نوشته‌ها

قلعه‌های اسماعیلیه مجموعه‌ای تاریخی با پیشینه‌ای حماسی

یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: در ارتباط با جنبش اسماعیلیه و قیام و حضور آن‌ها در قهستان قلعه ‌دره جایگاه مهم و قابل ملاحظه‌ای داشته است؛ به گونه‌ای که در کتاب‌های جهانگشای جوینی، جامع‌التواریخ، حبیب‌السیر، طبقات ناصری، راحهالصدور، الکامل و تاریخ سیستان ضمن اشاره به رویدادهای منطقه بر اهمیت و نقش تعیین‌کننده قلعه‌ها و به‌ خصوص قلعه ‌دره تاکید شده است.

رجبعلی لباف‌خانیکی اظهار کرد: قلعه ‌دره در انتهای جنوب ‌شرقی کوهستان مؤمن‌آباد بیرجند قرار گرفته و به نظر شادروان دکتر فرقانی احتمال دارد وجه تسمیه «دُرُه» به دلیل قرار گرفتن آن روستا بر سر راه سیستان و کرمان باشد که لابد به گمان ایشان تلفظ اولیه آن «دُ رَه» بوده است زیرا راه در این منطقه به ۲ رشته تقسیم می‌شود؛ یک راه پس از عبور از طبس مسینا به شرق ادامه یافت، به هرات می‌رود و رشته دیگر به طرف غرب رفته و پس از عبور از سربیشه و بیرجند به طبس گیلکی می‌رسیده و در آن‌جا به شاهراه اصفهان خراسان می‌پیوسته است.

وی افزود: دُرُه در سال ۴۸۴ هجری قمری به تصرف اسماعیلیان درآمد و آن‌ها با محکم کردن حصار آن توانستند بیش از ۶ ماه در مقابل سلجوقیان مقاومت کنند و با مرگ ملکشاه از مخمصه رهایی یابند.

این پژوهشگر خراسانی تصریح کرد: ورود حسین قائنی و تصرف دُرُه در حقیقت دوره تجدید دعوت اسماعیلیان بود چرا که او اسماعیلیه را ساماندهی کرد و برای نخستین‌ بار در قهستان و در ناحیه دُرُه نزدیک طبس مسینا دست به یک حرکت نظامی زد و راه کاروان‌روی کرمان به قهستان را مورد تهدید و کاروان بزرگی را که از کرمان به قاین می‌رفت، مورد حمله قرار داد.

وی گفت: تصرف قلعه دُرُه و حرکات جسورانه اسماعیلیان باعث وحشت امیر قزل سارغ دست‌نشانده ملکشاه بر قهستان شد و او به اتفاق امیر بهاءالدوله متحد سیستانی خود قلعه دُرُه را محاصره کرد.

این باستان‌شناس خراسانی خاطرنشان کرد: محاصره قلعه دُرُه به دلیل پایمردی اسماعیلیه بیش از ۶ ماه به طول انجامید تا این‌که در سال ۴۸۵ هجری قمری با شنیدن خبر مرگ ملکشاه سپاهیان قزل سارغ متفرق شدند و محاصره پایان یافت و اسماعیلیه بیش از پیش اقتدار یافت. پس از آن قلعه دُرُه در ابتدا و قلعه مؤمن‌آباد در ادامه به عنوان مقام و رزمگاه فدائیان اسماعیلیه در نظر گرفته شد.

لباف‌خانیکی افزود: در محدوده روستای دُرُه سه قلعه قدیمی به نام‌های «قلعۀ دُرُه»، «قلعه مسلمانان» و «قلعه کافران» شناسایی شده که هر یک به لحاظ ساختار و کارکرد از ویژگی‌های خاصی برخوردار است.

وی در خصوص شناسایی قلعه بلند آوازه دُرُه گفت: این قلعه با وسعت محدود(حدود ۱۴۰متر مربع) در شمال روستای دره و مشرف بر آن در ارتفاع حدود ۱۵۰ متری و بر دامنه‌ای با شیب تند ساخته شده است. بر گرد آن دیوار نسبتا ضخیمی از سنگ با ملات گل و گچ کشیده شده و ورودی قلعه که سالم‌تر باقی مانده، از سمت غربی به درون راه می‌یابد و در انتهای شمالی آن که مرتفع‌تر است، بقایای برج مدوری مشاهده می‌شود.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی اضافه کرد: انباشت توده‌های سنگ در درون قلعه نشانه‌های وجود فضاهای معماری در این قلعه است اما وسعت محدود و ساختار آن متناسب با توصیف قلعه معروف دره نیست و پراکندگی تعداد کمی سفال دوران معاصر در قلعه، احتمالا آن را در شمار قلعه‌های دفاعی دوران متأخر قرار می‌دهد، کما اینکه یکی از سالمندان آن را قلعه‌ای دفاعی در مقابل تهاجم ترکمن‌ها دانسته و اظهار کرده که قلعه تا حدود ۷۰ سال پیش سالم بوده و شخصی به نام سپهبد احمدی دستور تخریب آن را داده است.

لباف‌خانیکی در مورد قلعه‌های گُرسک اظهار کرد: در سمت جنوب‌ شرقی روستای دُرُه و شمال ‌شرق روستای گُرسک رشته کوهی معروف به شیخ عبدالله قرار دارد. به فاصله حدود یک کیلومتری شرق و شمال ‌شرق روستای کوچک و متروک گرسک منطقه باستانی وسیعی به نام قلعه کوه گُرسک دُرُه بر انتهای یک دره واره گسترده شده و ظاهرا به دلیل تخریب و انهدام دیوارها در هیات ۲ قلعه معروف به قلعه مسلمانان و قلعه کافران باقی مانده که آن‌ها را به تفکیک مرور می‌کنیم.

وی ادامه داد: قلعه مسلمان بر فراز قله صخره‌ای معروف به قوچو(قوچ‌ها) با سنگ لاشه و ملات گل و گچ بنیان گرفته و آن‌چه از آن برجای مانده، بقایای برج، بارو، پنج مخزن آب، کوره آجرپزی، ورودی اصلی بر ضلع جنوبی و ورودی دیگری بر ضلع شرقی است. در ابتدای ورودی شرقی غاری به طول حدود هفت و عرض حدود سه متر درون صخره با ۲ ورودی ایجاد و راه دسترسی به قلعه بر شیب جنوبی در برخی نقاط با تراش سنگ‌ها تجهیز شده است.

این باستان‌شناس عنوان کرد: در بخش شمالی یک راهرو در امتداد شمال به جنوب با اتاق‌هایی در طرفین، حوض ‌انبار و یک تالار ستون‌دار قابل تشخیص است. شمالی‌ترین بخش قلعه مربع شکل و کم وسعت است و بر چهار گوشه آن چهار برج ساخته شده است. در این بخش نیز سازه‌های دفاعی و مخازن آب در ابعاد گوناگون ساخته شده است. در بخش شمالی معماری از تراکم و نظم و نسق بیشتری برخوردار بوده و در شکل‌گیری برخی دیوارها از آجر نیز استفاده شده است.

منبع: ایسنا

آرامگاه حقیقی محمد غزالی کجاست؟/۱

 یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: ابوحامد محمدبن محمد غزالی ملقب به «حجة‌الاسلام» در سال ۴۵۰ ه.ق در طوس متولد شد و در سال ۵۰۵ ه.ق به قول برادرش «احمد غزالی» پیش از برآمدن خورشید «راهی بهشت شد» و ظاهرا در توس به خاک سپرده شد.

رجبعلی لباف‌خانیکی  اظهار کرد: برخی زندگی  ۵۵ ساله غزالی را به دو دوره «کسب علم و تقلید» و «اجتهاد و استادی» تقسیم کرده‌اند. او از جمله دانشمندان برجسته و متفکران اسلامی قرن  پنجم ه.ق بود که نظرات و آثارش تاثیرات فراوانی بر علوم مختلف داشت، چنان‌که شادروان جلال همایی او را از نوابغ ایران دانسته و در«غزالی‌نامه» نوشته است، «تا چند قرن هر چه علما و دانشمندان آمدند، غالبا راویان آثار او بودند و نفوذ علمی و فکری غزالی در آثار و مؤلفات علمای بعد از او به خوبی نمایان و آشکار است».

زندگی پر ماجرا و شخصیت چشمگیر امام محمد غزالی در عرصه فرهنگ، فلسفه و دین موجب شده است که از گذشته‌های دور، پژوهشگران ایرانی و غیرایرانی درصدد برآیند تا او را بیشتر بشناسند و آثار و آرامگاهش را جست‌وجو کنند. از جمله در سال ۱۹۱۷م/۱۲۹۷ه.ش یک روحانی و مبلغ آمریکایی به نام «زویمر» که مقیم قاهره بود، از یک روحانی دیگر آمریکایی که «دونالدسن» نام داشت و در مشهد ساکن بود درخواست کرد که تحقیقاتی راجع به مدفن غزالی به عمل آورد و نتیجه را به او گزارش دهد.

دونالدسن طی دو گزارش جداگانه مدعی شد که سنگ قبر غزالی را در قبرستانی واقع در جنوب غربی توس یافته است اما گویا ادعای دونالدسن قانع‌کننده نبوده، زیرا در سال ۱۳۱۱ خ نیز «دکتر عیسی صدیق» درصدد برآمده تا به شواهدی از آرامگاه غزالی دست یابد، اما تا سال ۱۳۳۸ه.ش به این امر توفیق نیافته و در آن سال با استناد به گزارش دونالسن و نظریه «پروفسور پوپ» بقعه هارونیه را همان آرامگاه غزالی دانسته و استاد جلال همائی نیز تلویحا آن فرضیه را پذیرفته است.

با توجه به بررسی متون موجود به دلیل اینکه هارونیه به لحاظ سبک معماری از جمله بناهای مسلم قرن ۷ و ۸ ه.ق است، در اکثر متون محل آرامگاه غزالی بیرون از تابران نشانی داده شده، توصیف «روزبهان خنجی» از آرامگاه غزالی بنای بسیار کوچکتری از هارونیه را به ذهن می‌آورد و سنگ قبری که دونالدسن مدعی است در گورستانی در جنوب غربی توس واقع شده، نسبت دادن خانقاه طوس(هارونیه) به آرامگاه غزالی را با ابهام همراه می‌کند.

با مشاهده عکس سنگ قبر مورد اشاره دونالدسن که شادروان عیسی صدیق در کتابچه «آرامگاه غزالی» آورده می‌توان گفت که اصولا آن سنگ قبر هم مانند گنبد هارونیه به دلیل اینکه مدفن غزالی به لحاظ اعتقادی و سنتی احتمالا فاقد سنگ قبر بوده و حتی مانند مدفن بایزید بسطامی، شیخ احمد جامی و ابوبکر تایبادی خارج از فضای مسقف به خاک سپرده شده، سنگ قبر مورد ادعا از نوع صندوقی بوده و اینکه می‌دانیم این نوع سنگ قبر عمدتا از دوران ایلخانی مورد استفاده بوده است و آخرین دلیل اینکه بر قاعده سنگ قبر کلمه «محمد» دیده می‌شود که به رسم‌الخط عصر حاضر آن هم اخیرا نوشته شده و در مجموع ادعای دونالدسن را تایید نمی‌کند، ارتباطی با غزالی نداشته است.

بنابراین پذیرش این که خانقاه توس(هارونیه) آرامگاه غزالی باشد، بعید بوده و برای نگارنده هم نه تنها معمای آرامگاه غزالی حل نشده باقی مانده، بلکه جایگاه «خانقاه» یا «صومعه غزالی» نیز پرسش دیگری بود، زیرا جلال همائی در «غزالی‌نامه»، عبدالحسین زرین‌کوب در «فرار از مدرسه» و روزبهان خنجی در «مهمان‌نامه بخارا» به صراحت از خانقاه یا صومعه غزالی در طوس یاد کرده بودند.

در همان گیرودار که ما مشغول گمانه‌زنی با هدف تعیین بافت مسکونی توس قدیم بودیم مطلع شدیم که در خارج از باره (حصار قلعه) به فاصله حدود ۱۰۰ متری شمال غرب، حفاران قاچاق اقدام به کندوکاو محلی به نام « بجه‌خشتی» کرده و به درون فضایی معماری راه یافته‌اند. همچنین در بازدید از محل با قطعه زمینی مواجه شدیم که پر از قطعات آجر و کاشی و اندکی مرتفع‌تر از زمین‌های اطراف بود و در میانه زمین، حفره‌ای به قطر حدود ۷۰ سانتیمتر بر سقفی سنگ‌پوش ایجاد شده بود و از یک سازه معماری خبر می‌داد.

یکی از همکاران که ساکن توس بود، به یاد می‌آورد که جهت تامین مصالح آرامگاه فردوسی سنگ‌های پراکنده در محل و از جمله بجه‌خشتی را جمع‌آوری و به محل آرامگاه منتقل کرده‌اند، ادعا می‌کرد که برخی این محل را «آرامگاه غزالی» می‌دانستند و شاهد گفتار خود را وجود قطعه سنگی در میان سنگ‌های بجه‌خشتی می‌آوردند که بر روی آن به آرامگاه غزالی اشاره شده بود. مدتی هم آن سنگ با سفارش انجمن آثار ملی حفاظت شد، اما به دستور صاحب املاک منطقه شکسته شده و قطعه‌های آن در کشف‌رود ریخته شده است.

منبع: ایسنا

موزه‌های خراسان _پیام‌آور صلح و تجلی‌گاه آداب دیرینه

آثار و اشیاء به نمایش‌ درآمده در موزه‌های خراسان، آیینه تمام‌نمایی از فرهنگ، هنر، آداب و رسوم، باورها و اعتقادات نیاکان و گذشتگان ما محسوب می‌شود، به گونه‌ای که موزه را می‌توان به عنوان تنها پل ارتباطی میان گذشته، حال و آینده برشمرد.

تاریخچه موزه‌داری در خراسان را نیز می‌توان به آستان قدس رضوی نسبت داد. به شکلی که تقریبا همزمان با ایجاد موزه موزه ملی ایران باستان، مکانی به جمع‌آوری و نمایش آثار وقفی اختصاص پیدا کرد و لذا سنگ‌بنای اولین موزه خراسان بنا نهاده شد.

موزه سیار صلح و کودک

نخستین موزه بین‌المللی و سیار کودک در ایران با دریافت مجوز از اداره‌کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به مدیریت خانم سوسن نیک‌ذات در خراسان رضوی، ایجاد شده است. عناصر این موزه شامل عروسک‌های قاشقی است که در میراث فرهنگی معنوی کشور ثبت شده‌اند. همچنین عروسک‌های دست‌ساز زنان روستایی، آثار هنری کودکان، نقاشی، کلاژ و کلکسیون آثار و اشیائی از ایران و جهان در این موزه به نمایش گذاشته شده است.

این موزه‌ها با هدف ترویج فرهنگ صلح و توسعه آن در جهان، معرفی میراث فرهنگی ملل، ترویج فرهنگ توسعه پایدار و رسیدن به صلح پایدار، ایجاد شده است و هر یک از عناصر این موزه، حکم تقدس دارند، زیرا بر اساس آموزه‌های دین مبین اسلام و فرامین پیامبر الهی، صلح و دوستی را در جوامع ترویج می‌دهند.

 

موزه‌ سیار صلح و کودک، نمایش‌های موفقیت‌آمیز خود را به عنوان سفر آبی صلح در کشتی خلیج فارس، نخستین سفر با قطار و نخستین سفر هوایی تحت عنوان هواپیمای صلح در سطح بین‌المللی انجام داده و تا به امروز به چهار قاره‌ جهان سفر کرده است. از دیگر اقدامات این موزه، تشکیل شبکه حقیقی هم‌سفران صلح و فرهنگ ملل است که با هدف جایگزین کردن رفاقت به جای رقابت ایجاد شده است.

موزه سیار صلح و کودک دارای مجوز رسمی فعالیت از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور است که به عضویت ایکوم، شورای جهانی موزه‌ها درآمده است و در سال ۲۰۱۸ میلادی از سوی ایکوفوم، کمیته بین‌المللی موزه‌شناسی به عنوان سفیر صلح کودک، برگزیده شده است.

موزه‌های خراسان

موزه حوض‌خانه هزاردستان

موزه حوض‌خانه هزاردستان به همت آقای «یوسف‌علی قومورلو» در ابتدا به عنوان تماشاخانه‌ فرهنگی و هنری و با مجوز اداره‌کل ارشاد اسلامی راه‌اندازی شد و پس از آن با انجام دادن اقداماتی به عنوان اولین موزه خصوصی استان و اولین موزه ترکیبی کشور با محوریت نمایش آیین سفره‌داری ایرانی و هنرهای آیینی از سازمان میراث فرهنگی مجوز دریافت کرد.

از جمله این اقدامات می‌توان به نشان دادن توانایی‌های خود در نمایش گوشه‌هایی از آداب و سنن مهمان‌داری ایرانی، بازتاب آن در صنعت گردشگری، ادغام سازمان میراث فرهنگی و سازمان گردشگری در راستای فضاسازی منطقی و برگرفته از معماری سنتی، جمع‌آوری آثار هنری و وسایل زندگی قدیمی و چیدمان آن‌ها و نمایش آن‌ها به گردشگران خارجی اشاره کرد.

دیوارهای موزه‌های خراسان با نقاشی‌های ملهم از داستان‌های شاهنامه تزیین شده است. در سر هر ستون، کتیبه‌های خطی اشعار عرفانی که با خط نستعلیق نگاشته ‌شده توسط استاد دانشجوی نیشابوری به چشم می‌خورد، حوض سنگی میان حوض‌خانه و شاه‌نشین آن به خوبی طراحی شده است.

 

برخی از اشیاء این موزه منحصر به‌فرد بوده و بیش از ۱۰۰ قطعه اشیاء قدیمی و آثار هنری تمام غرفه‌ها، سکوها، رف‌های آن را پوشانده است، به صورتی که هر بازدیدکننده می‌تواند ساعت‌ها به تماشای این آثار مشغول باشد و همزمان از خدمات این موزه نیز بهره‌مند شود.

این موزه در خیابان جنت که یکی از بازارهای معروف و پرجمعیت مشهد است، با وسعت ۳۵۰ مترمربع و با قابلیت پذیرش حداکثر ۶۰ نفر واقع شده است.

منبع:

پهلوان، مهرآسا؛ ۱۳۹۸؛ کتاب موزه‌ها و مجموعه‌داران خراسان رضوی؛ انتشارات درج سخن

ایسنا

توسعه ژئوتوریسم خراسان در دام بی‌برنامگی‌ها

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی گفت: مشهد می‌تواند به منطقه‌ای شاخص برای زمین‌گردشگری یا ژئوتوریسم تبدیل شود اما متاسفانه برنامه مشخصی برای توسعه این امر در منطقه وجود ندارد.

مژگان ثابت‌تیموری به بررسی قابلیت‌های ژئوتوریسمی خراسان ‌رضوی پرداخت و اظهار کرد: ژئوتوریسم یا زمین‌گردشگری بیش از ۱۰۰ سال است که در کشورهایی مانند انگلیس و استرالیا مورد توجه قرار گرفته است. این کشورها به عنوان کشورهای پیشرو در این زمینه قالب علمی و ساختارمند خود را پیدا کرده‌اند.

وی افزود: در حال حاضر نیز در کشور محققان برجسته‌ای وجود دارند که همکاری آن‌ها با نهادهای بین‌المللی مانند یونسکو و اساتید مرتبط این حوزه، غنای دانش ژئوتوریسم را در کشور افزایش داده است.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: در حال حاضر فلات ایران به دلیل جوان‌ بودن و ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی، یکی از شاخص‌ترین مناطق برای دیدن تغییرات زمین‌شناختی است. مشهد و به عبارت بهتر دشت مشهد نیز در همین محدوده قرارگرفته است، البته با وجود این قابلیت در خراسان ‌رضوی به این مسئله آنچنان که باید توجه نشده و هنوز برنامه مشخصی برای توسعه زمین‌گردشگری یا ژئوتوریسم در منطقه وجود ندارد.

ثابت‌تیموری خاطرنشان کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر با پیگیری‌های انجام شده و همین‌طور برگزاری دوره‌های آموزش راهنمایان زمین‌گردشگری با مجوز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی توسط جهاد دانشگاهی باعث شد این فضا شکل دیگری به خود بگیرد.

وی عنوان کرد: البته باید گفت که هدف از این کار جلب توجه کارشناسان و سرمایه‌گذاران حوزه معدن و زمین‌شناختی به این مسئله بوده است و در ارتباط با این موضوع سخنرانی‌هایی نیز انجام شد و تا حدودی در حوزه توسعه زمین‌گردشگری آگاهی‌بخشی صورت گرفت، همچنین در این راستا به قابلیت‌ها و خصوصیات ویژه زمین‌شناختی و ویژگی‌های معدنی استان و مشهد که از آن به عنوان جاذبه زمین‌شناختی یاد می‌شود، پرداخته شد.

کویر سه قلعه خراسان

معادن پتانسیل‌های زیادی برای جذب گردشگر و کسب درآمد دارند

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی ادامه داد: در جلسات آگاهی‌بخشی، سعی شد تا به معادن صرفا به عنوان یک موهبت طبیعی قابل برداشت در حوزه معدن توجه نشود و از پتانسیل‌های آن برای جذب گردشگر و کسب درآمد استفاده شود. در گذشته از معادن و مناطق مختلف زمین‌شناختی بازدیدهای علمی و آموزشی انجام می‌گرفت که متاسفانه در قالب گردشگری عام نبوده است.

ثابت‌تیموری ابراز کرد: با توجه به اینکه دشت مشهد از جاذبه‌های زمین‌شناختی زیادی برخوردار است میزان توجهات علاقه‌مندان به آموزش راهنمایان زمین‌گردشگری در خانه معدن، سازمان نظام مهندسی معدن و مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نسبت به گذشته که اطلاعات خاصی در این حوزه وجود نداشت، بیشتر شد.

وی اضافه کرد: البته موضوعی که در این قسمت کمی روند کار را کند کرد این بود که افراد بازدیدکننده، مناظر طبیعی مرتبط با زمین را در قالب اکوتوریسم و طبیعت‌گردی و زمین را جدای از طبیعت و موجودات زنده پیرامون یا روی آن می‌دانستند، بنابراین آن را در حوزه اکوتوریسم و طبیعت‌گردی قرار می‌دادند.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی بیان کرد: از زمانی‌ که این علم به ایران و همین‌طور به خراسان ورود پیدا کرد و در افراد علاقه‌مند شناخت لازم پیدا شد، بحث زمین را جدای از مباحث موجودات زنده‌ روی آن قرار دادند و اخیرا تورهای مناسب و تعریف‌ شده‌ای برگزار می‌شود که با اقبال خوبی از سوی مردم روبه‌رو شده است.

ثابت‌تیموری ادامه داد: به عنوان مثال دره شمخال به عنوان یک جاذبه زمین‌شناختی بسیار زیبا که مرتبط با حوزه زمین، آب و طبیعت غیر زنده است برای بسیاری از مردم جالب توجه بوده و تنها طی‌ کردن مسیر رسیدن به این دره، دیدن منظره زیبای داخل آن و دیدن فضای منحصر به‌فرد لایه‌های زمین برای مردم بسیار جذاب خواهد بود.

غار مغان یکی از زیباترین مقاصد ژئوتوریسمی استان

وی تشریح کرد: مواردی چون کوه‌ها، آبشارها، دره‌ها و دست‌کندهایی چون انواع معادن فعال و غیرفعال، غارهای متنوعی وجود دارد که یکی از جاذبه‌های مهم زمین‌شناختی در اطراف و داخل مشهد به شمار می‌آیند. یکی از کهن‌ترین این غارها که برای علاقه‌مندان بازدیدکننده بسیار جذاب بوده، «غار مغان» واقع در کوه‌های خلج در جنوب شرق مشهد است و از گذشته‌های بسیار دور و بیش از ۵۰ سال گذشته مقصد سفر و بازدید علاقه‌مندان بوده است. مسیر بسیار زیبا و چشم‌انداز طبیعی پیرامون آن، وجود ستون‌های آهکی منحصر به‌فرد درون آن حتی بدون آگاهی از کلید واژه زمین‌گردشگری نیز این غار را مقصد جذاب سفر به درون زمین قرارداده است.

خراسان شمالی-ژئوتوریسم

لزوم تربیت راهنمایان و مفسران ژئوتوریسم جهت استفاده در تورهای گردشگری

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه این روزها آگاهی مردم نسبت به این مسئله بیشتر شده است، اظهار کرد: نیاز است تا راهنمایان متخصص و مفسران زمین‌گردشگری تربیت و از آن‌ها در برگزاری تورهای ژئوتوریسمی استفاده شود و به اصطلاح در دستور کار دفاتر خدمات مسافرتی قرار گیرند تا علاقه‌مندان شرکت‌کننده در این تورها علاوه بر بازدید از جاذبه‌های بصری، اطلاعات زمین‌شناسی بیشتر و مستندی نیز دریافت کرده و سفری هدفمندتر را تجربه کنند. آن‌ها درک می‌کنند که عملا ساختار این زمین‌ساخت یا جاذبه زمین‌شناسی به چه ترتیب بوده و در چه تاریخی شکل گرفته است. به واقع دشت مشهد به عنوان یکی از دشت‌های جذاب برای علاقه‌مندان به حوزه زمین‌شناسی و زمین‌گردشگری مطرح است که می‌توان انواع سنگ‌های رسوبی، آبرفتی، آتشفشانی و جاذبه‌های مرتبط با سازندهای زمین‌شناختی را در اطراف آن مشاهده کرد.

ثابت‌تیموری در خصوص برقراری ارتباط بین زمین‌گردشگری با سایر حوزه‌های‌گردشگری و برگزاری تورهایی از این دست خاطرنشان کرد: این موضوع به ترکیب تور و افراد شرکت کننده در آن بستگی دارد؛ در تور برگزار شده باید سلیقه افراد شناسایی شود و بر اساس ذائقه مشتری، تورهای زمین‌شناختی از تورهای عمومی تفکیک و برای تامین رضایت گردشگران خاص تورهای ترکیبی فراهم شود.

وی ادامه داد: در حال حاضر خانه معدن همچنین در حال پیگیری‌ است تا بتواند معادن متروکه، فعال و  نیمه‌متروکه خود را برای استفاده‌ای بهینه و دوگانه به ‌کار گیرد، به این معنی که در زمینه استخراج کانسارها و منابع معدنی نیز در زمینه زمین‌گردشگری و گردشگری معدن مورد بهره‌برداری قرار گیرند. استفاده از معادن به این شیوه قابل ارزش است؛ چراکه سرمایه‌گذار در دوره‌ غیرفعال بودن معدن می‌تواند از این راه درآمدزایی داشته باشد.

پارک کوهسنگی یکی از جاذبه‌های زمین‌گردشگری مشهد است

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی پارک کوهسنگی را به عنوان یکی از جاذبه‌های مهم زمین‌شناختی مشهد معرفی و اظهار کرد: پارک کوهسنگی یکی از جاذبه‌های مهم مرتبط با زمین گردشگری در دل شهر مشهد است که به صورت یک سازه زمین‌شناسی جذاب و خارج شده از دل زمین  به صورت سنگی یک‌پارچه در میانه دشت مشهد نمایان است. ممکن است افرادی که تا امروز از آن دیدن کرده‌اند از زاویه زمین‌شناسی به آن توجه نکرده باشند و این در صورتی است که این منطقه تاریخ زمین و تاریخ تمدن انسان را نیز به ما معرفی می‌کند.

ثابت‌تیموری افزود: اگر داستان شکل‌گیری آثار زمین‌شناختی برای گردشگران به خوبی تفسیر شود قطعا برای آن‌ها جذاب خواهد بود و ورود گردشگران متنوعی را به این محدوده‌ها موجب خواهد شد. کوه‌های اطراف مشهد مانند پارک خورشید و کوه‌پارک، خود یک جاذبه زمین‌شناختی است که حضور مفسران و کارشناسان مرتبط با حوزه زمین‌گردشگری را می‌طلبد؛ بررسی این موضوعات علاوه بر اشتغال‌زایی می‌تواند جذابیت بازدید از آن مناطق را نیز افزایش دهد.

منبع: ایسنا

شهره شهر به بازار آمد

کتاب خاطرات حسین ادیبیان، پدر تور گردانی و گردشگری خراسان بزرگ، با عنوان «شهره شهر» به بازار نشر آمد.

این کتاب ۱۶۴صفحه‌ای نخستین تلاش انجمن توسعه گردشگری چهارباغ خراسان در حوزه ثبت تاریخ صنعت گردشگری این خطه از کشور محسوب می‌شود که توسط انتشارات محقق منتشر شده است.

شهره شهر که توسط رضا سلیمان‌نوری تهیه و الهام پارسایی آن را ویراستاری کرده و شامل چهار فصل خاطرات، نکوداشت، ارج‌نامه و تصاویر است. در فصل خاطرات که اصلی‌ترین بخش این کتاب است، با استفاده از روش مصاحبه اطلاعات قابل توجهی از گردشگری و تاریخ خراسان حد فاصل دهه‌های ۳۰ تا۷۰ در این فصل از زبان حسین ادیبیان ارائه شده است.

ناگفته‌هایی از استاد محمدتقی شریعتی، امام موسی صدر، حاج مهدی شجریان، نخستین فعالیت‌های گردشگری در خراسان و نخستین تورهای خارج کشور پس از انقلاب نیز از جمله مطالب خواندنی این بخش کتاب است.

فصل دوم این کتاب به آنچه در آیین نکوداشت حسین ادیبیان که آذر رخ داده، اختصاص دارد و در فصل سوم با عنوان ارج‌نامه هم علاوه بر خانواده برخی از دوستان حسین ادیبیان از جمله استاد محمدرضا راشد محصل و دکتر احسان شریعتی به اظهار نظر درباره وی پرداخته‌اند. فصل پایانی این کتاب نیز به تصاویری اختصاص دارد که برخی از آن‌ منحصر به ‌فرد بوده و جنبه تاریخی دارد.

حسین ادیبیان بیش از نیم قرن است که در این حوزه فعالیت می‌کند و در این مدت نه تنها شاگردان بسیاری را پرورش داده که اکنون هرکدام از آن‌ها در حرفه خود سرآمد و شاخص هستند. همچنین او بسیاری از راه‌های نرفته را برای نخستین بار تجربه کرده است و دیگران در امتداد گام‌های گذاشته شده توسط او در این راه‌ها گام برداشته‌اند.

برگزاری تورهای درون‌شهری و همچنین تورهای ایران‌گردی خاصه تورهای ویژه شمال کشور و همچنین تورهای ویژه سفر به همسایگان شمالی برای نخستین مرتبه در تاریخ خراسان و در اغلب موارد کشور از جمله راه‌هایی است که استاد حسین ادیبیان آن را آغاز کرده و دیگران هرچه کرده‌اند، گام گذاشتن در جا پای ایشان بوده است.

البته لازم به ذکر است که استاد ادیبیان همچون اغلب بزرگمردان دیگر، فردی چند بعدی بوده و علاوه بر فعالیت‌های بسیار ویژه در حوزه گردشگری، اقدامات ارزنده‌ای در برخی حوزه‌ها انجام داده که افراد کمتری از آن‌ اطلاع دارند؛ وی یکی از فعالان حوزه کمک درست و با برنامه به نیازمندان و همچنین از مفسران قرآن کریم است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

راهنمایان گردشگری که راننده شده‌اند!

حقایقی ناگفته از عمیق‌ترین غارهای خراسان جنوبی

شگفتی وزیر میراث از دیدن کویر سه قلعه خراسان

ثبت آثار ارزشمند گذشته، هنر ایرانیان را تثبیت می‌کند

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: ثبت آثار ارزشمندی چون نسخه خطی منشآت خواجه اختیار منشی گنابادی، هنر ایرانیان را تثبیت می‌کند.

ابوالفضل مکرمی‌فر عصر دیروز، ۲۴ مهر ماه، در مراسم رونمایی از نسخه خطی منشآت به خط خواجه اختیار منشی گنابادی در خصوص گفت: آثاری که تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، حدودا ۳۴ هزار اثر است. همچنین آثاری که پیش‌بینی می‌شود آن را در اختیار داریم، حدودا یک میلیون و ۲۰۰ هزار اثر است؛ از این مقدار ۲۰۰ هزار اثر تپه و محوطه تاریخی محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: آثاری که از سال ۱۳۰۴ تا کنون در خراسان رضوی به ثبت رسیده‌، حدودا برابر ۱۶۵۰ اثر است‌. طی تلاش‌های صورت گرفته در ۲ سال اخیر، برای جبران این کمبودها، پرونده ۷۰۵ اثر تکمیل و به کشور ارسال شده و ۲۰۰ اثر نیز در حال ارسال است؛ بنابراین ثبت ۹۰۵ اثر در دستور کار قرار گرفته‌ است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی مطرح کرد: ثبت ۱۵۱ اثر نیز ابلاغ شده و باقی آن نیز در حال ابلاغ است. از این تعداد، حدودا ۹۵ اثر تپه و محوطه‌های تاریخی مهم استان است که ثبت آن باعث خواهد شد تا از گزند تخریب در امان بماند.

مکرمی‌فر بیان کرد: اثری که در ردیف یک آثار ملی کشور حضور دارد، «چهارطاقی بازه هور» از خراسان رضوی است؛ از میان ۶.۵ میلیون نفر جمعیت استان خراسان رضوی، کمتر کسی است که از این اثر بازدید کرده باشد؛ در صورتی که دو باستان‌شناس فرانسوی از این اثر بازدید داشته‌اند؛ این اثر محور بسیار ارزشمندی است که سال گذشته نیز کاوش‌های باستان‌شناسی در آنجا انجام گرفت که باعث شد آثار بسیار ارزشمند و نفیس معماری یافت شوند.

وی افزود: ارزش ثبت این آثار عمدتا برای زنده کردن هویت آن و پیوند نسل امروز با آن است چرا که نسل امروز با تاریخ گذشته خود غریبه بوده و فاصله زیادی با آن داشته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی اظهار کرد: رقعات خواجه نجم‌الدین گنابادی عرفانی و عمدتا در وصف مناجات و ستایش خداوند تعالی بود و از نوشته‌های عرفانی جامی، شبستری و گلشن راز تبعیت می‌کرده است.

مکرمی‌فر خاطرنشان کرد: در گذشته آثار بسیار زیادی بوده که مطرح نشده و مورد توجه قرار نگرفته است. «خاوران‌نامه» ابن حسام خوسفی نیز یکی از همین آثار است؛ در این گونه آثار بیشتر به محتوا، کیفیت و عمق مطالب پرداخته می‌شده است. این کتاب دلاوری‌ها و جنگ‌های حضرت علی(ع) را به شعر درآورده است.

وی ادامه داد: برخی از کشورها، هنرها و رسم و رسومات ایران را به نام خود ثبت کرده‌اند؛ به طور مثال مراسم نوروز که با ۱۲ کشور به با محوریت ایران ثبت جهانی رسید، از کشور ایران برگرفته شده اما خوشنویسی این چنین نیست و تنها متعلق به ایران است. علاوه بر اهمیت محتوای آثار، خط و نوع آن نیز تاثیر بسیار زیادی بر مخاطب خواهد گذاشت؛ نوشتن خط با قلم و دوات نشان‌دهنده غنی بودن محتوای ادبیات ماست. خط نه تنها روی کاغذ بلکه در معماری ما نیز درخشان است.

مکرمی‌فر بیان کرد: مساجد و بناهای زیادی است که معماری آن شامل خطوط ماندگاری است. متاسفانه هیچگاه به داشته‌های بیشمار پیرامون خود توجهی نداشته‌ایم.

وی افزود: ما آمادگی پذیرش اثرهایی که واجد ارزش‌های فرهنگی و تاریخی است را داریم و پس از ثبت، آن را در مخزن موزه خراسان نگهداری و برای آیندگان حفظ می‌کنیم؛ امیدواریم بتوانیم این امانتی‌های ارزشمند را با شناسنامه به نسل آینده برسانیم.

مرتبط:

اسفیدان _ماسوله ی خراسان

مزدوران _طولانی ترین غار خراسان

حقایقی ناگفته از عمیق‌ترین غارهای خراسان جنوبی

ثبت ملی ۱۸۱۰ اثر میراث فرهنگی خراسان

مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این برنامه گفت: تاکنون در خراسان رضوی ۱۸۱۰ اثر میراث فرهنگی را در فهرست آثار ملی ثبت شده است.

محمود طغرایی عصر دیروز، ۲۳ مهر ماه، در مراسم رونمایی از نسخه خطی منشآت به خط خواجه اختیار منشی گنابادی اظهار کرد: خراسان سرزمین بسیار گوهرباری است؛ چه قبل از تاریخ، چه در دوران تاریخی و چه در دوره اسلامی. خراسان همواره در تمام زمینه‌ها و جلوه‌های میراث فرهنگی حرفی برای گفتن دارد. در مجموع در استان‌های خراسان شمالی، جنوبی و رضوی بالغ بر ۶۰۰۰ اثر واجد ارزش آثار ملی به ثبت رسیده که این مساله بیانگر شاکله فرهنگی به هم پیوسته ارزشمند در این منطقه است.

مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی مطرح کرد: در ثبت میراث فرهنگی جلوه‌های مختلفی از جمله میراث غیرمنقول، بناها و محوطه‌های تاریخی، میراث ناملموس، میراث معنوی و میراث منقول وجود دارد؛ میراث منقول مجموعه آثار و اشیایی است که در کاوش‌های باستان‌شناسی یا مجموعه‌های نسخ خطی یافت شده و در موزه‌ها حفظ و نگهداری می‌شود.

طغرایی بیان کرد: طی بخش‌نامه ابلاغ شده در سال ۸۶، ما مجاز به ثبت آثاری هستیم که ۱۱ شرط داشته باشد. تا کنون در خراسان رضوی ۵۵ اثر از میراث منقول در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌ که از جمله آن می‌توان به نسخه خطی منشآت خواجه اختیارالدین منشی گنابادی اشاره کرد.

وی ادامه داد: نکته مهم و باارزش این عمل، همکاری و مشارکت دانشگاه فردوسی با ما بود. برای ثبت میراث منقول پس از شناسایی به مستندسازی، معرفی، حفاظت و نگه‌داری آن می‌پردازیم؛ در صورتی که این آثار به مرمت نیز نیاز داشته باشد، این مرحله را نیز طی خواهد کرد.

مسئول ثبت آثار ملی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی اظهار کرد: طی تفاهم‌نامه‌ای با آستان قدس رضوی، بیش از ۱۵ آثار بسیار نفیس از موزه آستان قدس به ثبت ملی رسیده‌.

طغرایی خاطر نشان کرد: یکی دیگر از برکات ثبت ملی آن است که نسخه‌ای که قبل از این در گنجینه‌ها نگهداری می‌شد، امروز در موزه قرار گرفته و همین که در معرض دید قرار گیرد، اتفاق بسیار ارزشمندی است چرا نسل‌های بعد از ما به موزه‌ها می‌آیند و با ارزش‌های میراث منقول از نزدیک آشنا می‌شوند.

هنر خلق و هنرمندان خالق زیبایی‌اند

در ادامه حجت‌الاسلام غلامرضا رئیسیان، رئیس دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی، در خصوص اهمیت هنر و زیبایی گفت: خداوند متعال حس زیبایی و لذت بردن از آن را به انسان ارزانی داشته است؛ همانگونه که خود احسن‌الخالقین، زیبا و زیباآفرین است، این نعمت را به بندگانش موهبت فرموده تا خالق و آفریننده زیبایی باشند.

وی ادامه داد: هنر را می‌توان خلق و آفریدن زیبایی و هنرمندان را خالق، خلاق و آفریننده زیبایی دانست؛ خواه این هنر در قالب موسیقی و آواز همانند آوازهای خسرو و هزاردستان، آواز ایران زنده یاد شجریان که در سوگ او نشسته‌ایم یا نقاشی، خوشنویسی و دیگر مصادیق آن باشد.

رئیسیان مطرح کرد: آنچه که امروز ما را در اینجا گرد آورده، نمونه‌ای از هنر خوشنویسی به جا مانده از دوران کهن، یعنی منشعات خواجه اختیار منشی گنابادی‌ است. خواجه اختیار منشی از خوشنویسان نامی قرن دهم هجری و از بزرگترین اساطیر خط تعلیق به‌شمار می‌رود که به مدت ۳۰ سال در دربار صفوی به کار نوشتن نامه‌های شاه اشتغال داشته است.

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی بیان کرد: این اثر در سال ۱۳۰۱ شمسی به عنوان مرقعات خواجه اختیار گنابادی به مجموعه کتابخانه شخصی مرحوم محمد مولوی وارد گردیده و در سال حدود ۱۳۴۸ توسط کتابخانه الهیات دانشگاه فردوسی مشهد، از آن مرحوم به همراه تعدادی دیگر از نسخه‌های خطی خریداری و به مجموعه مباحث کتابخانه اضافه شده است.

وی افزود: در اسفند ماه سال ۱۳۹۷ تصویر تابلوهای این اثر ارزشمند در کنگره ملی بزرگداشت خواجه اختیار منشی گنابادی که در زادگاهش گناباد برگزار شد، به نمایش در آمد و نسخه مورد اشاره در این کنگره به علاقه‌مندان خط و خطاطی معرفی شده است.

رئیسیان خاطرنشان کرد: بعد از نمایش تابلوهای این مرقع در کنگره مذکور ضرورت تهیه تصاویر بهتر و با وضوح بالاتر از تهذیب و طلاکاری‌های این اثر نفیس احساس شد؛ لذا زیر نظر مدیریت کتابخانه دانشگاه الهیات سه نمونه تصویر تهیه شد که یک نمونه از این اثر به همراه شناسنامه اولیه با اسناد و مدارک متعلق به این اثر با رایزنی و رهنمود ویژه رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد دانشگاه فردوسی به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان رضوی ارائه شده است.

رئیس دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی اظهار کرد: پس از تائید کارشناسان آن سازمان، شناسنامه اولیه تائید و جهت تائید نهایی به وزارت میراث فرهنگی در تهران ارسال شد و در نهایت اصالت ارزش و ارزشمندی این اثر تائید و به فهرست آثار ملی کشور عزیزمان وارد گردیده است.

وی ادامه داد: این اثر یکی از آثار ارزشمند مجموعه ۲۵۰۰ نسخه خطی دانشکده الهیات است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

مرتبط:

آشنایی با برج رادکان در خراسان رضوی

راهنمای سفر به خراسان رضوی + اماکن دیدنی

“خانه دیو ریوند” از جاذبه‌های گردشگری خراسان رضوی

روستای خرو _بهشتی در شرق کشور

روستای خرو به عنوان شرقی‌ترین و مرتفع‌ترین نقطه نیشابور و محل طلوع خورشید، بار‌ها در کتب تاریخی از آن یاد شده است.

شرق ایران و ناحیه خراسان از روزگاران قدیم سرزمین خورشید و زادگاه زبان و فرهنگ فارسی بوده است. روستای خرو به عنوان شرقی‌ترین و مرتفع‌ترین نقطه نیشابور و محل طلوع خورشید، بار‌ها در کتب تاریخی از آن یاد شده است.
روستای خرو امروزه بخشی از استان خراسان رضوی و پرجمعیت‌ترین شهر منطقه پس از نیشابور می‌باشد که با وجود داشتن شهرداری همچنان به روستای خرو شهرت دارد. این روستا در ۱۸ کیلومتری شمال‌شرقی نیشابور قرار گرفته و از قدیم یکی از کانون‌های عمده فرهنگی و انسانی دشت نیشابور به حساب می‌آید. جاذبه‌های گردشگری فراوان، معماری خاص منازل و باغات میوه انبوه این شهر را به یکی از قطب‌های گردشگری منطقه تبدیل کرده‌اند.
روستای خرو
روستای خرو در دره‌ای سرسبز و خوش آب‌وهوا در دامنه قله شیرباد و کوه‌های بینالود قرار گرفته است. ذکر شدن نام این روستا در کتبی مانند تاریخ بیهقی، تاریخ نیشابور، معجم‌البلدان، منتخب السیاق و اسرار التوحید بیانگر قدمت تاریخی این سکونتگاه دیدنی است.
نام خرو دارای ریشه زرتشتی و به معنای شرقی‌ترین سرزمین، یا جایگاه روشنایی خورشید است. بدلیل قدمت طولانی این روستا آیین‌های کهن و باستانی بسیاری همچنان در آن جریان دارد که از میانشان می‌توان به صله‌رحم، شب‌نشینی‌های زمستانی، خوش‌آمدگویی به نوروز، دید و بازدید عید، چله بجست و کله گرگی اشاره کرد.
پس از ورود به خرو اولین چیزی که در میان باغ‌های سرسبز توجه شما را جلب خواهد کرد معماری پلکانی خانه‌های روستا است. این خانه‌ها که در سراشیبی تپه‌ها و در میان درختان سر برآورده‌اند با پدید آوردن چشم‌اندازی زیبا لقب ماسوله خراسان را به خود اختصاص داده‌اند.
روستای خرو
خرو با قرارگیری در منطقه‌ای کوهستانی به عنوان یکی از ییلاقات جنوبی رشته‌کوه بینالود شناخته می‌شود. بسیاری از کوهنوردان و طبیعت دوستان با عبور از این روستا خود را به دامنه زیبا و قلل مرتفع بینالود می‌رسانند.
روستای خرو بر روی کوهپایه‌ای واقع شده که از آن‌جا دره اصلی به دوشاخه تقسیم می‌شود. دره سمت چپ و شمالی به سمت آبشار رودمیان رفته و با ورود به دره سمت راست می‌توانید به چشمه علی و در صورت ادامه دادنش به گذرگاه تاریخی و روستای زشک در دامنه شمالی بینالود برسید.
آبشار شش‌آب
آبشار شش‌آب که به نام‌های شش‌او، آبشار بزرگ، و یا آبشار شاه‌آب هم شهرت دارد در مسیر رودخانه کوچک خرو و در فاصله ۹ کیلومتری روستا واقع شده است. آبشار شش‌آب یکی از زیباترین و مرتفع‌ترین آبشار‌های خراسان به حساب می‌آید. تا پیش از رسیدن به آبشار چندین چشمه گوارا و خنک وجود دارند که محلی مناسب برای رفع خستگی و عطش مسافران به وجود آورده‌اند.
blank
رودمیان
یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی اطراف روستا دره‌ای سرسبز و خرم به اسم رودمیان است که چندین چشمه در طول می‌جوشند. رودخانه بزرگ خرو از درون این دره پرشیب به سمت پایین جاریست و در مسیر همین رودخانه آبشاری زیبا و دیدنی بنام رودمیان نیز قرار دارد. آبشار رودمیان در فاصله حدود شش کیلومتری شمال‌شرقی روستا واقع شده است.

مرتبط:

خراسان رضوی در جایگاه دوم موزه‌های کشور

اسفیدان _ماسوله ی خراسان

گشتی در شربتخانه خراسان به بهانه سمنو

یزد و قم شهر ملی صنایع دستی می‌شوند

چهارمین جلسه شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی، پرونده ثبت ملی یزد به عنوان شهر ملی زیورآلات،‌ قم به عنوان انگشتر و شهر فیروزه خراسان به عنوان فیروزه بررسی شد.

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی وزارت میراث فرهنگی، چهارمین جلسه شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی با حضور پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در عمارت تاریخی کوشک برگزار شد. در این نشست پرونده شهر فیروزه در استان خراسان رضوی به‌عنوان شهر ملی فیروزه، قم به‌عنوان شهر ملی انگشتر و یزد به‌عنوان شهر ملی زیورآلات بررسی شد.

در این جلسه انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی که با حضور مدیران کل معاونت صنایع‌دستی و تعدادی از نمایندگان مجلس، مسئولان استانی و مدیران کل میراث‌فرهنگی سه استان خراسان رضوی، قم و یزد برگزار شد، پرونده ثبت ملی شهرها و روستاهای سه استان خراسان رضوی، قم و یزد به صورت جداگانه بررسی شد و در هر جلسه مدیران کل استان‌ها، نمایندگان مجلس و مسئولانی از این استان‌ها به دفاع از ظرفیت‌های شهرها و روستاهای پیشنهادی برای ثبت پرداختند.

فیروزه، شهر ملی فیروزه

در اولین جلسه از این نشست موضوع ثبت ملی شهر فیروزه استان خراسان رضوی به‌عنوان شهر ملی فیروزه مورد بررسی قرار گرفت که پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی کشور در این خصوص گفت: موارد اشکال پرونده‌ای که امسال برای شهر فیروزه ارسال شده است، برطرف شده و با توجه به ظرفیت‌هایی که در این شهر وجود دارد، امیدواریم شهر فیروزه به‌عنوان شهر ملی ثبت شود.

او افزود: شهر فیروزه دارای ظرفیت‌های بسیار زیادی است، تحقیقات کامل در این خصوص انجام شده و امید می‌رود که با توجه به ظرفیت‌های موجود در شهر فیروزه بتوانیم این شهر را به‌عنوان شهر ملی فیروزه که یکی از سنگ‌های قیمتی ارزشمند است به ثبت ملی برسانیم.

محمودیان اظهار کرد: باید بتوانیم در پروسه ملی شدن شهرها و روستاها گام محکمی برداریم، یعنی از همین ابتدا برای ثبت جهانی این شهرها و روستاها خودمان را آماده کنیم. در این میان به‌طور حتم تبلیغات نقش مهمی دارد و باید از ظرفیت‌های رسانه‌ها خصوصاً رسانه ملی در این خصوص استفاده کرد. ابزار معرفی و تبلیغات شهرها و روستاهایی که ثبت ملی می‌شوند مانند بروشور، تیزر، کلیپ و غیره باید به دو زبان فارسی و انگلیسی تهیه شود و به‌طور جدی در دستور کار باشد.

معاون صنایع‌دستی کشور تاکید کرد: وقتی شهری مانند فیروزه ثبت ملی شود و همچنین به محلی برای حضور گردشگران تبدیل شود، می‌توان برای حضور هیئت‌های تجاری در آن منطقه نیز برنامه‌ریزی کرد که با حضور در آن منطقه نسبت به خرید مستقیم محصولات و نیز خرید مستقیم از معدن فیروزه اقدام کنند.

او در ادامه افزود: بعد از ثبت ملی شهر فیروزه یکی از اقدامات مهم که در این شهر باید انجام شود، ایجاد نمادهای مرتبط با فیروزه در این شهر است. همچنین ایجاد موزه و گالری در شهر فیروزه اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به اقتصاد منطقه و معیشت مردم کمک کند.

فیروزه، سنگی با قدمت هفت هزار سال

ابوالفضل مکرمی‌فر، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی نیز در این نشست عنوان کرد: انگیزه اصلی از ثبت ملی شهر فیروزه شناساندن بیشتر فیروزه است، چرا که این شهر دارای ظرفیت‌های بسیار بالایی است و محصول این شهرستان یعنی سنگ فیروزه نیز یکی از سنگ‌های با ارزش قیمتی است.

او افزود: یکی از مزیت‌های شهرستان فیروزه این است که افراد در تمام سنین به شغل تراش و فرآوری سنگ فیروزه مشغول هستند. تولید معدن شهرستان فیروزه بالای ۵۰ تن است و هر سال چهار تن سنگ خالص فرآوری می‌شود.

مکرمی‌فر افزود: بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، سابقه فیروزه در این شهرستان به حدود هفت هزار سال قبل بازمی‌گردد. در حقیقت می‌توان گفت هیچ فیروزه‌ای در دنیا به فیروزه نیشابور نمی‌رسد، یکی از خاصیت‌های فیروزه نیشابور این است که شفاف است و چربی را جذب نمی‌کند.

او اظهار کرد: ۱۰ کارگاه بزرگ و هزار کارگاه کوچک در این شهرستان فعال است و معدن فیروزه نیز به‌عنوان یک محور ژئوتوریسم می‌تواند مورد توجه بیشتر گردشگران قرار گیرد، با ثبت فیروزه، این شهرستان می‌تواند به قطب ژئو توریسم در منطقه تبدیل شود.

هاجر چنارانی نماینده مردم نیشابور و فیروزه در مجلس شورای اسلامی نیز در این نشست گفت: قدمت تاریخی فیروزه نشان‌دهنده اهمیت این سنگ قیمتی است. برای اینکه بتوانیم منطقه‌ای را به دنیا معرفی کنیم باید یک درگاه مناسب برای آن داشته باشیم و به‌طور حتم ثبت ملی فیروزه می‌تواند درگاه مناسبی برای معرفی این منطقه باشد.

او افزود: عمده گردشگرانی که به فیروزه می‌آیند توجه خاصی به معدن فیروزه دارند و این معدن یکی از مهم‌ترین جاذبه‌ها برای توسعه گردشگری است، با ثبت ملی فیروزه و نیز ایجاد شهرک تخصصی فیروزه می‌توان به معرفی هرچه بیشتر این شهر کمک کرد.

قم، شهر ملی انگشتر می‌شود

جلسه بعدی این نشست به بررسی ثبت قم به‌عنوان شهر ملی انگشتر پرداخته شد. در این نشست معاون صنایع‌دستی کشور، مدیران کل این معاونت، استاندار، مدیرکل قم و تعدادی از مسئولان این استان به بررسی ظرفیت‌های شهر قم در حوزه انگشتر پرداختند.

پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی در این جلسه گفت: طرحی را با عنوان ایجاد شورای عالی گوهرسنگ‌ها در دست تدوین داریم که به زودی به پایان می‌رسد. این سند یک سند مشخص خصوصاً در حوزه اشتغال سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی است، موضوع انگشتر که خاستگاه آن در شهر قم است از اهمیت بالایی برخوردار است.

او در ادامه افزود: یکی از موضوعاتی که بعد از ثبت ملی باید به آن توجه کرد، طراحی و نصب المان‌های مرتبط با هنر انگشترسازی در شهر قم است. ضمن اینکه تبلیغات و اطلاع‌رسانی از طریق صدا و سیما و نیز تولید بروشور و تهیه کلیپ و غیره باید مورد توجه قرار گیرد.

محمودیان در ادامه عنوان کرد: یکی از موضوعات مهم دیگری که در قم باید مورد توجه قرار گیرد، ایجاد یک گالری زیبا برای معرفی و نیز فروش محصولات صنایع‌دستی از جمله انگشتر است.

انگشتر، سوغات زائران قم

بهرام سرمست استاندار قم نیز در این نشست بیان کرد: انتخاب قم به‌عنوان شهر ملی انگشتر یک اقدام مهم و قابل قدردانی است. در شرایط فعلی یکی از موضوعات مهمی که مطرح است برندسازی و هویت‌بخشی به شهرها در حوزه صنایع‌دستی است که انتخاب قم به‌عنوان شهر ملی انگشتر می‌تواند به این برندسازی کمک کند.

او افزود: در استان قم تمام عوامل لازم برای نقش‌آفرینی در هویت‌بخشی و برندسازی وجود دارد، معادنی که در استان وجود دارد یک ظرفیت بسیار ارزشمند است، ضمن اینکه وجود هنرمندان صاحب دانش در قم و بازار مصرف بسیار خوب، عوامل دیگری است که می‌تواند به برندسازی و هویت‌بخشی صنایع‌دستی خصوصاً هنر انگشترسازی کمک کند.

سرمست ادامه داد: انگشتر می‌تواند به‌عنوان یکی از اقلام مهم در بسته سوغات زائر در شهر قم قلمداد شود، با توجه به اینکه این بسته در دست تدوین است، حتماً باید انگشتر در این بسته سوغات دیده شود.

او در ادامه گفت: در استان قم یک منطقه گردشگری بسیار وسیع داریم که به‌منظور حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی قم در بخشی از این منطقه نمونه گردشگری می‌توان بازار فروش برای محصولات هنرمندان صنایع‌دستی تدارک دید.

ثبت ملی، زمینه‌ساز ثبت جهانی

حمید یزدانی مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قم نیز در این نشست اظهار کرد: در صورت انتخاب قم به‌عنوان شهر ملی انگشتر می‌توان زمینه ثبت جهانی این شهر را نیز در این هنر_صنعت فراهم کرد که به‌طور حتم این مهم می‌تواند به ایجاد اشتغال و درآمدزایی در این استان کمک کند.

او افزود: بر اساس قول مساعد مسئولان استانی، قرار شده است زمین مناسبی برای احداث یک بازارچه به این اداره‌کل اختصاص دهند تا زمینه تجمیع مشاغل حوزه صنایع‌دستی فراهم شود و از پراکندگی این مشاغل در استان جلوگیری شود.

یزدانی تصریح کرد: ایجاد بازاری جامع در حوزه صنایع‌دستی قم می‌تواند به رونق هرچه بیشتر صنایع‌دستی در این استان کمک کند.

در ادامه این جلسه، سید مرتضی حسامی‌نژاد معاون شهردار قم نیز گفت: یکی از موضوعاتی که باید به صورت جدی دنبال کنیم، اقتصاد بدون نفت است که در این میان به‌طور حتم صنایع‌دستی یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها در تحقق این موضوع است.

او افزود: در این میان بخش عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی را گردشگران زیارتی تشکیل می‌دهند که انگشتر، برجسته‌ترین سوغات شهرهای زیارتی است و انتخاب شهر قم به عنوان شهر ملی انگشتر و زیورآلات یک اقدام قابل تحسین است و امیدوارم گام‌های بعدی برای ثبت جهانی این شهر برداشته شود.

زیورآلات، هنر کهن در یزد

در سومین جلسه این شورا نیز موضوع ثبت یزد به‌عنوان شهر ملی زیورآلات مورد بررسی قرار گرفت که در این جلسه محمدعلی طالبی استاندار، سید مصطفی فاطمی‌نسب مدیرکل و محمدرضا دهقان معاون صنایع‌دستی استان به دفاع از پرونده ارائه شده پرداختند.

پویا محمودیان در این جلسه گفت: یزد شهر جهانی است و دارای ظرفیت‌های بی‌نظیری در حوزه صنایع‌دستی است، زیورآلات یزد از زیبایی و اصالت خاصی برخوردار است و خوشبختانه این شهر به‌عنوان شهر ملی زیورآلات ثبت خواهد شد.

معاون صنایع دستی کشور اضافه کرد: جایگاه زیورآلات در حوزه اشتغال از اهمیت بالایی برخودار است و اگر شهر یزد به‌عنوان شهر ملی زیورآلات ثبت شود می‌تواند ارزش و ظرفیت‌های این استان در حوزه زیورآلات به خوبی معرفی شود.

محمودیان توضیح داد: در سال “جهش تولید”، یزد به‌عنوان شهر ملی زیورآلات ثبت می‌شود و این یک اتفاق بسیار مهم است. بعد از ثبت حتماً باید در خصوص نصب المان و نیز معرفی هرچه بیشتر زیورآلات یزد از طریق رسانه‌های مختلف اقدام شود.

در ادامه این جلسه، محمدعلی طالبی استاندار یزد گفت: موضوع زیورآلات سنتی از قدیم در این استان شهرت داشته و اشتغال بسیار بالایی به وجود آورده است. رویکرد استان در حوزه توسعه نیز به این سمت رفته و این زیورآلات در یزد از اهمیت بالایی برخوردار است.

او با بیان اینکه آمادگی سرمایه‌گذاری برای این حوزه در یزد وجود دارد افزود: با توجه به ارزش و اهمیت زیورآلات این استان واقعاً حیف است که این شهر به‌عنوان شهر ملی زیورآلات شناخته نشود، خوشحالیم که این گام برداشته شده و امیدواریم با ثبت ملی یزد به‌عنوان شهر ملی زیورآلات، شاهد معرفی هرچه بیشتر زیورآلات یزد در داخل و خارج از کشور باشیم.

طالبی بیان کرد: از وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به خاطر توجه به این موضوع قدردانی می‌کنم و استانداری نیز آمادگی خود را برای کمک به ثبت ملی و رونق هرچه بیشتر صنایع‌دستی خصوصاً زیورآلات در یزد اعلام می‌کند.

منبع:ایمنا

مرتبط:

با این مسجد جامع یزد حتما عکس بگیرید

غار الهه نمک فیروزه ای

روستای زیبای بقمچ

برنامه‌های روز جهانی موزه در خراسان رضوی

مدیرکل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی خراسان رضوی با اعلام برنامه‌های روز جهانی موزه‌ها گفت: برای اولین بار از سکه‌های ضرب توس و خراسان به مناسبت روز جهانی موزه ‌ها رونمایی می‌شود.

ابوالفضل مکرمی‌فر ضمن اعلام برنامه‌های روز جهانی موزه در خراسان رضوی اظهار کرد: همزمان با فرارسیدن ۱۸ می مصادف با ۲۹ اردیبهشت (روز جهانی موزه‌ها) این اداره کل با شعار «موزه‌ها زنده‌اند» و با رویکرد اطلاع‌رسانی و اجرای فعالیت‌ها در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی ویژه برنامه‌هایی را تدارک دیده است.

وی در خصوص برنامه‌های روزجهانی موزه‌ها گفت: رونمایی و نمایش سکه‌های ضرب توس و خراسان برای نخستین بار، رونمایی و نمایش تمبرهای اختصاصی حکیم ابوالقاسم فردوسی که به مناسبت هزاره بزرگداشت فردوسی و سرایش شاهنامه منتشر شده و نمایش نقاشی رنگ و روغن زنده‌یاد استاد رخسار و اهدایی در موزه فردوسی از جمله برنامه‌های روز جهانی موزه‌ها در استان است.

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی خراسان رضوی ادامه داد: همچنین اعطاء پروانه بهره‌برداری موزه‌ای به نخستین موزه ریلی کشور که به همت اداره‌کل راه‌آهن خراسان رضوی ایجاد شده از دیگر برنامه‌های این روز است.

مکرمی‌فر تصریح کرد: نمایش تعدادی از تابلوهای نقاشی اثر استاد سروری هنرمند افغانستانی متعلق به مجموعه مجوزدار آقای ادیب آیین در موزه بزرگ خراسان و اعطاء پروانه بهره‌برداری به مجموعه آثار تاریخی خصوصی آقای صلاحی در شهرستان بجستان از دیگر برنامه‌های روز جهانی موزه‌ها در خراسان رضوی است.

وی یادآور شد: ساخت و انتشار فیلم و کلیپ در شبکه‌های اجتماعی و بازدیدهای مجازی از موزه‌های خراسان رضوی نیز تدارک دیده شده است.

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی خراسان رضوی بیان کرد: هم‌اکنون این استان دارای ۹۴ موزه فعال است که زیر نظر این اداره کل، آستان قدس رضوی، اداره کل محیط زیست، اداره کل اوقاف، سازمان زمین‌شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد و سایر دستگاه‌ها و بخش خصوصی اداره می‌شوند.

مکرمی‌فر افزود: موزه بزرگ خراسان به آدرس https://www.aparat.com/v/IKFvi، موزه توس به آدرس https://www.aparat.com/v/Id7kX  و آرامگاه و موزه نادری به آدرس https://www.aparat.com/v/E3ipf   نیز در آپارات معرفی شده‌اند.

بر اساس گزارش روابط عمومی اداره‌کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع ‌دستی خراسان‌رضوی، وی یادآور شد: تور مجازی موزه و آرامگاه نادری به آدرس http://www.razavichto.ir/virtual%20tuors.aspx ، تور مجازی موزه توس و آرامگاه فردوسی به آدرس http://www.razavichto.ir/virtual%20tuors.aspx، تور مجازی سایت موزه باستان‌شناسی بندیان درگز به آدرس http://www.razavichto.ir/virtual%20tuors.aspx ، تور مجازی موزه نجوم و آرامگاه خیام نیشابوری به آدرس http://www.razavichto.ir/virtual%20tuors.aspx ، تور مجازی آرامگاه عطار نیشابوری به آدرس http://www.razavichto.ir/virtual%20tuors.aspx و تور مجازی سایت موزه قنات قصبه گناباد به آدرس  http://www.razavichto.ir/virtual%20tuors.aspx در پرتال اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی برای بازدید علاقه‌مندان فراهم شده است.

منبع:ایسنا

مرتبط:تهدیدی که موزه‌ها فرصت کردند