زمانی که گردشگران به محلی وارد می‌شوند می‌بایست هزینه‌هایی را بپردازند و این باعث پیدایش صنعتی به نام صنعت گردشگری شده است. صنعت گردشگری به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها، خدمات و صنایع می‌گویند که امکانات رفاهی را برای مسافران فراهم می‌آورد.
صنعت گردشگری در دهه‌های اخیر رشد سریعی در توسعه اقتصادی جهان داشته است. نقش گردشگری به‌عنوان منبع جدیدی برای اشتغال، کسب درآمد، دریافت‌های مالیاتی بیشتر، جذب ارز و تقویت زیرساخت‌های اجتماعی که موجب رشد و توسعه صنایع دیگر می‌شود، تائید شده است. این صنعت در جهان به‌عنوان منبع درآمدی پراهمیت تعریف‌شده و موجب رشد بخش خصوصی کشورها می‌شود. یکی از مهم‌ترین آثار رشد گردشگری، اشتغال‌زایی است که در توسعه و گسترش فرصت‌های شغلی برای اقشار مختلف جامعه مؤثر است.
امروزه گردشگری یکی از بخش‌های اقتصادی با رشد بسیار بالا در جهان است. صنعت گردشگری به‌عنوان صنعتی پویا، بخش مهمی از فعالیت‌های اقتصادی کشورها را به خود اختصاص داده است. بر اساس پیش‌بینی سازمان جهانگردی، در سال ۲۰۲۰ حدود یک و نیم میلیارد نفر به گردشگری خواهند پرداخت و درآمدهای ناشی از گردشگری بین‌المللی در این سال به یک و نیم تریلیون دلار خواهد رسید.
انواع فعالیت‌های گردشگری، هم مناسب سرمایه‌گذاران کلان است که به کسب‌وکارهای بزرگ فکر می‌کنند و هم کارآفرینانی که سرمایه‌ی کلان ندارند. موارد متعدی وجود دارد که یا فی ذاتِ فعالیت گردشگری محسوب شده و یا به‌عنوان مکمل عملیات گردشگری در نظر گرفته می‌شوند ازجمله: بلیط‌فروشی و رزرو خدمات، خدمات راهنمای گردشگری (که در این زمینه تسلط به زبان خارجی و شناخت منطقه‌ی مورد بازدید لازم است.)، خدمات رستوران و کافه (با انواع غذاهای ایرانی و فرنگی و به‌ویژه غذاهای محلی و سایر خوراکی‌ها)، انواع هتل و اقامتگاه‌ها ازجمله اقامتگاه‌های بوم‌گردی، خدمات حمل‌ونقل (مانند اتوبوس‌های باکیفیت، تاکسی‌ها، ون‌ها و…)، خدمات کرایه اقلام مختلف (ازجمله خودرو، جت‌اسکی، قایق، اسب، شتر و… و آنچه گردشگران لازم دارند ولی نمی‌توانند آنها را در سفر همراه خود داشته باشند.)، تهیه و عرضه‌ی سوغات (صنایع‌دستی و شیرینیجات محلی، هدیه‌های جذاب، لباس‌های سنتی و مانند آن)، ارائه‌ی مشاوره در زمینه‌ی گردشگری و کسب‌وکار با دامنه‌ی متنوعی از مشتریان از شرکت‌های خصوصی تا سازمان‌های دولتی یا گردشگران شخصی، خدمات گردشگری جنبی و بازدید از مکان‌های دیگر، ارائه‌ی تور برای همایش‌ها، جشنواره‌ها، مراسم‌ها نمایشگاه‌ها و رخدادهای جذاب (برای جذب افراد و شرکت‌هایی که به‌دنبال معرفی و بازاریابی محصولات و خدماتشان هستند.)، وبلاگ‌نویسی و طراحی فضای مجازی درباره‌ی سفر و گردشگری (اگر مطالب جذاب و سودمندی نوشته و بازدیدکنندگان زیادی جذب شود، با تکیه بر ترافیک بالای وبلاگ می‌توان درآمد تبلیغاتی آنلاین در سایت به دست آورد…)، ارائه‌ی طرح‌های پرداخت پس از سفر از سوی مؤسسات مالی برای افرادی که امکان پس‌انداز پول را ندارند با لحاظ سودی که بابت دریافت این خدمات پرداخت می‌کنند، محافظت از گردشگران (در قالب خدمت‌رسانی توسط محافظ شخصی به‌ویژه برای افراد مشهور) و فعالیت‌های دیگری از این قبیل.
استفاده از ظرفیت بسترهای آبی برای راه‌اندازی مراکز تفریحی و گردشگری، از راه‌های توسعه بازار گردشگری است. محدوده اجرای مکان‌ها و موقعیت‌های گردشگری شامل دریاچه سدهای بزرگ و اراضی اطراف آنها، رودخانه‌ها و بستر و حریم آنها، چشمه‌ها، آب‌های معدنی گرم، آبشارها، سدهای کوچک، آب‌بندان‌ها، قنات‌ها و سازه‌های فرهنگی و تاریخی آبی است که فعالیت‌های گردشگری و تفریحی در این مکان‌ها یا پیرامون آنها طبق ضوابط مربوطه قابلیت انجام دارد که به نمونه‌هایی از آن در استان گلستان پرداخته می‌شود:
۱ – آبشارها: در شهرستان‌های جنوبی استان گلستان، در اعماق جنگل‌های هیرکانی به دلیل عوارض زمین‌شناسی و گسل‌ها و چین‌های متعدد، آبشارهای زیبایی در مسیر رودخانه‌ها به وجود آمده که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. ازجمله این آبشارها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: شهرستان بندرگز: (آبشارهای: لوارد و شرشر)، شهرستان کردکوی: (آبشارهای: دو آب، سرکلاته و شادان یا هفت‌طبقه)، شهرستان گرگان: (آبشارهای: باران کوه، رنگو، دو قلوی زیارت و نومل)، شهرستان علی آبادکتول: (آبشارهای: کبودوال، الامن، اوشرشر، وجادره و چلی)، شهرستان رامیان: (آبشارهای: اوبن، اوتره، پشمکی، جوزک، سرخه کمر، سید کلاته، شفیع آباد، نیلبرگ و آبشارهای ۱۲ گانه شیرآباد)، شهرستان مینودشت: (آبشارهای: باقرآباد، شارلوق، حسینا، ساسنگ، سران، سرخو، لولومو و آبشارهای یکه سور) و شهرستان گالیکش: (آبشارهای: آق سو، جنگل گلستان، سو و مجموعه آبشارهای پلکانی لوه).
۲ – چشمه‌ها و گل‌فشان‌ها: چشمه‌های متعدی در استان جاری هستند که می‌توانند به‌عنوان محلی برای گردشگری موردتوجه بیشتر قرار گیرند ازجمله: چشمه آبگرم زیارت و چشمه گل زرد در گرگان، چشمه گل در رامیان، چشمه پیرغار، چشمه کرنکفتر، چشمه لوه، چشمه لال، چشمه گوگل و یل چشمه پایین در گالیکش، چشمه زاو، چشمه آق‌سو، یل چشمه بالا در کلاله و دهها چشمه دیگر. همچنین وجود گل‌فشانهای نفتلیجه، قارنیارق، اینچه و گوبکلجه در شهرستان گمیشان نیز می‌توانند ظرفیت‌هایی از منابع آبی برای گردشگری به شمار روند.
۳ – سدهای بزرگ و کوچک مخزنی: حدود ۱۸۰ سد بزرگ در کشور احداث شده که در اطراف اکثر آنها ظرفیت ایجاد فضا برای تفریح و اقامت وجود دارد، به‌خصوص از دریاچه سدهایی که مصرف کشاورزی دارند می‌توان برای تفریحات و ورزش‌های آبی استفاده کرد. در استان گلستان نیز ۱۴ سد بزرگ مخزنی شامل: کوثر، شهید چمران، بوستان، گلستان، شهید ایمری، شهید قربانی، نگارستان (کبودوال)، وشمگیر، شهید دستغیب، کرند، دانشمند، اینچه‌برون، تالاب – سد آلماگل و تالاب – سد آلاگل و سه سد تنظیمی لاستیکی در مسیر گرگانرود به نام‌های گنبد، دیگچه و خواجه نفس احداث شده و در دست بهره‌برداری است. همچنین سدهای در دست‌ساخت نرماب و آقدکش و سدهای در دست مطالعه قره‌چای و شصت‌کلاته نیز از ظرفیت‌های بالقوه گردشگری در استان گلستان هستند.
استفاده از سدهای کوچک مخزنی و آب‌بندان‌های تأمین آب زراعی برای گردشگری نیز همانند سدهای بزرگ مخزنی، امکان دیگری در این راستا است. حدود ۱۳۰ سد کوچک مخزنی و آب‌بندان زراعی و دومنظوره در استان گلستان، منابع عظیم آبی هستند که می‌توانند به خدمت این موضوع در آیند.
در سدها و تأسیسات آبی استان می‌توان موارد متعددی مانند بازدید تأسیسات سد، تله‌کابین، تله سیژ همراه با تصویربرداری، ماهیگیری در دریاچه، بانجی جامپینگ، برج گردان، ترن کوهستان، زیپ لاین، اسکله تفریحی، عکاسخانه سنتی، امکانات تفریحی ویژه کودکان و شهربازی، جت اسکی، قایق موتوری، قایق پدالی، قایق پارویی، قایق VIP، لنج تفریحی، رستوران شناور، دکتر ماهی، راپل، پل معلق، پکیج آدرنالین سافاری شامل (سافاری – کارتینگ – موتور ATV – باگی – تونل وحشت) را راه‌اندازی کرد که چنانچه همراه با سایر امکانات مانند: پارکینگ، نمازخانه، موزه آب، سوئیت‌های اقامتی و سکونتگاهی، باغ‌وحش زنده و تاکسیدرمی همراه با تصویربرداری، کافی‌شاپ و آبمیوه، رستوران و فست‌فود، آلاچیق، غرفه‌های فروش تنقلات و شیرینیجات محلی، غرفه‌های فروش صنایع‌دستی و …، اسب، پونی و شتر و بسیاری از موارد مشابه باشد، مجموعه‌های کاملی از انواع سلیقه‌ها را راضی خواهد کرد.
۴ – سازه‌های فرهنگی و تاریخی آبی: در استان گلستان سازه‌های آبی زیادی از گذشتگان به‌جامانده مانند سد تاریخی گرکز، پل‌ها (آق‌قلا، داش کفری، غزنوی، بزپل و…)، آب‌انبارها (درب نو، میرکریم، دین تپه، قیزقلعه و…)، قنات‌ها (سرچشمه، دختر آقا، سرخواجه، روشن‌آباد و…)، آسیاب‌ها و آبدنگ‌ها (محمدآبادکتول، دوسنگه، شموشک، وطن و…)، حمام‌ها (سبزه مشهد، قاضی، دباغان، اروج، خزانه، خوردیماق و…)، فانوس دریایی، خندق دیوار دفاعی گرگان، تأسیسات آبرسانی شهر قدیمی جرجان، خندق تمیشه، سقاخانه حضرت عباس و دهها اثر دیگر که قابلیت گردشگری را دارند.
۵ – سواحل دریا: در حال حاضر سواحل شمالی کشور به‌عنوان مستعدترین مناطق برای توسعه مراکز تفریحی و گردشگری آبی و دریایی، خدمات ضعیفی را به گردشگران ارائه می‌کنند. تجهیزات کهنه و ناقص و محدودیت مراکز ارائه‌کننده تفریحات آبی، عدم استقبال گردشگران برای مراجعه به این مراکز را در پی دارد، درحالی‌که تقاضای بالقوه برای این نوع تفریح در سواحل دریا تقریباً به‌اندازه حجم مسافران ورودی به این شهرها در طول سال است.
کلام آخر اینکه اهداف مهمی همچون ایجاد و تثبیت جایگاه آب در توسعه گردشگری، بهره‌برداری بهینه و پایدار از منابع و تأسیسات آبی و اراضی مربوطه، کمک به ایجاد زمینه‌های اشتغال و افزایش درآمد جوامع محلی ازجمله اهداف توجه به گردشگری آبی است که امید است هرچه بیشتر موردتوجه دست‌اندرکاران دولتی و سرمایه‌گذاران غیردولتی قرار گیرد.
منبع:ایسنا
