امروزه موزه‌ها به عنوان مکانی برای نشان دادن فرهنگ، هویت و تاریخی یک ملت جایگاه ویژه‌ای در شناساندن یک کشور و ملت داشته و هر کدام از این موزه‌ها ماهیت و ماموریت خاصی دارند که از جمله می‌توان به موزه‌های باستان‌شناسی، مردم‌شناسی، جنگ، کودک، محیط زیست، صلح و… اشاره کرد، در این میان در برخی از کشورها در سال‌های اخیر ساخت موزه‌های صلح در کنار سایر موزه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار شده است.
زیرا موزه‌های صلح به جهان و ساکنان آن اهمیت داده و برای ایجاد تغییرات مثبت در جهان بدون توسل به خشونت، تلاش می‌کنند، لذا به طور کلی می‌توان گفت، موزه‌های صلح نهادهایی فرهنگی هستند برای نمایش تغییر نگرش‌های انسانی، تغییر تعارضات، استفاده از توانایی‌های مختلف انسانی و الهام برای ایجاد و برقراری صلح در جامعه و دفاع از آن.
فضایی برای آگاهی از مواردی که منجر به نابودی نسل بشر می‌شود، مکانی برای دیدار تمدن‌ها، فرهنگ‌ها، عقاید و ارتقای سیاست‌های توسعه پایدار انسانی، یادگیری دموکراسی، مشارکت، بحث و گفت‌وگوهای عمومی، اجتماعی و توانمندسازی افراد و گروه‌هایی که در حاشیه مانده‌اند.
برای همین منظور نیز در آذربایجان غربی تصمیم بر آن گرفته است تا موزه صلح در سردشت ساخته شود چرا که تاسیس این موزه سبب ایجاد زمینه‌های لازم برای شناخت عمیق‌تر از دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی، فجایع رخ داده در این دوران، علی‌الخصوص فاجعه دردناک بمباران شیمیایی سردشت، رویدادها و حقایق این فاجعه تلخ، مقاومت و استقامت مردم پاک و مظلوم سردشت بوده و توجه جوامع بین‌المللی و ملت‌ها را به اهمیت این واقعه و اثرات مخرب آن بر زندگی مردم جلب کند.
اهداف
رونق گردشگری عمومی و تخصصی در استان، ایجاد فضای آموزشی و پژوهشی برای دانشجویان و پژوهشگران، حفظ و روایت بخشی از تاریخ کشور، اشاعه فرهنگ ایثار و مقاومت، آشنایی نسل حاضر و آینده با بخشی از تاریخ جنگ کشور، ایجاد حس غرور و اتحاد و همبستگی، رواج صلح و دوستی در میان ملت‌ها و نمایش رنج‌های قربانیان سلاح‌های شیمیایی و پیامدهای ناگوار جنگ و خشونت از جمله اهداف ساخت موزه صلح سردشت هستند.
برای ساخت موزه صلح سردشت زمینی به مساحت ۳۶۰۰ مترمربع در مرکز شهرستان سردشت و در خیابانی به نام هیروشیما در نظر گرفته شده است که در طراحی آن سعی شده تاثیرات بمباران شیمیایی بر طبیعت و ژنتیک در ساختار بنای موزه به وضوح دیده شود، به طوری که بخشی از پوسته ساختمان به صورت دریچه‌هایی در حکم پوست تاول‌زده به چشم می‌آید.
با توجه به واقعه فجیع رخ داده در این شهرستان، بخش اصلی این موزه را کاربرد سلاح‌های شیمیایی، عواقب مرگبار آن و اثراتی که تا به امروز بر زندگی مردم سردشت داشته است، تشکیل خواهد داد.
در این موزه معرفی واقعه بمباران شیمیایی و اثرات آن بر روی مصدومان با استفاده از عکس و فیلم، اسناد و اشیا مربوط به جنگ شیمیایی نمایش داده خواهد شد.
سایر فضاهای داخلی موزه نیز عبارت از بخش معرفی تاریخ صلح و مسائل معاصر مربوط به آن، بخش معرفی شخصیت‌ها و سازمان‌های مروج صلح در جهان و ایران، اشخاصی که تاریخ را از طریق فعالیت‌های شجاعانه و صلح طلبانه تغییر داده‌اند، بخش مربوط به زندگی مردم پس از جنگ، افتخارات و آثار هنری ایشان در سالن امید هستند.
مجموعه موزه در پنج طبقه شامل زیرزمین سوم با ۱۰۰۴.۶۵ مترمربع، طبقه زیرزمین دوم۹۸۵.۳۳ مترمربع، طبقه زیرزمین اول با ۶۱۸.۷۵ مترمربع، طبقه هم‌کف با ۳۱۴.۵۵ مترمربع، طبقه اول با ۲۹۲.۱۵ مترمربع، پشت بام و تاسیسات آن با ۱۲۴.۸۵ مترمربع و در مجموع با زیربنای ۳۳۴۰.۳۸ مترمربع ساخته می‌شود.
کاربری‌های این موزه نیز شامل فضاهای خدماتی، اداری، تاسیساتی، پژوهشی، آمفی‌تئاتر، گالری فرهنگ و مردم‌شناسی، گالری ۷ تیر۱۳۶۶، گالری ایثار، گالری سکوت، گالری امید و… هستند.
طراحی محوطه و سایت پلان در دو فضای خشک و سرسبز در مساحتی حدود یک هزار و ۴۳۲ مترمربع پیش‌بینی شده که فضای خشک بیانگر دوران جنگ و فشار زندگی آن زمان بر مردم سردشت بوده و فضای سرسبز بیانگر دوران امیدواری و امید به زندگی مردم شهر بعد از دوران جنگ است.
اقدامات انجام شده مرتبط با موزه
انجام مطالعات تهیه نقشه‌های فاز یک و دو معماری ساختمان موزه توسط مهندسان مشاور مبنا در آذرماه ۱۳۹۶ و تامین زمین به متراژ ۳۶۰۰ مترمربع در مرکز شهرستان سردشت از جمله اقدامات انجام شده برای ساخت موزه صلح سردشت هستند.
ساخت‌وساز با زیربنای ۳۳۴۱ مترمربع، محوطه‌سازی به متراژ ۲۱۴۸ مترمربع، تامین و تهیه تجهیزات موزه‌ای و تجهیزات امنیتی از جمله دیگر اقداماتی است که در آینده برای ایجاد موزه صلح سردشت باید انجام شود.
* گزارش از فرزانه ولی‌پور کارشناس امور موزه‌های آذربایجان غربی
