از ویژگی ‌های معماری آن می ‌توان به سقف بلند، پنجره‌ های کوچک و بزرگ سفید و رنگی در حاشیه ‌ها و وسط سقف و همچنین ردیف ‌های منظم حجره ‌ها در کنار هم، اشاره کرد. این تیمچه در ۲ طبقه ساخته شده است که در هر یک از آنها ۲۶ حجره دارند. در هر سوی راهروی عریض تیمچه ۱۳ حجره قرار گرفته ‌اند. راه ورودی طبقه‌ همکف به طبقه‌ بالا از طریق «گوشواره ‌های» تیمچه است که کمی جلوتر از درب‌ های اصلی قرار دارد. در طبقه‌ همکف اغلب فرش فروشان حجره دارند و حجره‌ های طبقه‌ بالا بیشتر به کارهای جانبی مانند طراحی قالی و رفوگری اختصاص داده شده است. در این طبقه می ‌توانید ماهرترین رفوگران قالی و تابلو فرش، رنگ شناسان، رنگرزان و طراحان قالی را بیابید.

شکل و ساختار تیمچه تقریبا از دوران بنای آن تغییری نکرده است و دو در چوبی بزرگ در دو طرف آن به روی تالاری با سقفی بلند و چند گنبد پنجره‌ دار باز می ‌شود. این تیمچه به «قیز بسدی بازار» و «تلیسچی بازار» راه دارد.  امروزه تیمچه‌ مظفریه به بازار فرش تبریز تبدیل شده و محل خرید، فروش و خدمات مرمت انواع قالی و تابلو فرشهای نفیسی است که با هنرمندی قالیبافان تبریز به تصویر کشیده شده‌ اند و خانه ‌های مردم را با گل ‌های رنگارنگ و نقش‌ های اصیل ایرانی می ‌آرایند.

بازار تبریز محلی است که اگر برای خرید به آن وارد شوید، می ‌توانید تمام اقلام مورد نیاز خود را در آن پیدا کنید؛ اما تنها چیزی که به این بازار راه ندارد، فرش ماشینی است! با وجود فرش‌های نفیس و اصیل تبریزی، هیچ فرش ماشینی نمی‌تواند وارد این تیمچه و بازار شود. این یک ممنوعیت توافقی است و کسی حق ندارد در بازار تبریز یا تیمچه‌ مظفریه فرش ماشینی بفروشد.

اگر می ‌خواهید خانه‌ های خود را با فرش اصیل و زیبای ایرانی تبریز، زینت دهید، در این تیمچه می‌ توانید طبق سلیقه خود بهترین فرش را انتخاب کنید. قیمت قالی و تابلو فرش‌ های این تیمچه به ویژگیهای فرش بستگی دارد؛ یکی از مهم ‌ترین این ویژگیها ابعاد و اندازه‌ قالی است که تعیین کننده‌ اصلی قیمت فرش است. از دیگر معیارها می ‌توان به «رج شمار» اشاره کرد که در اصطلاح بازاری به آن «ریز قالی» می ‌گویند.؛ هرچه ریز قالی بیشتر باشد، قیمت فرش هم بالاتر است. معمولا برای قالی ‌های معمولی که در خانه ‌ها استفاده می ‌شود، ریز ۵۰ یا ۶۰ یا کمتر از آن خریداری میشود. منظور از ریز این است که بافنده در هر ۷ سانتیمتر ۵۰ یا ۶۰ گره (در قالی ‌هایی با ریز ۵۰ یا ۶۰) با الیاف پشمی یا ابریشمی بر چله‌ ها زده است.

الیاف استفاده شده در بافت فرش نیز بر قیمت آن تاثیر دارد و فرش ‌های ابریشمی گران‌ تر از فرش ‌های پشمی است. طرح ‌ها و رنگ قالی نیز می ‌تواند یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت فرش باشد. قالی‌ های تبریز طرح منحصر به‌ فردی دارند و رنگرزی الیاف با مواد گیاهی باعث شده است که رنگ و کیفیت بسیار خوبی داشته باشد. قالی‌ های پشمی هریس نیز با رنگ سرخ لاکی، با طرح ‌های زیبا و رازآلود علاقمندان خاص خود را دارد.

با فرا رسیدن ماه محرم، بازار تبریز، به ‌خصوص تیمچه‌ مظفریه رنگ و بوی دیگری دارد. از گذشته تاکنون بازار تبریز محل برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) است و از هشتم تا دوازدهم ماه محرم این عزاداری به تیمچه‌ مظفریه منتقل می ‌شود. در این ایام تمامی حجره‌ های این تیمچه بسته هستند و آنهایی هم که در حجره‌ خود را باز میگذارند، فقط به میزبانی از عزاداران سیدالشهدا و دادن نذری می ‌پردازند و هیچ خرید و فروشی در تیمچه انجام نمی ‌گیرد و همه جا حال و هوای ماتم و عاشورا دارد. تمام دسته‌ های عزاداری شهر، از تمامی محله ‌های تبریز در این مراسم شرکت می ‌کنند. دسته‌ ها از ساعت ۱۲ ظهر وارد تیمچه می‌ شوند و هر کدام ازآنها با عبور از تیمچه و نوحه ‌خوانی، سینه زن و زنجیر زن، جای خود را به دسته‌ بعدی می ‌دهند. پس در ایام محرم نیز با سفر به تبریز، هم از آثار تاریخی این شهر، مانند بازار و تیمچه‌ مظفریه دیدن کنید و هم با آداب و آیین ‌های عزاداری آن آشنا شوید.

مرتبط:

سفری به روستای لیقوان ، دره بهشت تبریز

همه چیز درباره ی ارگ علیشاه تبریز

آشنایی با خانه حیدرزاده تبریز

بزرگترین پارک جنگلی درون شهری شمال غرب کشور در اراضی ضلع جنوبی اتوبان کسایی تبریز احداث شده است. فاز اول  پارک جنگلی عباس میرزا در اسفند ماه سال ۱۳۸۹ بعنوان بزرگترین تفرجگاه شمالغرب به بهره برداری رسید. این تفرجگاه  ۱۸۰۰ هکتاری یکی از بزرگترین طرح های جنگل کاری کشور محسوب میگردد که با تکمیل این پارک جنگلی سرانه فضای سبز شهری تبریز پنج متر مربع افزایش خواهد یافت و به سرانه استاندارد جهانی فضای سبز خواهد رسید.

در کنار این حجم انبوه درختکاری فاز های تکمیلی و مجتمع های تفریحی همچون اکو موزه عشایر و بازیکده خانواده و مجموعه باغ پرندگان و کمپینگ خانواده و موزه حیات وحش و … نیز راه اندازی شده است که  با توجه به بدیع بودن خود در منطقه شمال‌ غرب این پارک می ‌تواند ‌بیشترین بازدید کننده از پارک ‌های گردشگری منطقه را داشته باشد.

انواع درخت و درختچه مثل اقاقيا، عرعر، زبان گنجشك، كاج سياه، سنجد، زالزالك، سرو خمره اي، سرو نقره اي، داغداغان، زرشك، رز، پيراكانتا، برگ نو و نيز انواع گلهاي زينتي در این منطقه کاشته شده اند.

امکانات  پارک جنگلی عباس میرزا شامل نمازخانه، وسایل بازی کودکان، سرویس بهداشتی، بازیکده سرپوشیده خانواده ها و آلاچیق است.

پروژه پارک جنگلی عباس میرزا در کنار اتوبان شهید کسایی به عنوان یکی از اصلی ترین ریه های شهری تبریز به شمار می رود و می تواند تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای این شهر داشته باشد.

لازم به یادآوری است که عباس میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار، ولیعهد شایسته ایران و والی آذربایجان بود. یکی از اقدامات او این بود که دستور داد شهرهای مهم آذربایجان مثل اردبیل، خوی، تبریز و … را از لحاظ ظاهری تغییر دهند و همچنین عمارت های دولتی و خیابان ها را اصلاح کنند و تفرجگاه هایی برای تفریح مردم بسازند.

مرتبط:

پارک جنگلی خشکه داران

آشنایی با پارک جنگلی قرق

پارک جنگلی نور _ درخششی در نور

خانه حیدرزاده در ۳۰۰۰ متر مربع با دو حیاط اندرونی و بیرونی در دو دوره اوائل و اواخر دوره قاجار ساخته شده است. بخش اصلی و وسیع آن متعلق به اواخر دوره قاجار بوده و طنبی واتاقهای جانبی جنوبشرقی این بنا متعلق به اوائل دوره قاجار است.

طاق و کاربندی و آجر کاری زیر زمین و حوضخانه این بنا از زیباترین کاربندیهای خانه های قدیمی استان میباشد. پنجره های طنبی ها دارای اروسی و شیشه های رنگی است.

این بنا در نقشه دارالسلطنه تبریز (۱۲۹۷ ه۰ق) به نام خانه حاج قلی خان سرتیپ آورده شده است. دقیق ترین اطلاعات موجود، غیر از عکس های هوایی سال ۱۳۳۵ و ۱۳۴۵، نقشه های تهیه شده در سال ۱۳۷۳ می باشد.

خانه حیدرزاده به دلیل ارزشهای تاریخی و معماری آن در سال ۱۳۷۸ تحت شماره ۲۵۲۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. این بنا در سال ۱۳۸۰ از سوی طرح پردیسان سازمان میراث فرهنگی کشور تملک و از آن تاریخ به عنوان مرکز اطلاع رسانی گردشگری شهر تبریز و استان آذربایجان شرقی تحت عملیات مرمت و احیاء قرار گرفت. خانه حیدرزاده  در دو طبقه بنا گردیده است.

این خانه دارای دو حیاط مستقل بیرونی و اندرونی است که توسط یک تالار با شکوه با پنجره های چوبی پرکار از هم جدا گردیده اند. در بخش زیرین حوض خانه ای زیبا قرار دارد که با طاق های چهار بخشی کم نظیر بندکشی برجسته و آجرهای رنگ شده تلألو خاصی دارد. فضاهای مختلف این بنا از طریق یک سرسرای مرکزی با ستون های گچ بری، پلکان عریض و با شکوه و نورگیر سقفی به یکدیگر ارتباط می یابد.

اتاق شاه نشین، اصلی ترین و زیباترین فضای خانه حیدرزاده است. در طرح مرمت و احیای مجموعه، کاربری اختصاص یافته به اتاق بصورت یک فضای چند منظوره مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به اینکه طیف وسیعی از فعالیتهای اطلاع رسانی می تواند از طریق نمایش نمونه های عینی آنها صورت پذیرد.

لذا اختصاص بخش هایی از بنا به فضاهای نمایشگاهی نیز امکان پذیر است. در این بنا تزیینات متنوعی وجود دارد که شامل در و پنجره های پرکار چوبی، نرده های فلزی، گچ بری، نقاشی، بخش زیرزمین مجموعه با طاق آهنگ منظم اجرا شده و روشنایی آن از طریق پنجره های روبه حیاط تأمین می گردد.

مرتبط:

آشنایی با مسجد جامع تبریز

همه چیز درباره ی ارگ علیشاه تبریز

سفری به روستای لیقوان ، دره بهشت تبریز

تاريخچه آب درماني يا ‘هيدروتراپي’ كه قديمي ترين شيوه درمان طبي نيز به حساب مي آيد به تمدنهاي مصر – يونان و روم باستان بر مي گردد به طوري كه درباريان مصر حوضچه هايي داشتند كه به آب آنها گل و گياه و روغن هاي خاص اضافه مي كردند و تصور مي كردند كه چشمه هاي آبگرم با بهبود روند گردش خون ،مي تواند براي سلامت انسان مفيد باشد.

مرتبط:

آشنایی با مسجد جامع تبریز

آشنایی با جنگل و آبگرم لاویج

سرعین-سرزمین چشمه های آبگرم

ارگ تبریز (علیشاه) نام یک بنای تاریخی در تبریز است. سبک معماری این بنا به شیوه آذری و معمار آن استاد فلکی تبریزی ذکر شده‌است.

این ارگ یکی از بلندترین دیوارهای تاریخی کشور و نماد شهر تبریز است. این ارگ در مرکز شهر تبریز، در ضلع جنوبی تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی قرار دارد و امروزه فضای پیرامون آن برای برگزاری نماز جمعه مورد استفاده قرار می‌گیرد و مصلای بزرگ تبریز در این مکان احداث شده‌است.

ارگ تبریز توسط خواجه تاج‌الدین علی‌شاه بنا شده‌است. این بنا براثر زمین‌لرزه و گذر زمان تا حدودی تخریب شده‌است. در محوطه ارگ، آثار تاریخی ارزشمندی همچون «مدرسهٔ نجات» که به‌عنوان یکی از نخستین مدارس ایران به‌شمار می‌رفت و نیز «سالن تئاتر شیر و خورشید» قرار داشت که در سال ۱۳۶۰ بخش اعظمی از ارگ توسط جهاد سازندگی با بولدوزر و مواد منفجره ویران شده‌است.

امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد برجای مانده‌است که خود موید شکوه و آبادانی آن در گذشته‌است. دیوارهای موجود در حقیقت تشکیل‌ دهندهٔ ایوان طا ق‌پوش عظیمی بوده‌است. ارتفاع احتمالی بنا تا خط آغاز طاق استوانه‌ای ۲۵ متر (البته با دقت در تناسب سازه‌های اثر ۳۶ متر صحیح به‌نظر می‌رسد) بوده‌است.

تاریخچه

بنای شكوهمند ارك تبریز بازمانده مسجدی است كه در فاصله سالهای ۷۱۶تا ۷۲۴ ه.ق به همت تاج الدین علیشاه جیلان تبریزی وزیر اولجایتو و بهادر خان از ایلخانان مغول ساخته شد. قسمت جنوبی این مسجد دارای طاق بزرگی بود و مورخان نوشته اند:به علت فرو نشستن بنیان و تعجیل در اتمام آن ، طاق مذكور شكسته و فروریخته است. بنایی كه اكنون به صورت سه دیوار بلند به شكل ایوان دیده میشود. قسمت مسقف مسجد بوده كه عرض و ارتفاع آن هر یك حدود ۳۰ متر است. در حفریات اخیر دریافتند كه ۷متر از دیوارها در زیر خاك مانده است. عرض دیوار حدود ۱۰ متر است و در داخل ، مركب از دو دیوار عریض و مستحكم است كه در چند مرحله به وسیله طاقهای متعدد متصل شده اند.

بنای اولیه ارگ در بین سال‌های ۷۱۸ تا ۷۳۹ هجری قمری با هدف ساخت آرامگاه بزرگی در صحن مسجد علیشاه تبریز در هنگام وزارت علیشاه انجام شد. با فروریختن سقف بنا به هنگام ساخت و نیز با فوت علیشاه ادامه ساخت بنا در آن زمان متوقف شد. با آغاز جنگ‌های ایران و روسیه در سال‌های ۱۸۰۴-۱۸۲۴ و جنگ ایران و انگلیس در ۱۸۵۷ این بنا و محوطه اطراف آن به سرعت به ارگی نظامی تغییر کاربری داده‌شد. به فرمان عباس میرزا ولیعهد قاجار سربازخانه٬ ستاد فرماندهی جنگ ارتش ایران٬ و کارخانه ریخته‌گری و توپ ریزی در محوطه ارگ تبریز ساخته شد. همچنین در عهد قاجار عمارت کلاه فرنگی نیز در همین محوطه ساخته شد. محوطه ارگ تبریز در دوران مختلف قاجار صحن ، محل زاویه و مدرسه علیشاه مبدل به انبار غلات و مخزن مهمات قشون گردید و حصاری دور آن كشیده شده و به نام ارگ مشهور شد

در دوران پس از مشروطه با هجوم روس‌ها مردم تبریز به دفاع در برابر تهاجم پرداختند. در این زمان ارگ نقطه تمرکز مدافعان تبریزی بود. آن‌ها توپی را نیز به بالای ارگ انتقال داده بودند تا در دفاع از مواضع خود از آن استفاده نمایند. با سقوط تبریز و به هنگام اشغال تبریز بدست قوای روس در سال ۱۲۹۰ روس‌ها دیوار ارگ را به توپ بستند. پس از اشغال نیز به علت بی مبالاتی روس‌ها در جابجایی، گلوله‌های توپ آتش بخشی از برج و باروی ارگ را فرا گرفت و آسیب زیادی به دیوارهای آن وارد آمد. در زمان مشروطیت هم بناهای اطراف آن مخزن مهمات دولتی بود. این مخزن به دست مشروطه خواهان افتاد و باعث تقویت آنان گردید. ازگ تبریز همیشه به صورت سنگری مستحكم و مسلط بر شهر تبریز محسوب میشده است.

تعرض به حریم ارگ علیشاه:

در دوران مشروطه و پس از آن در محوطهٔ ارگ، بناهای دیگری شامل مدرسهٔ نجات٬ یکی از نخستین مدارس سبک مدرن ایران و سالن تئاتر شیر و خورشید ساخته شده بود. در دوران پهلوی با تخریب الحاقات زمان قاجار باغ ملت در محوطه جنوبی ارک ساخته شد. بنای ارگ تبریز و محوطهٔ باستانی آن در  ۱۵ دی ۱۳۱۰ خورشیدی به شمارهٔ ۱۷۰ در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده‌است و نقشهٔ حریم استحفاظی قانونی و ظوابط حفاظتی آن در نشست ۲۹ خرداد ۱۳۵۷ شورای حفاظت آثار تاریخی اداره کل حفاظت آثار تاریخی مشخص و مورد تأیید اعضا قرار گرفته‌ است.

در سال ۱۳۱۰ حصار و باروهای قاجاری ارگ تخریب شد و ارگ با عنوان مسجد علی‌شاه به ثبت در فهرست آثار میراث فرهنگی ایران رسید. در سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ بیشتر سازه‌های قاجاری بنا با بهانه ایجاد فضای سبز تخریب شد. در سال ۱۳۶۰ به بهانه تاسیس مصلای نماز جمعه٬ دیوار شمالی عهد ایلخانی ارگ و به همراه پلکان قاجاری ارگ توسط جهاد سازندگی با استفاده از بولدوزر و مواد منفجره تخریب شد. در سال ۱۳۷۶ مجری طرح مصلای جدید تبریز در محدوده بنای ارگ اقدام به خاکبرداری عمیق در محدوده شرقی ارگ با استفاده از ماشین‌آلات سنگین نمودند. در نتیجه این خاکبرداری بازمانده‌های زیر‌ساخت های مسجد ارگ علیشاه نابود شد. در بازسازی ارگ مابین سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۹۱ توسط سازمان میراث فرهنگی ایران باقیمانده علایم و نشانه‌های مربوط به ساخت و ساز دوران قاجار از این بنا زدوده شد.

امروزه تنها بخشی از دیوارهای عظیم و محراب بسیار بلند شبستان جنوبی این مسجد برجای مانده‌است. همین بنای باقیمانده از ارگ نیز تحت تاثیر بنای مصلی جدید که با ارتفاعی بیشتر از میزان پیشبینی شده در طرح حفاظت ارک ساخته شده قرار دارد. بازمانده‌های ارگ حاکی از وجود یک ایوان به‌عرض ۳۰٬۱۵ متر و جرز و دیواهای کناری به ضخامت ۱۰٬۴۰ متر و پی‌ها و فونداسیونی ژرف و حجیم متناسب سازه‌های فوقانی و ارتفاع احتمالی بنا تا خط آغاز طاق استوانه‌ای ۲۵ متر بوده‌است.

آخرین تعرض به حریم ارگ علیشاه: نمازگذاران پارکینگ می‌خواهند

امروز درست دو دهه از احداث مصلی می‌گذرد که خبر رسیده حدود یک ماه است مجددا رفت و آمد ماشین‌ها در محوطه شروع شده است.

دوستداران میراث فرهنگی و مردمی که این بنا را نمادی از مقاومت و هویت شهرشان می‌دانند، پرس‌وجو می‌کنند.

واکنش‌ها علیه کنش‌ها

در همین راستا انجمن دوستداران میراث فرهنگی تبریز در تاریخ ۱۵ آبان‌ماه امسال در نامه‌ای به محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری، از او برای توقف احداث پارکینگ، ورود به مسئله و جلوگیری از ادامه خاک‌برداری را تقاضا کردند.

دو روز گذشت تا بالاخره اداره‌کل میراث فرهنگی استان، ۱۷ آبان‌ماه به خاک‌برداری‌های عرصه ارگ علیشاه واکنش نشان داد. مرتضی آبدار بخشایش مدیریت این اداره کل در مصاحبه‌ای اعلام کرد که “هیچ ساخت و سازی خارج از ضوابط میراث فرهنگی در حریم ارگ انجام نخواهد گرفت.”

آبدار در صحبت‌هایی گفته بود که طی جلسه‌ای با بنیاد مصلی (متولیِ ساخت بنای مصلی و پارکینگ آن) ادامه عملیات به بعد از بررسی مجدد باستانشناسی و اعلام نظر کارشناسان سازمان موکول شده است. این پارکینگ که از طرفی در حریم خانه‌ی تاریخی «فتح‌اله یِف» است، با ساخته شدنش ممکن است به حریم بصری آن هم آسیب بزند. در همین راستا آبدار در بخشی دیگر از مصاحبه‌اش اشاره کرده بود که “با ساخت و ساز در حیاط خانه فتح‌الله یف به منظور ایجاد پارکینگ زیرزمینی و در حد کف (صفر-صفر) انجام خواهد گرفت و بنایی خارج از کف حیاط احداث نمی‌شود.”

اما فقط چند ساعت پس از این اظهارنظر، ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی مجازی پخش شد که از ادامه فعالیت ماشین‌های سنگین در این محوطه خبر می‌داد. تا اینکه روز گذشته – ۱۸ آبان‌ماه – خبری مبنی بر توقف پروژه ساخت پارکینگ در حریم ارگ علیشاه از طرف معاونت میراث فرهنگی سازمان منتشر شد.

محمدحسن طالبیان نیز از اعزام هیاتی از کارشناسان به تبریز خبر داد و گفت: در دو روز گذشته با مقامات استانی تبریز تماس گرفته و نامه به مصلی و شهرداری از طرف مدیر استان ارسال شد و در حال حاضر پروژه احداث پارکینگ متوقف شده و هیاتی از کارشناسان نیز به تبریز اعزام شدند. گزارش کارشناسان پس از بررسی هفته آینده به شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال می‌شود تا تصمیمی دقیق و همه جانبه‌ای در جهت حفاظت از ارگ علیشاه گرفته شود.

ارگ تبریز از دید سیاحان:

ارگ یکی از بزرگترین سازه‌های شهر تبریز بود. ارگ علیشاه و مجموعه آن در زمان ساخت آن، شاخص ترین بنای شهر تبریز بوده و به نوشته جهانگردان تاریخی، تنها بنای شهر تبریز بوده که از دور دست دیده می شده است. همین باعث شده در گذر زمان بازدید کننده‌گان از شهر تبریز توجه ویژه‌ای به ارگ داشته باشند. این بنای عظیم در بیشتر سفرنامه ها و تواریخ وصف شده است که پاره‌ای از آن‌ها در ذیل آمده است:

ابن بطوطه می نویسد:

در بیرون از مسجد از دست راست مدرسه و از دست چپ زاویه ای وجود دارد و صحن آن با سنگ های مرمر فرش گردیده و دیوارها با كاشی پوشانده شده و جوی آبی از وسط آن می گذرد و انواع درختان و موها و یاسمین در آن به عمل آورده اند.

حمد الله مستوفی معاصر علیشاه می نویسد:

مسجد جامع بزرگی است كه صحن آن ۲۵ گز در ۲۰۰ است و در او صفه ای بزرگ از ایوان كسری به مداین بزرگتر.

بدر الدین محمود العینی می نویسد :در وسط صحن مسجد حوض مربعی بود كه هر ضلع آن ۱۵۰ زراع طول داشت و سكویی در وسط آن بود كه در هر سوی آن از دهان مجسمه شیر ، آب فرو میریخت . بالای سكو نیز فواره هشت گوشی بود كه دو دهانه آب پران داشت ، طاق نوك تیز محراب به وسیله دو ستون مسی اندلسی نگاه داشته میشد و قاب محراب با طلا و نقره تزئین ونقاشی شده بود. چراغهای مزین به زر و سیم با زنجیرهای مسی از سقف آویزان بودندو داخل طاق را روشن می كردندو پنجره های مشبك نیز هر كدام ۲۰ شیشه دایره ای مزین به طلا و نقره داشت.

تاجر ونیزی كه حدود سال ۸۸۶ ه.ق سومین سال سلطنت سلطان یعقوب آق قویونلو از تبریز دیدن كرده می نویسد: جامع علیشاه بلندترین بناهای تبریز و داراری صحن بزرگی است . در میان صحن حوضی دارد كه چهار گوش است. درازا و پهنای آن هز كدام به اندازه صدقدم و ژرفایش شش پاست و پلكانی از كنار استخر به ایوان آن منتهی میشود. طاق شبستان مسجد به قدری بلند است كه اگر كمان كشی تیری در كمان مناسبی قرار دهد و رها كند هرگز به طاق شبستان نمی رسد. دور مسجد را با سنگهای نفیسی طاق بندی كرده اند و طاق روی ستونهایی از مرمر قرار دارد و مرمر به اندازه ای ظریف و شفاف است كه به بلور نفیس می ماند. این مسجد سه در دارد كه هر كدام طاقی به عرض ۴۰ و بلندی ۲۰پا دارد . ستونهای دو سوی درها از سنگ مرمر نیست بلكه از سنگهای الوان ساخته شده است. بقیه طا ق با گچ مقرنس كاری و تزئین شده است.

مرتضی میزرا پسر عم نادر میرزا مولف تاریخ و جغرافیای دارالسطنه تبریز در سال ۱۲۹۸ ه۰ق از ارگ علیشاه یدن كرد و مشخصات بقایای این بنا را شرح داد ۶۰ سال پس از او دونالدویلبر مولف كتاب معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان علاوه بر توصیف دقیق بازمانده بنا ، نقشه جالبی از آن ترسیم كرد . از این اطلاعات معلوم میشود كه این بنا در زمان تاج الدین علیشاه مسجد جامع شهر و مزین به كاشی و ازاره سنگی و ستونهای مرمری و كتیبه ها و گچبریهای زیبایی بود و بعدها رو به ویرانی نهاده و متروك شده است.

نوشته احمد کسروی نیزجالب توجه است:

غزوخان (عزت‌الله خان) از وضع آشفتهٔ دوران محمدعلی شاه بهره جسته و برای چپاول تبریز با مستبدان همکاری کرده و به تبریز حمله‌ور شده‌بود. آزادی‌خواهان هم از زیر همین نقب به پشت دشمن حمله کردند و پیروز شدند. در مسجد کبود تبریز پشت صحن دوم به دهانه‌ای برخوردم که دریافتم نقبی است که به ارگ علی‌شاه می‌رسد.

همچنین بیت الله جمالی نیز نوشته است:

قسمتی از دانشسرای دختران تبریز که در محوطهٔ مسجد استاد و شاگرد سابق بنا شده‌است، چند سال پیش فرود می‌نشیند و گودال یا تونلی بزرگ نمایان می‌شود؛ اما برای آن‌که کاوش کنند، آن را پر کردند. احتمال می‌رود که تونل قسمتی از این را زیرزمینی بوده‌است؛ این راه به‌قدری بزرگ بود که می‌شد با درشکه از آن عبور کرد. پشت دیوار بلند ارگ تبریز در هر سه سمت ویرانه‌است با تکه باغی و خانه‌ای و مدرسه‌ای. دهانهٔ محراب ۳۸ پا است و ۶۹ پله که از آن بالا رفتیم. بین دو دیوار از سمت خاور ساخته شده‌است که در زمان سلطنت رضاشاه قسمتی از تپهٔ اطراف ارگ را به‌صورت باغ و گردشگاه عمومی درآوردند که ساختن سالن تئاتر آذربایجان هم در همین برنامه بوده‌است… به‌طوری که مشهود است در زیر ابن بنا، سه نقب یا دالان زیرزمینی وجود دارد که یک رشتهٔ آن از ارگ به شنب‌غازان و رشتهٔ دیگر به باغ‌میشهٔ فعلی -محل سابق ربع رشیدی- و رشته‌ای نیز از وسط بازار گذشته و پس از عبور از زیر رودخانهٔ آجی‌چای به حوالی فرودگاه می‌رسد.

آدرس:

مرکز شهر تبریز، در ضلع جنوبی تقاطع خیابان امام خمینی و فردوسی- جنب مصلی

نحوه دسترسی:

۱- از چهارراه شهنازبه طرف مصلی

۲- پشت خیابان شهناز(شریعتی جنوبی)، کوچه ارگ

در مسیر خیابان امام میتوانید از تاکسی، اتوبوسBRT، و خط واحدهای مسیر آبرسان-شریعتی استفاده کنید.

منبع:

مرتبط:

سفری به روستای لیقوان ، دره بهشت تبریز

خانه مشروطه تبریز چه جذابیتی دارد؟

آشنايي با برج شمس تبریزی