ایلام گنجینه‌ای از جاذبه‌های بی‌نظیر
ایلام سرشار از ناگفته‌های بکر است، مملو از آثار و جاذبه‌های تاریخی و باستانی، طبیعی، مذهبی، دفاع مقدس، اغذیه و اشربه محلی و مردم‌شناسی که جذابیت آن برای گردشگران غیربومی بدیع و تازه و برای گردشگران بومی هم جذاب و چشم‌نواز است.
کوه زیبای قلاقیران درپنج کیلومتری شهر ایلام و در منطقه جنگلی، تفریحی ششدار و پایین دست منطقه جنگلی، تفریحی دالاب واقع شده که هم یک کوه منحصر به فرد و خاص است و هم به عنوان نماد استان ایلام شناخته میشود.
این کوه دووجهی یکی از جاذبه‌های گردشگری ایلام است که در ذهن ببیننده ناخودآگاه میدان آزادی تهران را تداعی می‌کند و همه‌ساله در فصول مختلف سال مردم به طبیعت پیرامونی این کوه برای گذران وقت و تفرج می‌روند.
غار زینگان در ۲۵ کیلومتری شهر مهران و در منطقه صالح‌آباد واقع شده و بخش عمده‌ای از طول مسیر این غار دره مانند و روباز با مسیرهای پرپیچ وخم است و یک بخش از آن بسته و مسقف همچون دیگر غارها است که در قسمت‌هایی سقف آن کوتاه و قابل لمس کردن است و چکه‌های آب از روی سقف به پایین فرو می‌ریزد و درانتهای غاردریاچه‌ای نه‌چندان عمیق با آب سرد قرار دارد.
از نکات جالب توجه در مورد غار زینگان اینکه این غار در منطقه گرمسیری صالح‌آباد از توابع شهرستان مهران واقع شده که دمای داخل غار با دمای مرسوم آن منطقه تفاوت فاحش دارد.
دریاچه دوقولوی سیاه‌گاو آبدانان که به علت شفافیت بالای آب به آکواریوم طبیعی استان ایلام و کشور معروف است و این دریاچه‌های دوگانه از طریق یک آبراهه باریک طبیعی ۱۰ متری به‌هم متصل هستند.
این دو دریاچه حدود سه متر عمق دارند و عرض این دو دریاچه تقریبا هشت متر بوده و طول آن ۷۰ متر است و قدمت این پدیده طبیعی نادر و شگفت‌انگیز هزاران سال بوده و تماشای آن واقعا چشم‌نواز است.
تنگه کافرین در پایین‌دست سد سیمره واقع در شهرستان بدره که محلی مناسب برای قایق سواری است، غار خفاش دهلران زیستگاه منحصر به فرد میلیون‌ها خفاش، غار کناتاریکه کوههای سیوان که به علت دمای پایین آن هیچ موجودی قادر به ادامه حیات در آن نیست، دره ارغوان که در ماه‌های فروردین و اردیبهشت ماه شکوفه‌های درختان ارغوان جلوه‌ای بی‌نظیر در این منطقه تفریحی ایجاد می‌کند، آبشار هفتگانه پلیه و سنگ منحصر به فرد سانیری ایوان، تنگه رازیانه در مسیر ایلام – بدره و صدها اثر طبیعی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی استان ایلام است.
ایلام در کنار جاذبه‌های طبیعی مملو از آثار تاریخی از دوره‌های متعدد است که نشان از قدمت دیرینه این سرزمین کهن دارد.
شهر دره‌شهر خود یک موزه بزرگ باستان‌شناسی است که وجود شهر تاریخی دره‌شهر موسوم به ماداکتو، تنگه طبیعی تاریخی بهرام چوبین با سازه‌ها و آبگیرهای احداثی این تنگه به یادگار مانده از بهرام و دوران ساسانیان، آبشار و آبراهه‌های فراوان دراین شهر و وجود پل تاریخی گاومیشان دره‌شهر را به یک مقصد گردشکری خاص تبدیل کرده است.
روستای تاریخی و هدف گردشگری سراب‌کلان واقع در شهرستان سیروان که در کنار شهر تاریخی سراب‌کلان ساخته شده و قدمت این منطقه بین پنج هزارسال تا عهد ساسانیان تخمین زده شده و گورستان بسیار کهن آهنگران (آسنگران) با پیشینه پنج هزارساله نیز در شهرستان سیروان قرار گرفته است.
کاخ موزه فلاحتی که در داخل شهر ایلام و در محوطه سازمان جهاد کشاورزی قرار گرفته و مختص تاریخچه کشاورزی در استان ایلام در سده‌های مختلف تاریخی است و در این کاخ موزه آثار و ادوات کشاورزی کشف شده نگهداری میشود.
این کاخ موزه یکی از آثار تاریخی و جاهای دیدنی ایلام است که در دوران قاجاریه و در سال ۱۳۲۶ هجری قمری، توسط غلامرضا خان والی ساخته شد.
قعله والی که در داخل شهر ایلام قرار گرفته و متعلق به دوران قاجاریه و زمان والیان حاکم بر ایلام است و موزه مردم‌شناسی استان ایلام در این قلعه قراردارد و بازدیدکنندگان با بازدید از غرفه‌های مختلف این قلعه با البسه قدیمی اقوام و ایلات مختلف و زندگی سنتی مردم استان ایلام در دوره‌های گذشته آشنا می‌شوند.
چهارطاقی شیرین و فرهاد واقع درشهرستان ایوان که تداعی‌گر عشق آتشین فرهاد به شیرین است از عهد ساسانیان به یادگار مانده است.
طاق شیرین و فرهاد به شکل مربع بوده و در دامنه کوه قرار گرفته و طول این بنا ۳۲۰ سانتی‌متر، عرض آن ۲۹۰ سانتی‌متر و ارتفاع آن ۲۲۰ سانتی‌متر است، جالب اینکه این طاق به‌طور کامل از سنگ‌های یکپارچه تراش داده شده و در ساخت آن از بدون هیچگونه ملاتی استفاده نشده و سقف آن مسطح است.
سنگ حکاکی‌شده گل‌گل ملکشاهی متعلق به دوره باستانی آشوریان با قدمتی بیش از سه هزارسال است که دراین سنگ حجاری نقشی از یک سرباز آشوری با کلاه‌خود و یک تیر در دستش وجود دارد و یک ماه و ستاره هم در بالای آن کشیده شده و ابعاد این سنگ نوشته، ۱۳۵ در ۹۰ سانتی‌متر بوده و در قسمت پایینی آن چندین جمله با خط میخی نوشته شده است.
قلعه کنجانچم در حاشیه رودخانه کنجانچم، گورستان چنار با قدمت یک هزارسال قبل از میلاد که بنا بر رسم آن دوران، مردگان را داخل خمره‌های کوچک و بزرگ دفن کرده‌اند و داخل خمره‌ها، اشیا و لوازم فرد فوت شده را در کنار او قرار داده‌اند، دژمیرغلام تنها گوشه‌هایی از قدمت تاریخ در سرزمین اصیل ایلام است.
استان ایلام علاوه بر جاذبه‌های گردشگری تاریخی و طبیعی از اماکن تاریخی مذهبی نیز برخودار است که برخی از این ابنیه‌ها به سده‌های گذشته بر می‌گردد که از جمله می‌توان به بنای امامزاده سیدابراهیم دهلران اشاره کرد که بنای این امامزاده به دوران سلجوقیان بازمی‌گردد.
مسجد صاحب الزمان (عج) یکی ازجاذبه‌های مذهبی اقامتی واقع در شهر ایلام است که به گفته سازمان اوقاف و امور خیریه کشور این مسجد بعد از جمکران درقم پرترددترین مسجد در کشور است که در تمام طول سال تا پاسی ازشب باز و پذیرای زائران است و در ایامی چون تعطیلات تابستان، نوروز و اربعین محل اتراق مسافران غیربومی نیز است.
از دیرباز تاکنون روزهای چهارشنبه این مسجد مختص بانوان است و زنان و دختران ایلامی از هرنقطه ازایلام به ویژه مرکز استان خود را به این مسجد می‌رسانند و در این روز مسجد و خیابان منتهی به آن مملو از جمعیت زنان است و به همین جهت هم در این روز بازار موقت دست‌فروشان برای فروش اقلام دایر میشود.
امامزاده علی‌صالح (ع) واقع در بخش صالح آباد شهرستان مهران که از امام‌زادگان شاخص کشور نیز محسوب میشود و آرامستان عمومی و قدیمی شهر ایلام نیز در جوار این امامزاده قراردارد و همواره در طول سال پذیرای مسافران و کاروان‌های راهیان نور است و از جایگاه و اهمیت زیادی بین مردم استان ایلام برخودار است.
یادمان‌های عملیاتی شرهانی، سه‌راهی‌جندالله، قلاویزان، میمک، سنگرصدام، وجود تانک‌ها و نفربرهای سوخته در مسیرهای منتهی به مهران و دهلران، وجود مخروبه‌های زمان جنگ تحمیلی درابتدای شهر مهران در کنار بقاع متبرکه امام‌زادگان از جمله سیدحسن برادر بزرگوار امام‌رضا (ع) در شهر مهران از دیگر جاذبه‌های گردشگری مذهبی دراستان ایلام است.
گذران تعطیلات نوروزی مردم استان ایلام در ایام عید خود یکی ازجاذبه‌های دیدنی برای مسافران غیربومی است که با رسومات این دیار آشنا نیستند، چرا که عمده مردم استان ایلام چند روز مانده به عید تا پایان تعطیلات با برپایی چادرهای بزرگ برزنتی در دامان طبعیت این ایام را با ایجاد کلونی‌های چادرنشینی طی می‌کنند، در واقع سنت چادرنشینی در ایام تعطیلات در استان قدمت چندانی ندارد و یک رسم خودجوش به جای مانده از زمان جنگ تحمیلی و آوارگی و زندگی اجباری در زیر چادر است.
دوغ و نوشیدنی‌های محلی، کله کنجد، بژی‌برساق، نان‌های محلی چون پَپگ و ساجی از جمله خوراکی‌های محلی استان ایلام است.
منبع: میراث آریا