بازار کاشان که معبر مسقفی به طول حدود ٣ کیلومتر است، مجموعه ای نفیس و پر تنـوع از معمـاری سنتی و کهن ایران است که نمود بارزی از شیوه ها و شگردهای معمـاری گـذشتـه از دوران پیـدایـش اولیه آن تا عهد قاجار در آن به چشم می خورد.

این بازار که از دیرباز در قلب شهر قرار گرفته، افزون بر مرکـز مهـم تجـاری و فعـالیتهـای اقتصـادی، اصلی ترین مسیر ارتباطی و خدماتی شهر نیز به شمار می آمده و فضاهـای مـوجـود در آن از اهمیـت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز بهره مند بوده اند.

پیشینه تاریخی بازار نخستین کاشان به درستی آشکار نیست اما با توجه به وجود کارگاه ها و صنایع دستی (همچون مسگری و قلمزنی) به ویژه از سده های چهارم و پنجم هجـری در کـاشـان مـی تـوان پیدایش بازار را حداقل از آن زمان دانست. وجود تاریخ ٨٨٨ ه. ق روی در چوبی سـرای بـزرگ زغـال فروش ها (در وسط بازار مسگرها) قدمت این بخش از بازار را به دوره آق قویونلو مسجل می سازد.

بازار کاشان در عهد صفوی گسترش و رونق فراوانی یافت چنانچه در زمـان شـاه عبـاس اول (در سـال ١٠٠٩) چهار بازار نو و مفصل به نام قیصریه شامل سراها و تیمچه ها ی عالی با معمـاری زیبـا در وسـط بازار احداث شد و در همان دوران بازار به نخستین مرکز جشن و محل تفریحات و محفل های شاهانه بدل گشت.
این عمران و آبادانی با زلزله سال ١١٩٢ ه. ق در کاشان رو به انهدام و ویرانی نهاد آنچنـانکـه حـاج سلیمان صباحی بیدگلی شاعر آن دوران گفته است:

چون به چشم زخم گردون از فشار زلزله                         ناگهان معمره کاشان پذیرفت انهدام

کوچه و بازار آن شد آنچنان ویران که کس             فرق نتوانست کردن این کدام و آن کدام

با شروع حکومت زندیه و به دنبال آن در عصر قاجار بار دیگر عمران و آبادانی بـه شهـر روان شـد و در جای جای بازار شاهد یادگارهای چشمگیر و هنر مندانه معماری آن دوران هستیم که هر یک چشم نواز و حیرت ساز همچون شاهکارهایی دست نایافتنی جلوه گری می کنند. بناهایی همچون تیمچه امین الدوله، مدرسه عظیم سلطانی و کاروانسراهـای گـونـاگـون یـادگـارهـای معماری دوره قاجار در بازارند.
بازار سر پوشیده کاشان شریان زنده شهر است. بازارچه هایـی کـه از راستـه بـازار منشعـب مـی شـود، همچنین تیمچه ها، چهار سوقها و کاروانسراها، مسجدها، آب انبارها و حمام ها نبض اقتصادی شهـر را از هر جهت تکمیل می کنند.

ساختار عمومی بازار کاشان که تا ٥٠ سال پیش دست نخورده باقی مانده بود، امروزه بر اثـر خیـابـان سازیها آسیب دیده است.
آنچه اساس معماری را در مجموعه بازار کاشان تشکیل می دهد ، عبارت است از معابر سرپـوشیـده بـا طول های مختلف که افزون بر صدها مغازه، فضاهایی همچون چهار سوق ها، کاروانسراها، سـراهـا و … را در خود جای داده است. این معابر دارای طاق های چشمه ای و گنبدی بـا نـورگیـرهـای دایـره ای شکل است.
عمده ترین مصالح به کار رفته در بازار، آجر،‌خشت خام و ملات گل است و افزون بر آن کاهگل و گـچ به عنوان روکش بنا و از چوب در سردرها و چفت ها و قوس ها و در ها استفاده شـده اسـت کـه همـه این مصالح متناسب با شرایط اقلیمی و آب و هوای منطقه است.

یکی از فضاهای تشکیل دهنده مجموعه بازار کاشان، چهار سوق است. چهار سـوق هـا فضـای ارتبـاط دهنده دو معبر بازارند ه با سقف های رفیع و با عظمت، از معماری و تزئینات غنی تری بـرخـوردارنـد که از جمله این چهار سوق ها می توان به چهار سوق امین و میانچال اشاره کرد.

راسته ها و بازارچه های مهم بازار کاشان
هر صنف و دسته ای بازار خاصی را برای عرضه کالاهای مشابه خود برگزیده انـد و بـرای خـود راستـه بازاری را به وجود آورده اند که به مهمترین این راسته ها یا بازارچه ها اشاره می شود:
بازارچه مسگرها: بنیان اولیه آن از دوره زندیه است و کاروانسراهای گبرها و میرپنـج در همیـن راستـه قرار دارند. ادوارد براون (شرق شناس انگلیسی) در وصف این بازارچه گفته است: “بـازار مسگـرهـای کاشان با صدای دایمی چکش که روی مس می خورد و کوره هایی که مس در آبها قـرمـز مـی شـود، یکی از نقاط تماشایی زمین است.”
بازار چه قیصریه: قدمت این بازارچه به دوره زندیه می رسد. بنای مسجد و آب انبار بـالابـازار، حمـام خان، سرای حاج محمد صادق، کاروانسرای نو و فیض در این بازارچه اند.
بازارچه رنگرزها: از آثار دوره صفویه است و آن انبار صباغ در آن واقع است.

بازارچه ملک: به دوره زندیه و قاجاریه تعلق دارد و مسجد تبریزی ها در انتهای این بـازارچـه جـای گرفته است.

بازارچه ارسی دوزها: در دوره زندیه ساخته شده است و به بازارچه قیصریه متصل است. سرای بخشـی هم در جنب این بازارچه قرار دارد.

چهار سوق میانچال: از دو طرف به مسجد میانچال و تیمچه امین الدوله محدود است. بنیان اولیـه آن متعلق به قرن هشتم هجری است.

بازارچه خیاط ها: در ضلع شمالی تیمچه امین الدوله واقع شده و از جمله بناهای دوره قاجاریه است.

بازارچه بزازها: در انتهای بازار درب زنجیر قرار گرفته و در فضای مربع شکلی ساخته شده که از اضلاع آن چهار بازارچه جدا شده است. این بنا از آثار دوره زندیه است.

بازارچه درب زنجیر: اصل بنا متعلق به دوره ایلخانی است و دوره زندیه مرمت شده است.

بازارچه زرگرها: از آثار دوره زندیه است که مسجد سلطانی هم در آن واقع شده است.

بازارچه گذرنو: حد فاصل خیابان های بابا افضل و بازارچه زرگرها واقع شده و بنای حمـام، مسجـد و آب انبار گذر نو و مقبره شاه یلان در این بازارچه واقعند.

تیمچه ملک التجار: در کنار تیمچه امین الدوله قرار دارد و از آثار حـاج محمـد حسیـن ملـک التجـار در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری قمری است.

تیمچه امین الدوله : این بنا در یکی از نقاط مرکزی بازار و متعلق به دوره قاجاریه است که در اواخـر قرن ١٣ هجری در ٣ طبقه مستحکم و با طول و عرض زیاد بناشده و ارتفاع گنبد آب نیز در خور توجـه است.
این بنا که هر سال در ایام سوگواری امام حسین (ع)، میعادگاه گروه ها و دسته های مـذهبـی عـزادار است، از زیباترین و بدیع ترین بناهای بازار است که به سان شاهکاری نغز و هنر مندانه با سقفـی بـا تزئینات زیبای رسمی بندی پرکار و تزئینات معقلی در بازار میانچال قرار دارد. بانی این بنا فرخ خان غفاری کاشی ملقب به امین الدوله و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بـوده است.

مرتبط:

خانه تاج _زیبای کوچک کاشان

سرای عامری ها _زیبای کاشان

ابیانه _روستایی تاریخی در دل کاشان

اگرچه جای هیچ حیوانی نباید پشت میله های باغ وحش باشد، اما این کار برای آشنایی انسان با دنیای حیوانات صورت گرفته و تا جای امکان سعی شده که فضایی مشابه حیات وحش برای حیوانات طراحی شود. امروزه باغ وحش ها از حیوانات مراقبت می کنند، از انقراضشان جلوگیری می کنند، زندگی آنان را طولانی تر می کنند و رفاه مناسبی را برایشان فراهم می کند. در ادامه مطلب به معرفی ۵ تا از بهترین باغ وحش های اروپا خواهیم پرداخت که مسافران تورهای اروپایی می توانند در سفر خود از این باغ وحش ها دیدن کنند.

بهترین باغ وحش های اروپا

باغ وحش بازل، سوئیس

این باغ وحش آنچنان که باید و شاید معروف نیست، اما براستی که یکی از بهترین باغ وحش های اروپا محسوب می شود. اینجا با ۲ میلیون بازدید کننده در سال یکی از بهترین جاذبه های گردشگری سوئیس محسوب می شود. این باغ وحش توجه زیادی به رژیم غذایی و رفتار حیوانات خود دارد. سیاستی که در این باغ وحش پیش گرفته شده، سبب شده است که از گونه های مختلفی از جانوران رو به انقراض در کنار سایر حیوانات نگهداری شود.
این باغ وحش در حال گسترش است و قرار است تا پایان ۲۰۱۹ به بزرگترین باغ وحش سوئیس تبدیل شود.

باغ وحش ادینبرگ، اسکاتلند

این باغ وحش اولین جایی بود که پنگوئن های خانگی در آن پرورش یافتند و اولین جایی بود که از کوالاها و پانداهای غول پیکر مراقبت می کرد. باغ وحش به طور فعال در پرورش گونه های در معرض خطر مشارکت می کند و سراسر جهان را به مراقبت از گونه های در حال انقراض دعوت می کند. یکی دیگر مواردی که بر شهرت این باغ وحش افزوده است، محوطه شامپانزه ای است که توسط کارشناسی مانند جین گودال ارائه شده است. یکی دیگر از مواردی که بر شهرت این باغ وحش افزوده است، رژه معروف پنگوئن هاست که از پناهگاه خود خارج می شوند و با نگهبانان خود راه می روند.

باغ وحش وین، اتریش

وقت آن است که شما را با قدیمی ترین باغ وحش جهان در اتریش آشنا کنیم. در طول این زمان، در این مکان بخش های حفاظت از حیوانات و آموزشی راه اندازی شد. این جا یکی از زیباترین باغ وحش های وین و البته جهان هم محسوب می شود. اینجا یکی از اولین باغ وحش هایی بود که در آن اولین پاندای تلقیحی طبیعی را به دنیا آورد. در این باغ وحش بازدیدکنندگان فرصتی برای لذت بردن از تماشای پانداهای غول پیکر، پنگوئن ها، میمون ها، فیل ها و بسیاری از گونه های دیگر را دارند.

باغ وحش برلین، آلمان

پایتخت آلمان می تواند با افتخار بگوید که محبوب ترین باغ وحش در اروپا را درون خود جا داده است. شاید به این دلیل باشد که در این باغ وحش مجموعه ای قابل توجهی از ۱۵۰۰ گونه و بیش از ۲۰ هزار حیوان وجود دارد، بیش از هر باغ وحش دیگری در جهان! این باغ وحش به عنوان یک الگو برای سایر باغ وحش ها برای نگهداری و حفظ گونه های در حال انقراض قلمداد می شود و همچنین ایجاد زیستگاه های حیوانات تا آنجا که ممکن است نزدیک به زیستگاه طبیعی آنها باشد.

باغ وحش پراگ، جمهوری چک

اینجا چهارمین باغ وحش جذاب جهان است و یکی از محبوب ترین ها به خصوص برای بازدیدکنندگان جوان محسوب می شود. هنگامی که مسافران به این باغ وحش در جمهوری چک می روند، میبایست از قسمت «بخش را از دست ندهید» اطمینان حاصل کنند و خود را با جدول زمانی مهمترین اتفاقات در باغ وحش در طول روز هماهنگ کنند. بهترین غرفه این باغ وحش جزیره میمون ها است، جایی که مسافران می توانند حیوانات فوق العاده ای را در یک جنگل به سبک اندونزی ببینند. مسافرانی که با کودکان خود به باغ وحش می روند، می توانند آن ها را به قسمت باغ وحش کودکان این مکان ببرند و آن ها را به مزرعه های ساخته شده محلی این باغ وحش راهنمایی کنند تا از نزدیک با حیوانات اهلی مانند خوک ها، گوسفند، خرگوش، اسب ها، و غیره بازی کنند

یکی از محله های تاریخی شهر خشتی، محله فهادان می باشد با بافتی تاریخی که اکثر دیدنی های شهر در دل آن جای گرفته است. در کوچه پس کوچه های محله فهادان، خانه لاری ها و زندان اسکندر و بناهای تاریخی دیگر دیده می شود. در لا به لای این آثار خشتی تاریخی، خانه ای قرار دارد که کمتر گردشگری آن را دیده است. این خانه به خانه هنر یزد معروف می باشد.

در ایامی نه چندان دور ۴ نسل از نسل ملک زاده در این خانه زندگی می کرده اند. قدمت این خانه به دوره قاجار می رسد که تقریبا از سال ۱۳۹۳ مرمت و بازسازی آن شروع شده و همچنان نیز ادامه دارد.

حدود ۲ سال است که قسمت کوچکی از آن در قالب مجموعه گردشگری خانه هنر یزد در حال کار و فعالیت است. در مجموعه گردشگری و هنری خانه هنر یزد می توان علاوه بر بازدید از یک خانه تاریخی، در گالری زیبای آن قدم زد و از تماشای تابلوهای نفیس هنرمندان یزد لذت برد، از فروشگاه صنایع دستی آن خرید کرد، بر روی تخت های پشت بام معروف به بام یزد این خانه نشست و در حین نوشیدن دمنوش های کافه خانه هنر یزد، نمای باشکوه و تاریخی شهر کویری یزد را تماشا کرد و از این منظره لذت برد.

حین تماشای این خانه و آثار هنرمندان یزد، از منوی کافه خانه هنر یزد می توان انواع دمنوش ها و نوشیدنی های خوشمزه، غذاهای سنتی نظیر دال عدس، رول سبزیجات، کوکو سبزی و … را انتخاب و از تناول غذای خود در محیطی کاملا هنری و دلنشین لذت برد. دیوارهای کاهگلی، تخت و صندلی های چوبی، درهای قدیمی، ظروف سنتی و صنایع دستی که دیواره های این کافه را تزیین کرده است، تداعی کننده حسی متفاوت و نوستالژیک است که آرامش خاطر فوق العاده ای را به همراه دارد.

قرار گرفتن این خانه در قلب بافت تاریخی و نزدیکی آن به جاهای دیدنی یزد مانند مسجد جامع یزد و زندان اسکندر سبب شده تا روزانه میزبان گردشگران ایرانی و خارجی بسیاری باشد و لحظات به یادماندنی و نابی را برای آنان خلق کند.

اگر در هتل موزه فهادان و یا هتل پارس یزد اقامت دارید، با رفتن به کافه خانه هنر که در نزدیکی این هتل ها واقع شده می توانید به تماشای نمایی بی نظیر از بافت تاریخی یزد بنشینید.

مرتبط:

خانه تهرانی ها در یزد

یخچال میبد _یادگارهای یزد

ایزدبانوی آب در معبد آناهیتا بیشاپور

برج لاجیم در روستای لاجیم از دهستان کسیلیان شهرستان سوادکوه واقع شده است. به عقیده آندره گدار ایران شناس فقید، لاجیم در حقیقت شهری با برج و باروی مستحکم بود. برج باستانی لاجیم با ۱۵۰۰ سال قدمت نگین درخشان این روستا محسوب می شود. در سال ۱۹۶۲ برج لاجیم توسط یکى از باستان ‌شناسان خارجى به نام «ویلی» مورد مطالعه قرار گرفته است. در این بررسى، کتیبه ‌اى به خط کوفیِ تزئینى در قسمت زیر سقف آن مشاهده شده که فقط دو کلمهٔ آن باقى مانده و بقیهٔ آن فرو ریخته است. خط کوفى این کتیبه، از نظر زیبایى و ارزش‌هاى هنرى، ‌ از زیباترین نمونه ‌هاى خط کوفى تزئینى به شمار مى‌ رود.

اهمیت برج لاجیم مانند برج رسکت، بیشتر به دلیل دارا بودن کتیبه پهلوی در کنار کتیبه کوفی است. این امر نشان می‎دهد که در قرن پنجم هجری قمری در این قسمت از ایران، حکمرانان وقت علاوه بر توجه به هنر دوران قبل از اسلام به خط رایج در دوره حکومت شاهان ساسانی نیز اهمیت می ‎دادند.

بنای برج لاجیم متعلق به حد فاصل میان سقوط نخستین سلسله باوندی و ظهور دومین سلسله این خاندان است. در این دوره هفتاد ساله، تمامی نواحی مازندران زیر تسلط آل زیار بود. ولی آنها بر كوهستان ‎ها تسلط نداشتند و باوندیان بازنده منتظر فرصت بودند كه املاك خود را باز پس‎ گیرند.
بر پایه روایات تاریخی منقول از ابن اسفندیار، در زمان حكومت آلب ارسلان در سالهای ۴۵۵ تا ۴۶۶ هجری قمری سپهبد قارن بن سرخاب تا اندازه‎ ای توانست كه بر مازندران تسلط یابد و قدرت خاندان وشمگیر را به زوال بكشاند. محل اقامت حكام باوندی در كوهستان ‎های جنوب شهر ساری بود.

برج لاجیم تحت تأثیر تفکرات مذهبی مردم روستا به امام زاده عبدالله شهرت یافت ولی نگاه مذهبی مردم محل به برج باعث حفظ و نگهداری آن نیز شده است.

معماری بنا
این بنای تاریخی در خارج با یک گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده شده است که در داخل به حالت مدور تغییر شکل می ‌دهد. محیط دایره بنا در قاعده ۲۶۸۰ سانتی‌ متر، قطر فضای داخلی ۵۴۷ سانتی ‌متر و پهنای ورودی آن ۱۱۲ سانتی‌ متر می‌ باشد. ورودی این بنای آجری در سمت شرق است و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق نما تزئین شده است. در کمربند زیر گنبد دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی بر روی هم قرار گرفته است. این دو کتیبه بشکل زیبایی با آجرهای تراش‌ خورده در زمینه‌ ای از گچ سفید نصب شده ‌اند. کتیبه با خط کوفی نام کیا اسماعیل ابوالفوراس شهریار ابن عباس صاحب بنا و تاریخ ۴۱۳ هجری قمری را نشان می ‌دهد. متن كتیبه چنین است: بسم الله الرحمن الرحیم. هذا قبر القیم الكیا الجلیل ابوالفوراس شهریار بن العباس بن شهریار مولی امیرالمؤمنین رحمه الله امر بینائه فی سنه ثلاث محشر و اربعمانه، عمل الحسن بن علی.

تاریخچه مرمت برج لاجیم
انجمن آثار ملی ایران مبلغی برای تعمیر بنای برج در نظر گرفت و معمار اداره کل باستان شناسی با همکاری سرپرستان کارخانه ” تراورس سازی شیرگاه “موفق به بازدید از آن شد و چون نیاز به آجر و مصالح دیگر برای تعمیر بنا بود تمام مواد از تهران فرستاده شد و کار تعمیر برج در سال ۱۳۳۸ خورشیدی، روی داربست های چوبی انجام شد.
پس از آن تا پیش از سال ۱۳۸۲، چند بار این برج مرمت شد که به طور خلاصه اقدامات زیر روی آن انجام شده است:
۱- بازسازی گنبد و مرمت بخشی از قطاربندی های پای گنبد
۲- احداث ناکش در پای بنا
اقدامات مرمتی پس از سال ۸۲ تا کنون که توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان مازندران انجام شده است:
۱- نصب داربست فلزی
۲- پاک سازی و بهبود فضای اطراف بنا
۳- مرمت آجرهای فرسوده تا ارتفاع بیش از یک متردر بدنه بنا
۴- برداشت بندکشی های سیمانی و بندکشی مجدد با ملات همگون
۵- از بین بردن گلسنگ ها، درختچه ها و علف ها از بدنه بنا و گنبد

مسیر دسترسی:
جاده دسترسی به روستای لاجیم از شهر زیرآب آغاز شده و پس از طی یک مسافت ۲۷ کیلومتری به سر گردنه مرتفعی می ‌رسد که از طبیعت و ارتفاعات جنگلی خارج و به چمنزار و بوته زارهای زیبا بدل می‌ گردد. در میان سبزه زار وسیع و گسترده یک منطقه بدون پوشش بوته ‌ای مانند شبه ‌جزیره‌ ای که از سه طرف به پرتگاه های عمیق مشرف است به چشم می ‌خورد. در حاشیه پرتگاه در قدیم خندقی با دیوارهای عظیم وجود داشته است که احتمالاً قلعه‌ای وسیع و پر اهمیت را تشکیل می ‌داد که برج مشهور لاجیم را در میان آن بنا کرده بودند.
راه دیگر از طریق جنگل و از میانه راه خاکی ساری به کیاسر به روستای لاجیم منتهی می‌ گردد.

مرتبط:

آبشارهای تیرکن _هفت حوضچه بهشتی در سوادکوه

جاذبه‌های گردشگری سوادکوه

خلوت سبز در دهکده اِساس سوادکوه

روستای کرینگان در منطقه بکر و سرسبز ارسباران در نزدیکی ورزقان واقع شده که غیر از زیبایی و صفای روستا و مردم آن، زبان اهل روستا نیز بر جذابیت آن افزوده است.

در بررسی‌ های تاریخی آثار ویژه‌ ای که مبین قدمت تاریخی روستا باشد، یافت نشده است، اما رایج بودن زبان تاتی در میان مردم روستا، قدمت فرهنگی و قومی روستا را نشان می‌ دهد و دورۀ استقرار آن را به دوران دور تاریخ آذربایجان می‌رساند.

زبان ساکنان این روستا را هیچ‌ کس در روستاهای اطراف بلد نیست و فقط در بین خودشان به زبان تاتی سخن میگویند و کودکانشان را نیز با این زبان بزرگ می‌کنند.

روستای دره‌ ای كرینگان بافت مسكونی متمركز دارد که با استقرار در میان كوه‌ ها، چشم‌ انداز زیبایی پدید آورده است. خانه‌ های یک طبقه با طرح و معماری ساده و مصالح چوب و کاهگل جذابیت خاصی به روستا  می بخشد. ردیف خانه ها در شیب تند تپه به موازات هم بطوری که پشت بام یکی حیاط و معبر خانه دیگر است، ساخته شده است. طول سرتاسری خانه ها متصل به هم و در فواصل منظم است که منظره بسیار بدیعی را بوجود آورده است. شکل خانه‌ ها، بر نوع معیشت و فعالیت مردم و همچنین اقلیم منطقه منطبق است و فضاهای لازم برای رفع نیازهای متنوع روستاییان از قبیل فضای زندگی، آغل، انبار علوفه و غیره در احداث آنها پیش‌ بینی شده است.

زبان مردم روستای کرینگان:

تاتی یکی از کهن‌ ترین زبان‌ های ایرانی است که از دیدگاه زبان شناسی، بسیار کهن بوده و ارزش ویژه‌ ای دارد؛ بیشترین آمار جمعیتی تات‌ های ایران متعلق به شهر کهن اشتهارد و دو شهرستان کهن تاکستان و بوئین ‌زهرا در قزوین هستند که تاکنون هیچ آمار رسمی در مورد تات‌ های این مناطق ارائه نشده‌ است.

احسان یارشاطر از ایران‌ شناسان بنام و بنیانگذار بنیاد ایرانیکا در رساله خود، درباره زبان تاتی، که با راهنمایی والتر هنینگ نوشته است نام صحیح این زبان را تاتی می‌ داند. وی اشاره می‌کند که زبان مردم آذربایجان نه ترکی بلکه زبان تاتی بوده است. ارتباط بین زبان تاتی باستان و آذری درت حقیقات احمد کسروی به اثبات رسیده است. (زبان آذری زبان پيشين مردم آذربايجان، يکی از دو شاخه زبان مادی است (زبان مردم قوم ماد) و زبان مادی خود يکی از زبان‌ های ايرانی است که شاخه‌ ای از زبان‌ های آريايی محسوب می‌ شود. زبان مادی در بخش وسيعی از ايران باستان (ايرانی که فراتر از مرزهای امروزين بوده است) رایج بود. با گذشت زمان، فاصله‌ های جغرافيايی گويش‌ های نوين‌ تری پديد آورد و زبان مادی به دو شاخه زبان‌ های کردی و آذری تقسيم شد. امروزه محققان زبان شناسی با بررسی واژه‌ های کردی و آذری دريافته‌ اند که پيوند بسيار نزديکی ميان زبان کردی و آذری پا‌برجاست و اين دو زبان پيوند نزديکی با زبان‌ های اوستايی و پهلوی دارند.)

تات اصطلاحی است که ترکان قديم به بيگانگانِ مقيم سرزمين‌ های خود اطلاق میکرده‌ اند. در ديوان لغات الترک، که در قرن پنجم هجری قمری تاليف شده، تات به شکل “تَت” نيز ضبط شده و به معنای ايرانی، فارسی، فارسی زبان آريایی‌ نژاد و کافر اويغوری آمده‌ است.

زبان تاتی دارای ۴ گویش اصلی‌ است:

جنوب استان قزوین (تاکستانی، اشتهاردی، شالی، دانسفهانی، اسفرورینی، ابراهیم‌آبادی، سگزآبادی)

استان اردبیل (خلخالی)

دامنه رشته کوههای البرز (دماوندی، رودباری، الموتی، طالقانی، زیارانی، طیخوری)

استان خراسان شمالی (خراسانی)

از دیگر گویش‌ های زبان تاتی می‌توان به وفسی، هرزندی، خوئینی و کلیتی اشاره کرد.

تا اوایل دهه پنجاه شمسی، اهالی مسن چهار روستا ( چایکندی، کلاسر، خوینرود، ارزین) قادر با مکالمه به زبان تاتی بودند.

زبان تاتی ایران (به تاتی: Tâti Zobun, تاتی زبون‎) یا تاتی جنوبی از دستهٔ زبانهای ایرانی شاخه شمالغربی است. گویش‌ های این زبان روزگاری از آذربایجان تا شمال خراسان گسترده بود ولی امروزه با ترک‌ زبان و فارسی‌ زبان شدن بخشی از شمال‌ باختری ایران تنها جزیره‌ هایی از گویش‌ های تاتی در منطقه به جا مانده‌ است. بزرگ‌ ترین این جزیره‌ ها در استان‌ های مرکزی، قزوین، البرز، تهران، اردبیل، گیلان، زنجان و خراسان شمالی یعنی شهرستان‌ های  و زرندیه، تاکستان و بوئین زهرا و الموت، اشتهارد و طالقان، دماوند، شاهرود خلخال، رودبار، طارم، جاجرم و اسفراین و شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان دیده می‌ شوند.

زبان تاتی در فهرست میراث ناملموس آثار ملی ایران از استان آذربایجان شرقی ثبت شده است. این زبان در روستای کرینگان ورزقان نیز سخن گفته می‌ شود. می‌ توان ریشه اصلی زبان تاتی را مادی دانست که در طول قرون متمادی تحت تأثیر زبان اوستایی که زبان مذهبی مردمان ایران بوده، و فارسی باستان و پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی و فارسی دری، که به ترتیب زبان رسمی حکومت‌ های هخامنشی و اشکانی و ساسانی و حکومت‌ های پس از اسلام بوده اند، قرار گرفته، و امروزه در آخرین شکل خود تحت عنوان تاتی در آمده است. دیاکونوف در اين باره می‌ نویسد:

«در زمان حاضر نیز تات‌ ها و تالش ها و گليك‌ ها و مازندرانی‌ ها به زبان‌ هایی سخن می‌ گویند كه خود بقايای زبان هند و اروپائی می‌ باشد كه در آغاز زبان ماد شرقی بوده است. امتياز ويژه اين زبان‌ ها كهنگی و مهجوری تركيب اصوات است كه با زبان پارسی تفاوت داشته و با مادی و پارتی و اوستايی مناسبت دارد.»

این مشاهده و دیگر منابع تاریخی خمیر مایه‌ای بود برای اثبات “زبان آذری” توسط احمد کسروی و دیگر تاریخ شناسان و زبان شناسان مانند مینورسکی، که بر پایه آن پیش از ورود ترکان به آذربایجان در زمان سلطان محمود غزنوی (حدود هزار سال پیش) مردم آذربایجان به زبان آذری حرف می‌ زدند.

فعالیت اقتصادی 

اقتصاد روستای کرینگان بر پایه فعالیت‌ های زراعی، دامداری، ‌‌باغداری، پرورش زنبورعسل و تولید صنایع دستی استوار است. بخشی از اراضی زراعی روستا، توسط رودخانه های كرینگان آبیاری می‌ شود

وجود مراتع سرسبز و وسیع موجب رونق دامداری در روستا شده است. مهم‌ترین محصولات زراعی و دامی روستا عسل، گردو، گوشت، پشم و انواع فرآورده‌ های لبنی است. از دیگر محصولات روستا، می‌توان به گل سرخ و محصولات وابسته به آن مانند مربا و شربت و گلاب اشاره کرد.

موقعیت مکانی و جغرافیایی روستا:

کرینگان از روستاهای دیزمار شرقی از توابع بخش مرکزی شهرستان ورزقان میباشد که در شمال تبریز قرار دارد و با مختصات جغرافیایی ۴۶ درجه و ۳۱ دقیقه طول شرقی و ۳۸ درجه و۴۵ دقیقه عرض شمالی، در ۳۵ كیلومتری شمال غربی شهر ورزقان و ۱۱۰ كیلومتری شـمال شـرقی تبریز واقـع شـده اسـت. این روسـتا از جنوب غربی بـه كوه كرش، از شرق به كوه اسكی کند و از غرب به كوه ساری‌ گونی محدود است.

از شمال با روستا های اولی، احمد آباد و مردانقم  و از جنوب شرقی با روستاهای ونستان و ملک طالش و  ازجنوب غربی با روستای آستمال همسایه است.

گردنه پیرگدیك در چهار كیلومتری جنوب غربی و سد اخنه کرینگان در غرب روستا واقع شده است.

آب و هوای روستا:

ارتفاع روستا، از سطح دریا ۱۶۰۰ متر با آب و هوای نیمه خشك و کوهستانی و معتدل می باشد که در تابستان گرم و معتدل و در زمستان سرد و یخبندان میشود.

جاذبه های گردشگری روستا و اطراف:

درخت بلوطی در روستای کرینگان هست که  قدمتی چهار هزار ساله را با خود به یدک می‌کشد و در کنار گویش و زبان روستای کرینگان جذب کننده گردشگر است.

هوای پاک، مناظر کوههای مرتفع، جلوه جویبارها، رودخانه‌ ها، بیشه‌ زارها و نحوۀ استقرار روستا در دره‌ ای زیبا با انبوهی از گیاهان و گل‌ های وحشی، فضای مناسبی را برای بازدید گردشگران فراهم آورده است. منطقه اکوتوریسم چیچکلی و جنگل‌ های ارسباران نیز، بر جاذبه‌ های روستا می‌ افزایند.

چشمه قاضی بولاغی 

این چشمه در منظقه دیزمار شرقی ارسباران و در میان جنگلهای زیبا و پرپشت کرینگان واقع شده و از طریق چیچکلو – پیرگئدیگی دارای راه ماشین و پیاده می باشد از پیرگئدیگی راهی که میان جنگل ها عبور میکنیم تا به چشمه قاضی بولاغی برسیم در هر وجبش گلهای رنگارنگی به چشم می خورد صدای گوش نواز شلاله ها و چهچه بلبلان و سایر پرندگان و خش خش برگهای درختان و همه و همه چنان مستانگی در شنونده ایجاد می کند که گوئی هیچ روند ناسالمی در دنیا بر خلاف امیال و خواست های مردم اتفاق نمی افتد گوئی طبیعت زیبا و وصف ناپذیر منطقه با  آدم سخن می گوید نجواهای روح بخش چمنزارها دل هر آدمی را آرام میکند مجموعه نفیسی از شکوفائی طبیعت بهاری به چشم می خورد و همگان را مدهوش می سازد آب این چشمه یخ گونه و صددرصد معدنی میباشد؛ هرگز با اینگونه نوشته ها اوصاف و زیبائی های این سرزمین به اتمام نمی رسد.

محصولات و پوشش گیاهی منطقه:

اراضی پیرامون روستا را انواع گیاهان دارویی و خوراکی مانند پونه، آویشن، ثعلب، گل گاوزبان، گون و همچنین درختان بلوط، ازگیل، گلابی، آلوچه، تمشک، ذغال اخته، سیب، گلابی وحشی، بادام کوهی و بُنه در بر گرفته‌اند. این همه تنوع گیاهی علاقمندان بسیاری را به سوی خود جلب می‌کند.

آداب و رسوم روستای کرینگان:

مراسم آیینی مربوط به اسلام و مذهب شیعه اعم از اعیاد و مراسم تولد، ازدواج، مرگ و عزاداری را به‌جای می‌ آورند. مراسم مربوط به جشن‌ های ملی نوروز، چهارشنبه ‌سوری، شب چله و به‌ ویژه مراسم عروسی با شادی و موسیقی محلی همراه است.

مسیر دسترسی به روستای کرینگان:

این روستا از طریق جاده ساحلی‌ ارس و همچنین از شهرهای اهر، ورزقان و خاروانا قابل دسترسی است.

منبع:تریپ یار

مرتبط:

خانه جواهری کوهپایه _جواهری در اصفهان

آغجاقالا _قلعه ای در کوه های سبزفام ورزقان

چيچكلي _بهشت گمشده آذربايجان