سردر عالی قاپو یکی از آثار تاریخی و گردشگری در شهر قزوین است که در ابتدای خیابان سپه – نخستین خیابان ساخته شده در ایران – قرار دارد. این بنا سردر یکی از هفت در ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بوده است. و در اصلی جنوبی است که به خیابان و میدان شاه باز می‌شده و تنها در از این مجموعه است که اکنون به یادگار مانده است.

این مکان  یکی از بناهای مهم دوره صفویه با عمارت‌ها و باغ‌های بسیار زیبا است که در مرکز شهر قزوبن قرار دارد. این عمارت شامل مجموعه ای به نام سعادت آباد بوده که در حال حاضر از کل مجموعه، تنها سردر عالی قاپو بر جای مانده است. این مجموعه ۷ در داشته که یکی از آنها را عالی قاپو نامیده‌اند. این بنا نخست در دوره شاه طهماسب ساخته شده و در زمان شاه عباس اول به‌صورت کنونی تغییر شکل یافته است. در دوران ناصر الدین شاه نیز، تعمیرات و اضافاتی صورت گرفت و در دوران پهلوی اول به علت اقامت پلیس در آنجا ابتدا نام “نظمیه” و سپس “شهربانی” در ترنج بالای سردر به خط مرحوم عبدالعلی پزشکیان، معلم خط قزوینی، گچبری گردید و در زمان پهلوی دوم قسمت اضافی بالای سردر را در زمان پهلوی دوم حذف نمودند.

بر پیشانی این سردر رفیع که ۱۷ متر ارتفاع دارد، کتیبه‌ای با کاشی معرق به خط ثلث از علی‌رضا عباسی – خوشنویس معروف عهد صفوی – جلوه‌گر است. بر فراز این کتیبه، پنجره مشبک بزرگی از کاشی قرار گرفته است. بیش از دو گوشوار بلند در طرفین سردر که بر بالای طاق‌نمایی واقع شده که بنا را به ساختمان‌های هم جوار پیوند می‌داده است.
این بنا در گاه بلندی دارد که به خیابان شهدای قزوین مشرف است. این در به هشتی بزرگی متصل است و در داخل آن دو اتاق وجود دارد که جایگاه دربانان بوده است. راهرو طبقه دوم بنا نیز از همین اتاق‌ها می‌گذشته است.

در سمت غرب این در ۳ اتاق طولانی پهلوی هم واقع شده که احتمالا جایگاه نگهبانان و محافظان بوده است. یکی از این اتاق‌ها در دوره قاجار به قرائت خانه و دیگری به چای خانه تبدیل شد.
ازاره‌های سر در با کاشی پوشیده شده اند و بقیه سر دربا گچ وشیده شده است. یکی از پنجره‌ها به خیابان شهدا و دیگری به حیاط شهربانی کنونی گشوده می‌شود.

مشخصات بنا
این سردر، ورودی اصلی به دولتخانه دوران صفویه بود. بنای سر در شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه‌دار و سه ریف طاق‌نما در طرفین آن است. گوشواره‌هایی با ستون‌نماهای آجری در دو طبقه، نمای سردر را تکمیل می‌کنند. هشتی متصل به ایوان ورودی به شکل هشت ضلعی است و در طرفین محور ورودی آن اتاق‌های نگهبانی قرار دارد. در این هشتی پلکان‌هایی دیده می‌شود که به طبقه بالا – جایگاه نقاره‌زنان – راه می‌یابند. کتیبه و شباک کاشی، تنها تزیینات باقی‌مانده در ایوان ورودی است. در طرف شرقی این سردر که پیش از مشروطیت رختشویخانه بود، مدرسه ای به نام امید در سال ۱۳۲۰ قمری احداث شد که از اولین مدارس نوین ایران می باشد.

شاردن سیاح فرانسوی به کتیبه دیگری در این سردر که مضمون آن بیت معروف زیر است و در حال حاضر وجود ندارد اشاره می کند: گشاده باد به دولت همیشه این درگاه به حق اشهد ان لا اله الا الله

سردر عالی قاپو قبل از انقلاب، جایگاه شهربانی و سپس در اختیار نیروی انتظامی بود، اکنون در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفته و به منظور احیای دولتخانه صفوی در در حال مرمت می باشد. مرمت بنا در خرداد ۹۱ آغاز گردید و مرمت بخش‌های آسیب‌دیده کف فرش هشتی، رنگ برداری و رنگ‌آمیزی درب‌های ورودی، مرمت آجرهای فرسوده و شکسته، بندکشی توخالی هشتی و تهیه و نصب درب‌های چوبی بخش داخلی بخشی از عملیات مرمتی بوده است.
این بنا در ۳۱ تیر ۱۳۱۳ بشماره ۲۱۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مرتبط:

قزوین _شهری با کلیسا های قدیمی و محله‌های ارامنه

کلیسای کانتور قزوین

عمارت سردار مفخم _ دیدنی ترین بنای تاریخی قزوین

درياچه زيباي اُوان در حلقه چهار روستاي اوان، وربن، زواردشت و زرآباد، با ۱۸۰۰ متر ارتفاع از سطح دريا قرار گرفته است. این دریاچه همچون نگيني زمرّدين مي درخشد و با چشم اندازی مسحور كننده گردشگران بسياري را در هر چهارفصل سال به خود جذب مي كند.

کارشناسان معتقدند حدود ۵۰۰ سال پیش، این دریاچه در اثر لغزش زمین ایجاد شده است. این دریاچه زیبا و بی نظیر از هیچ رودی تغذیه نمی شود بلکه آب آن از چشمه هایی که از کف دریاچه می جوشند و نیز بارانی که می بارد، تأمین می گردد. دریاچه اوان حدود ۷ هکتار مساحت دارد.  سرریز آب اوان، در قالب رودی کوچک زمینهای کشاورزی روستاهای کوشک و آیین را سیراب میکند.

دریاچه اُوان از ۲۰ بهمن ۱۳۸۹، به عنوان هشتاد و نهمین اثر طبیعی ملی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفته است و با حضور نماینده سازمان ملل و برافراشتن پرچم سازمان ملل و پرچم  ایران دریاچه اوان رسماً به‌ عنوان قطب گردشگری جهان اعلام شده است.

یکی از مفرّح ترین و دلنشین ترین تفریحات، گذراندن اوقاتی خوش در طبیعت و کنار دریاچه ای زیبا است. دریاچه های طبیعی و مصنوعی فراوانی در جای جای ایران وجود دارند که هر کدام زیبایی های خاص خود دارند. یکی از زیباترین دریاچه های طبیعی دریاچه اُوان استان قزوین است.

مشخصات دریاچه اوان
اين درياچه كه بيش از ۷۰۰۰۰ مترمربع وسعت دارد از محيط بیرون از خود، آبي دريافت نمي كند و تنها از آب چشمه هاي موجود در كف درياچه تغذيه مي گردد. این دریاچه به شكل حفره اي است كه عميق ترين بخش آن به عمق ۷/۵ متر در جنوب شرقي دریاچه واقع شده است. آب دریاچه اوان شیرین است و دمای آن در عمیق ترین قسمت حدود ۲۳ درجه سانتی گراد می باشد.  بستر مملو از لجن و رسوبات دریاچه حالتی چسبنده را در کف آن به وجود آورده و میدان دیدی کمتر از یک متر را در زیر آب ایجاد می کند.

شکل گیری دریاچه اوان
گفته می شود که دریاچه اوان در اثر رانش  زمین و حدود ۵۰۰ سال پیش به وجود آمده است. از سوی دیگر عده ای معتقدند که اوان بازمانده ای از یک دریاچه بزرگتر همچون کاسپین است که به مرور زمان از وسعت آن کاسته شده و نام قزوین را نیز تغییر یافته کاسپین می دانند.

موقعیت جغرافیایی دریاچه اوان
دریاچه اوان حدود ۸۰ کیلومتر با شهر قزوین فاصله دارد و در نیمه شمالی منطقه رودبار الموت و در دامنه کوه خشچال قرار گرفته است. چهار روستای اوان، وربن، زواردشت و زرآباد نیز در نزدیکی آن قرار دارند. این دریاچه در مختصات جغرافیایی N۳۶۲۸۵۸   E۵۰۲۶۳۷ واقع شده است.

پوشش گیاهی تالاب اوان
غير از گونه هاي درختي دست كاشت نظير: بيد، چنار، تبريزي ، سيب ، آلبالو، گيلاس، سنجد، فندق و گردو؛ گياهان علفي مانند گون، كنگر، شيرين بيان و گونه هاي مختلف ديگر از خانواده گرامينه و لگومينيوزه نیزدر حوزه آبخيز اُوان وجود دارند. از گياهان داخل درياچه نیز مي توان به ني بن در آب phararmites australis و گياهان غوطه ور خوشاب potamageton crispus  و چنگال آبي ceratophylum demersum  اشاره نمود.

حیات وحش منطقه اوان
حيات وحش اين حوزه آبخيز شامل كل و بز (كه به علت شكار  بي رويه و تخريب زيستگاه آنان، كاهش چشمگيري يافته اند)  پلنگ، خرس قهوه اي، روباه، شغال، گرگ، گراز، شنگ، سياه گوش (گربه وحشي ) انواع عقاب ها، دال، دليچه، شاهين، جغد، كبك، فاخته، داركوب، سبزقبا، زاغي و انواع گنجشك سانان، قورباغه، لاك پشت، خرچنگ و … مي شود. همچنین انواع ماهي از جمله قزل آلاي رنگين، كپور و اردك ماهي را نیز باید به آن افزود.

شنا و ماهیگیری ممنوع
دریاچه اوان در منطقه صید و شکار ممنوع قرار دارد. شکار بی رویه در سال های گذشته صدمات جبران ناپذیری به اکوسیستم منطقه و حیات جانداران وارد نموده است. علیرغم بسیاری از تابلوها که بازدید کنندگان را از ماهیگیری باز می دارد، افرادی همچنان به این کار مشغول بوده و زندگی ماهیان را به خطر می اندازند. رسوبات کف دریاچه و گیاهان موجود در آن از دلایل اصلی است که شنا در اوان را پرخطر کرده است.

تفریحات آبی دریاچه اوان
گردش در میان درختان و قایق سواری در فصل بهار و تابستان لذت گردش را در این منطقه چند برابر می کند. در فصل پاییز این دریاچه پناهگاه خوبی برای پرندگان مهاجر مثل مرغابی، قو  و غاز است و در فصل زمستان نیز سرمای شدید منطقه باعث یخ زدن آب دریاچه شده و امکان اسکیت سواری روی یخ را فراهم می کند.

امکانات رفاهی
امکانات رفاهی که در اطراف دریاچه اوان ایجاد شده محدود و اندک است و تنها شامل یک سرویس بهداشتی، یک مغازه کوچک، پارکینگ، تخت هایی برای نشستن و محل هایی برای چادر زدن می باشد. ضلع جنوبی دریاچه بهترین مکان برای برپا کردن چادر و شب مانی می باشد.

مسیر دسترسی دریاچه اوان
دریاچه حدود ۲۱۵ کیلومتر از تهران فاصله دارد که در کیلومتر ۱۵۰ جاده تهران – قزوین در سمت راست جاده الموت قرار گرفته و به وسیله تابلویی مشخص شده است. با طی ۲۴ کیلومتر در این جاده، به رزجرد رسیده و بعد از ۳۲ کیلومتر به رجایی دشت می رسیم. بعد از رجایی دشت دو راهی دیکین قرار دارد، اگر جاده سمت چپ را ۹ کیلومتر بپیماییم به دریاچه خواهیم رسید. توجه داشته باشید که هم در رجایی دشت و جلوتر از آن معلم کلایه، پمپ بنزین نیز وجود دارد.
برای رفتن به دریاچه اوان از قزوین، خود را به ورودی شهر قزوین یا در اصطلاح محلی میدان غریب کش برسانید. سمت راست این میدان تابلویی دیده میشود که مسیر الموت را به شما نشان می دهد. با ورود به این مسیر و پس از ۴۰ کیلومتر رانندگی، از رجایی دشت عبور می کنید و پس از ۲۰ کیلومتر به یک دوراهی خواهید رسید. یکی از این راه ها به الموت و دیگری به دریاچه اوان می رسد. پس از ورود به مسیر دریاچه که در سمت چپ واقع شده و طی ۸ کیلومتر از کنار روستای زرآباد عبور می کنید و پس از رد کردن یک گردنه چشمتان به دریاچه اوان خواهد افتاد.

مرتبط:

قزوین _شهری با کلیسا های قدیمی و محله‌های ارامنه

کلیسای کانتور قزوین

واقعیت جالب روستای مرگ قزوین چیست؟

مدیرعامل دهکده طبیعت باراجین شهرداری قزوین گفت: شهروندان قزوینی در صورت قبول ستاد مقابله با کرونا استان، برای بازدید از دهکده طبیعت باید از طریق اینترنت ثبت‌نام کنند.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار قزوین گفت: توسعه قزوین با توجه به استعدادهای فراوان در زمینه گردشگری، در گرو رونق این بخش است.