معرفی دزفول از تاریخچه تا جاذبه های گردشگری

شاید باورکردنی نباشد که یکی از کهن ترین شهرهای جهان به نام دزفول در استان خوزستان واقع شده باشد. شهر تاریخی دزفول دارای فرهنگی غنی، جاذبه های طبیعی فراوان و آثار تاریخی ارزشمند است.

ایران پر از سرزمین هایی ست که در آن تمدن باستانی پدران ما را به رخ میکشد. سرزمین هایی که علاوه بر گنجینه تاریخی از سخاوت طبیعت هم بهره مند بوده و پدیده های بسیار بکری در آن ها دیده میشود.

هرگوشه از ایران را که بنگریم زیبایی ها و شگفتی های بسیاری را می بینیم که هرکدام از جذابیت ویژه ای برخوردار هستند.

این بار با تیم گردشگری بیتوته همراه باشید تا شما را به سفری جذاب و مهیج به جنوب کشور و شهر زیبای “دزفول” ببریم.

معرفی شهر دزفول:

جاذبه های دیدنی دزفول آنقدر زیاد هستند که هر آدمی با هر سلیقه ای میتواند جایی برای دیدن در آن پیدا کند.

شهر دزفول در کنار رودخانه دز، در بخش های جلگه ای استان خوزستان در ارتفاع ۱۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد. دزفول در شمال شهر اهواز و در جنوب اندیمشک جای گرفته و با قدمت طولانی و جاذبه های گردشگری اش به شهرت بسیاری رسیده است.

از میان شهرهای خوزستان بزرگترین و دومین شهر دیدنی بعد از اهواز، دزفول است. شهرستان دزفول دارای چهار بخش “مرکزی”، “سردشت”، “چغامیش” و “شهیون” می باشد.

دزفول به دلیل اینکه بر سر شاهراه ارتباطی تهران – اهواز واقع شده است، اولین مرکز تجاری شمال خوزستان محسوب میشود. اقتصاد این شهر بیشتر بر پایه کشاورزی، دامداری و صنایع کارخانه ای استوار است.

همچنین به سبب وجود رودخانه های بسیاری در شهر دزفول، مقام نخست کشاورزی از جمله تولید سبزیجات و صیفی جات را در ایران دارد.

دزفول شهری با فرهنگ های متفاوت و اقوام مختلف از جمله لر، بختیاری، دزفولی و اقلیت های عرب، ترک و کرد، تشکیل شده است که بیشتر مردم آنجا به زبان فارسی با گویش محلی دزفولی صحبت میکنند.

دزفول

تاریخچه شهر کهن دزفول:

دزفول از شهرهای دامنه رشته کوههای زاگرس است که پیشینه آن به دوران ساسانیان باز میگردد. اما ریشه های سکونت در آن مربوط به ۵ هزار سال پیش است. نام قدیم دزفول، دژپل به معنای پلی که دارای دژ است، می باشد.

بهترین زمان برای سفر به شهر دزفول:

دزفول دارای آب و هوای گرم و نیمه مرطوب است و به همین سبب دارای تابستان های بسیار گرم و زمستان های معتدل است. این شهر به دلیل آب و هوای کوهستانی و جلگه ای طبیعت زیبا و جذابی دارد. پس با توجه به این آب و هوا، نیمه دوم سال زمان مناسبی برای سفر و بازدید از این شهر زیباست.

جاذبه های توریستی دزفول:

دزفول هم از جهت جاذبه های گردشگری طبیعی بسیار غنی ست و هم به سبب تاریخ کهنی که دارد از جاهای دیدنی و جاذبه های تاریخی متعددی برخوردار است.

در ادامه این مقاله شما را با برخی از جاذبه های طبیعی و تاریخی دزفول آشنا میکنیم، پس با ما همراه باشید.

۱٫ دریاچه شهیون:

دریاچه شهیون

 

از جمله زیباترین و دیدنی ترین مناطق شهر دزفول دریاچه شهیون است

 

 

که پشت دوکوه تنگوان و شاداب واقع شده است. انبوهی از درختان کنار و بادام کوهی نیز در این منطقه وجود دارد که طبیعت چشم نوازی را به آن بخشیده است. در کنار این دریاچه زیبا میتوان به ورزش ها و تفریحاتی مثل اسکی، شنا، قایقرانی و … پرداخت.

۲٫ دره کول خرسان یا دره ارواح:

کول خرسان

 

اگر اهل هیجان هستید و دوست دارید به مناطق عجیب و اسرارآمیز سفر کنید حتما سری به دره شگفت انگیز کول خرسان بزنید. با برداشتن هر قدم در دره ارواح جلوه های خارق العاده و متفاوتی جلوی چشمانتان نمایان می شود. این دره در ۲۵ کیلومتری شهرستان دزفول و در جاده این شهر به سمت شهیون نرسیده به بیشه بزان قرار دارد.

صخره های بلند سر به فلک کشیده و مسیرهای تنگ و باریک که گاهی فقط امکان عبور یک نفر از بین آنها وجود دارد، از ویژگی هایی ست که باعث اسرار آمیز شدن این منطقه شده است.

کول خرسان دارای آب دائمی، آبشار، آبچکان، بیشه زار و انواع روییدنی های خاص این من

 

طقه می باشد.

۳٫ آبشار شوی، عروس کوهستانی دزفول:

آبشار‌شوي دزفول

یکی دیگر از جاهای دیدنی شهر دزفول، آبشار دل انگیز شوی است. آبشار شوی مثل نگینی نه تنها در ایران بلکه در خاورمیانه می درخشد و به عنوان یکی از آثار ملی و طبیعی ایران به ثبت رسیده است.

آبشار شوی به آبشار نیاگارای ایران مشهور است چرا که با ۸۵ متر ارتفاع بلندترین آبشار خاورمیانه است که تماشای آن برای دوستداران طبیعت جذاب و مهیج خواهد بود.

۴٫ آسیاب های آبی دزفول:

آسیاب های آبی دزفول

آسیاب های آبی دزفول، سازه هایی آبی در بستر رودخانه دز است که به عنوان بند و آسیاب کاربرد داشته است. قدمت این آسیاب های آبی به دوره تاریخی صفویه و قاجاریه بازمیگردد.

در ساخت این سازه ها از مصالحی نظیر قلوه سنگ رودخانه ای، آجر با ملات ساروج استفاده شده است. بخش زیادی از این آسیاب ها به مرور زمان و به جهت فرسایش آب از بین رفته است و بازمانده آن در سه بخش از رود دز قرار گرفته است. بخش اول در بالادست در پارک ساحلی دز، بخش دوم در کنار پل جدید دزفول و بخش سوم در کنار پل تاریخی دزفول قرار دارند.

۵٫ شهر تاریخی گندی شاپور یا جندی شاپور:

blank

منطقه باستانی گُندی شاپور یا به تعبیری جندی شاپور، یکی از شهرهای دوران ساسانی بوده است که حاصل امپراتوری «شاپور یکم» است. به عقیده بسیاری از تاریخ‌شناسان و پژوهشگران، بازمانده این شهر در بین دزفول و شوشتر، در روستای شاه آباد واقع شده است.

در واقع به باور آن‌ها، طبق شواهد تاریخی، سازه‌های باستانی بازمانده در این منطقه به شهر گُندی شاپور تعلق دارد. این در حالی است که بسیاری از پژوهشگران این فرضیه را رد کرده و ارتباط گُندی شاپور و روستای شاه آباد را نادرست می‌‍‌دانند.

اما آن‌چه مهم است، تاریخچه شهر باستانی گُندی شاپور است. این شهر مرکز علم جهان در تاریخ  بوده است. شهری که اولین دانشگاه در آن تأسیس شد و به علم پزشکی اهمیت ویژه‌ای داد.

۶٫ بقعه متبرکه صوفی احمد

بقعه متبرکه صوفی احمد

صوفی احمد یکی از مناطق دیدنی طبیعی و زیبای شمال شهرستان دزفول می باشد که در بخش شهیون واقع شده است. این منطقه به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خودش، به صورت بکر و دست نخورده باقی مانده است. در میان این منطقه کوهستانی، بقعه متبرکه حضرت صوفی احمد که سفیر امام رضا علیه السلام بوده، قرار گرفته است. بدون تردید منطقه صوفی احمد یکی از بکر ترین و زیباترین مناطق کوهستانی دزفول است. همچنین مجاورت با رود دز فرصت شنا، قایق‌سواری و ماهیگیری را نیز در این منطقه ممکن کرده است.

۷٫ خانه تاریخی سوزنگر، سازه‌ای آجری از دوران قاجار

خانه تاریخی سوزنگر

دزفول شهر بناهای آجری است و در این منطقه از ایران، خانه‌ها و عمارت‌های قدیمی بسیاری خواهید دید که با ردیف‌های متوالی آجر بالا رفته‌اند و تزئیناتی چشمگیر دارند. نمونه‌ای از این بناها، خانه تاریخی سوزنگر است که از دوران حکومت قاجار به جامانده است. معمار این خانه یک اثر هنری کامل خلق کرده و با ظرافت خاصی آجرها را در اندازه‌های مختلف تراش داده تا حاصل کار، خانه‌ای متفاوت با دیگر بناهای آجری شود.

۸٫ قنات قمش چوقابفون

قنات قمش چوقابفون

دزفول از شهرهایی است که حفر قنات در آن قدمت بالایی دارد. «قمش» نام نوعی قنات در این شهر است که دزفولی‌ها به‌منظور هدایت آب رود به سمت شهر، این قنات‌ها را کنار دز حفر می‌کردند.

قمش (قنات) به معنی کاریز و مجرای آب زیرزمینی است که قدمتی چندهزار ساله در دزفول دارد و در گذشته برای استفاده از آب رودخانه حفاری شده اند.

ماجراجویی در این قنات با سربطاقی سنگی و آجری‌اش و عطر خاک نمزده شروع می‌شود و با پشت سرگذاشتن تقریباً ۷۰ پله، به سرزمینی نورانی و رنگارنگ می‌رسیم. در حال حاضر فقط ۳۰۰ متر از این قنات برای بازدید آماده شده است.

۹٫ آرامگاه یعقوب لیث صفاری

آرامگاه یعقوب لیث صفاری

یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دزفول آرامگاهیست که محوطه تاریخی جندی شاپور واقع شده است. مقبره این سردار ایرانی که موسس سلسله صفاریان هم بوده در ده کیلومتری شهر دزفول جای گرفته است.

گنبد مخروطی و دندانه‌دار این آرامگاه، شناسنامه این بنای باستانی شده است و یکی از جاذبه‌های مهم تاریخی در بین دیدنی های دزفول محسوب می‌شود یعقوب لیث صفاری را احیا کننده زبان پارسی هم نامیده اند. وی اولین شهریار ایرانی است که زبان پارسی را برای نخستین بار ۲۰۰ سال پس از ورود اسلام به ایران دوباره به‌عنوان زبان رسمی ایران اعلام کردو پاس نداشتن این زبان در میان درباریان او، با واکنش تند این پادشاه همراه بوده است. این پادشاه کسی بود که خلیفه عباسی را شکست داد و با زنده نگه داشتن زبان فارسی، تحولی مهم در میان مردم و درباریان به‌وجود آورد.

۱۰٫ تپه های باستانی چغامیش

تپه های باستانی چغامیش

قدمت شهر باستانی چغامیش به حدود ۵۰ قرن پیش از میلاد به دوران پیش از اختراع خط بازمی‌گردد. در چغامیش بود که برای اولین بار در ایران خط و کتابت ظهور کرد. تپه‌های ارزشمند و باستانی چغامیش گنجینه تمدن‌های زیادی از جمله ساسانیان، پارتیان، عیلامیان است که در حال حاضر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

۱۱٫ دره توبیرون

دره توبیرون

دره توبیرون یکی دیگر از جاذبه های گردشگری دزفول است که دارای طبیعتی بسیار بکر و شگفت انگیز می باشد. این دره در بخش سردشت در شمال دزفول و قبل از رسیدن به تنگه سرا قرار گرفته است.

ارتفاع دیوارهای ترسناک این دره در برخی نقاط به بیش از صد متر هم می رسد. درون این دره شگفت انگیز که حاصل هزاران سال فرسایش آبی است، انبوهی از درختان انجیر وحشی، آبشار ها، آبچکان ها و دیگر گیاهان خودرو می باشد که زیبای آن را دو چندان کرده اند.

۱۲٫  بافت قدیم دزفول

بافت قدیم دزفول

بافت قدیم دزفول، بافتی آجری است و در کنار رودخانه دز شکل گرفته و شامل ۲۸ محله قدیمی است. معماری خاص و تزئینات آجری بی نظیر در بافت قدیم دزفول ، این شهر را به شهر آجر معروف نموده است . بافتی که با معماری خاص خود ، هویت و روح معماری دزفول را در خود جای داده است.

از مهمترین دیدنی های بافت تاریخی دزفول می توان به خانه تاریخی تیزنو، خانه تاریخی سوزنگر، خانه تاریخی قلقچی، حمام کرناسیون، حمام شاه رکن الدین، خانه تاریخی سید صدر، خانه تاریخی گلچین، ساباط سیلانی، ساباط زرشناس و … اشاره نمود.

۱۳٫ روستای لیوس

روستای لیوس

اگر به دزفول سفر کردید بازدید از روستای لیوس را از قلم نیندازید. این روستا از جمله روستاهای سنگی کشور است که هنوز با گذشت زمان بافت سنتی، معماری و آداب و رسوم گذشته خود را حفظ کرده است.

روستاى لیوس در ۷۳ کیلومترى شمال شهرستان دزفول در بخش سردشت واقع شده است. این روستا علاوه بر بافت زیباى تاریخى خانه ها ، داراى جاذبه هاى گردشگرى طبیعى و بکر شامل کوهستانها ،مراتع بسیار زیبا ، باغهاى میوه ، رود خانه، آبشار و… می باشد. این روستا داراى یک سبک خاص معمارى می باشد که از تمام بخشهاى موجود در یک ساختمان استفاده بهینه می گردد.

به طور مثال از ستونهاى ساختمان به عنوان انبار گندم استفاده شده است . چنار و چشمه جارى در کنار آن یکى از چشم اندازهاى زیباى این روستا می باشد. این روستا در فصول بهار و پاییز و زمستان به علت آب و هواى مناسب می تواند پذیراى گردشگران زیادى از سراسر جهان باشد.

۱۴٫ کت های دزفول

کت های دزفول

کت‌های دزفول خنک کننده‌های دست‌ساز انسان‌های کهن هستند که به‌صورت حفره‌های غار مانند در کنار رودخانه دزفول حفر شده‌اند. این کت‌ها از جاهای دیدنی دزفول در روزهای گرم سال برای فرار از گرمای خوزستان در جوار رود جاری و زلال دز است

۱۵٫  بقعه شاه رکن الدین

بقعه شاه رکن الدین

این بقعه در دل بافت قدیم شهر دزفول در نزدیکی خیابان طالقانی قرار گرفته است. صاحب این بقعه فرزند «بهاءالدین» معروف به «بابا رکن‌الدین‌ولی» یا «شاه‌رکن‌الدین» است که در قرن هشتم هجری عارف و زاهدی معروف بوده است.

آرامگاه شاه‌رکن‌الدین دارای گنبدی آبی است که با کاشی‌کاری‌های زیبایی تزیین شده است. دو گلدسته آجری مزین به کاشی‌کاری نیز در جلوی درب ورودی قرار دارند. مسجد و حمامی قدیمی، بعلاوه یک مدرسه علمیه قدیمی نیز در جوار این بقعه دیده می‌شوند. فضای سبز ناحیه اطراف آرامگاه آن را به نگین سبز بافت قدیم دزفول تبدیل کرده است.

سیر تحول تاریخی لافت

بندر لافت در دماغه شمالی جزیره قشم در نزدیک‌ترین فاصله با سرزمین اصلی ایران قرار دارد و از همین رو از زمان‌های بسیار دور به‌عنوان کانون زیستی با اهمیت برای حاکمان منطقه مطرح بوده است. اولین ارتباطات و رفت‌و‌آمدها به جزیره قشم احتمالا از همین نقطه انجام می شده و یکی از دلایل ایجاد و تکوین بندر لافت نیز احتمالا همین مزیت جغرافیایی بوده است.

جزیره قشم در جنوب منطقه هلال سبز یا همان هلال حاصل خیزی واقع شده که از آن به عنوان مهد تمدن بشری یاد می‌شود. مجاورت این جزیره با تمدن‌ها و فرهنگ‌های جهان باستان از یک سو و بهره‌مندی آن از توان طبیعی (دسترسی آسان به دریا و اقیانوس) از سوی دیگر سبب شد که این منطقه محل تلاقی فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف با حجم بالای انتقال تجربیات بشری در عرصه‌های مختلف به ویژه ظواهر تمدنی باشد.

شواهد تاریخی نشان می‌دهد اولین گروه‌های انسانی و اولین تمدن‌های تاریخی همچون فینیقی‌ها، بابلی‌ها، سومری‌ها و ایلامی‌ها و پس از آن آریایی‌ها، یونانی‌ها و عرب‌ها در آب‌های خلیج فارس کشتیرانی کرده‌اند.

بقایای گورهای باستانی در ایلام و بحرین و نیز کاوش‌های باستان شناختی در مناطق اطراف بندر بوشهر نشان می‌دهد که در این نواحی هزار سال پیش از میلاد تاسیساست بندری وجود داشته است. (والادار، ۱۰۶:۱۳۵۶).

آثار کشف شده در شهرهای موهنجودارو و هاراپا در دره سند نیز حاکی از ارتباط تجاری میان تمدن های شبه قاره هند و تمدن‌های بین النهرین در دوران پیش از تاریخ و اوایل دوران تاریخی است. (گلوپ وبینی، ۲۵:۱۳۴۰).

اسناد تاریخی به ویژه کتاب عهد عتیق از وجود نیروی دریایی تمدن بابل در ۷۰۰ پیش از میلاد خبر می‌دهند. کشتی‌های بابلی از چوب درخت تیک که تنها در سواحل هندوستان می‌رویند ساخته شده بود. (همان:۴۶)

لافت

تمام این شواهد حاکی از عبور و مرور ناوگان‌های دریایی در هزاره اول پیش از میلاد در طول خلیج فارس است. این ناوگان‌ها، به دلیل عدم آشنایی با علوم پیشرفته دریانوردی در مسیریابی، لازم بود با فاصله کمی از ساحل حرکت کنند تا راه خود را گم نکنند. بدیهی است که مسیر آنها از سواحل شمالی خلیج فارس می‌گذشت و در این مسیر جزیره قشم به عنوان بزرگترین جزیره خلیج فارس توقفگاه مناسبی برای این ناوگان‌ها بوده است.

اگر بپذیریم که بخشی از این سفرهای دریایی از تنگه خوران در حد فاصل دماغه لافت در شمال جزیره قشم و خاک اصلی ایران صورت می‌گرفته، می‌توانیم تصور کنیم که این کشتی‌ها برای توقف در کنار دماغه شمالی جزیره قشم جایی که امروز آن را دماغه لافت می‌نامند و لافت کهنه (مقر اولیه بندر لافت) در آنجا قرار دارد، لنگر می‌انداخته‌اند تا آب و آذوقه تهیه کرده و کالا مبادله کنند. محل لافت کهنه در دماغه لافت در گذشته و پیش از اسلام یکی از توقفگاه‌های کشتی‌های بازرگانی بوده است. با توجه به بررسی‌های میدانی به عمل آمده و نیز آثار و شواهد موجود در جزیره، احتمالا اولین ساکنان آریایی تبار جزیره قشم در دوران ماد پا به آنجا گذاشته‌اند.

آثار آریایی‌های کهن ایرانی همچون نیایشگاه‌های میترا در خربس و نیایشگاه‌های آناهیتا (پاخصر، برکه بی بی و احتمالا مقبره شیخ اندرابی در بندرلافت) نشان از حضور فرهنگ‌های ایرانی قبل از اسلام در دماغه لافت است. (همان: ۴۷۷-۴۷۸)

منابع مکتوب تاریخی به ویژه آثار نوشتاری یونانیان باستان مملو از مطالبی درباره دریانوردی ایرانیان در دوران هخامنشیان و رویارویی آنان با یونان و روم و سایر ملل است. از سوی دیگر با کشفیاتی که طی دهه‌های اخیر در عرصه باستان شناسی دریایی ایران، یونان، ترکیه و … کشورهای حاشیه دریای عمان، خلیج فارس، سرخ و مدیترانه حاصل شده است، آثار باستانی فراوانی از حضور فرهنگ ایرانی در دوران هخامنشیان و بعدها اشکانیان در این مناطق مورد شناسایی قرار گرفته است. تسلط هخامنشیان بر دریا و بهره‌گیری از این امکان برای کشورگشایی، با تکیه بر پیشینه قدیمی دریانوردی و تجربیاتی است که طی هزاره‌های قبل از آن در مناطق جنوبی توسط ایرانیان حاصل شده است.

در زمان هخامنشیان و با اوج گیری قدرت این سلسله، در زمان داریوش، دریانوردان ایرانی دست به اکتشاف دریایی زدند و حوزه قلمرو دریایی خود را به دریای سرخ کشاندند(ویلسن، ۴۹:۱۳۴۸) چنین اکتشافات دریایی نیازمند پیشرفت در علوم دریایی بود و دریانوردان باید برای دستیابی در پهنه دریا و شناخت بادهای مساعد مهارت به دست می آوردند. تقویم نوروز دریایی که هنوز هم بین مردم لافت و دیگر دریانوردان ساحلی خلیج فارس رایج است، به احتمال زیاد، دستاورد دانش دریانوردان همان دوران است. این تقویم به نحو بسیار چشمگیری با تغییرات اقلیمی و بادهای مساعد دریایی انطباق دارد.

لافت

در گزارشی که نثارخوس دریاسالار معروف اسکندر به هنگام مسافرت دریایی از مصب رودخانه سند تا مصب اروند نگاشته است، قشم در سال ۳۲۶ پیش از میلاد جزیره‌ای آباد بوده و او برای ادامه سفر یک دریانورد ماهر را به عنوان راهنما از این جزیره با خود برده است. (کبابی، ۳۲۵:۱۳۶۳). این امر بیانگر این است که بومیان این جزیره دریانوردان ماهری بوده‌اند.

اوج شکوفایی جزیره قشم در پیش از اسلام مربوط به دوره ساسانی است. یک دریانورد هندی به نام کاسماس در سال ۵۳۵ میلادی در کتاب خود اشاره می‌کند که کشتی‌های ایرانی مرتب از هرمز به بنادر هندوستان و سریلانکا در رفت و آمد بوده‌اند. (سیری ویرا، ۱۸۱:۱۳۷۲). آثار کشف شده (ظروف سفالی با نقش و نگار ایرانی) در بنادر تانزانیا و در نزدیکی شهر کلیوا نشان می‌دهد که در قرن ۶ میلادی یعنی در دوره ساسانی بین بنادر ایران و شرق آفریقا ارتباط برقرار بوده است (فهیمی، بیتا: ۲۷۹). در این دوره دریانوردان ایرانی کالاهای بازرگانی چین و شبه قاره هند را که عموما شامل ادویه بود به خلیج فارس می‌آوردند و در بنادر ایران به دست بازرگانان می‌رساندند تا آنها از راه معروف به جاده ادویه و با کاروان‌های خود به شهرهای پالمیرا و شام ببرند (ویلیامسون، ۷۱:۱۳۵۱). این راه دریایی همان راهی است که به جاده ابریشم دریایی یا راه ادویه معروف است.

با ورود اسلام به ایران، جزیره قشم نیز در سال ۱۴ هجری قمری به دست مسلمانان فتح شد و مردم جزیره به دین اسلام گرویدند. در گزارش‌هایی که از جغرافی‌دانان و سیاحان دوره اسلامی به جای مانده است، برای اولین بار نام لافت مشاهده می‌شود.

استخری در مسالک و ممالک در نقشه‌ای که از خلیج فارس ترسیم کرده است جزیره قشم را به نام لافت نامیده است. نام لافت به عنوان معرف جزیره قشم مکرر در کتب و سفرنامه‌های اسلامی نقل شده است.

نکته جالب توجه آن است که نام لافت به جز یک مورد که به صورت یافت ذکر شده توسط غالب مورخان معتبر به همین شکل امروزی یعنی لافت آورده شده و شاید تنها نام برای جزیره قشم در متون تاریخی باشد که در آن نمی‌توان شک کرد. اشاره متون تاریخی به جزیره قشم با عنوان لافت، خود گویای اهمیت بندرلافت در حیات اقتصادی و اجتماعی جزیره قشم در گذشته‌های تاریخی است.

مقر اولیه بندر لافت در گذشته در منتهی الیه دماغه لافت در محلی که امروزه به لافت کهنه مشهور است، قرار داشته است. مقر قدیمی بندرلافت از دو ویژگی جغرافیایی برخوردار بوده، شرایط بندری و فاصله کم با خاک اصلی ایران و راه‌های بازرگانی زمینی که به سمت مرکز و شمال شرق کشور می رفته‌اند.

قرن پانزدهم میلادی در تاریخ منطقه جنوب ایران به ویژه ساحل نشینان خلیج فارس بسیار حائز اهمیت است زیرا همزمان با قدرت گرفتن ترکان عثمانی و تسلط آنان بر بخش‌هایی از اروپا از طریق دریا، امکان بهره‌مندی اروپاییان از مناطق شرقی دریای مدیترانه از بین رفت و در نتیجه تجار اروپایی در صدد یافتن راهی برای دستیابی به دنیای شرق برآمدند.

با تدوام این شرایط و آشنایی بیشتر دریانوردان اروپایی با دریاهای جنوب، زمینه حضور آنها در خلیج فارس بیش از پیش شده و در اوایل قرن ۱۶ میلادی با ورود پرتغالی‌ها به خلیج فارس، جزایر هرمز و قشم مورد تصرف قرار گرفتند.

لافت

قرن ۱۷ میلادی، خلیج فارس محل تردد دریانوردانی از انگلیس، هلند و فرانسه بود و در این میان پرتغالی‌ها بیش از سایر کشورها (۱۱۷ سال) بر جزایر ایرانی حکمرانی کردند. گفته می‌شود قلعه تاریخی بندرلافت معروف به قلعه نادری را که از نظر معماری و مصالح به قلعه پرتغالی‌های قشم و هرمز شبیه است از آثار استعمارگران پرتغالی است.

در سال ۱۶۲۲ میلادی پس از ۱۱۷ سال جزیره قشم به دست شاه عباس از دست پرتغالی ها آزاد شد. با ضعف صفویان، ابتدا هلندی‌ها و سپس در چند نوبت قبایل عرب بنی معین و جواسم بر قشم و احتمالا لافت چیره شدند و به دلیل اهمیت این جزیره برای دریانوردان بارها این منطقه از سوی اعراب، ایرانیان و اروپاییان دست به دست شد.

لافت، به دو دلیل مهم در طول تاریخ از اهمیت فراوانی برخوردار بوده است، موقعیت جغرافیایی بسیار مهمی که از لحاظ کشتیرانی داشت و بهره‌مندی از آب شیرین که به صورت طبیعی در جزیره برای بومیان و کشتی‌های در حال تردد در خلیج فارس فراهم بود.

بررسی‌های مقدماتی نشان می‌دهد که احتمالا یک حادثه سهمناک لافت کهنه را با خاک یکسان کرده است. این حادثه می‌تواند زلزله یا یک جنگ تمام عیار بوده باشد. این حادثه لافت کهنه را با همه قدمتش به تلی از خاک تبدیل کرده و اکنون جز یک گورستان و چند دیوار چیزی از آن برجای نمانده است.

سدیدالسلطنه کبابی اولین مورخی است که گزارشی از خویش در مورد بندر لافت به جای گذاشته است. او حدود صد سال پیش از بندر لافت دیدن کرده و آن را بندری آباد دیده است. او در وصف لافت می‌نویسد: «بندر لافت قریه بزرگی در جزیره قشم است و در دامنه تپه‌ای قرار گرفته… سکنه آنجا حدود ۲۵۰ خانوار و از اعراب و ایرانی تشکیل یافته‌اند و از کشتی‌سازی و صید ماهی و هیمه‌فروشی امرار معاش می‌کنند.»

از گذشته دور اغلب سکنه لافت دریانورد بوده‌اند و به سفرهای دور و دراز دریایی می‌رفته‌اند. رواج مراسم فرهنگی با ریشه عربی‌آفریقایی نشان از ارتباط گسترده ساکنان قدیمی لافت با جهان شناخته شده روزگار خود دارد.

بندر لافت نو احتمالا در اثر کوچ مردم از لافت کهنه شکل گرفته است. این کوچ نیز احتمالا همزمان یا پس از احداث قلعه لافت (نادری) اتفاق افتاده است. قدیمی‌رین گمان تاریخی که برای ساخت قلعه لافت زده شده آن را مربوط به دوره صفوی و حضور پرتغالی‌ها در سال‌های ۱۰۰۰ هجری قمری دانسته است.

بنابراین هسته اولیه بندر لافت احتمالا بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال پیش در کنار قلعه شکل گرفته است. ساکنان محلی نیز مکان اولیه بندر لافت را اطراف مسجد ابوبکر یا مسجد جامع در کنار قلعه لافت می‌دانند. قلعه لافت دارای حصاری بوده که آن را در مقابل تهاجم زمینی و دریایی مصون نگه می‌داشته است.

منابع:

ـ گلوب.پ و بینی.ت. تمدن های فراموش شده خلیج فارس، ترجمه جمال الدین فروهری، مجله سخن: ۱۳۴۰

ـ ویلسن، سرآرنولد، خلیج فارس، ترجمه محمد سعیدی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب: ۱۳۴۸

ـ سدید السلطنه کبابی، محمدعلی، بندرعباس و خلیج فارس، به تصحیح احمد اقتداری، دنیای کتاب: ۱۳۶۳

ـ سیری ویرا. دبلیو آی، تجارت خلیج فارس از دیدگاه تاریخی، ترجمه امیر مرتضوی، مجموعه مقالات دومین سمینار بررسی مسائل خلیج فارس، وزارت امور خارجه: ۱۳۷۲

ـ فهمی، عبدالعزیز، ایرانی ها و شرق آفریقا، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران: بیتا

ـ ویلیامسون، آندریو، تجارت در خلیج فارس در دوره ساسانیان در قرون اول و دوم هجری، انتشارات وزارت فرهنگ و هنر، اداره کل باستان شناسی و فرهنگ عامه، شماره ۹ و ۱۰، ۱۳۵۱

ـ والادر، ر، خلیج فارس در عصر استعمار، ترجمه شفیع جوادی، انتشارات حجاب، ۱۳۵۶

*گزارش از اشکان مختاری، دانشجوی دکترای تخصصی فرهنگ و زبان های باستانی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

گردشگری اروپا چه‌زمانی به دوران پیش از کرونا بازخواهد گشت

بر اساس گزارش جدید کمیسیون سفر اروپا با عنوان «گردشگری اروپا: ترندها و چشم‌اندازها»، موج‌های جدید پاندمی کرونا، محدودیت‌های سفر، کاهش اعتماد گردشگران و رکود اقتصادی از مهم‌ترین موانع بازگشت گردشگری اروپا پس از کرونا به شمار می‌روند.

آخرین پیش‌بینی‌ها عنوان می‌کنند سفرهای گردشگری داخلی در اروپا به‌زودی از سر گرفته خواهد شد و سطح این سفرها تا سال ۲۰۲۲ از آمار سال ۲۰۱۹ هم فراتر خواهد رفت.

در این گزارش آمده است که مقاصد اروپایی افتی ۵۰ درصدی را در گردشگران ورودی ثبت کرده‌اند که در این میان قبرس و مونته‌نگرو با ۸۵ و ۸۴ درصد افت، بیشترین کاهش گردشگری ورودی را شاهد بوده‌اند. علت این کاهش‌های شدید در این بوده است که این دو کشور بیش از سایر کشورهای اروپایی به گردشگران خارجی وابسته بوده‌اند.

از میان سایر کشورهایی که بیشتر تأثیر را از کرونا گرفته‌اند باید به رومانی (۸۰ درصد)، ترکیه (۷۷ درصد)، پرتقال  و سیبری (۷۴ درصد) اشاره کرد. ایسلند و مالت هم با ۷۱ درصد رشد منفی در میزان گردشگران ورودی در رتبه‌های بعدی قرار دارند که محدودیت‌های سفر سخت‌گیرانه و موقعیت جغرافیایی‌شان هم مزید بر علت شده تا گردشگران کمتری این مقاصد را برای سفر خود انتخاب کنند.

در گزارش کمیسیون سفر اروپا آمده است کرواسی یکی از ۵ یا ۶ کشوری است که کمترین کاهش را در میزان گردشگران خارجی ورودی و اقامت تجربه کرده است و با ۵۰ درصد کاهش، در رتبه ششم اروپا قرار دارد.

اتریش در این میان با افتی ۳۰ درصدی، کمترین تأثیر را از کرونا پذیرفته است، چراکه سفرهای زمستانیِ پیش از شیوع کرونا توانسته‌اند به افزایش آمار گردشگران ورودی این کشور کمک کنند.

دانمارک، آلمان، لیتوانی و موناکو نیز از دیگر کشورهایی هستند که در این دوره کاهشی کمتر از ۵۰ درصد را در میزان گردشگران ورودی خود تجربه کردند.

در تابستان سال ۲۰۲۰، گردشگری کرواسی رتبه چهارم اروپا را پس از اتریش، بلژیک و بلغارستان کسب کرده بود.

در این گزارش آمده است که تقاضای سفر هوایی در اروپا در ماه آگوست ۷۳ درصد افت داشته است، که در مقایسه با ماه‌های جولای (۹۱%) و ژوئن (۹۴%) یک رشد محسوب می‌شود.

زمان بازگشت میزان سفرها به دوران پیش از کرونا را نمی‌توان با اطمینان تعیین کرد، چراکه این آمار وابسته به‌شدت موج‌های جدید کرونا، کمک‌های دولت‌ها به صنعت گردشگری و توزیع واکسن کرونا بستگی دارد. سازمان یورو کنترل (سازمان ایمنی هوانوردی اروپا) با در نظر گرفتن تمام این عوامل، به سه سناریوی احتمالی برای سال‌های آینده رسیده است. در بهترین سناریو، میزان سفرهای هوایی تا سال ۲۰۲۴ به حالت قبل از شروع پاندمی کرونا بازنخواهد گشت. بدترین سناریو هم نشان می‌دهد که بالاخره در سال ۲۰۲۹، روال سفرها به حالت عادی خود بازخواهد گشت.

منبع:میراث آریا

مرتبط:

گردشگری جامعه‌محور _روند جدید سفر در پساکرونا

لزوم حمایت از سرمایه ‎گذاران در صنعت گردشگری

بازار سنتی میراث تاریخی‌فرهنگی گذشتگان است

تاریخچه ایجاد بازار با شکل‌گیری شهرنشینی در ایران هم‌زمان است. بازار مانند موجود زنده تداوم خود را در طول ادوار مختلف تاریخی از ابتدای پیدایش جوامع انسانی حفظ کرده است. بازارها  ابتدا در خارج از شهر بنا شدند و بعدها با گسترش نیاز مردم، تبادل و داد‌و‌ستد کالاهای اساسی و ضروری رومزه و همچنین افزایش فعالیت‌های تجاری به داخل دیوارهای شهر راه پیدا کردند. در بازارهای اولیه مردم محصولات مازاد را پایاپای مبادله می‌کردند. بازار برای اولین‌بار در ایران به‌عنوان نهادی اقتصادی در دوره ساسانیان شکل گرفت اما شکل سنتی آن به دوران صفویه و قاجار مربوط می‌شود.

بازارها به‌وجود آمدند که برطرفکننده نیازهای مردم باشند و در بعد اقتصادی مهم‌ترین نقش را دارا بودند  که همواره ارتباط نزدیک و گسترده‌ای با سایر فضاهای شهری داشتند، اغلب در مجاورت  شریان‌های اصلی شهر با کاربری عمومی مانند مسجد، مدرسه و گرمابه بنا می‌شدند. شکل‌گیری بازار و نحوه توسعه فضاها به رشد اقتصادی آن بستگی داشت.

بازار وکیل

بازارها به‌منظور رفع نیاز اقتصادی مردم ایجاد شدند اما کمی بعد در فاصله اندکی شبکه گسترده‌ای از روابط اجتماعی و فرهنگی نیز درون ساختار آنان به‌وجود آمد و بازار را تبدیل به اماکنی کرد که نیازهای مردم و بازاریان با هم هماهنگی داشت و رفع‌کننده نیازهای آنان و همچنین مرکز بزرگ اطلاع‌رسانی اخبار مذهبی، اجتماعی، سیاسی و… بود.

بازار یکی از نفیس‌ترین مجموعه‌های مردم‌شناسی به‌‌جا مانده در طول تاریخ و مکانی شگفت‌انگیز برای شناخت بیشتر فرهنگ اقوام و سنت‌های آن‌ها است. بازارهای تاریخی و سنتی در طول سالیان متمادی با حفظ فرهنگ و سنت هر منطقه مهم‌ترین راه ارتباطی فضاهای شهری به حساب می‌آمدند. بازار علاوه بر این‌که محلی برای انجام معاملات اقتصادی، دیدار و‌ گفت‌‌و‌گوی اقشار مختلف بود، در ابعاد مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و مذهبی زندگی افراد نیز تأثیرگذاری داشت.

بازارهای سنتی و تاریخی شهرهای ایران بخشی از فرهنگ و تمدن آن محسوب می‌شود که با تغییر فرهنگ و نیازهای مردم و گستردگی روابط، به‌صورت متفاوتی درآمده‌اند و به یکی از محورهای اصلی زندگی شهری تبدیل شدند. این مکان همواره در طول تاریخ دارای اهمیت زیادی بوده است.

عناصر اصلی ساختاری بازار عبارتند از «راسته» که گذرگاه اصلی و فرعی و در واقع مسیری طولانی است که در دو طرف آن دکان قرار داشت و هر راسته مختص یک صنف بود.

«سرا» که حیاط میانی است و در دو طرف آن حجره‌های زیادی قرار گرفته است. «تیمچه» فضای سرپوشیده‌ای است که محل عرضه انواع کالای خاص است. «چارسوق» محل تقاطع دو راسته اصلی که معماری آن متفاوت‌تر از سایر بخش‌ها بوده و دارای  وسعت و تزئینات داخلی بیشتری است. «دالان» فضای ارتباطی درون و بیرون بازار محسوب می‌شود. عرض بازار معمولا پنج تا ۵,۳ متر بود و وسعت آن بستگی به عوامل گوناگونی مانند توسعه و رشد اقتصادی، تأثیرگذاری بر جوامع و … داشت.

بازار وکیل

بنای بازار به‌طور تدریجی گسترش پیدا می‌کرد که در ابتدا روباز و بعدها سرپوشیده شد. بهره‌گیری از این عناصر در راستای ارائه خدمات و جلب رضایت مشتری اثرگذار بوده است.

معماری زیبا و منحصر به‌فرد بازارهای ایرانی از جمله جاذبه‌های مهم گردشگری بود. الگوهای فضاهای تاریخی و اصیل معماری و هنر ایرانی هنوز هم جوابگوی نیازهای امروزی است که علاوه بر جذابیت بصری نشانه‌ای از حس اصالت و بومی را منتقل می‌کند.

پیدایش بازارهای نوین بیشتر موجب شد بازار سنتی جایگاه خود را به‌عنوان مرکز مهم و فعال اقتصادی از دست بدهد و بیشتر به یک محل ارزشمند تاریخی و فرهنگی تبدیل شود. با ظهور بازارهای نوین و مدرن سبک معماری بازارها تغییر پیدا کرد، از مهم‌ترین تفاوت بازارهای سنتی و مدرن می‌توان به نقش‌هایی که در جامعه ایفا می‌کردند، اشاره کرد. تنها وجه مشترک میان بازار سنتی و نوین، بخش اقتصادی است که همچنان باقی مانده است.

به‌رغم تغییرات ساختاری بسیار و رشد روزافزون مراکز تجاری و مجتمع‌های مدرن، هنوز حرفه‌های قدیمی به‌صورت سنتی در بازار فعال بوده و به کار خود ادامه می‌دهند. این مراکز محلی برای بازدید گردشگران و خرید سوغات و صنایع‌دستی محسوب می‌شوند.  حفظ و احیای این اثر بزرگ تاریخی، تجاری و فرهنگی در گرو همکاری و همراهی مردم و مسئولان است تا آن را به‌عنوان میراث گذشتگان به نسل بعد منتقل کنند.

منبع:میراث آریا

مرتبط:

آشنایی بازار مسگرها در شیراز

نگاهی بر تاریخچه “بازار وکیل” شیراز

بازار کاشان _تمثیلی از معماری سنتی ایران

سفری رویایی به اولسبلنگاه ماسال

اولسبلنگاه ییلاق و روستایی در ارتفاعات ماسال است. این منطقه چشم و چراغ ییلاق های این شهر است و جایگاه ویژه و محبوبی در میان ییلاق های اطراف ماسال دارد. مردم ماسال هر بهار و تابستان کوچ خود را از شهر، به این منطقه می آورند.
ییلاق ماسال از مناطق بی نظیر ایران است و اولسبلنگاه از بهترین مقاصد اکوتوریسم در ایران محسوب می ‌شود. غروب در ارتفاعات اولسبلانگاه بسیار خیال ‌انگیز و زیبا است. در این منطقه ییلاقی بهترین لحظات حضور در طبیعت را به یادگار خواهید برد، در ارتفاعات آن حضور در دل آسمان و بودن روی زمین را بطور هم زمان تجربه خواهید کرد.

اولسبلنگاه (Olasbelanga) منطقه و روستایی ییلاقی بر فراز شهر ماسال در غرب گیلان است. ییلاق دلفریب اولسبلنگاه، در ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.روستای اولسبلنگاه این منطقه شکل قدیمی خود را حفظ کرده است و از هجوم امروزی سنگ ها و سیمان ها به روستا در امان مانده و هنوز با خانه های چوبی و تخته ای و سقف های رنگارنگ خود دلبری می کند.

برای خیلی از ما، زندگی در روستا، لمس زندگی در کنار حیوانات، بیدارشدن با صدای پرندگان و چشم انداز سبز مراتع و درختان، خوردن غذاهای محلی و گرم شدن با هیزم، بیشتر به رویا می ماند. خانه های چوبی روستا که گاه با هیزم و گاه با کپسول های کوچک گاز گرم می شوند، آبی که از چشمه می خورند و مسیرهای پاکوبی که جای کوچه ها و خیابان های شهر را می گیرد، همان آرامشی است که طبیعت و روستا به ما هدیه می دهند.

اگر شب در روستا باشید و یا صبح خیلی زود خود را به اولسبلنگاه برسانید، خود را غرق در دریایی از مه خواهید یافت. در اولسبلنگاه به جهت ارتفاع زیاد این روستا از سطح دریا، صبح خیلی زود ممکن است بالاتر از ابرها قرار بگیرید و فرشی از جنس ابر زیر پایتان باشد.

اگر مسیری که تا روستا آمده اید را ادامه بدهید، ارتفاعات آلاله و ییلاق سوئه چاله پیش روی شماست. آنجا از ابرها بالا و بالاتر می روید، بنای یادبود میرزاکوچک خان در روستای گیلوان را پشت سر گذاشته و به سوی شهر خلخال حرکت کنید. این مسیر سی کیلومتری با پانزده کیلومتر جاده خاکی می تواند لذت شما از این سفر را به نهایت برساند و مسیر وسوسه انگیز خلخال به اسالم را در بازگشت پیش پای‌ تان بگذارد.

صدای رودخانه خالکایی که از قله مرتفع شاه معلم سرچشمه گرفته است و تا نیمه مسیر، شما را در جاده همراهی می کند، برای طبیعت گیلان صدای زندگی است و لمس خنکای آب آن لذت سفر را چند برابر می کند.

اولسبلنگاه

آب و هوای منطقه
ییلاق اولسبلنگاه به دلیل قرارگیری در ارتفاعات گیلان آب و هوایی معتدل و مرطوب دارد که شب ها و صبح های زود بسیار سرد است. گرمای تابستان که زندگی را در ماسال سخت می کند، مردم این شهر را به سمت خنکا ی ییلاق می کشاند. در گرمای تابستان نیز شبهای این منطقه بسیار خنک است و به لباس یا پوشش گرم نیاز خواهید داشت. زمستان های اولسبلنگاه بسیار سخت و سرد است و رفتن به آنجا به ویژه با خانواده کاری بسیار خطرناک و مشکل ساز است.

فعالیتهای مناسب در اولسبلنگاه
پیاده روی بین مردم روستا و خانه های چوبی آنها و در کنار گاوها و گوسفندهایی که در حال چرا هستند، می تواند حس ناب طبیعت را در شما زنده کند. البته برای پیاده روی و کوه نوردی گزینه های دیگری نیز وجود دارد، می توانید با ماشین یا پای پیاده به سمت ارتفاعات آلاله بروید و در آنجا نیز از طبیعت کوهستانی لذت ببرید.

اسب ها، حیواناتی که عصای دست مردم روستا هستند و در قدیم مرکب راه شان بوده اند، امروزه راهی برای کسب درآمد نیز هستند. می توانید در روستا لحظاتی نیز از سوار شدن بر اسب لذت ببرید و سوار بر اسب را تجربه کنید.

اگر با تور سفر می کنید می توانید درخواست نیسان سواری نیز داشته باشید؛ نیسان هایی که در روستای اولسبلنگاه را به سرعت پشت سر می گذارند و به سمت ارتفاعات آلاله حرکت می کنند و نوع متفاوتی از تفریح را در اختیارتان قرار می دهند. برخی از تورها نیز امکان دوچرخه سواری را برای شما فراهم می کنند، اگر توانایی جسمی تان به حدی است که می توانید در کوهستان دوچرخه سواری کنید این فرصت را از دست ندهید.

اولسبلنگاه

زیباییهای مسیر اولسبلنگاه
مسیر رسیدن به ییلاق اولسبلنگاه نیز خود دیدنی های دیگری دارد که لذت سفر شما را دوچندان می کند. در یکی از جاده های فرعی خاکی که از راه اصلی ییلاق اولسبلنگاه جدا می شود کمی بالاتر، آبگیری کوچک وجود دارد که بر زیبایی منطقه می افزاید و روح را جلا می بخشد. در اطراف این آبگیر ویلاهایی وجود دارد که می توانید از آنجا برای اقامت و شب‌ مانی استفاده کنید. درختان درهم تنیده، انبوهی از تونل های سبز جنگل و بی انتها، شما را به خود می خواند و گذر زمان را کم رنگ تر می کند.

در مسیر رسیدن به اولسبلنگاه آلاچیق ها و رستوران های سنتی به چشم می خورند که می توانید خود را در آن ها میهمان یک فنجان چای ذغالی یا یک بلال کبابی کنید.

امکانات رفاهی گردشگری اولسبلنگاه
به جز هتل نوساز این ییلاق، بقیه خانه‌ها چوبی هستند و اجازه ساخت خانه با مصالح داده نمی ‌شود. هتل فردین معصومی، کشتی‌ گیر معروف اهل ماسال، لوکس ‌ترین و مدرن‌ ترین هتل موجود در این منطقه ییلاقی است که در ابتدای اوسبلانگاه واقع شده است. هزینه‌ اقامت در آن، بسته به اتاقی که انتخاب می ‌کنید از ۱۳۰ تا بیش از ۲۰۰ هزار تومان است. روبروی این هتل، مجموعه اقامتی کوچکی با نام «افرا» وجود دارد که رستوران نیز دارد، اتاق‌ های کوچکی همراه با سیستم گرمایشی نفتی در اختیارتان قرار می ‌دهد و شبی حدود ۷۰ هزار تومان برای هر اتاق دریافت می‌ کند. همچنین شما می توانید با اجاره شبی حدود صد هزار تومان در یکی از کلبه های چوبی روستا اقامت کنید. البته این قیمت در زمان اوج سفر ممکن است افزایش یابد؛ به طوری که هزینه اجاره خانه ها از سیصد هزار تومان بیشتر میشود.

در روستا می توانید مایحتاج مورد نیاز خود از قبیل عسل و محصولات دامی مانند شیر، کره، پنیر محلی و… را از دکه هایی که در روستا موجود است تهیه نمایید. بهتر است بقیه مایحتاج خود را موقع آمدن به ییلاق از شهر ماسال قبلا خریده باشید.

آبی که در اولسبلنگاه برای استفاده وجود دارد از چشمه های خود روستا گرفته شده است و در تانکرهای آب برای استفاده های بعدی ذخیره می شود. امکانات گرمایشی نیز به هیزم و کپسول های گاز محدود است. برق روستا از طریق موتورهای برق تامین می شود و به روستا روشنایی می بخشد؛ اما باید توجه داشته باشید که بعد از ساعت ۱۲ شب این پمپ ها نیز خاموش می شوند و روستا به بکرترین حالت خود فرو می رود.

سرویس های بهداشتی نیز در روستا وجود دارند؛ اما این سرویس های بهداشتی خارج از کلبه ها قرار  گرفته اند و برای استفاده از آنها باید مسافتی را طی کرد.

دکان قصابی نیز در روستا وجود دارد که گوشت تازه از تولید به مصرف به دست شما می رساند و با گوشت های آن می توانید کباب های لذیذی برای پیک نیک خود تهیه کنید.

در مسیر رسیدن به روستای اولسبلنگاه مردم محلی امکانات خوبی مانند سرویس بهداشتی های تمیز، سطل زباله و … نصب کرده اند که با دریافت هزینه ای ناچیز به نظافت مسیر می پردازند.

اولسبلنگاه

توصیه ها
تا حد امکان قبل از غروب آفتاب خود را به روستا برسانید و شب به ویژه با خانواده در جاده نباشید، زیرا جاده روشنایی ندارد و امکان بروز خطر  وجود دارد.

به دلیل چوبی بودن کلبه ها و ییلاقی بودن منطقه می توانید از پشه بند برای داشتن سفری لذت بخش تر استفاده کنید.

به اعتقادات، زبان و نحوه زندگی مردم و اهالی ییلاق احترام بگذارید، مراقب باشید تا به دام ها و املاک مردم آسیب نرسد تا مردم روستا نیز از شما خاطره خوشی به یادگار داشته باشند.

با توجه به محدود بودن امکانات سوپرمارکتهای منطقه، می توانید مایحتاج خوراکی خود را از شهر ماسال تهیه کنید و سپس عازم سفر شوید.

قبل از سفر از وضعیت آب و هوا و جاده مطلع شوید تا باران های ناگهانی شمال شما را به دردسر نیندازد.

مسیر دسترسی
اولسبلنگاه در ۲۵ کیلومتری ماسال واقع شده است. برای رسیدن به ییلاق اولسبلنگاه باید خود را به شهر ماسال برسانید. ماسال شهر کوچکی است که در نزدیکی شهر رشت قرار دارد. با تابلوهای موجود در جاده می توانید به آسانی آن را بیابید. بعد از رسیدن به شهر ماسال راه جاده گیلوان را که از درون ماسال می گذرد ادامه دهید، کم کم مسافرخانه ها و رستوران ها در برابر شما ظاهر می شوند و نشانه ها شما را به سمت روستای اولسبلنگاه راهنمایی می کنند. چنانچه در پیدا کردن مسیر ییلاق دچار مشکل شدید، حتما از محلی ها کمک بگیرید.

ماسال در ۵۰ کیلومتری غرب رشت قرار دارد. برای رسیدن به اولسبلنگاه، باید جاده‌ جنوبی خروجی از ماسال را در پیش گرفت. مسافت این جاده‌ آسفالته تا اولسبلانگاه تقریبا ۲۵ کیلومتر است و به راحتی می ‌توان با تاکسی یا اتومبیل شخصی از آن گذر کرد. محل مرگ «میرزاکوچک خان جنگلی» نیز کمی بالا‌تر از اولسابلانگاه، در روستای «گیلوانه» است و مشتاقان می ‌توانند از آن مکان دیدن کنند. این جاده به جاده‌ قدیم ماسوله به خلخال منتهی می‌ شود. مسیر دسترسی آسان به این ییلاق، از دلایل عمده شلوغی و مورد توجه بودن این منطقه است.

مرتبط:

سفر به غار آویشوی در ماسال

ماسال کجاست؟

ییلاقات رویایی و شگفت انگیز ماسال گیلان

آبشار تلخ آب بوشهر

سعد آباد استان بوشهر یکی از سرسبزترین و زیباترین مجموعه گردشگری طبیعی را در این استان به خود اختصاص داده است. همچنین این منطقه دارای آثار تاریخی بسیار  است که قدمت چند هزار ساله دارند. در حال حاضر بزرگترین منطقه توریستی استان بوشهر، از پل تاریخی حاج محمد رحیم تا کاخ بردک سیاه از میان سعد آباد می گذرد. کاخ بردک ‌سیاه، آبشار و چشمه زیرراه و آبشار تلخ آب از مهمترین نقاط گردشگری این منطقه بشمار می روند.
هر سال در ایام نوروز که این منطقه از آب‌ و هوای مناسب برخوردار است، میزبان خیل عظیم مسافران است.

آبشار تلخ‌ آب از نقاط دیدنی و گردشگری بخش سعدآباد دشتستان در استان بوشهر است. این آبشار در شمال روستای تل سرکوه و در جنوب روستای شول واقع شده و از آبشارهای منحصر به فرد و زیبای این استان بشمار می رود.

آب خروجی این آبشار که در یک حوضچه وسیع فرو می ریزد، این منطقه را به استخری طبیعی برای شنا در فصول گرم سال بدل کرده است. جوانانی از اهالی روستاهای مجاو در ایام تعطیلات در اطراف این آبشار حضور دارند که با انجام حرکاتی زیبا و کمی خطرناک از ارتفاع حدود ده متری این آبشار به حوضچه شیرجه می زنند تا هم مسافران را به وجد آورند و هم پولی برای خود دست و پا کنند.

سعدآباد استان بوشهر با وسعت یک‌ هزار کیلومتر مربع میان دو رودخانه دائمی استان، رودخانه دالکی و شاپور در شمال شرقی شهرستان دشتستان واقع شده است و از ناحیه شمال و شرق به استان فارس، از غرب به رودخانه شاهپور و بخش شبانکاره و از جنوب به رودخانه دالکی و بخش مرکزی متصل می گردد.

آبشار تلخ آب از قدیمی ‌ترین و سرسبزترین بخش ‌های استان بوشهر دارای دو شهر سعد آباد و وحدتیه، با بیش از شصت پارچه آبادی است. قسمتهایی از این منطقه بر بقایای شهر باستانی توز و سبا بنا شده اند.

نخلستان‌ های سرسبز و جاری بودن رودخانه شاپور در این منطقه سبب شده است تا این منطقه از دیرباز باعث رونق زندگی مردم باشد. مکانهای تاریخی این منطقه نیز بر محبوبیت آن افزوده است.

آبشار تلخ آب

مکانهای توریستی سعد آباد بوشهر

شهر باستانی توز
مردم توز با مدد از اساطیر باستانی خود معتقد هستند که یکی از پسران جمشید پادشاه کیانی، شهر توز را بساخت و نام خود بر آن بنهاد. قدمت تاریخی منطقه سعدآباد به دوران ایلامی بر می ‌گردد. بقایای این شهر باستانی اکنون در شمال شرقی شهر سعدآباد کنار جاده سعدآباد به وحدتیه نزدیک روستای زیراه واقع شده است.

غار چهل خانه
مجموعه غارهای چهل‌ خانه درشمال شهر سعد آباد، در نزدیکی ویرانه های شهر باستانی توز قرار گرفته است. چهل خانه دردیواره سنگی رودخانه شاهپور ساخته شده است.

کاخ بردک‌ سیاه
کاخ بردک‌ سیاه از آثار تاریخی و از دیدنی ترین مکانهای استان بوشهر است. این کاخ که مربوط به عصر هخامنشی است، در ۱۲ کیلومتری شهر برازجان و در حاشیه رودخانه دالکی واقع شده‌ است که بعد از کاخ کوروش بنا شده و فاقد ظرافت ‌ها و ترکیب خاص رنگ‌ های سیاه و سفید کاخ ‌های برازجان و پاسارگاد است. اشیای مختلفی تا کنون از این کاخ بدست آمده که می ‌توان به نقش برجسته داریوش اول، دسته خنجر زنان هخامنشی، یک کتیبه خط میخی و چندین قطعه ظروف طلا اشاره نمود.

آبشار تلخ آب

چشمه و آبشار زیراه
در شمال روستای زیراه در مرکز شهر باستانی توز واقع شده و چشم‌اندازی بسیار زیبا و مناظر طبیعی باصفا دارد. این چشمه در گذشته نه چندان دور حمام عمومی روستاهای مجاور خود بوده است.
آب خروجی این چشمه از مسیری پر گل و درخت عبور می‌ کند و سرسبزی بسیار زیبای این منطقه، محلی برای حضور گردشگران در ایام تعطیلات است.
از گذر این آب، آبشاری بسیار زیبا نیز در منطقه بوجود آمده که علاوه بر زیبایی خود آبشار، طبیعت دل انگیزی نیز خلق شده است.

مسجد و بقعه آقا میرهداف
این بقعه و مسجد تاریخی نگین شهر باستانی توز و از قدیمی ‌ترین مساجد و بقعه ‌های ایران است که از یادگاران قرون اولیه اسلام است که بر روی مزار یکی از سرداران سپاه اسلام که در سال ۱۹ هجری قمری به قتل رسیده بنا شده است.
از دیگر بقعه‌ ها و امام زادگان می ‌توان به بقعه شاه قطب الدین حیدر در غرب روستای درودگاه و بقعه امام ‌زاده چهارده معصوم در جنوب روستای نظر آقا و آقا نور در نزدیکی روستای سیاه منصور اشاره کرد.

آبشار تلخ آب
مسیر دسترسی آبشار آب تلخ:
این ابشار در جاده آبپخش به دالکی، کنار روستای تل سرکوه واقع شده است.

مرتبط:

جزیره شیف بوشهر

سوغاتی های بوشهر

راهنمای سفر به بوشهر/ اماکن دیدنی

مدرسه علمیه سپهداری

مدرسه سپهداری یکی از بناهای تاریخی باقی مانده از دوره قاجار است که همزمان با تاسیس بازار اراک به دستور یوسف خان گرجی سپهدار اعظم و بانی شهر اراک ساخته شد. مدرسه سپهدار، نخستین مدرسه بنا شده در اراک (سلطان‌ آباد) به حساب می‌ آید. مدرسهٔ سپهداری به عنوان نخستین بنای شهری با اقتباس از سبک مدارس دوره صفویه و با کاشیکاری‌ های ظریف و زیبای دوره قاجار یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است.

در بافت قدیمی شهر اراک و جنب بازار این شهر، مجموعه مسجد و مدرسه بسیار زیبایی قرار دارد که در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار همزمان با شهر سلطان‌ آباد (اراک) توسط یوسف‌ خان سپهدار بنا شده و مرحوم آیت‌ الله حاج‌آقا محسن عراقی در توسعه آن نقش مهمی داشته‌ است. این مسجد که از ابتدا به صورت حوزه علمیه اراک درآمده است، مرکز مهمی برای تحصیل و تدریس مشاهیر و علمای استان مرکزی بوده است. در سال ۱۳۳۳ هجری قمری آیت‌ الله حائری یزدی این مدرسه را به یکی از حوزه‌ های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد.

مدرسه سپهداری در چهار سوق مسگرها، کوچه شهید نباتی شهر اراک، استان مرکزی، قرار گرفته است. بانی مدرسه سپهداری، حاکم عراق بوده و بر اساس کتیبه موجود، در چوبی ورودی به دستور شخصی به نام آقا جمال‌الدین نصب شده است.

مدرسه سپهداری

مدرسه علمیه سپهداری اولین مرکز علوم دینی در اراک است. مدرسه سپهداری به عنوان نخستین بنای شهری با اقتباس از سبک مدارس دوره صفویه و با کاشی‌ کاریهای ظریف و زیبای دوره قاجار یکی از بناهای موجود در مجموعه بازار اراک است.

سبک و نوع معماری به کار رفته در ساخت گنبد، ایوان، حجره‌ های اطراف و کاشیکاری‌ ها، اقتباسی از معماری دوره صفویه می‌ باشد. این مجموعه به صورت نگینی در مرکز شهر اراک می‌ درخشد. ایوان ورودی و گنبد آجری و کلاهخودی زیبا از هر نقطه قابل رؤیت است.

بنای مدرسه سپهداری از طرح چهار ایوان پیروی می‌ کند که از آن میان دو ایوان شمالی و جنوبی بلندتر و عظیم‌ تر از دو دیگری است. در پیرامون حیاط مدرسه بیست و پنج حجره وجود دارد و پر حجره دارای یک ایوان کوچک در جلو و قسمت نشیمن در عقب می‌ باشد، سردر و لچکی این حجره‌ ها با کاشی‌ های خشتی هفت رنگ تزئین یافته و نقوش آنها گیاهی و هندسی است.

ایوان ورودی حدود ۱۲متر و گنبد و مسجد حدود ۱۸متر ارتفاع دارد. امام خمینی (ره) در این مدرسه تدریس می‌ نموده و در حجره جنب ایوان ضلع شرقی اقامت داشته است. از عناصر داخلی مدرسه می‌ توان به یک صحن نسبتاً وسیع با یک حوض سنگی و آب‌انبار اشاره نمود. ضلع جنوبی مدرسه شامل یک دالان باریک بعنوان رابط بین مدرسه و چهارسوی بازار، ایوان و گنبد خانه و نیز دو نمازگاه در دو سوی آن که به اجرای مراسم مذهبی و نمازگزاران اختصاص دارد. فضای گنبد خانه مربع شکل بوده و در چهار سوک فضای مذکور و در ارتفاع حدود ۵ متر چهار گوشوار ساخته شده است.

مدرسه سپهداری

چون این گوشوارها به تنهائی برای دوره سازی گنبد کافی نبوده، معمار چهار درگاهی(طاق کمکی) در چهار ضلع بین گوشواره‌ ها زده تا کار تبدیل یکی فضای مربع به دایره را آسان کند.

مدرسه نامبرده یک پوش بوده و در نوع خود بزرگترین گنبد آجری در بافت قدیمی اراک محسوب می‌ شود. سطوح بیرونی کاسه گنبد ساده و پوشش آن از کاهگل است. اما قسمتی از سطوح داخلی گنبد و نیز دیوارهای فضای مربع شکل با کاشی‌ های خشتی و معرق و با نقوش هندسی و کتیبه تزئین شده است.

آیت‌ الله حاج آقا محسن عراقی در توسعه این مدرسه نقش مهمی داشته و در سال ۱۳۳۳ هجری قمری آیت‌ الله حائری یزدی این مدرسه را به یکی از حوزه‌ های علمیه بزرگ کشور تبدیل کرد. از جمله دانش‌ آموختگان سرشناس این مدرسه می‌ توان از نورالدین عراقی، آیت‌ الله گلپایگانی، سیداحمد خوانساری، آیت‌ الله اراکی، ذوالفنون و امام خمینی را نام برد.
مدرسه تاریخی سپهداری که تمامی حوزویان آن را مادر حوزه علمیه قم می‌دانند، در حال حاضر با نام «حوزه علمیه امام خمینی» شناخته می‌ شود

هر چند که مدرسه سپهداری  به نام مسجد جمعه (جامع) مشهود نیست، اما در طول حیات خود به ویژه در دوره قاجار و پهلوی، به دلیل حضور فراوان نمازگزاران به ویژه از طبقه بازاریان در روزهای جمعه و نیز شرکت آنها در مراسم سوگواری عملاً از اعتبار و اهمیت مسجد جمعه برخوردار بوده است.

مرتبط:

کویر کاراکال کجاست؟

بازار اراک _ تاریخچه ای در دل بازار

آتشکوه _آتشکده بزرگ زرتشتیان در محلات

خانه فروغ الملک شیراز

خانه فروغ الملک قوامی که امروزه با نام موزه هنر مشکین ‌فام شناخته می ‌شود یکی از جاذبه‌ های دیدنی شهر شیراز است که توسط خانواده مشکین ‌فام و به صورت خصوصی اداره می ‌شود.

این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۴۰ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

موزه هنرهای تجسمی یا هنرهای معاصر شیراز در خانه فروغ الملک داماد قوام بزرگ دایر است. ساختمان این موزه بنایی مسکونی دارای آشپزخانه،‌ اصطبل، حمام و دو باب منزل مسکونی است که در سه طبقه، در اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی توسط فروغ الملک قوامی در زمینی به مساحت ۱۰۲۰ متر مربع ساخته شده است. در سال ۱۳۸۱ این بنا مرمت و بازسازی شده و به حسن مشکین فام واگذار گردید. وی نیز آن را به موزه هنرهای معاصر شیراز یا موزه مشکین فام تبدیل کرد.

در این موزه آثار هنرمندان معاصر فارس به ویژه آثار خانواده مشکین فام در قالب نقش برجسته، خوشنویسی، نقاشی، عکاسی، هنرهای تجسمی و …به نمایش گذاشته شده است.

خانه فروغ الملک شیراز

مشخصات بنا
بنای موزه خانه ای قدیمی است انتهای کوچه ا‌ی بن ‌بست در بافت تاریخی شیراز واقع شده است. این خانه معروف که به خانه‌ فروغ‌ الملک (قوامی) معروف است، زمانی توسط «اسماعیل قوامی» به آموزش و پرورش شیراز اهدا شده است. کاشی سردر موزه هنوز عنوان «دبستان فروغ الملک» را بخود دارد.
این خانه در دو قسمت شمال و جنوب دو اتاق پنج دری دارد. در ضلع شمال‌ غربی سالن اصلی ساختمان به نام شاه ‌نشین قرار گرفته که دارای پنجره ‌های گره‌ کاری است. این شاه‌ نشین به وسیله حوضخانه‌ ای هشت ضلعی به قسمت اندرونی متصل است. هنر نقاشی روی سقف ‌ها یاد آور هنر دوره زندیه است. فضای داخلی موزه، مثل تمام خانه‌ های اعیانی قدیمی زیبا است، با همان پنجره ‌های مشبک و کاشی ‌کاری و حیاط‌ های اندرونی و بیرونی و هشتی و یک اتاق با مبلمان قدیمی از جمله مبل‌ های آینه‌ کاری شده.
اسکلت و ساختار اصلی بنا در پی سنگ با ملات گچ، دیوارها آجر با ملات گچ و خاک و در سقف تیرهای چوبی با پوشش گل و خاک و کاه گل است. تزئینات این بنا شامل تزئینات آجری، کاشی‌ کاری، نقاشی‌ های سقف و نقوش روی سنگ‌ ها به صورت حجاری می باشد.

مرمت این بنا در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان عمران و بهسازی شهری آغاز شد که شامل تعویض سقف ‌ها، مرمت کلیه آجرکاری ‌های نما، تعویض در و پنجره ‌های چوبی، کاشی ‌کاری حوض‌ ها و مرمت سقف حوض خانه است. این بنا از سال ۱۳۲۷ تا اواسط دهه ۵۰ با نام دبستان فروغ الملک مورد استفاده آموزش وپرورش قرار گرفته است. خانه فروغ الملک از سال ۱۳۸۱ پس از مرمت و بازسازی در اختیار آقای حسن مشکین ‌فام قرار گرفت و کاربری آن به موزه هنر معاصر فارس تغییر یافت.

خانه فروغ الملک شیراز

آثار موزه
داخل اتاق‌ های خانه، فضاهایی برای نمایش آثار هنری سه نسل از خانواده‌ «مشکین فام» در نظر گرفته و در کنار این آثار، اثرهایی از دیگر هنرمندان فارس نیز وجود دارد که برخی توسط صاحب اثر و بعضی توسط مجموعه ‌داران به موزه هدیه شده‌ اند.
اشیاء موجود در موزه شامل صد ها قطعه از هنری است که طی بیش از نیم قرن توسط ایشان تهیه و گردآوری شد و شامل دو بخش عمده آثار هنری خانواده مشکین فام و آثار هنرمندان معاصر فارس است که بر حسب نوع اثر هنری یا تکنیک و دوره آفرینش در قالب بخش‌ هایی با آثار حجاری و نقش برجسته، خوشنویسی، نقاشی، عکاسی، هنرهای تجسمی و… تقسیم ‌بندی و به نمایش گذاشته شده است.

بخش آثار حجارى و نقش برجسته
در این بخش کارهاى استاد حاج حبیب مشکین ‌فام (۱۳۸۰ _ ۱۲۹۴) روى سنگ‌ هاى مختلف از جمله مرمر قرار دارد که شامل نقوش گل، حیوان، متون اسلامى از جمله آیات قرآن است که به دو شیوه «گود» و «برجسته» طراحى، خوشنویسى و کنده ‌کارى شده است.

بخش خوشنویسى
این بخش شامل سه قسمت متفاوت اما به‌ هم پیوسته است:
آثار خوشنویسى استاد حبیب مشکین ‌فام؛
آثار خوشنویسى محفل هنرى حاج حبیب مشکین ‌فام؛
آثار اساتید بزرگ خوشنویسى فارس و ایران.

خانه فروغ الملک شیراز

بخش نقاشى
نقاشى ‌هاى موزه هنر مشکین ‌فام شامل مجموعه بسیار نفیس و متنوعى از آثار هنرمندان معاصر فارس است. در این بخش آثار ۳۰ هنرمند که معرف سه نسل از نقاشان معاصر فارس هستند، به نمایش درآمده است. این هنرمندان عبارتند از حسام ابریشمى، بیژن بهادرى کشکولى، على‌ اصغر تجویدى، خلیل توللى، قاسم حقیقى، بهرام خائف، بهنام خاوران، بهرام دبیرى، عباس دریسى، مهدى رضاییان، کاظم رضاییان، قاسم روزخوش، حسن زارع، غلامحسین صابر، علیرضا ظریف، علیرضا عطروش، احمد علامه دهر، سعید غلامى، جمشید کریمى، شهرام کریمى، محمدرضا کشاورزى، امید مشکسار، حسن مشکینفام، منوچهر معتبر، حسین میرزایى، مهرزاد نژند، حمیدرضا هیربد و غلام یونسى.
آثار حجمى و مجسمه ‌هاى هدایت‌ الله یوسفى نیز در این بخش قرار دارند.

کتابخانه
کتابخانه موزه شامل صدها جلد کتاب و مجله‌ هاى تخصصى مانند بریده جراید در زمینه فعالیت‌هاى هنرى، صدها کارت، بروشور، پوستر و کاتالوگ مربوط به رویدادهاى هنرى، آرشیو نوار، فیلم و سندى شامل مصاحبه ‌هایى با هنرمندان برجسته فارس و ایران، فیلم گزارش نمایشگاه ‌ها و رویدادهاى هنرى، نشست ‌ها و جلسات هنرى و ادبى، فیلم زندگى و آثار هنرمندان بزرگ جهان، موزه‌ ها و مراکز مهم هنرى جهان است.

خانه فروغ الملک شیراز

دفتر مطالعات هنرهاى تجسمى
شامل شناخت هر چه بیشتر هنرمندان و آثار هنرى گذشته و حال، تهیه گزارش، تهیه عکس، فیلم و نوار از هنرمندان و آثار آ‌نها، تهیه جزوه و کاتالوگ براى استفاده علاقه‌ مندان و هنرمندان، چاپ و انتشار آثار هنرمندان فارس به‌ صورت کاتالوگ، کارت، بروشور، آلبوم و پوستر، ایجاد ارتباط با مراکز هنرى داخل و خارج از کشور.

اتاق قدیمى
در این بخش فضاى یک اتاق قدیمى همراه با مبل ‌ها، میز، بخارى، صندوقچه، ویترین، بشقاب‌ هاى چینى قدیمى، جعبه ‌هاى منبت‌ کارى شده گلدان ‌ها و… مربوط به خانواده مشکین‌ فام وجود دارد.

فروشگاه
در این بخش، تولیدات هنرى موزه شامل آثار هنرمندان فارس، از جمله تابلو، کتاب، آلبوم، نوار، کارتپستال، پوستر، آثار حجمى و سایر تألیفات به فروش مى ‌رسد.

مجموعه حاضر از نظر تعدد و تنوع بخش ‌هاى مربوط به یک دوره از تاریخ هنر معاصر بخشى از سرزمین ما کم‌ نظیر و شاید بی‌ نظیر است.

مرتبط:

نگاهی بر تاریخچه “بازار وکیل” شیراز

مسجد جامع عتیق شیراز

همه‎ چیز درباره دیدنی ‎های شیراز

آبشار نیاسر کاشان

نیاسر از شهرهای شهرستان کاشان در استان اصفهان است و دارای جاذبه‌ های تاریخی و گردشگری فراوانی است. آبشار زیبای نیاسر نیز که یکی از پرطرافدارترین آبشارهای ایران است، در اواسط اردیبهشت به یکی از مناطق پربازدید کشور تبدیل می‌ شود.
شهر قدیمی نیاسر تمام تاریخ و قدمت خود را مدیون چشمه آبی است که به نام چشمه اسکندریه معروف است. آبشار نیاسر نیز در واقع زاییده همین چشمه می باشد.
آبشار نیاسر که از زیباترین آبشارهای ایران است، محیطی سرسبز و مصفا در محله سر کمر شهر نیاسر خلق کرده‌ است. مراسم گلاب‌ گیری نیز که هر سال از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد ماه در نیاسر برگزار می گردد گردشگران زیادی را در این شهر تاریخی بخود می کشاند.

در زمانهای دور نیاسر روستایی بود که در آثار جغرافیایی سده‌ های ششم و هفتم از آن یاد شده‌ است. از آثار تاریخی و طبیعی نیاسر میتوان به غار تاریخی رئیس و لایه کهن زیرین آن، چهار طاقی (آتشکده) ساسانی، بافت تاریخی با بناهای عمومی و مسکونی متعدد و گوناگون، باغهای گسترده، گلستانهای زیبا و قرارگیری در دامنه کوه به همراه چشمه اسکندریه و آبشار معروف نیاسر و باغ و کوشک تالار اشاره کرد که این شهر را به یکی از شهرهای تاریخی و گردشگری کشور تبدیل کرده‌ است. نیاسر هر سال، به خصوص در ایام گلابگیری پذیرای گردشگران از اقصی نقاط کشور است.

چند متر پایین‌ تر از چهار طاقی نیاسر، چشمه آب تمیز و خنکی جاری شده و به روستا راه می یابد، این چشمه که چشمه اسکندر نام دارد، از قدیمی ‌ترین چشمه ‌های شناخته شده‌ است که ۱۶۸۰ متر بالاتر از سطح دریا است. آتشکده ها معمولا کنار آب ساخته می شدند که می ‌تواند نشانی از پرستش آناهیتا، الهه باروری و آب باشد.

آبشار نیاسر کاشان

آبی که از آبشار می‌ ریزد در فصل پاییز کمترین و در فصل زمستان بیشترین مقدار آب را داراست. ارتفاع آبشار از پای آن تا قسمتی که آب سرازیر می ‌شود ۲۵ متر و از پای آبشار تا عمارت کوشک ۵۳ متر است.

در قسمت پایین آبشار، دو سنگ آسیاب وجود دارد. آبشار نیاسر در ابتدای مجموعه تاریخی شهر قرار دارد و دامنه‌ های آن پوشیده از گیاهان سرسبز و زیبایی ‌است که به دلیل پدیده ‌های انحلال سنگ آهک توسط جریانهای زیرزمینی در طی سالیان دراز بافتی بسیار زیبا و چشم نواز مثل استالاکتیت‌ ها و استالاکمیت ‌ها در بدنه آبشار به وجود آمده‌ است.

همانطور که ذکر شد آبشار نیاسر از چشمه تالار (اسکندریه) واقع در کنار چارطاقی سرچشمه می‌ گیرد که دو سوم آب چشمه به سمت آبشار و از آنجا به دشتهای نیاسر و یک سوم آن به محلهٔ نو می‌ ریزد.

در آئین کهن مهر ایرانیان باستان آب از اهمیت فراوان برخوردار بود و الهه آناهیتا به این منظور مورد ستایش قرار میگرفت. در نزدیکی مکانهایی که آب وجود داشت معمولا به احترام الهه آناهیتا نیایشگاهی ساخته میشد که از آنها میتوان به پل دختر و قلعه دختر هایی اشاره کرد که در نقاط مختلف ایران دیده میشوند و در دوران باستان ساخته شده بودند. این بار نیز در نزدیکی این آبشار غاری دیده میشود که به احتمال بسیار الهه آناهیتا در آن نیایش میشد. حتی امروزه نیز اهالی محله‌ سرکمر و برزه ‌زن در روز عید قربان در کنار چشمه‌ اسکندریه، گاوی را قربانی می‌ کنند و خون آن را به آب می ریزند تا همراه آبشار به قسمت‌ های دیگر برود، زیرا اعتقاد دارند سبب پربرکت شدن و پرآبی می ‌شود.

آبشار نیاسر کاشان

پوشش گیاهی
علاوه بر مناظر زیبا و چشم‌ انداز های فوق ‌العاده‌ در آبشار نیاسر، گیاهان دارویی نیز در این  مکان یافت می ‌شوند که هرکدام خواص مخصوص  خود را دارند. گیاهانی از قبیل پر سیاوش که برای سردرد و سینه درد مفید است، علف شوره برای کمردرد و سردرد و خیار بوته مار یا هندونه مار که برای پا درد استفاده می‌ شود. علاوه بر این گیاهان، طبیبان در گذشته از گرد سنگی که آبراه روی آن به وجود آمده به عنوان مرهم زخم استفاده می‌ کردند. از درختانی که در اطراف آبشار وجود دارند می ‌توان به درخت عرعر، بید شیرین، توت شمرونی و مو اشاره نمود.

دیدنیهای نیاسر
محله‌ ای که آبشار نیاسر در آن قرار دارد یکی از محله‌ های تاریخی- فرهنگی نیاسر و حتی ایران است که علاوه بر آبشار عناصر دیگری مانند مسیر پله ‌ها از پای آبشار تا پای کوشک، سنگ ‌ها و بستر آبشار و درختان و گیاهان اطراف آن نیز مورد توجه است. در کنار آبشار یک ورودی به سمت غار رئیس نیاسر وجود دارد که اگر به دیدن آبشار رفتید دیدن این غار نیز خالی از لطف نیست.

بطور کلی آثار باستانی و طبیعی نیاسر عبارتند از: چهارطاقی نیاسر، آبشار، کاخ صفوی، تالار که بر روی آتشکده ساسانی ساخته شده، گرمابه صفوی، برج دید بانی، پناهگاه زیرزمینی معروف به سوراخ رئیس، چنارهای کهنسال و چشمه و نیایشگاه مجاور آن که اکنون تبدیل به مسجد شده‌ است.

هر سال از اواسط اردیبهشت، نیاسر به یکی از بهشت های دیدنی ایران تبدیل می شود. نیاسر یکی از مهمترین مراکز تولید گل محمدی، گلاب و عرقیات گیاهی در کشور است. چنین ویژگی کم نظیری به سبب قرارگیری در دامنه کوه های کرکس و وجود چشمه پر آب اسکندریه و قنات های زیادی است که محدوده هایی به وسعت ۸۰۰ هکتار را به زیر کشت برده است.

آبشار نیاسر کاشان
موقعیت مکانی
این آبشار در شهر تاریخی نیاسر (شهری در حدود ۳۰ کیلومتری شمال غرب کاشان) در محله‌ قدیمی سرکمر (شهید بهشتی) واقع شده است.

امکانات اقامت
اگر قصد اقامت کوتاه مدت در نیاسر را دارید می توانید در باغ تاریخی تالار استراحت کنید و اگر به دنبال جاهای خلوت تری هستید میتوانید به پارک های سطح شهر بروید. به عنوان مثال پارک بخشداری که روبروی شهرداری و بخشداری می باشد شامل دستگاه های ست ورزشی نیز هست. پارک گیلانه نیز در خیابان امام خمینی دارای فضای سبز بسیار زیبا است. همچنین میدان ورودی شهر (میدان گلها) در شب بیشتر قابل استفاده است و واقعا مکان مناسبی برای اقامت شبانه است.

مرتبط:

سرای عامری ها _زیبای کاشان

ابیانه _روستایی تاریخی در دل کاشان

بازار کاشان _تمثیلی از معماری سنتی ایران

آتشکوه _آتشکده بزرگ زرتشتیان در محلات

در دوره ساسانی اشاعه و آموزش احکام و اخلاقیات دین باستانی زرتشتی  از سوی موبدان انجام می‌­شد و از آنجا که مهمترین محل استقرار موبدان آتشکده‌­ها بود؛ نیاز به احداث بناهای مذهبی و آتشکده‌ها موجب رشد و گسترش معماری مذهبی با ویژگی­‌های متنوع شد. از دیگر سو گسترش تعالیم دین زرتشتی از سوی حکومت ساسانی و نفوذ این دین در دستگاه حکومت ساسانی به ویژه در دوره کرتیر نوعی از رسمی شدن مذهب زرتشتی را به وجود آورد که این مسأله خود باعث گسترش بناهای مذهبی در این دوره شد.

این شرایط موجب تبادل و انتقال ارزش‌های انسانی در دوره ساسانی شد و نوعی از معماری مذهبی با فرم عمده چهارطاقی را به جهان معماری معرفی کرد که در جزئیات از ویژگی‌­های متنوعی بهره می‌گرفت. بنای آتشکده آتشکوه نمونه بارزی از این معیار مهم تلقی می­‌شود.

آتشکوه نمونه برجسته تاریخ معماری

ابداع عنصر معماری گنبد و ایجاد آن بر روی فضای چهارضلعی، ارمغان ایران به جهان معماری است. این ابداع مهم و کاربردی در دوره ساسانی شکل گرفت و بناهای متعددی از این روش بهره گرفتند. چهارطاقی‌ها نیز بر آن اساس احداث شدند و چهارطاقی آتشکوه نمونه برجسته و بارزی از این گونه بناها است که مرحله مهمی از تاریخ معماری انسان را در بخش بزرگی از جهان در دوره باستان نمایندگی می­‌کند.

عمده چهارطاقی‌­های ساسانی امروزه در استان­‌های فارس و کرمان و نیز منطقه عراق عجم، که استان مرکزی بخشی از این منطقه مهم تاریخی است، متمرکز شده‌­اند. روستای آتشکوه در جنوب شرقی استان مرکزی قرار گرفته و از توابع بخش مرکزی شهرستان محلات محسوب می‌­شود. این روستا در ۶ کیلومتری جنوب شرق شهر نیمور و ۱۶ کیلومتری جنوب غرب دلیجان و در مسیر راه ارتباطی شهرهای دلیجان و محلات قرار گرفته و نام خود را از بنای آتشکده‌­ای که در آن قرار دارد اقتباس کرده است.

چهارطاقی آتشکوه

نیمور در متون تاریخی

 متون تاریخی متعدد در قرون گذشته از نیمور و آتشکده آن سخن به میان آورده‌­اند.  قدیمی­‌ترین مولفی که از این منطقه تاریخی یاد کرده است محمدبن حسن قمی است که در کتاب پر ارزش تاریخ قم (۳۷۸هجری) به نیمور، بند نیمور و آتشکده اشاره کرده و می‌نویسد: «نیمور از حیازات انار است و آتشکده آن و آتش در آن بشتاسف مَلِک نصب کرده است و برافروخته و آن را چندین اوقاف است و گویند که نیمور را سه برادر بنا کرده‌اند درونه و یزدانفست و ستیستاد… . و صحیح آن است که آتشکده آن بستاسف ملک بنا کرده است و بندهاد، بندویه ­بن سنفاد خال کسری پرویز بنا کرده است.» (قمی،۱۳۶۱: ۷۴).

در کتاب نزهه‌القلوب نوشته حمدالله مستوفی، در سده هفتم هجری، درباره نیمور آمده ‌است: «نیمور از اقلیم چهارم است. جمشید پیشدادی ساخت و در آنجا جهت خود قصری عالی کرده بود و آثار آن هنوز باقی است و گشتاسف در او آتشخانه ساخت و هوایش خوب و معتدل است…»(مستوفی،۱۳۶۲: ۶۹).

 حمزه اصفهانی مؤلف عصر صفویه در کتاب تاریخ پیامبران و شاهان درباره نیمور و آتشکده نوشته است: «گشتاسب در ممنور از روستای انارباد واقع در ولایت اصفهان آتشکده‌­ای ساخت و آبادی­‌هایی از روستا بر آن وقف کرد.»(اصفهانی،۱۳۴۹: ۳۷).

در کتاب بستان السیاحه مربوط به سده سیزدهم هجری آمده است: «نیکور، قریه‌ای است خجسته­ اثر در زمین فرح‌انگیز و قرب رود گوهر خیز واقع و اطرافش واسع از توابع محلات و هوایش به جهت آیات، آبش خوب و خاکش مرغوب است. قدیم‌الایام شهری بوده و مرور دهورش قریه نموده. باغات فراوان دارد و مردمش همگی شیعی مذهب مکرر مشاهده شده است.» (شیروانی،]بی تا[: ۵۹۶ ).

 امروزه در ادبیات نوشتاری و شفاهی نیمور به صورت نیمه­ور نیز استفاده می­‌شود. در باب وجه تسمیه این شهر ابراهیم دهگان در کتاب گزارش‌نامه یا فقه اللغه اسامی امکنه، برای نام نیمور آورده است: «دهی در حوالی محلات به نام نیم­ور و همینطور سدی است در حوالی آن. این واژه مرکب از دو لغت نیم چون میم یا نیما چون سیما و ور همچو سر است. کلمه نیم بین کلمات پارسی بیشتر صورت اصلی خود را حفظ کرده و در معنی نصف و میانه از قدیم اطلاق گردیده و اکنون هم به همان صورت باقی مانده است. این لغت در صورت اوستایی نیما و در مشتقات فارسی نم یا نیم باقی مانده و مراد از همه نیما باشد یا نم و یا نیم در صورت دیگر نیمه به معنی نصف و میانه است و در اسماء امکنه باین صورت محله، ده، بلوک تا به شهر و استان محلاتی دیده می­شود بسیاری از دهات محل وسط ده را محل میان یا نیم­ده می­گویند… . عضو دوم لغت نیمور ور به فتح اول و سکون ثانی پسوند است و به معنی صاحب و خداوند و دارنده معنی کرده­اند به نقل استاد پورداود در پهلوی به صورت ور از ریشه بر به معنی بردن و گزیدن و برتری دادن آمده است یا مالک پیشوند خود بودن است در کلمات بهوَر، تاجوَر، باروَر، گنجوَر و مزدوَر همه به معنی مالک عضو اول خود است. کلمه نیم­ور یعنی عضو دوم که به معنی خداوند و صاحب و برگزیده است یا به عبارت ساده نسبت را می­رساند آنکه این نقطه منتسب به میان زمین یا میان بلوک یا میان مثلاً شهرستان است.»(دهگان،۱۳۴۲: ۲۴۷)

چهارطاقی آتشکوه

استفاده از مصالح بومی در آتشکده

 آثار تاریخی مختلفی از جمله قلعه دِز با شالوده ساسانی، تپه سیاه با قدمت دوره ساسانی و بقعه قاجاری امامزاده اسماعیل، در روستای آتشکوه به جای مانده است. مهمترین اثر تاریخی این روستا آتشکده است که به فاصله حدود ۲۰۰ متری جنوب غرب روستا و در پایه ارتفاعاتی که از طرف اهالی به کوه بتخانه شناخته می‌­شود، قرار دارد.

 بنای آتشکده آتشکوه با مصالح بوم آورد، سنگ تراورتن و ملاط گچ همراه با مقداری ماسه و سنگریزه، ساخته شده است. نمای بنا با استفاده از سنگ‌­های تخت در اندازه‌های بزرگ و کوچک تزئین شده است. در ستون‌های شرقی چهارطاقی از سنگ‌های تخت نسبتاً بزرگ استفاده شده؛ در حالی‌که در نمای دو ستون غربی سنگ‌های به­ کار رفته به نسبت کوچک هستند. گنبد چهارطاقی نیز با آجر بنا شده بوده که در حال حاضر فرو ریخته است.

این یادمان تاریخی، به لحاظ ساختار معماری،  نوعی چهارطاقی است که از دو بخش اصلی تشکیل شده، چهارطاقی و ایوان مرکزی و اتاق‌های اطراف آن، بخش چهارطاقی بنا دارای اضلاعی به ابعاد  ۱۲/۵در ۱۲/۵ متر است که در قسمت جنوبی مجموعه بنای آتشکده قرار دارد. گنبد چهارطاقی که امروزه فرو ریخته است بر روی چهارستون سه وجهی یا قلبی قرار داشته است. فرم پایه این ستون‌ها مکعبی است و بخش بالایی ستون‌ها نیز به شکل مکعبی است که از سمت داخل به صورت قائمه برش خورده است. به علت وجود شیب طبیعی زمین از سمت جنوب به شمال پایه­‌های جنوبی و شمالی بنا در یک سطح قرار نداشته و بلندی ستون‌های شمالی بیشتر از ستون‌های جنوبی است به این صورت با حل مشکل اختلافِ سطح ناشی از شیب طبیعی زمین، طاق‌­های بنا در ارتفاع یکسانی ایجاد شده­‌اند.

با توجه به وضعیت قرارگیری چهارطاقی در ضلع جنوبی که در جهت شیب طبیعی زمین قرار دارد امکان ایجاد دالان طواف اطراف چهارطاقی وجود نداشته و بنا فاقد این عنصر معماری است.

در قسمت شمالی چهارطاقی و دقیقاً در محور آن و به فاصله حدود ۲/۸۰ متری چهارطاقی، ایوانی به عرض ۵/۵ و طول ۸/۴۰متر ساخته شده است. ضخامت این دیوارها ۱/۴۰ متر است. هیچ‌گونه اتصالی بین دیوارهای ایوان و چهارطاقی وجود ندارد. ضمن آنکه دیوارهای ایوان و جرزهای چهارطاقی فاقد هر گونه پوشش سقف هستند. در طرفین ورودی ایوان دو نیم ستون برج مانند ساخته شده است و در دو سوی شرقی و غربی ایوان دو اتاق ساخته شده که هر یک از آن­ها درگاهی به عرض ۲ متر در دو سوی ایوان دارند. دیوارهای دو طرف ایوان به منزله دیوارهای طولی اتاق­‌های جانبی نیز هستند.

بنا بر اظهار نظر گدار، دیوارهای طرفینِ اطاق­‌های جانبی خشتی بوده که تخریب شده‌­اند. در کاوش سال ۱۳۷۹ که به سرپرستی مهدی رهبر انجام شد اگرچه هیچگونه اثری از دیوارهای خشتی به دست نیامد و پشته خاکی که ناشی از تخریب این دیوارهای خشتی باید وجود داشته باشد، به دست نیامد؛ اما مقطع دیوار اتاق غربی نشان می­‌دهد که دیواری غیر از دیوار ساخته شده با سنگ و گچ به آن متصل شده است. همچنین آنچه که از وجود فاصله ۲/۸۰ متری فضای چهارطاقی با ایوان و همچنین اختلاف ارتفاع این دو قسمت که به وسیله پل‌ه­ایی به هم مرتبط ­شد‌ه‌­­اند استنباط می‌­شود؛ این است که این دو فضا اگر چه در یک دوره، اما در دو زمان متفاوت از هم با توجه به نیازهای زمان ساخته شده‌­اند و فضای چهارطاقی نیز فاقد دالان طواف است.

چهارطاقی آتشکوه

ساخت بنا در دو دوره تاریخی متفاوت

به طور کلی عمده‌ترین ویژگی‌های معماری بنای آتشکده آتشکوه را می‌توان به شرح زیر بیان کرد که بیانگر  وجوه تمایز این بنا با سایر بناهای مشابه در دوره ساسانی است، بهره گیری از فرم ستونهای سه وجهی و قلبی شکل، ایجاد سرستون‌هایی با برش‌های قائم به منظور اجرای سکنج و ایجاد گنبد، عدم اتصال ایوان به فضای چهارطاقی، احداث بنا در یک دوره تاریخی اما در دو زمان متفاوت.

بر این اساس بنای آتشکده آتشکوه چهارطاقی ایوان‌داری فاقد فضاهای اطراف چهارطاقی و دالان طواف است و هیچ گونه شواهدی دال بر وجود این عنصر معماری در آن وجود ندارد. از سوی دیگر عدم اتصال ایوان به فضای چهارطاقی وجه تمایز بنای مذکور با سایر بناهای مشابه دوره ساسانی است. همچنین معماری دو بخش بنا اگر چه در اصول کلی شباهت دارند و در یک دوره تاریخی( ساسانی) ساخته شده‌­اند، اما متعلق به دو زمان متفاوت هستند. به عبارت دیگر فضای چهارطاقی در یک زمان و فضای ایوان در زمانی دیگر، با توجه به نیازهای به وجود آمده بعدی، ساخته شده‌­اند.

 ۱ حیازات (به کسر حا و فتح زا): گردآوری، به دست آورردن چیزی. حوز: جایی که گرداگرد آن برآورده باشند، جمع کردن و گردآوردن هر چیزی و محیط شدن بر آن( لغت­نامه دهخدا، حرف ح، صص ۷۳۶ و ۸۴۴).

۲ انار نام قدیم محلات است.

۳ ابراهیم دهگان پدر تاریخ اراک و نویسنده کتاب تاریخ اراک است که در دهه ۶۰ شمسی بدرود حیات گفت.

۴ اهالی آتشکوه ارتفاعات جنوب روستا را کوه بتخانه می‌نامند. این نام ظاهراً به سبب وجود آتشکده به این محل اطلاق شده است. نامی که پس از اسلام انتخاب و استفاده شده است(رهبر، ۱۳۷۹: ۶).