مسجد گوهرشاد یک مسجد جامع است که در دوره تیموریان در شهر مشهد، استان خراسان رضوی ساخته شده است. درحال‌حاضر این مسجد به‌عنوان یکی از سالن‌های نمازخانه در مجتمع حرم امام رضا(ع) فعالیت می‌کند.

تاریخچه

این بنا را به‌دستور شاهزاده گوهرشاد، همسر شاهرخ از سلسله تیموریان در سال ۱۴۱۸ ق ساخته‌اند. معمار این بنا قوام‌الدین شیرازی بود که مسئولیت بسیاری از بناهای بزرگ شاهرخ را برعهده داشت. این معمار برجسته با نیروی انسانی، معماری شگفت‌انگیز و تزئینی که از شیراز و اصفهان تهیه شده، این بنا را ساخت.

این مسجد در دوره صفویه و قاجار برخی از بازسازی‌های جدی را پشت‌سر گذاشت. این بنا چهار ایوان و یک حیاط به طول ۵۰ متر × ۵۵ متر و همچنین چندین شبستان دارد. کتیبه‌های متنوعی که روی کاشی‌های معرق موجود در مسجد و حیاط آن یافت شده از نام شاه‌های بزرگ صفوی مانند شاه عباس، شاه سلطان حسین، شاه سلیمان صفوی یاد می‌کند. این کتیبه‌ها جانفشانی آن‌ها را نسبت‌به حرم و صحن‌هایی که در مسجد انجام داده‌اند، شرح می‌دهد. با خرید تور مشهد می‌توانید از این مسجد زیبا بازدید کنید.

گنبد مسجد در سال ۱۹۱۱ میلادی در بمب‌گذاری توسط نیروهای امپراتوری روسیه به‌شدت آسیب دید. در دهه ۱۹۶۰، بیش از پنج قرن پس از ساخت اولیه آن، گنبد مسجد گوهرشاد درمعرض خطر جدی، خسارات ناشی از زلزله‌های مختلف با گذشت زمان، بمباران‌های کشور روسیه در سال ۱۹۱۱ و حمله به مسجد توسط رضاخان زمان شورش ۱۹۳۵ نیاز به بازسازی داشت. به‌دستور محمدرضا پهلوی، کاشی‌های گنبد باستانی در دهه ۱۹۶۰ برداشته و پوسته خارجی آن برچیده شد. برای رفع خطرات ساختاری، یک پوسته خارجی جدید با قاب آهنی و پوشش سیمانی روی آن ساختند. سپس گنبد مجدد کاشی‌کاری شده و به روشی مشابه اصل بازسازی شد. چنین تعمیراتی لازم بود، اما هویت تاریخی مسجد را برای همیشه تغییر ‌داد. معماران و کارشناسان مرمت آثار باستانی در دهه ۱۹۶۰، ایوان شرقی مسجد را نیز موردمرمت قرار دادند.

پس از وقوع انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای برای کل مجموعه حرم پیش‌بینی کردند. یک حیاط جدید به نام “صحن قدس” به قسمت پشتی مسجد گوهرشاد اضافه شده است، جایی که بازار تاریخی مسجد در آنجا برپا بود.

طراحی

اولین و بزرگ‌ترین بنای ماندگار قرن پانزدهم، مسجد زیبای گوهر شاد است که اکنون در حرم مطهر امام رضا(ع) مشهد قرار دارد. پورتال آن به‌سبک قوس سمرقند در طاق ادامه پیدا می‌کند. این مسجد طاقچه‌های تزئین‌شده زیادی دارد که به آن عمق و قدرت می‌بخشد. مناره‌های ضخیم و برج مانند، که با گوشه‌های بیرونی صفحه پورتال ادغام شده، تا سطح زمین امتداد پیدا می‌کند. این مناره‌ها همراه تعداد زیادی سنگ مرمر، به این مجموعه احساس استحکام لازم را برای پشتیبانی از رنگ مرفه آن می‌بخشد. کل نمای مسجد با آجر مینا، موزاییک و سفال طراحی شده است. برای بازدید از این مکان مقدس به رزرو هتل مشهد پرداخته و سفر خود را با تور مشهد آغاز کنید.

 

مقیاس کامل رنگ‌ها شامل یک کبالت آبی و فیروزه‌ای سفید، سبز شفاف، زرد، زعفرانی، بادمجانی و آینه‌های آفتابی است؛ همه تناژها در چندین رنگ در نوسان هستند.

مسجد گوهرشاد

این مسجد هشت ایوان دارد که یکی از با شکوه‌ترین‌های آن‌ها در ضلع جنوبی مسجد قرار گرفته و آن را به‌نام مقصور ایوان نام‌گذاری کرده‌اند. کتیبه‌ای عالی روی دیوارهای محور ایوان وجود دارد که فرزند گوهرشاد آن را ساخته شده است. همچنین تاریخ ساخت مسجد را نیز در آن نوشته‌اند. صحن که حکاکی ظریف و کتیبه‌ای روی آن دارد، از سنگ مرمر ساخته شده و نمایانگر سبک خاصی از هنر مربوط به آن دوران است. منبر آن نیز جنسی از چوب دارد؛ چوبی که از گردو و گلابی ساخته شده و به‌دلیل داربست‌های خیره‌کننده چوب و عدم وجود میخ در ساختار آن یکی از عناصر قابل‌توجه در ایوان است. می‌توانید آن‌ها را نیز به جنبه‌های جالب و دیدنی این مسجد اضافه کنید.

منبر جذاب مسجد گوهرشاد توسط محمد خراسانی در سلسله قاجار ساخته شده است. با توجه به ویژگی‌های خاص و سن منبر، آن را منبر صاحب‌الزمان نیز می‌نامند. نام گوهرشاد روی کاشی معرق با طراحی منحصربه‌فرد نوشته شده است. با خرید تور مشهد سفر خود را آغاز کرده و جاذبه‌های این شهر شگفت‌انگیز را ببینید.

 

بسیاری از بلایای طبیعی و فعالیت‌های انسانی در زمان‌های مختلف باعث آسیب‌های زیاد به مسجد گوهرشاد شده است. زلزله‌ای که برخی از قسمت‌های ایوان را ویران کرد، ازجمله این بلایای طبیعی به‌شمار می‌آید. پس از حمله روسی‌ها، برخی خسارت‌های بسیار جدی به گنبد وارد شده، اما همه آن‌ها تعمیر شده‌اند. با رزرو هتل مشهد به این شهر دیدنی سفر کنید.

بهترین زمان برای رفتن چه‌زمانی است؟

احتمالا نوروز و مناسبت‌های خاص مذهبی بهترین زمان برای بازدید از مسجد گوهرشاد است؛ اما هیچ محدودیتی برای بازدید از این مسجد تاریخی وجود ندارد، بنابراین زائران و گردشگران می‌توانند هر زمان به آن‌جا بروند.

مسجد گوهرشاد در شهر مشهد، در شرق ایران، واقع شده است. دو مسیر اصلی برای رسیدن به آن‌جا پیش‌رو دارید. مسیر اول ازطریق بلوار امام رضا(ع) است و حدود ۱۵ دقیقه از ورودی اصلی شهر فاصله دارد. مسیر دیگر ازطریق خیابان عنصری حدود ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.

مرتبط:

مشهد مقصدی برای زیارت، طبیعت‌گردی و تاریخ‌گردی

تاریخچه موزه باغ ملک آباد مشهد

پارک طبیعی هفت حوض در مشهد