باید توجه داشت، شرایطی که ویروس کووید ۱۹ برای جامعه ما و همه جهان پیش آورده، شرایط خاص و ویژه‌ای است که تجربه آن را طی قرن‌های گذشته نداشته ایم. برای همین قبول نظرات کارشناسان برای گذر از این شرایط الزامی است. خودداری از تجمع، سفر ، حفظ فاصله اجتماعی و رعایت نکات بهداشتی فردی از جمله این الزامات است.
روزنامه اطلاعات نوشت: «ویروس ناخوانده کووید۱۹ بیش از شش ماه است که همه ارکان زندگی جمعی و فردی ما را دگرگون کرده است. ویروس در حال تکثیر و انتشار است. این ویروس تاجدار هم ماندگاری بالایی در محیط زندگی انسان دارد و هم توان بالایی در ورود به بدن دیگران و درگیر کردن آنها با بیماری.
طی قرون، بسیاری از ویروس‌ها انسان‌ها را درگیر بیماری‌های کوچک و بزرگ کرده‌اند. برخی از آنها بارها و بارها کشنده‌تر از کووید۱۹ بوده و هستند، حتی برخی از هم خانواده‌های تاجدار کووید۱۹ مرگبارترند اما همان طور که گفته شد، آن چه این ویروس را تا این حد مخرب و برهم زننده نظم اجتماعی کرده، سرعت و توان انتشار آن است.
طبق برآوردها، هر فرد ناقل ویروس می‌تواند تا ۴۰۰ نفر دیگر را به این ویروس مبتلا کند و این همان چیزی است که کووید۱۹ را خطرناک‌تر از هر ویروس فعال دیگر در قرن بیست‌ویکم کرده است.
دولت‌ها و ملت‌ها برای مقابله با این ویژگی ویروس، مجبور به اندیشیدن تمهیداتی شدند. از زمستان گذشته تا کنون، تقریبا در همه جای دنیا، به صورت دوره‌ای قرنطینه‌های اجباری و خودخواسته ایجاد شد تا از تجمعات کاسته شود. در واقع تنها راهی که تا رسیدن واکسن یا داروی موثر برای این ویروس انتخاب شد، دوری گزیدن از تجمعات بود تا زمینه شیوع کمتر شود.
محدودیت و قرنطینه
شهر ووهان چین، اولین شهری که ویروس کووید۱۹ در آن به طور گسترده شناسایی شد، اولین محدودیت‌ها را ایجاد کرد. تصاویر آخرالزمانی قرنطینه این شهر به مدت دو هفته، در دنیا منتشر شد و همین عاملی شد تا ترسی عمیق در دل همه دنیا از این ویروس مرموز ایجاد شود. ترسی که منتهی شد به جدی گرفتن رعایت مسائل بهداشتی، ایجاد قرنطینه و تغییر در مناسبات اجتماعی و فردی. گرچه بعدها مشخص شد اولین مورد شناسایی شده ویروس کووید۱۹ در فرانسه بوده و دولت فرانسه چندین ماه در مورد آن سکوت کرده اما چین و بعد از آن ایران، به مرکز شیوع کووید۱۹ تبدیل شدند. پس از آن مرکزیت شیوع به اروپا و در نهایت به آمریکا رسید.
در کشور ما نیز با توجه به تجربه چین، به سرعت تلاش شد تا محدودیت‌ها تجمع و رفت و آمد برقرار شود. این اتفاق از آخر بهمن ماه افتاد و با این که بسیاری از افراد معتقد بودند این اتفاق دیر افتاده، اما بعدا مشخص شد بسیاری از دیگر کشورها، حتی کشورهای پیشرفته زمان به مراتب بیشتری را به سکوت گذرانده‌اند تا زیرساخت‌های لازم برای ایجاد محدودیت را فراهم کنند.
در کشور ما همزمانی شیوع موج اول کرونا پایان سال شمسی همراه شد که کار را دوچندان سخت کرد. از طرفی فروش بسیاری از اصناف در یک ماه و نیم پایانی سال است، زمانی که مردم برای شب عید خرید می‌کنند. بازار شب عید تحت تاثیر موج اول کرونا با شکست بزرگی همراه بود و ضرر اصلی به کاسبان و صاحبان صنایع کوچکی رسید که با امید به شب عید، سرتاسر سال مشغول تلاش بودند.
از سوی دیگر، احتمال ایجاد قرنطینه در شهرهای ایران، دست کم دو بار قبل از عید موجب خالی شدن فروشگاه‌های مواد غذایی شد و بسیاری از مردم از ترس کمبود مایحتاج دست به احتکار بزرگ مواد غذایی و مایحتاج زدند. مراسم دید و بازدید عید از میان رفت و میوه‌های انبار شده برای عید روی دست میدان‌های میوه باقی ماند.
با این حال، همه این اتفاقات کوچک و بزرگ نتوانست جلوی مسافرت‌های نوروزی را سد کند. رسانه‌های رسمی و غیر رسمی از اوایل اسفند از مردم خواستند که برای جلوگیری از گسترش ویروس به شهرهایی که هنوز در وضعیت سفید بودند، از همگان می‌خواستند که سفر های نوروزی را لغو کرده در خانه بمانند. این اتفاق نیفتاد و سفرهای نوروزی آغاز شد.
به گفته پلیس، سفر های نوروزی در ایران حدود ۵۰ درصد سال گذشته بود اما حتی کسری از این مقدار نیز برای گسترش بیماری به شهرستان‌ها کافی بود.
سفرهای نوروزی
همان طور که اشاره شد، علیرغم توصیه‌های همگانی در رسانه‌های رسمی و غیر رسمی، سفر ها در نوروز شروع شد. حتی پیش از شروع تعطیلات رسمی، زمانی که دولت ۳ روز را برای شروع قرنطینه تعطیل کرد، سیل بزرگی از مسافرت‌ها آغاز شد و در نهایت دولت مجبور شد گزینه تعطیلی برای قرنطینه را حذف کند.
مسافرت‌ها طبق سنت دو نوع داشت، نوع اول مسافرت‌های تفریحی برای گذراندن تعطیلات عید بود که امسال طبیعتا کمتر شد، اما نوع دوم مربوط به افرادی بود که در کلانشهرها مشغول به کارند و طبق عرف، تعطیلات نوروز را به شهر و دیار خود سفر می‌کنند تا در کنار خانواده خود باشند. نوع دوم مسافرت اجتناب‌ناپذیر بود و تلاش رسانه‌ها و دولت برای جلوگیری از آن بی‌ثمر بود.
با این حال یک روز پیش از آغاز تعطیلات حتی صحبت از بستن جاده‌ها شد، در جاده هراز، صدها خودرو در ترافیک معطل ماندند و نتیجه آن، درگیری میان مردم با ماموران اداره راه بود.
لغو بدون هزینه بلیت‌های رزرو شده از دیگر اقداماتی بود که شرکت‌های هوایی، ریلی و اتوبوسرانی‌ها انجام دادند ولی احتمالا فقط لغو سفر های هوایی مورد استقبال واقع شد.
با این حال، مقصد سفر های نوروزی نشان می‌داد مسافرت‌های تفریحی کماکان برقرار است و گرچه رقم آن بسیار کم شده، اما این کاهش، آن قدری نبود که در کاهش گسترش ویروس تاثیر داشته باشد. شهرهای شمالی به سرعت به مرحله قرمز کرونا رسیدند و بیمارستان‌های سه استان مازندران، گیلان و گلستان مملو از بیماران کرونایی شد. برخی از شهرهای تفریحی جنوب، مثل جزیره کیش هم دچار همین مشکل شدند و کرونا به سرعت تمام کشور را درنوردید، به طوری که در همان ایام تعطیلات بیشتر استان‌های کشور در وضعیت قرمز قرار گرفتند.
سفرهای تابستانی
اقدامات انجام شده در بهار، باعث فروکش کردن موج آتش کرونا شد؛ به طوری که شمار کشته‌های روزانه این بیماری به زیر ۵۰ مورد در روز رسید اما با شروع تابستان در حالی که به نظر می‌رسید گرما می‌تواند از قدرت این ویروس بکاهد، موج دوم آغاز شد.
کارشناسان علت بالا گرفتن دوباره شیوع کرونا را در ریختن ترس مردم از بیماری و شروع به کار اصناف عنوان کردند. اما تعطیلات خردادماه برنامه‌ریزی‌های انجام شده را به کلی به هم ریخت. موج بزرگی از مسافرت، پس از ماه‌ها محدودیت آغاز شد و توصیه‌های رسانه ای، رسمی و غیر رسمی افاقه نکرد. بسیاری از مردم ماه‌ها دوری از خانواده‌های خود را تحمل کرده بودند، برخی دیگر مشتاق سفر های تفریحی و برخی دیگر نیز سفر های کاری را موکول به تابستان کرده بودند.
موج دوم کرونا دو هفته پس از نیمه خرداد آغاز شد و دوباره شمار بیماران و کشته‌های کرونا بالا گرفت و رکورد روزانه بیش از ۲۰۰ کشته برجا گذاشت.
موج دوم کرونا تا محرم ادامه داشت و قبل از این که فرصت برای کاهش آن پیدا شود، موج بعدی مسافرت‌ها همزمان با محرم و تعطیلات آغاز شد.
مسافرت‌های ماه محرم هم به صورت سنتی همیشه برقرار بوده است. بسیاری از افرادی که مقیم شهرهای دیگر هستند برای مراسم سنتی به شهر خود می‌روند و این روال همیشه مرسوم بوده است. به جز این، تعطیلات محرم برای بسیاری از مردم شرایطی را فراهم می‌کند تا با مسافرت به شهرهای دیگر از رسومات و مراسم دیگر اقوام از نزدیک آشنا شوند.
در مورد مراسم و سفر های محرم نیز رسانه‌ها، مسئولین و کارشناسان هشدارهای زیادی دادند.
شیوه نامه‌ای نیز برای برگزاری مراسم تدوین شد تا میزان تجمع در محرم به حداقل رسیده و امکان گسترش ویروس کاهش یابد. اما پس از تعطیلات، مشخص شد میزان سفر های محرم از سال گذشته نیز فراتر رفته و رکوردی جدید ثبت کرده است. از این رو به نظر می‌رسد، موج سوم کرونا در راه است.
استان‌های مقصد گردشگری
در ایران استان‌های شمالی به دلیل آب و هوای خوب، جنگل و دریا همیشه مقصد اول برای گردشگری است، به ویژه گردشگری داخلی.
طی شش ماه گذشته و از زمان شیوع کرونا، سه استان گلستان، مازنداران و گیلان مطابق معمول بیشترین مسافران را داشتند و همواره در معرض تهدید گسترش ویروس بوده اند.
بسیاری از کارشناسان هشدارهای لازم را طی این مدت داده اند، اما به نظر می‌رسد تاثیر چشمگیری در این مورد نداشته است.
به عنوان مثال، حسین حسن‌نژاد معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار مازندران از افزایش حضور مسافران در استان در شرایط کرونایی سال جاری خبر می‌دهد و می‌گوید: با وجود کاهش هفت درصدی تردد خودرویی و آمار سفر به مازندران، اما میزان اقامت گردشگران رشد دو برابری داشته است.
وی با اعلام این که عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی مقابله با ویروس کرونا دغدغه اصلی استانداری و مسئولان استان است، می‌افزاید: سواحل مازندران در هفته‌های اخیر مملو از گردشگر و مسافر بوده که نگرانی‌ها را افزایش داده است.
حسن‌نژاد، با بیان این که ویروس کرونا طبق گفته‌های علمی در طولانی مدت میان مردم زیست خواهد کرد می‌گوید: به همین خاطر باید با مدیریت در مقابل ویرس کرونا ظاهر شد و تعطیلی و ممنوعیت راه به جایی نخواهد برد.
وی در گفتگو با ایسنا اجرای طرح دریا را نیز به منظور مدیریت بهتر سواحل عنوان کرده و ادامه می‌دهد: حضور ناجیان در سواحل برای حفاظت از جان مسافران ضروری بود که این کار در طرح‌های سالمسازی و مناطق حادثه خیز محقق شده است.
حسن نژاد رعایت پروتکل‌ها و دستور العمل‌های بهداشتی را مهمترین رویکرد می‌داند و توضیح می‌دهد: به وضوح می‌توان دید که تصمیم دولت برای بازگرداند فعالیت اصناف چقدر به موقع بوده و از ایجاد خسارات بیشتر جلوگیری کرد.
آسیب به استان‌های شمالی
حضور بی شمار مسافران در سواحل مازندران در حالی است که برخی از مردم استان به خاطر نگرانی از ابتلا به ویروس کرونا همچنان خانه نشین هستنند وفرصت حتی یک بازدید از ساحل را نداشتند.
ویروس کوویدـ۱۹ ماه‌ها از حضور خود در استان‌های شمالی کشور را پشت سرگذاشته است، ویروسی که هزاران نفر در این استان را به خود مبتلا کرد و جان صدها نفر را نیز گرفت. البته حتی با گذشت چندین ماه شیوع این ویروس جهان گیر در استان مازندران همچنان ادامه داشته بنابر آمارهای رسمی از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی مازندران حدود ۳۳۰ نفر مشکوک مبتلا به ویروس کرونا در مراکز در مانی و بیمارستانی استان بستری هستند.
ویروس کرونا خسارات‌های جدی به بخش‌های اقتصادی مازندران وارد کرد و تقریبا تمامی بخش‌ها از جمله گردشگری را به تعطیلی کشاند. اما رفته رفته حوزه‌های اقتصادی با توصیه‌ها و پروتکل‌های بهداشتی فعالیت خود را از سر گرفتند و با کاهش محدودیت‌ها از بیش از ۴۰ روز گذشته مازندران میزبانی گردشگران خود را از سر گرفته است.
گیلان دومین استانی بود که درگیر بیماری کرونا شد. این استان نیز به دلیل جاذبه‌های زیاد توریستی، همواره مقصد گردشگران است. روند گسترش و شیوع بیماری در این استان نیز شبیه استان همجوار خود، مازندران است. در این استان نیز از ابتدای سال، بارها وضعیت قرمز اعلام شد و به جز دوره‌ای کوتاه، در ابتدای خرداد، همواره میزان ابتلا و مرگ و میر این بیماری در گیلان بالا بود.
استان گیلان تا نیمه شهریورماه هنوز آرامش به خود ندیده است و مسافرت‌های پی در پی به این استان، اجازه استراحت از کادردرمان را سلب کرده است.
ارسلان زارع، استاندار گیلان با تاکید بر این که باید تمامی پروتکل‌های بهداشتی پیشگیرانه در بخش‌های مرتبط با گردشگری و مسافری بیشتر و با حساسیت بالاتری رعایت شود، می‌گوید: در واقع این سفر ها در مناطق مسافرپذیر و گردشگری، تهدیدی جدی است.
وی با بیان این که بر اساس اعلام ستاد ملی مقابله با کرونا، کارکنان ادارات جزو کسانی هستند که بیشترین مراعات را از لحاظ دستورالعمل‌های بهداشتی دارند، می‌افزاید: توصیه‌های بهداشتی پیشگیری از انتظار کرونا و تاکید بر رعایت آنها توسط آحاد مردم به طور قطع در راستای اجرای راهبردهای دولت و ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا است، لذا امکان محدود کردن فعالیت‌ها و ایجاد محدودیت‌های جدید وجود ندارد و بالاترین ضامن و ناظر بر اجرا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی خود مردم هستند و در این رابطه باید مشارکت گسترده همه آحاد مردم را داشته باشیم.
زارع با تاکید بر ضرورت آگاهی بخشی بر رعایت توصیه‌های بهداشتی باید به عنوان یک فرهنگ تبدیل شود، اضافه کرد: رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی باید رعایت پروتکل‌های بهداشتی را به شکل فراگیر و اقناعی در جامعه هم فرهنگ سازی کنند. تغییر سبک زندگی با توجه به پیش بینی کارشناسان بهداشتی مبنی همراهی طولانی مدت این ویروس به تناسب این شرایط ضروری است و در این میان نقش رسانه‌ها برجسته است. استاندار گیلان در ادامه از تلاش‌ها و همراهی خبرنگاران و اصحاب رسانه در این زمینه قدردانی کرد.
شرایط ویژه استان‌های شمالی
همان طور که اشاره شد، به دلیل جاذبه‌های سه استان شمالی کشور، این استان‌ها از ابتدای شیوع ویروس کووید۱۹ درگیر این بیماری مهلک شده‌اند. تفاوت درگیری این سه استان با دیگر شهرهای کشور در این است که به دلیل مسافرت‌های زیاد، بخش بزرگی از درگیری به دلیل حضور بی‌امان مسافران در این استان‌هاست. به طوری که به طور میانگین، یک سوم بیماران بستری شده کرونایی در این استان‌ها، مسافران هستند و این موضوع باعث می‌شود تا ظرفیت بهداشتی برای افراد غیربومی استفاده شود و افراد بومی مبتلا را دچار مشکلات دوچندان کند.
از سویی به دلیل قرمز بودن شرایط کرونا در این سه استان، کادر بهداشتی در فشار مضاعفی قرار گرفته‌اند و تعدادی از این اسوه‌های فداکاری بر اثر همین بیماری به رحمت ایزدی پیوستند.
باید توجه داشت، شرایطی که ویروس کووید ۱۹ برای جامعه ما و همه جهان پیش آورده، شرایط خاص و ویژه‌ای است که تجربه آن را طی قرن‌های گذشته نداشته ایم. برای همین قبول نظرات کارشناسان برای گذر از این شرایط الزامی است. خودداری از تجمع، سفر ، حفظ فاصله اجتماعی و رعایت نکات بهداشتی فردی از جمله این الزامات است. بدترین اتفاق، تصمیم گیری‌های فردی در مورد بیماری یا رجوع به افراد غیر متخصصی است که از شرایط پیش آمده نهایت سوء استفاده را انجام می‌دهند و تلاش می‌کنند از این بیماری برای خود کسب و کاری برپا کنند.
مرتبط:
انفجار سفر در راه است
گردشگری ایران در سایه کرونا _کاهش چشمگیر سفر
موافقت وزارت بهداشت با سفر مسئولانه
