محمدحسن طالبیان چهارشنبه هفتم مهرماه در جریان بازدید از کاروانسرای روستای باغ شیخ ساوه در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به آماده سازی پرونده ثبت آثار تاریخی واجد شرایط ثبت جهانی در یونسکو، اظهار کرد: در این پرونده ۵۶ کاروانسرای تاریخی ایران از دوره ساسانیان تا قاجار که همه دوره‌ها را شامل می‌شود، وجود دارد.
وی از کاروانسرا به عنوان یک مجموعه بین راهی و معماری ناب ایرانی یاد کرد که شهرت جهانی دارد و افزود: کاروان‌هایی که از شهرها عبور می کردند در این بناهای تاریخی ارزشمند مستقر می‌شدند و پس از استراحت و اقامت مقطعی به مسیر خود ادامه می‌دادند.
وی به طرح‌های متنوع معماری و ساختاری کاروانسراهای بین راهی در کشور اشاره کرد و افزود: کاروانسرای روستای باغ شیخ متعلق به دوره زندیه به دلیل اهمیت استراتژیک مکانی در فهرست ثبت جهانی قرار دارد و در برنامه حفاظت و مرمت قرار خواهد گرفت. این اثر پس از مرمت و بازسازی به عنوان یک مکان تاریخی در معرض بازدید علاقمندان و گردشگران قرار می‌گیرد و این اثر تاریخی زیبا که ثمره تلاش جاودان نیاکان است بازدید خواهند کرد.
طالبیان به ورود ارزیابان یونسکو از روز شنبه ۱۰ مهرماه به ایران خبر داد و افزود: ارزیابان یونسکو از بناهای تاریخی که در فهرست ثبت جهانی شدن قرار دارند، از جمله کاروانسرای روستای باغ شیخ بازدید بعمل خواهند آورد و امیدواریم ارزیابی به گونه ای صورت گیرد که این بنای تاریخی در سطح جهانی معرفی شود.
وی در پاسخ به پرسش مبنی بر اینکه چه فرآیندی برای ثبت جهانی شدن کاروانسرای باغ شیخ باید طی شود، گفت: برای ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی یک کار مطالعاتی و ارزیابی که دو سال زمان می‌برد، توسط کارشناسان وزارت میراث فرهنگی صورت می‌گیرد و در خصوص کاروانسرای باغ شیخ این کار صورت گرفته و پرونده آن آماده شده است و فرآیندی که باید در یونسکو طی شود هم حدود دو سال زمان نیاز دارد.
وی با اشاره به ارسال پرونده کاروانسرای باغ شیخ در فوریه سال گذشته به یونسکو، گفت: ارزیابی‌های اولیه‌ای صورت گرفته و سوالاتی از سوی یونسکو مطرح شده است که پس از پاسخ به سوالات طرح شده، هم اکنون فرآیند ارزیابی میدانی در حال انجام است که این کار از روز شنبه ۱۰ مهرماه به مدت حداقل ۲۰ روز با حضور ارزیابان یونسکو از ۵۶ کاروانسرای کشور در ۲۴ استان انجام خواهد شد که طبق برنامه دومین بازدید مربوط کاروانسرای روستای باغ شیخ است.
مشاور وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: ارزیابان پس از بازدید میدانی اقدام به تنظیم گزارشی خواهند کرد که معمولا سه ماه زمان می‌برد و سپس در کمیته‌های تخصصی مطرح خواهد شد و معمولا روال بر این است که در اردیبهشت سال آینده پرونده به یونسکو می رود و در تیرماه در اجلاس میراث جهانی مطرح خواهد شد.
وی بیان کرد: فرآیند ثبت جهانی شدن یک اثر تاریخی بسیار پیچیده و کارشناسی است و تا لحظه آخر مشخص نخواهد شد که آیا این اثر تاریخی که به ثبت ملی رسیده است ارزش ثبت جهانی خواهد داشت یا خیر ولی تلاش خواهیم کرد که جهانی شدن کاروانسرای باغ شیخ عملیاتی شود.
وی در ادامه گفت: در حال حاضر ۲۶ اثر تاریخی ملموس در ایران به ثبت جهانی رسیده‌اند که برخی از آنها آثار زنجیره‌ای هستند و به دلیل زنجره ای بودن به بیش از ۴۰ اثر می‌رسند که منطقه اورامانات کردستان و کرمانشاه یا کریدور راه آهن کشور که بسیاری از استان‌ها را در بر می‌گیرد، یا منظر فرهنگی و باستانی ساسانی فارس که شامل سه منطقه وسیع می شود از جمله آثاری است که به ثبت جهانی رسیده است. همچنین مجموعه باغ ایرانی که شامل ۹ باغ در ۶ استان کشور است یا قنات ایرانی که شامل ۱۱ قنات در ۹ استان است، مجموعه جنگل های هیرکانی و بیابان لوت پرونده‌های تاریخی وسیعی را تشکیل داده‌اند.
طالبیان با اشاره به اینکه خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران در چند دهه گذشته فعالیت خوبی را در حوزه میراث فرهنگی با تربیت کارشناسان خبره و توانمند صورت داده است، افزود: در حوزه آثار تاریخی ناملموس نیز ۱۶ اثر در فهرست جهانی قرار گرفته است که یکی از آنها نوروز ایرانی است.
وی بیان کرد: هم اکنون ۵۶ کاروانسرای تاریخی در ۲۴ استان کشور وجود دارد و هر کدام از این آثار تاریخی در منظر جهانی دارای اهمیت بوده و ارزشمند است و این زنجیره تاریخی باید صیانت و حفظ شود. بالغ بر ۵۲ اثر تاریخی ملی نیز در فهرست موقت ثبت جهانی قرار دارد که باید به تدریج طی سال های آینده مقدمات و مطالعات جهانی شدن آنها اجرایی شود.
مشاور وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در خصوص راه‌اندازی موزه برای ساوه نیز گفت: از آنجاکه شهرستان ساوه فاقد موزه تاریخی است در جریان این بازدید قرار شد تا با در اختیار دادن یک خانه تاریخی به میراث فرهنگی و انعقاد تفاهم نامه از طریق اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی مقدمات تبدیل شدن این خانه تاریخی به موزه فراهم شود.
وی بیان کرد: اگر شرایط خانه تاریخی برای تبدیل به موزه فراهم باشد میراث فرهنگی آمادگی دارد تا پایان سال این بنای تاریخی را به موزه تبدیل کند.
گفتنی است که “باغ شیخ” روستایی است از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه و در هشت کیلومتری شهر ساوه، این روستا بر سر راه ساوه به باقرآباد قم در میان دو روستای “احمدآباد” و “طراز ناهید” قرار دارد و از جمله روستاهای کویری بشمار می‌رود و معماری بافت تاریخی روستا نیز مطابق با ویژگی معماری شهرهای کویری است اما در طول سال‌های اخیر دچار تغییرات بسیاری شده است.
از جمله آثار تاریخی روستا، کاروانسرای عبدالغفارخان است که در سمت غرب روستا واقع شده و تاریخ بنای آن به سال ۱۲۴۰ ه. ق و دوران فتحعلی‌شاه قاجار باز می‌گردد که خود می‌تواند یکی از علل شکل‌گیری روستا باشد.
متأسفانه این اثر ملی و بنای تاریخی ارزشمند که نمونه‌ای از فرهنگ، هنر و معماری اصیل ایرانی است، در معرض تخریب قرار دارد و اگر فکری برای مرمت و بهسازی این ابنیه تاریخی نشود و به ثبت جهانی نرسد قطعاً از بین می‌رود. این بنای تاریخی در تملک شخصی است و هرگونه اقدام برای حفظ و نگهداری از این اثر باستانی باید از سوی صاحب ملک انجام شود.
این اثر ملی در سال ۵۴ به شماره ۱۱۸۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
منبع: ایسنا
مرتبط:
کاروانسرای افضل شوشتر در مسیر ثبت جهانی
