پایان صولت سرما به نهیب باد نوروزی، نوید روزگاری است که هوا مُشک‌بیز و دشت و صحرا عنبرین است؛ نوروز ایام خجسته‌ای است که آنچه بیش از دید و بازدید و شوق تن‌پوش نو جان را جلا میدهد، سفر است و گشت و گذار به هر سو و در هر شهر و دیار؛ در خجستگی نوروزگاه، دمی را در دیار هزار رنگ هزار نقش کاشان بیارامید تا هم دیده از نظاره کوی و برزنی که در هر خم آن بنایی است برجای مانده از گذشته، حَظ وافر بَرد و هم جسم و جان در وصال موسم بهاران کاشان، گرد راه زمستان زداید.
شهرستان کاشان با وسعتی حدود ۹ هزار و ۶۴۷ کیلومتر بر سر راه تهران، قم و اصفهان قرار گرفته است و با قرار داشتن بر روی زنجیره بزرگ راههای کشور و واقع شدن بر سر راه اصلی ارتباطی شهرها و استان‌های شرقی، غربی، شمالی و جنوبی کشور موقعیت ممتازی دارد.
نواحی شمالی و شرقی این شهرستان را دشت کویر احاطه کرده است و وجود آبادی‌ها و شهرهایی چون قمصر، قهرود، جوشقان، نیاسر، برزک، کله، ارمک، رهق، ازناوه، اردهال و استرک در دامنه ها و ارتفاعات کرکس با مناظر زیبای طبیعی و آب و هوای ییلاقی و کوهستانی، جلوه و نمایی دیگر به آن بخشیده است. کاشان با چهار بخش مرکزی، قمصر، نیاسر و برزک و جوشقان و کامو، از لحاظ آب وهوایی متنوع و در اکثر فصول و ایام سال برای سفر مناسب است.
تاریخچه
پیشینه زندگی انسان در کاشان به هزاران سال قبل باز می‌گردد و حکایت از تمدنی کهن دارد. یکی از کهن ترین مراکز استقرار بشر در فلات مرکزی ایران در “سیلک” و نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ سال پیش است که امروزه در دو کیلومتری جنوب غربی کاشان قراردارد.
بر اساس نتایج بدست آمده از تحقیقات هیئت باستان شناسی فرانسوی به سرپرستی پروفسور رومن گریشمن طی سال‌های ١٣١١ تا ١٣١٣ شمسی، نخستین خواستگاه تمدن بشری و نخستین سکونتگاه جمعی بشر در دشت و نخستین نقطه‌ای که بشر با استفاده از مصالح ساختمانی خشت خام و ملاط گل به ساختن خانه پرداخته است، سیلک کاشان است؛ همچنین مناطقی مانند غار رئیس، آتشکده نیاسر و آتشکده خرم‌دشت که مربوط به زمان ساسانیان است برتداوم آن تمدن صحه میگذارد.
مسیرهای گردشگری
این شهرستان، یکی از مهمترین مقاصد گردشگری ایران است که در داخل و خارج کشور شناخته شده و معتبر است، از مهمترین مقاصد گردشگری کاشان میتوان به این موارد اشاره کرد که با عبور از هر یک از آنها میتوان از اماکن تاریخی و دیدنی زیادی بازدید کرد:
در محـور قمصر : کاروانسرای عباسی، امامزاده پیرداود و پیر سلیمان(ع)، مسجد میان ده، آب انبار و خانه ملامحسن فیض کاشانی و خانه احسانی و کارگاه‌های گلابگیری قمصر و سد خاکی قزاآن استوار است.
در محـور فـین: تپه‌های باستانی سیلک، امامزاده هادی (ع) فین بزرگ، امامزاده ابراهیم(ع)، باغ تاریخی فین و چشمه سلیمانیه قرار دارد.
در محـور نیاسـر: امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند – قلعه سرنج – آبشار تاریخی – چهارطاقی – غار تاریخی رئیس و آتشکده نیاسر.
در محـور مشهد اردهال: امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند، قلعه سرنج، خانه تاریخی کمال الملک، روستای کله ارمک، امامزاده یوسف (ع) روستای ون، مسجد جامع، میدان تعزیه، آب انبار، امام زاده بی بی رقیه (س) و قدمگاه شاه طاهرعلی روستای نشلج، امامزاده محمود روستای علوی، آرامگاه سهراب سپهری، مجموعه در قلعه، قلعه نقاشی، قلعه زرین کفش، شاهزاده حسین و زیارت حضرت سلطان علی ابن امام محمد باقر(ع) مشهد اردهال.
در محـور جوشقان استرک: امامزاده ولی بن موسی الکاظم(ع) راوند، قلعه روستای سرنج، امامزاده محمد اوسط(ع)، چشمه ثلاثه، شاهزاده قاسم(ع)، یخچال و آب انبار جوشقان استرک.
در محـور بـرزک: امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند، قلعه سرنج، امامزاده یونس بن موسی الکاظم(ع)، روستای بارونق، بقعه بابا افضل روستای مرق، روستای سعدآباد، آسیاب آبی تاریخی سعدآباد، آسیاب آبی خاتونی، مهمانپذیر سنتی روحانی، خانه کاردان، موزه مردم شناسی، تپه قلعه و کارگاه‌های گلابگیری برزک.
در محور جوشقان و کامو: بقعه شاهسواران، سد شیخ بهایی، مسجد جامع روستای جوینان، مسجد کله و مسجد علی روستای قهرود، برج تعریفی و شیخی، قلعه دژ ، برج میرزا خان امامزاده میر علاءالدین (ع) و خانه ارباب روستای کامو.
در محـور مشکات: امامزاده ولی بن موسی الکاظم (ع) راوند، خانه های تاریخی نیکنام و منصوری، آب انبار و مسجد پاچنار ، امامزاده سلیمان بن موسی الکاظم (ع) مشکات، کاروانسرای تاریخی روستای سن‌سن.
مشاهیر کاشان
کاشان از دیرباز مهد پرورش عالمان و دانشمندان بزرگی بوده که هریک از آنان به مثابه سنگی گران بوده‌اند بر بنای سترگ تمدن ایرانی؛ برخی از مشاهیر و مفاخر این شهرستان عبارتند از: حاج ملا محمد نراقی، ملا مهدی بن ابی ذر نراقی کاشانی، آیت الله شیخ علی نجفی کاشانی، قطب الدین سعید راوندی، ملا محسن فیض کاشانی، غیاث الدین جمشید کاشانی، میرزا محمد کمال الملک و ملا محمد آخوند کاشانی.
بخش قمصر
باغ شهر قمصر ، شهری است که همچون ستاره‌ای با بازوهای متعدد بر دامان کوه‌های بخش مرکزی ایران تنیده شده است. وجود ارتفاعات تکیه گاهی مناسب جهت تماشای چشم انداز باغ شهر قمصر ایجاد کرده؛ در درون شهر نیز به علت شیب زیاد زمین و تنوع بافت شهری محیطی بدیع از منظر شهرسازی ایجاد شده است.
مناطق تاریخی و دیدنی
کاروانسرای گبرآباد در کیلومتر ٢١ جاده کاشان- قمصر، مسجد امام حسن (ع) میانده و محراب گچبری آن در محله میانده قمصر، مسجد جامع جوینان با شماره ثبت ١١٥٧٣ در روستای جوینان در ٣٧ کیلومتری کاشان و نزدیک به روستای قهرود، مسجد کله قهرود با شماره ثبت ٢١٣٧ در محله میانده قهرود، سد شیخ بهایی مربوط به زمان شاه عباس اول صفوی در روستای قهرود.
بخش نیاسر
شهر سرسبز و تاریخی نیاسر در ٣٠ کیلومتری جنوب غربی کاشان و در سر راه کاشان به مشهد اردهال واقع است.
مناطق تاریخی و دیدنی
محورفرهنگی ـ تاریخی ـ گردشگری نیاسر، آبشار نیاسر، غار نیاسر، چهار تاقی ساسانی، امامزاده سلطان علی بن باقر روستای اردهال، مجموعه درب قلعه روستای غیاث آباد اردهال، قدمگاه شاه طاهر علی و زیارت بی بی رقیه روستای نشلج، خانه کمال الملک روستای کله. همچنین مـراسـم قـالـی شـویـان در امامزاده سلطان علی بن باقر مشهـد اردهـال، از جاذبه های این منطقه است.
صنایع دستی
نگارگری:
نگارگری یا نقاشی سنتی ایرانی با فرهنگ و تمدن اقوام ساکن در فلات مرکزی آن پیوند خورده و در این میان کاشانی‌ها، گوی سبقت را از سایرین ربوده‌اند. آنان در فرآیندی که طی آن رنگ بر روی سطح بوم یاکاغذ به وسیله قلمو ایجاد نقش می‌کند، هنرنمایی می‌کنند؛ درحقیقت نگارگری کاشانی از مفهوم عام خود انتزاع می‌شود و روش‌ها و سبک‌های گوناگون نقاشی ایرانی را در خود جای داده است.
ملیله‌کاری
ملیله‌سازی یکی از مهمترین و در عین حال ظریف‌ترین صنایع فلزی ایران است که وام‌دار هنرمندانی است که با ابزارهای بسیار ساده باحوصله فراوان به خلق آثاری ارزشمند مبادرت ورزیده‌اند. هنرمند کاشانی ساخت ظروف و وسایل تزئینی نقره‌ای را از کنارهم قرار دادن تعداد بسیار زیادی مفتول نقره در قالب ریز نقش‌هایی چون اشک، جقه، برگ، پیچک، بته‌ترمه و غنچه ایجاد می‌کنند.
سفالگری، مشبک‌سازی، قلم‌زنی، مسگری، رودورزی، معرق، گره‌چینی، منبت‌کاری، گیوه‌دوزی، مخمل، شعربافی، زری بافی، و چاپ از دیگر هنرهایی است که هنرمندان کاشانی در آن طبع‌آزمایی کرده و هم‌اکنون نیز با رونقی کمتر نسبت به سایر انواع هنرها، مورد اقبال مردم و هنرمندان این دیار است.
موزه ملی کاشان
موزه ملی کاشان بر روی مخروبه های خلوت نظام الدوله ساخته شده است. این خلوت در سال ١٢٤٢ ه.ق (١٨٢٦ م) توسط علی‌محمدخان صدراصفهانی (داماد فتحعلی شاه و حاکم کاشان) احداث و در سال ١٣٤٦ ه.ش رسماً افتتاح شد.
این موزه شامل بخش‌هایی همچون پیش از تاریخ و دوران تاریخی، دوران اسلامی، منسوجات، کتابت و نسخ خطی و بخش معاصر است.
موزه مردم شناسی برزک
این موزه مردم شناسی با مشارکت شهرداری شهر برزک و اداره میراث فرهنگی کاشان در سال ١٣٨٧ در بنای خانه تارخی قادری (نام مالک اصلی) احداث شد. خانه تاریخی قـادری نیز به شماره ١٧٨١٠ در تاریخ ۱۴ اسفندماه ۱۳۸۵ در فهرست آثار تاریخی ثبت شده است.
غذای محلی
گوشت و لوبیا که معمولا در قابلمه‌های مسی طبخ می‌شود، همچنین نوعی آبگوشت با لوبیا سفیدکه مختص همین شهر است، کوفته آب سماق، خورش نخود آله از غذاهایی است که در کاشان و یزد پخته می‌شود. جوجویی تاس کباب کاشانی و چلو دیزی نیز از غذاهایی است که می توانید در سفر به این شهرستان از طعم لذیذ آن لذت ببرید.
