خورشید درخشان روزهای پاییزی، دنای سپیدپوش خفته در ترنم برف و آفتاب، رودخانه‌های خروشان و دشت‌های سبز، اینها تنها گوشه‌ای از زیبایی‌های سرزمین برف و آفتاب، سرزمین آریوبرزن، کهگیلویه و بویراحمد است.
رقص زیبای بلوط‌ها در باد و زیبایی روزهای پاییزی با رنگ‌های طلایی و زرد قصه سرزمینی است که در گوشه‌ای از آن برف می‌بارد و در گوشه‌ای دیگر سبزه‌ها جوانه می‌زنند و تو می‌توانی ره‌توشه برداری و بار سفر ببندی تا غروب را بر شانه‌های دنای سپیدپوش تماشا کنی و طلوع را در کنار کاروانسرایی در بلاد شاپور یا در مرقد مطهر بی‌بی حکیمه به لحظاتی سبز پیوند بزنی.
در سفر به کهگیلویه و بویراحمد می‌توانی از اهواز راه مشرق را بپیمایی، از بوشهر به سمت شمال عزم سفر کنی، از شیراز به سمت غرب بروی و از اصفهان به‌سوی جنوب سفر کنی. این سرزمین با مساحت ۱۶ هزار کیلومترمربعی سرزمین مردان بزرگی است، سرزمین کوهستان‌های شکوهمند و سترگ زاگرس که دو منطقه سردسیری و گرمسیری دارد.
شهرستان‌های سردسیر استان، بویراحمد و دنا هستند که یاسوج مرکز استان در شهرستان بویراحمد و سی سخت که در کوهپایه‌های دنا قرار دارد نیز در شهرستان دنا قرار دارد.
اینجا خورشید از قله بلندترین کوه‌ها طلوع می‌کند و رنگ‌های دلبرانه ای که بر هر درختی، رودی، کوهی و دشتی نگاشته شده تو را به خود می‌خواند، اینجا سردسیر و گرمسیرش آرامشی محض را به تو هدیه می‌دهد تا شیرینی قاب تپه‌ماهورهای سبز، آبشارهای خروشان و بلوط‌های هزارساله خاطراتی شیرین را رقم بزنند.
کهگیلویه و بویراحمد، هشت شهرستان دارد که دو شهرستان آن در بخش سردسیری و شش شهرستان دیگر در بخش گرمسیری واقع هستند و این استان به‌واسطه موقعیت جغرافیایی خاصی که دارد به‌عنوان کریدور شمال به جنوب و شرق به غرب شهرت دارد و بخشی از جاده طریق الرضا که جنوب غربی را به شمال شرق متصل می‌کند نیز از این استان می‌گذرد.
طبیعت با زیبایی خیره‌کننده‌ای که در این استان خلق کرده، نقشی بی‌بدیل نگاشته و تاریخ پا به‌پای طبیعت در صفحه‌های پر از شور و حماسه این دیار از بیژن و خسرو تا آریوبرزن قدم زده است.
یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد، شهری کوهپایه‌ای است که گذر رود بشار از وسط شهر زیبایی مسحورکننده‌ای بر این شهر ارزانی داشته است.
برخی از تاریخدانان جهان، یاسوج را دروازه پارس(persian gates) نامیده‌اند و اعتقاد دارند که ۳۳۱ سال قبل از میلاد، «اسکندر مقدونی» در حمله به پرسپولیس از منطقه یاسوج گذشته و در تنگه‌ای در شمال این منطقه با نام «تنگ مهریان» با لشکر «آریو برزن»، سردار بزرگ هخامنشی رودررو شده است.
یاسوج، به شمال جنوب شهرت دارد و رودهای خروشان بشار و مهریان و کوه‌های سر به فلک کشیده دنا با پوشش جنگل‌های بلوط و بنه، گرداگرد این شهر را فراگرفته و کشف گورستانی بزرگ با قدمت سه هزار و ۵۰۰ سال خود گویای ناشناخته بودن یاسوج است.
این گورستان در مکانی زیبا مشرف بر رودخانه بشار واقع است تا نشان دهد بشار در عمر هزاران ساله خود هم‌نشین تمدن‌های باستانی کهن بوده است.
ترنم باران و رنگ‌های پاییزی در آبشار یاسوج
آبشار یاسوج که در پنج کیلومتری شمال این شهر قرار دارد، در میان دو تنگه واقع‌شده و درخت‌های کهن‌سال بلوط که عمری دویست‌ساله دارند، گرداگرد این آبشار را فراگرفته است. روزهای طلایی پاییز در آبشار یاسوج، با ترنم باران و آبشار و بلوط‌ها پیوند می‌خورد، این آبشار در پنج کیلومتری شمال این شهر در دل دره‌ای زیبا جا خوش کرده است.
جاده ورودی آبشار، با باغ‌های زیبا و درختان گردو و انگور و چنار احاطه‌شده و نسیم روح‌بخش پاییزی الوان برگ‌ها را به رقص وامی‌دارد.
پیست اسکی کاکان تفرجگاهی زمستانه
یکی از زیباترین جاذبه‌های این استان که با بارش اولین برف، خود را نمایان می‌کند، پیست اسکی کاکان است که یکی از گردشگرپذیرترین اماکن تفریحی زمستانه در جنوب کشور است.
این پیست که پنج ماه از سال پوشیده از برف است، در دامنه دنا، در ۱۸ کیلومتری شهر یاسوج و در نزدیکی دهستان کاکان در ارتفاع دو هزار و ۶۰۰ متری واقع‌شده است.
دانه‌های بلورین برف که بر زمین آرام می‌گیرند، این پیست جامه‌ای سپید به تن می‌کند.
طول مفید پیست کاکان ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۵۰ متر است که با داشتن سه تله‌اسکی مکان مناسبی برای اسکی‌بازان مبتدی و حرفه‌ای است و سالانه میهمانان بسیاری برای لذت بردن از یک روز آفتابی زمستانی این پیست را مقصد گردشگری خود قرار می‌دهند.
پتانسیل‌های این پیست اما هنوز بالفعل باقی‌مانده است و با توسعه زیرساخت‌های رفاهی در این پیست، می‌توان از پتانسیل‌های مختلف این پیست استفاده کرد.
یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری زمستانه و تابستانه استان، تنگ گنجه‌ای است که در ۱۰ کیلومتری شمال غربی شهر یاسوج قرار دارد.
این تنگه که در میان دو کوه واقع‌شده، رودخانه‌ای زیبا را در خود جای‌داده و انبوه درختان زیبا در پاییز هزار رنگ، این مکان را به مقصدی برای آرامش در طبیعت بدل کرده است.
این تنگه در مسیر جاده یاسوج به سی سخت قرار داشته و امکانات رفاهی مناسبی نیز برای گردشگران دارد.
شکوه طبیعت پاییزی یاسوج در پارک جنگلی
اما در شمال شهر یاسوج، بام شهر، پارک جنگلی یاسوج قرار دارد که با وسعتی ۸۰۰ هکتاری بزرگترین پارک جنگلی در جنوب کشور است.
طبیعت بکر و دست‌نخورده این پارک جنگلی و جاده رؤیایی و زیبای این پارک دل از هر بیننده‌ای می‌رباید و انبوه درختان بلوط، بادام‌کوهی، ارزن، کیکم، بنه و زالزالک در این پارک، تو را به خود می‌خواند.
این پارک با کمترین دخالت بشری بکر مانده است و شبهای زیبای یاسوج را می‌توانی در بلندترین نقطه پارک که مشرف‌به شهر است به نظاره بنشینی.
کریک قصه هزار و یک شب و شاهنامه و متیل
دیگر جاذبه سردسیری استان، که در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد، روستای کریک یا «ماسوله جنوب» است. این روستا تو را به تاریخی کهن از مردمان این دیار پیوند می‌زند، به شب‌نشینی‌های پدربزرگ‌ها با شاهنامه و حافظ و متیل.
سوسوی چراغ‌های روستا در شب آرامشی محض دارد و آفتاب که خود را به رخ می‌کشد، شالیزارهای سبز همچون تابلویی زیبا و چهل‌تکه است که در آینه زمین نقش بسته است.
خانه‌ها با ساختی پلکانی و کاه‌گلی در انبوه درختان و باغات و شالیزارها محصورشده است.
اما جاذبه‌های زمستانی کهگیلویه و بویراحمد در سمتی دیگر تابلویی بی‌نظیر از کوهستان سترگ زاگرس و قله دنا است.
سی سخت شهر کیخسرو و سی پهلوان
سی سخت شهر کوهپایه‌ای استان یکی دیگر از شهرهای سردسیری استان است که در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر یاسوج قرار داشته و از شمال به شهرستان لردگان، از شرق به سمیرم، از جنوب به شهرستان بویراحمد و از غرب به شهرستان کهگیلویه محدود می‌شود.
در این شهر اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط منطقه بالغ‌بر سه هزار متر است و نام شهر نیز برگرفته از داستان کیخسرو، پادشاه کیانی و بیژن، سردار بزرگ ایران‌زمین و ۲۹ نفر از مردان جنگجوی این سردار بزرگ است که شهر سی پهلوان یا سی سخت نام‌گرفته است.
بر اساس روایت‌ها، بیژن سردار کیانی و ۲۹ تن از یاران خود در راه عبور از کوه «قوش مستان» دنا بر اثر کولاک شدید جان خود را از دست دادند و نام این شهر را به یاد سی مرد بزرگ و سخت، سی سخت گذاشتند.
دنا با اولین برف سپیدپوش می‌شود و آنجاست که تلالو بلورین برف، بسیاری را راهی این شهر می‌کند. در دامنه کوه، چشمه‌ای است که به چشمه «میشی» یا چشمه «بشو» معروف است و نام این چشمه برگرفته از داستان کیخسرو و تن سپردن او به آب در این چشمه است.
غار ده شیخ ۱۳۵ میلیون سال قدمت دارد
از دیگر جاذبه‌های گردشگری سی سخت، غار ده شیخ است که بر اساس بررسی‌های زمین‌شناسی، شکل‌گیری این غار مربوط به دوره دوم زمین‌شناسی است.
این غار در دو کیلومتری روستای ده شیخ در ۵۱ کیلومتری شهر یاسوج و ۳۵ کیلومتری شهر سی سخت قرار داشته و یکی از شگفت‌انگیزترین غارهای شناخته‌شده در کشور است به‌طوری‌که به آن لقب علی‌صدر دو داده‌اند.
در سال‌های اخیر نیز با فعالیت‌های انجام‌شده در این غار، مسافران می‌توانند در فضایی مناسب و امن از غار بازدید کرده و شگفتی‌های طبیعت را به نظاره بنشینند.
سقف و بدنه غار از سنگ‌های آهکی و قندیل‌های زیبایی پوشیده شده و در عمق غار چند چشمه وجود دارد که از آنها آب زلال و خنکی جاری می‌شود و دخالت‌های انسان پیرامون چشمه‌ها و قنات‌های اطراف این غار بیانگر استفاده از این مکان در دوره‌های گذشته بوده است.
به نظر می‌رسد این غار درگذشته به‌عنوان پناهگاه موقتی مورداستفاده قرار می‌گرفته و این غار همچون غار علی‌صدر دارای قندیل‌های بزرگ و دریاچه‌های زیرزمینی بوده و دهانه غار در ارتفاع یک هزار و۶۷۰ متری از سطح دریا واقع‌شده است.
مسیر ورودی غار که در حدود پنج تا شش متر است را باید به‌صورت نشسته طی کرد.
طی سالیان طولانی، براثر ریزش نزولات جوی، حفره‌هایی در غار ایجادشده و آب درون حفره‌ها به بیرون راه‌یافته و موجب تشکیل قندیل‌های اعجاب‌انگیز و دالان‌های زیبا شده است. کارشناسان زمین‌شناسی از قدمت ۱۳۵ میلیون ساله این غار خبر می‌دهند.
از دیگر غارهای زیبای کوه دنا در سی سخت، غار نول است که با طول ۸۰ متر دارای چند تالار پلکانی و انشعاب‌های مختلف بوده و ارتفاع دهانه غار از سه تا ۲۰ متر تغییر است.
در بخش گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد اما قصه، قصه آفتاب و گرما و دشت‌ها و تپه‌ماهورهای سبز در پاییز و زمستان است. اینجا خبری از برف نیست و هر چه که هست، آرامش در سایه‌سار درختان گرمسیری و رودخانه‌ها و شبهای پرنور شهرها است.
شهرستان‌های گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد، گچساران، باشت، کهگیلویه، چرام، لنده و بهمئی هستند.
مرقد مطهر بی بی حکیمه چراغ روشن شبهای گرمسیری گچساران
گچساران، شهر طلای سیاه و میزبان بی‌بی حکیمه خواهر امام رضا(ع) است.
مرقد مطهر بی‌بی حکیمه یکی از مکان‌های مهمی است که سالانه زائران فراوانی را به گچساران می‌کشاند. این مرقد مطهر، در ۸۰ کیلومتری جنوب گچساران در ضلع شرقی روستای بی‌بی حکیمه از توابع این شهرستان و حدفاصل بندر گناوه به مرکز گچساران در میان تنگه‌ای بزرگ و طولانی قرارگرفته است.
در نزدیکی خلیج نیلگون فارس، در احاطه کوهستان‌های زاگرس، این مرقد همچون مرواریدی درخشان پنهان است.
مارین ترکیبی بدیع از تاریخ و طبیعت
از دیگر جاذبه‌های گردشگری گچساران، روستای «مارین» است. این روستا که تاریخ آن را با سه دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی پیوند داده در فاصله ۱۹۸ کیلومتری جنوب غربی یاسوج و۳۶ کیلومتری گچساران قرار دارد.
روستا در راه سلطنتی شوش به تخت جمشید که نگین دامنه‌های کوه خامی است قرار داشته و قلعه‌های متعدد روستا نشان از تاریخی کهن دارد و موقعیت سوق‌الجیشی روستای مارین، در دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان سبب احداث قلعه‌های متعدد راهبانی در حوزه نفوذ آن شده است.
طبیعت اما نقشی زیبا بر این روستا نگاشته و شرق و جنوب غرب و شمال روستا را کوه‌ها فراگرفته‌اند و خورشید بر انبوه باغ‌های انار در این روستا می‌تابد و کوچه‌باغ‌ها با دیوارهای کاه‌گلی یادآور بیتی از حافظ است که گوارا بادت این عشرت که داری روزگاری خوش.
خانه‌هایی پلکانی، رودخانه‌ها، یاقوت‌های سرخ انار و قلعه‌ها ترکیبی بدیع از تاریخ و طبیعت است. در دیگر بخش گرمسیری استان، شهرستان کهگیلویه قرار دارد که مهمترین اثر تاریخی این شهرستان بلاد شاپور است.
آبشار المون، قلعه قدیمی، روستای تاریخی آرند و باغ‌های زیبای طسوج از دیگر جاذبه‌های این شهرستان است.
سفر به تاریخ صفوی در شهر هفت گنبد
شهر دهدشت در کهگیلویه، آثار بسیاری از تاریخ صفویه را با خود دارد، که از مهمترین این آثار تاریخی «بلاد شاپور» است که به دلیل وجود بارگاه هفت امامزاده در آن، به شهر هفت‌گنبد نیز مشهور است.
بلاد شاپور، بافتی تاریخی و کهن است که حجره‌ها، کاروانسراها و مساجد آن هرکدام، قصه گوی روایتی است.
این مکان تاریخی که گذر زمان اندکی از بافت آن را تخریب کرده است، دربرگیرنده کاروانسرا و بازار امامزاده جابر ارگ محمدخانی، مسجد مورک، قبر خضر نبی، برج دیدبانی، حمام کهیار، حمام ضلع شرقی و حمام مسجد است.
از دیگر جاذبه‌های شهرستان کهگیلویه آبشار کمر دوغ است که آب آن سفیدرنگ و دوغ مانند است و در بخش چاروسا، در فاصله ۸۵ کیلومتری دهدشت و در کوهپایه‌های غربی کوه سیلوم واقع‌شده است.
این آبشار ۱۰۰ متر ارتفاع و بیش از ۶۰ متر عرض دارد.
زاگرس اما بر این دیار چهارفصل، نعمت جنگل‌های بلوط را ارزانی داشته و پس از استانهای شمالی کشور، بیشترین سرانه جنگل در این استان است که هشت درصد جنگل‌های کشور و ۲۰ درصد از جنگل‌های حوزه زاگرس را شامل می‌شود و سرانه جنگل در کهگیلویه و بویراحمد ۸.۵ برابر کشور و ۲.۱ برابر دنیا است.
بالغ‌بر دو هزار گونه گیاهی در سراسر زاگرس مرکزی وجود دارد که از این میان حدود یک هزار و ۲۵۰ گونه در منطقه حفاظت‌شده دنا قرار دارد و تنوع گیاهی در این استان، با ۴۶ کشور جهان برابری می‌کند.
از دو هزار گونه گیاهی و ۴۰۰ گونه دارویی در کهگیلویه و بویراحمد، ۴۵ گونه بومی و منحصر به دنا هستند و منطقه حفاظت‌شده دنا به‌تنهایی به‌اندازه ۴۶ کشور دنیا گونه گیاهی آندومیک دارد.
همچنین پارک ملی دنا که منطقه حفاظت‌شده دناست با وسعتی معادل ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار دارای ۱۵۵ گونه جانوری پرنده، ۲۴ گونه جانوری پستاندار، ۲۰ گونه آبزی و ۳۹ خزنده است.
آنچه خورشید، زمین، باد و باران و برف، کوهستان و درخت و رود بر این سرزمین ارزانی داشته، بهشتی از زیبایی‌هاست که نیازمند دستانی پرمهر است. کهگیلویه و بویراحمد اگرچه هنوز هم با آنچه شایسته پتانسیل‌هایش است، فرسنگ‌ها فاصله دارد اما هیچ‌چیز نمی‌تواند جای طبیعت را برای خلق آثاری شگفت‌انگیز و زیبا در این سرزمین پر کند.
طبیعت، کوه‌ها، جنگل‌ها، بلوط‌ها، چشمه‌ها و آبشارها و رودها مأمن مردمان این سرزمین بوده‌اند و ترنم صدای پای نسیم در شالیزارها، صلابت بلوط‌های هزارساله و دنای استوار، خروش رودها، جوشش چشمه‌ها، شنیدن صدای ظریف نبض علف، رویش بابونه‌ها و گندمزارها و پرندگانی که در باد می‌رقصند، خاطراتی است که می‌توانی برای همیشه در صندوقچه خاطراتت به یادگار بگذاری.
منبع:خبرگزاری مهر
