لواسان یکی از شهر‌های شهرستان شمیرانات در استان تهران و مرکز بخش لواسانات است. در اصطلاح عامیانه به این شهرلواسون‌ می‌گویند.   لواسان درّه‌ای است ییلاقی و خوش آب و هوا در دامنه‌های جنوبی کوه‌های البرز که به خاطر داشتن چشم‌انداز‌های بکر و زیبا ازرودخانه جاجرود و دریاچهٔ زیبای سد لتیان شهرت یافته‌است. طبیعت سرسبز لواسان از دامنه‌های شمالی این شهر آغاز می‌شود و تا ساحل دریاچه سد لتیان ادامه دارد. در چشم‌انداز‌های این منطقه می‌توان طبیعت را در چهار فصل سال به زیبایی هرچه بیشتر تماشا کرد.

تاریخچه لواسان

محله لواسان تهران دارای دو بخش لو و آسان است. لو به معنای لبه و تیغه کوه و آسان به معنای بالا آمدن و بلند شدن است. به طور کلی چنین می‌توان گفت که کلمه لواسان به معنای محل برآمدن خورشید است. لواسان در گذشته نام کوه دماوند بوده است و سپس لواسانات به غرب و جنوب غرب دماوند اطلاق شده است.
لواسان در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی به شهر تبدیل شد و نام روستاهایش را روی محله‌ها گذاشتند.
محله لواسان تهران از شمال به کوه‌های ورجین، باغدره، کند و افجه، از شرق به کوه‌های ایرا، لواسان کوه و جاجرود، از غرب به کوه‌های قصران و از جنوب به کوه‌های قوچک، زینکوه و تلو منتهی می‌شود.

دشت هویج یکی از زیباترین جاذبه‌های روستای افجه است که در ارتفاع ۲ هزار و ۴۰۰ متری از سطح دریا و در بالادست مرکز روستا، ناحیه گلندوک و لواسان قرار دارد. روایت‌های تاریخی مختلف حکایت از آن دارند که در روزگار گذشته بخش وسیعی از زمین‌های این دشت به کاشت هویج اختصاص داشته اما امروز اثری از این مزارع به چشم نمی‌خورد.

اگرچه کشاورزان محلی محصولات زیادی دردل این مزارع کاشته‌اند. مثل سایر روستاهای لواسان بیش از بقیه خودنمایی می‌کنند. برای رسیدن به دشت هویج ۲ مسیر پیش روی ما قرار دارد؛ اولی یک جاده آسفالته ۵ کیلومتری است که با عبور از جاده لشگرک ما را به لواسان و درنهایت افجه و دشت هویج می‌رساند.

راه دوم نیز ۸ کیلومتر مسافت دارد و به طرف شمال شرقی می‌رود. به دلیل کوهستانی بودن جاده رسیدن به دشت هویج در تابستان حدود یک ساعت و نیم و در زمستان به بیش از ۲ ساعت زمان نیاز دارد که ممکن است در فصل سرما گردشگران را با دردسرهایی روبرو کند. اغلب مسافرانی که به دشت هویج سفر می‌کنند گشتی در مزارع و باغ‌های آن زده و چند ساعتی را با طبیعت بکر این منطقه سپری می‌کنند.

پیاده‌روی در ارتفاعات و دره افجه

دیدن جاذبه‌های زیبا و مناظر بکر دره‌شمالی افجه نیز خالی از لطف نیست. این دره در فصول مختلف سال مورد توجه هزاران گردشگر قرار دارد و از این رو مورد توجه کوهنوردانی است که از مسیرهای آن برای صعود به قله‌های آتشکده، ساکا، یخچال و مهرچال استفاده می‌کنند. همچنین نقل شده است که یکی از راه‌های قدیمی افجه که به مسیر عبور پادشاهان صفوی اختصاص یافته بود از همین مسیر گذاشته و تا دشت لار ادامه می‌یابد.

آنها از این جاده برای شکار و تفرج استفاده می‌کردند؛ امروز می‌توان آثار کاروانسراهای صفوی را که در آن سوی دیواره صخره‌ای کوه و در انتهای دره واقع شده است مشاهده کرد. در امتداد این مسیر آبشار پسچویک در فاصله ۵/۱ کیلومتری شمال شرقی روستا و در منطقه یال کوه که مشرف به دشت هویج است، قرار دارد.

این آبشار حدود ۱۵ متر ارتفاع داشته و اطراف آن پوشیده از درخت‌های افرا است. آبشار زیبای موآب که در سینه‌کش قله ساکا و قبل از دشت هویج واقع شده است نیز در حدود ۱۸۰ متر ارتفاع دارد و بجز اواخر تابستان که تا حدی آرام و کم‌آب به نظر می‌رسد در سایر فصول پرآب و خروشان است.

از حمام صفویه تا سقاخانه چراغان

در شمال غرب دشت هویج و در مسیر صعود به قله آتشکده دشت «سبواستان» با درختان گردو و گیلاس خودنمایی می‌کند و آبشار چرند به ارتفاع ۴۵ متر از دامنه کوه به دره پایین دست آن سرازیر می‌شود. کمی آن‌طرف‌تر حمام تاریخی روستا که در مرکز بافت قدیمی واقع شده نظرها را به خود جلب می‌کند.

این حمام دارای ۲ بخش مجزای زنانه و مردانه بوده و بنای آن دارای طاق، گنبدهای عرقچین و قوس‌های جناغی است.اهالی قدمت حمام را به دوره صفوی یا اوایل حکومت قاجار نسبت می‌دهند اما همچنان فعال است و مردم روستا از آن استفاده می‌کنند. با پشت سر گذاشتن آبشار و دیدن معماری خاص حمام افجه به محله‌های قدیمی و بافت‌های اصیل این روستا می‌رسیم که در فاصله‌های نزدیک به هم قرار گرفته‌اند.

اگر به محله چراغان سری بزنید می‌توانید ضمن تماشای بافت دیدنی آن سقاخانه حضرت ابوالفضل¨ع را از نزدیک ببینید. این سقاخانه و درخت چنار کهنسالی که قدمت آن را به ۴۰۰ سال قبل نسبت داده‌اند از شهرت زیادی برخوردار هستند.   معماری قلعه ساکا و فراموشی قصر قجری قلعه مرتفع و بلند سربند یا ساکا که از ارتفاعات منطقه بر روستاهای امامه، راحت‌آباد، ناصرآباد، افجه و بخش عظیمی از لواسان اشراف دارد، از بناهای بسیار قدیمی این ناحیه است.

براساس آثار باقی مانده، مصالح به کار رفته در این بنا را سنگ لاشه، ملات گچ، ساروج، آجر، خشت و گل تشکیل داده است. سفال‌های یافت شده در پیرامون قلعه از انواع نخودی، نقش استامپی، نقش زیر لعاب و سفال‌های لعابدار سبز رنگ، لاجوردی و آبی است که قدمت قلعه را حداقل به قرون دوم و سوم دوره اسلامی می‌رساند.

این قلعه تا دوره صفوی فعال بوده و توسط اقوام بومی مورد استفاده قرار می‌گرفت و اکنون نیز در ردیف آثار ملی قرار دارد. به موازات این قلعه می‌توان بقایای قصر قجری را در ناحیه شمالی روستا و مشرف به باغ‌های پوشیده آن مشاهدات کرد.

این قصر به ناصرالدین شاه تعلق داشته و توسط اعتمادالدوله ساخته شده است. بجز پی، دیواری به ارتفاع ۵/۱ متر و طول یک متر و انبوهی از آجرهای قرمز رنگ اثری از این قصر برجا نمانده است، با این حال می‌توان به همین مقدار هم بسنده کرد و بقایای آن را از مرگ تدریجی مصون نگه داشت.

مرتبط:برگ جهان _روستایی زیبا و دیدنی