر می‌رسد برخی از سهل‌انگاری‌های انجام شده در جریان تدوین طرح هادی این روستا، آن را در معرض مشکلی بزرگ و آسیبی جدی قرار داده است؛ مسأله‌ای که اگر پیگیری برخی از اهالی روستا و مقاومت آنان در برابر آن وجود نداشت، اکنون شاهد فاجعه تخریب یک اثر بی‌نظیر تاریخی و هویتی در قلب خراسان بودیم.

این مسأله و مسائل مشابه در سالیان گذشته همواره گریبان‌گیر بافت‌های تاریخی و هویتی استان و کشور ما بوده است و متاسفانه مسؤولان همچنان با نگاه سهل‌انگارانه بافت‌های تاریخی را در معرض آسیب قرار می‌دهند و از دیگر سو برخی از افراد نیز به واسطه نفع شخصی خود، چشم بر مصالح فرهنگی و هویتی می‌بندند و قدم در راه تخریب می‌گذراند؛ راهی که اکنون خروارها اثر تاریخی و هویتی نابود شده را در خود می‌بیند و چیزی جز آه و حسرت برای فرهنگ‌دوستان و دغدغه‌مندان هویت خراسان و ایران باقی نگذاشته است.