موزه گوگنهایم نیویورک، آخرین اثر فرانک لوید رایت مشهورترین معمار تاریخ آمریکا است. این شاهکار رایت طی ۱۵ سال طراحی و ساخته شد آنچه امروز باقی مانده نتیجه بارها تغییر و بازسازی است ولی هرگز ذره‌ای از شکوه این معماری بزرگ کم نشده است.
موزه گوگنهایم نیویورک با معماری دایره‌ای و بی‌ضلع، آن‌هم درست وسط شلوغی و ازدحام جمعیت در نیویورک، با المان‌های اختصاصی فرانک لوید رایت، سال‌ها است که خودش به‌تنهایی یکی از بخش‌های اصلی توریستی شهر محسوب می‌شود.
جلال آل احمد این موزه را اینگونه توصیف می‌کند:
موزه راحتی بود و دلباز و سرگرم کننده. همه چیز به جای خود قرار می گرفت و مارپیچ و دایره‌ای در بالا پهن و در پایین باریک شونده، عین دوکی، از راس پهن‌تر بر زمین و مضافاتش همه با هم جور. مثلاً آسانسورش به جای مربع یا مستطیل، نیم دایره بود و قوس مانند و جمعا حال آدم را خوب می‌کند.
تاریخچه موزه گوگنهایم:
موزه رابرت گوگنهایم نیویورک از موزه های مشهور شهر نیویورک است. این موزه که در ۱۹۳۷ میلادی افتتاح شد توسط معمارآمریکایی فرانک لوید رایت (مشهورترین معمار تاریخ آمریکا) طراحی گردید. محاسبات فنی این بنا را ویلیام وسلی پیترز انجام داد.
بعد از گذشت ۱۵ سال و کشیدن بیش از هفتصد طرح جزئی و ۶ طرح کلی از ساختمان، سرانجام رایت به طراح نهایی موزه رسید و طرحی را به‌وجود آورد که امروز با نمای قوسی و رمپ داخلی مارپیچی‌اش در فهرست ۱۷ اثر ماندگار این معمار قرار گرفته است. رایت در طراحی گوگنهایم از فرمهای ارگانیک استفاده کرده است. یک فرم پیچشی که می‌چرخد و حرکت می‌کند، شبیه به یک صدف یا حلزون.
معماری موزه گوگنهایم:
نمای خارجی موزه گوگنهایم یک استوانه سفید رنگ است که با بتن استحکام شده ساخته شده و بسوی آسمان تاب می خورد. به علاوه منحني های دراماتیک بنای موزه در نمای خارجی، از نمای داخل جالب توجه تر هم بنظر می رسند.
نمای ساختمان امروزی موزه گوگنهایم نیویورک، از ۱۲ دیوار مارپیچ و فضای داخلی آن، از سطوح شیبدار مارپیچ تشکیل یافته است که توسط یک رمپ پیوسته در ۶ طبقه بالا پیچ خورده و بالا آمده است که طول آن بیش از ۴۰۰ متر میباشد و استفاده از این رمپ سبب شده است که طبقات با مرز مشخصی جداسازی نشوند و به داخل یکدیگر امتداد یابند. و یک فضای داخلی منحصر به فرد را بوجود آورده است. این ساختمان مدرن شامل ۷۰ بخش برای نمایش آثار هنری می باشد.
شاید اساسی‌ترین و گیراترین نقطه‌ی مجموعه، رمپ مارپیچ داخل آن است که آثار هنری در امتداد آن و روی دیوارها به نمایش در آمده‌اند. بنا به گفته‌ی شخص رایت این ویژگی بسیار جذاب‌تر از چرخه‌ی گردشی دیگر موزه‌ها است. چرا که مخاطبان می‌توانند با آسانسور به بالاترین نقطه برسند و به‌تدریج روی سطح شیبدار مارپیچی پایین بیایند و از موزه خارج شوند. (ایده‌ای که بعدها در موزه‌های مختلف اجرا شد مثل موزه مرسدس‌بنز اشتوتگارت)
در عین حال که امکان تغییر سطح به وسیله‌ی آسانسور هم همواره در اختیار بازدیدکنندگان قرار دارد. اما در سایر موزه‌ها مخاطبان فضایی دایره‌ای را دور می‌زنند تا سرانجام با بازگشت به نقطه‌ی شروع از موزه خارج شوند.
این رمپ مارپیچی اما با انتقاداتی هم مواجه بوده است. بعضی از این نقدها متوجه اختلاف زاویه در قرارگیری آثار روی دیوار و سطح دید بازدیدکننده‌اند.
رایت به‌وسیله آسانسور، بازدیدکنندگان را به طبقه فوقانی ساختمان هدایت می‌کند. برای ورود نور طبیعی به مجموعه یک نورگیر در سقف بنا قرار دارد و در قسمت فوقانی دیوارها، پنجره‌های یکپارچه تعبیه شده است.
موزه گوگنهایم هم از نظر فرم و هم از نظر رنگ آمیزی اش مثل ارگانیسمی است که از داخل قبرستان سر بر می آورد. نمای خارجی آن بسیار صیقلی و به صورتی زبر نازک کاری شده است و از اندک ساختمان هایی است که رایت تزئین ننمود.
هنگامی که از لوید رایت پرسیده شد که چرا رامپ را جایگزین کف-طبقه‌های متداول در چندین تراز کرده است او توضیح داد:
برای بازدیدکنندگان موزه، وارد شدن به ساختمانی که در آن به‌وسیله آسانسور به بالاترین نقطه رمپی برسند و به‌تدریج پیرامون فضایی باز و گسترده پایین بیایند، در حالی‌که همواره از حق انتخاب تغییر تراز با آسانسور برخوردار بوده و در انتها، پس از بازدید نمایشگاه، خود را در طبقه همکف نزدیک خروجی بیابند بسیار جذاب‌تر و دلپذیرتر می‌تواند باشد. اگر چه در بسیاری از موزه‌های متداول، مسیرها و سیرکولاسیون عمومی در طول گالری‌ها برای تماشای آنها و برگشت به نقطه شروع و خروج از بنا تکرار می‌شوند.
شاید بتوان گفت موزه‌ی گوگنهایم به تنهایی شهر مکعب مسطتیل نیویورک را کمی تلطیف می‌بخشد و چشم را به دنبال قوس‌های نرم و زیبایش می‌کشاند. در صورتی که گفته می‌شود این ساختمان تضادی در شهر به وجود آورده است. اما همین تضاد سال‌ها است یکی از جاذبه‌های توریستی نیویورک به‌شمار می‌آید.
در ساخت این موزه ۷۰۰۰ متر مکعب بتن و ۷۰۰ تن فولاد ساختمانی برای نماسازی و ساختار استفاده شده است؛ بتن بکار رفته در این ساختمان شامل سه نوع بتن برای مراحل مختلف است که شامل بتن مسلح تقویت شده با Lelite برای زیربنای اصلی، بتن سبک برای رمپ و بتن مخلوط با ماسه برای پوسته بیرونی است.
پس از مرگ رایت، گوگنهایم دچار تغییرات زیادی شد. در سال ۱۹۶۵ بخشی از فضای اداری موزه و در سال ۱۹۶۹ تمام قسمت اداری، به فضای نمایشگاهی پیوست. این فضای اضافه شده به نمایش آثار هنری اختصاص پیدا کرد. در نهایت بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ عملیات بازسازی وسیعی در موزه انجام شد که طی آن برج جدید توسط چارلز گواتمی طراحی شد و در کنار گوگنهایم قرار گرفت.
در این بازسازی بعضی از تغییرات قبلی (مانند بسته شدن نورگیر سقفی) که اصالت طرح اولیه را به هم زده بود دوباره به موزه بازگردانده شد.
پروژه در طی چند سال با تغییرات فراوانی روبرو شد تا سرانجام در سال ۱۹۵۹ شش ماه پس از مرگ رایت، موزه برای بازدید عموم افتتاح گردید. این موزه به عنوان آخرین یادگار از توانایی رایت در خلق کیفیات غیرمنتظره فرم و فضای معماری، دشوارترین کار در طول دوران فعالیت حرفه‌ای وی بود.
سولومون رابرت گوگنهایم که مجذوب ایده رمپ مارپیچی شده بود تا زمان مرگش پیش از اتمام پروژه از آن حمایت کرد. از سال ۱۹۴۳ پس از جستجو در میان معماران اروپایی نظیر لوکوربوزیه، والتر گروپیوس، ریچارد نویترا و… برای طراحی بنایی مناسب برای مجموعه ارزشمند جمع آوری شده توسط گوگنهایم، کار طراحی به این معمار آمریکایی واگذار گردید، تا سال ۱۹۵۶ پروژه با تاخیرات فراوان مواجه شد. سرانجام در سال ۱۹۵۹ شش ماه پس از مرگ رایت، موزه برای بازدید عموم افتتاح گردید.
اختلاف نظر در ساخت موزه گوگنهایم نیویورک:
ساخت موزه گوگنهایم نیویورک ۱۶ سال به طول انجامید و در این بین، بحث هایی مختلفی در خصوص تضاد شکل طراحی شده موزه با فضای شهری نیویورک وجود داشت. همچنين هنرمندان به شکل شیبدار دیوارها و راهرو موزه، اعتراض داشتند. علت اعتراض آنها این بود که شکل شیب دار راهروها و دیوارها را مناسب برای نمایش اثرهای هنری نمی دانستند.
باید گفت اگر مسافر نیویورک هستید و می‌خواهید از فضای هنری نیویورک دیدن کنید موزه گوگنهایم قطعا می‌تواند یکی از گزینه‌های شما باشد. موزه‌ای که در زمان خودش انقلابی در دنیای هنر به راه انداخت و هنوز هم کسانی هستند که با آثار هنری داخل موزه زیاد کاری ندارند. آنها می‌آیند تا بزرگترین اثر هنری موزه یعنی خود ساختمان را بازدید کنند.
مرتبط:“ابَر بالکن شهری” در نیویورک
