مکان های باستانی منقوش زیادی در کردستان وجود دارند که متاسفانه این آثار تاکنون بصورتی علمی در جریان بررسی قرار نگرفته و به دلایل نامعلومی یا شاید به دلیل کمبود بودجه سازمان میراث فرهنگی ، این یادگارهای ارجمند سرزمین ما تاکنون ناشناخته مانده اند.

درکردستان خوشبختانه از اواسط سال ۱۳۷۷ تا به حال محوطه های فراوانی ،شناسایی شده است که مجموع نقوش آن بالغ بر ۱۰۰۰ نقش است . این تصاویر که بر روی سنگ ها و دیواره غارها در کوههای کردستان کنده کاری شده است عبارتند از :تصویراسب و سوار،  بزکوهی ، گوزن وآهوی جبیر،  سگ،  مار ،گراز ، تصاویر خورشید ، انسان ، اشکال هندسی ، اشکال گیاهی ، و نمادهای نامفهوم. کنده کاری های صخره ای و غاری کردستان در مناطق مختلف هورامان ،سارال ، دهگلان ، دیواندره و بیجار است. پراکندگی محوطه ها نشان می دهد،  در عهد باستان مردمان فراوانی در مکانهای مختلف این سرزمین زندگی می کردند . بررسی های روی نقوش و مطالعه برروی آنها معلوم می کند،  این کنده کاری ها مربوط به دوران مختلف است .

کهن ترین تصاویر در حکاکی ها و کنده کاری های بر روی سنگ کوهها و غارهای کردستان در منطقه اورامان قرار دارد . به نظر می رسد ، کوههای رفیع و دره های باشکوه و زیبای اورامانات مکان مناسبی برای زیست انسان در عصر نو سنگی و ادوار قبل و بعد از آن بوده است . در منطقه اورامان کنده کاری های صخره ای و غاری فراوان وجود دارد که کنده کاری های آنها تراشیده دهانه غار (بردمیر) که به صورت کله گوسفند تراشیده شده است به ابعاد ۱۴۰ سانتیمتر و نقش ۳ بز کوهی و یک سگ که بر روی آن حکاکی شده است مرحله دامداری را نشان می دهد . کنده کاری های سینه (غار تاش ) تصاویر ادوار مختلف را در خود جای داده است .هنوز هم بعد از هزاران سال ، محوطه های پیش از تاریخ و نشانه های انسان و علامت های سنگی و نقوش کنده کاری صخره ای و غاری در قلل و دره های این منطقه مشاهده می شود . منطقه اورامانات یکی از زیستگاه های کهن ایران زمین است .هم اکنون هم در ارتفاعات کوه ها ،  محل های استقرار موقت با اتاقهای سنگ چین مانند از روزگاران کهن به چشم می خورد .دیوار اتاق ها در پناه دیواره کوه با تخته سنگهای بزرگ و نقوش کنده کاری پیش از تاریخ بر صخره هاست که تعدادی از آنها به خاطر استحکام و زیبایی با رنگ کرم پررنگ شده است . غارها و پناهگاه های صخره ای پیش از تاریخ فراوان وجود دارد.

در فاصله ۴۵ کیلومتری شهر کامیاران و در مسیر جاده این شهر به مریوان، روستائی قرار گرفته است که در دل کوه های آن کتیبه ایی تاریخی با قدمت هزاران ساله قرار گرفته است.

کتیبه تنگی ور که بر سنگ های کوه “زینانه” از کوه های “شاهو” کنده کاری شده است، یادگار دوران آشوریان بوده و بنا به قدمتی که دارد مربوط به دوره تاریخی عصر آهن است.
به همراه این کتیبه، نقش برجسته ایی نیز حکاکی شده و آن نقش برجسته انسانی که احتمالاً شخص پادشاه است. این نقش به طول۱۵۰سانتیمتر و پهنای ۳۵سانتیمتر حجاری شده است.
در این نقش برجسته، کلاه پادشاه تقریبا استوانه ای شکل است که نقوش مشخص دارد، پادشاه دارای ریش انبوه و پرپشتی است که می تواند یکی از نمادهای ویژه حاکمان آشور باشد؛موهای این نقش برجسته به صورتی خاص در پشت سر جمع شده که می تواند نشان دهنده حالتی باشد که شاه آماده برپایی یک مراسم خاص است.

طبق آخرین مطالعات انجام شده، کتیبه تنگی ور متعلق به سارگن دوم پادشاه آشور است که پس از ستایش خدایان دولت آشور به شرح پیروزی های خود می پردازد و احتمالا نقش نیم تنه مرد هم متعلق به شخص سارگن دوم می باشد.

اولین بار در سال ۱۳۴۷هجری شمسی این نقش برجسته و کتیبه آن، توسط هیئت باستان شناسی مرکز کشور به سرپرستی “علی اکبر سرفراز”، مورد بررسی قرار گرفت. البته این سنگ نوشته سال ها توسط مردمان این سرزمین شناخته شده بود و بر سر راه کاروان رو قرار داشته و محلی برای دیدار آن توسط مردم محلی بوده است.

می توان تصور کرد که این کتیبه در گذشته حداقل در مسیر چهار راه ارتباطی قرار گرفته و راهی که از جانب شرق و با گذشتن از دشتی وسیع کامیاران – پس از پشت سر گذاشتن کرماشان و کامیاران- به این کتیبه و به کنار رود سیروان می رسید که اکنون جاده اصلی ارتباطی کامیاران با این منطقه است.

بعد از بررسی گروه کارشناسی و باستان شناسی، این کتیبه بعد از گذشت ۲۳سال به شماره ۵۱۱۷به ثبت ملی رسیده است، باید به این امر اشاره داشت که علاوه بر اهمیت این کتیبه از لحاظ تاریخی، منطقه استقرار آن که دره ایی جنگلی و سرسبز می باشد از لحاظ طبیعت گردی بسیار مهم است و آبشارهای طبیعی فراوان “دره تنگی ور” از دیدنی ترین نقاط شهرستان کامیاران است.

اگر به دره تنگی ور نگاهی بیندازیم، متوجه خواهیم شد که درون دره، چشمه های آب دائمی وجود دارند و با داشتن ذخیره غذایی، این دژ می توانست به مدت طولانی در برابر حمله ها مقاومت کند. ابتدای ورود شمال غربی، در سمت راست که دارای شیب کمی در پائین دره است به محله “یهودی ها” شهرت دارد. بالاتر، چشمه های دائمی و پرآب دره از کنار این محل شروع می شوند و به طرف بالاتر ادامه می یابند.
جریان آب از طرف جنوب شرقی، با پشت سر گذاشتن دشت جنوب شرقی و چند تپه باستانی کوچک در طرف راست به ورودی دره، به دره تنگ وارد می شود. در اینجا آب با فشار زیادی در بهار،به آب چشمه های درونی دره می پیوندد و با حجم فراوان از طرف شمال غربی با پشت سر گذاشتن روستای پالنگان در جانب دشتی دیگر با شیب نسبتا زیاد به ” رودخانه سیروان” میریزد و مسیر پرپیچ وخم و طولانی خود را در دره های تنگ زاگرس به سوی بین النهرین در پیش می گیرد.

با گذشت بیش از ۲۷ قرن از حجاری های انجام شده این اثر تاریخی بر اثر ساییدگی، یخبندان و… قسمتهایی از آن صدمه دیده اما هنوز هم قابل رویت است. اگر به کتیبه حجاری شده که در درون طاق نما و در جهت غربی قرار گرفته توجه شود و معنای سنگ نوشته را بررسی نماییم از نظر کارشناسان از سه دیدگاه می توان آن را مورد کاوش قرار داد.

یکی از لحاظ “مدح و ستایش شاه و ارائه خدمات او” و دیگری “گزارش رخدادهای دوران شاه” و در آخر “نفرین بر هرکسی که کتیبه را از بین ببرد”.

کتیبه تنگی ور در ورودی جنوبی بر جانب راست دره و پس از پشت سر نهادن نزدیک به ۲۰۰۰متر، در ارتفاع حدودا ۵۰متری دیوار کنده شده است.این حجاری که کتیبه در آن قرار گرفته،به صورت طاقی است تا کتبیه را از ناملایمات طبیعی محافظت کند.کتیبه بر زمینه نقش برجسته ای از سارگن نوشته شده است.
این نوشته به خط میخی آشوری و شامل ۴۶سطر است. در پای کتیبه و در کنار سطح دره، جریان تند آب سطح دره را پس از گذشت سالیان دراز پائین تر برده است. آثار دو هاون یکی کوچکتر و کم عمق تر و دیگری بزرگ تر و عمیق تر وجود دارد.

با ادامه راه در جانب راست و با فاصله کمی از کتیبه، دیواره دره به ارتفاع حدودا ۵ و طول ۲۰ و عمق ۵ متر کنده شده که به احتمال زیاد به همان دوران مربوط است. این محل در دوران گذشته می توانست پناهگاه مردم فراری از برابر مهاجمان باشد.

روبه روی کتیبه در جانب دیگر دره شکافی وجود دارد که مردمان منطقه به آن”زینانه” به معنی زندان کوچک می گویند و نشانگر مورد استفاده این محل است. در نزدیکی ورودی شمال غربی سنگری از سنگ درست در مقابل معبری سخت قرار دارد که احتمالا برای ورود به دژ از آن استفاده می کرده اند.

هر ساله گردشگران فراوانی از داخل و خارج از کشور برای دیدار از این نقش برجسته و کتیبه آن به این دیار سفر می نمایند و علاوه بر دیدار از این شگفتی باستانی از هوای سالم و طبیعت بسیار زیبای شرق و شمال شرقی شهرستان کامیاران بهره می برند.

نقش برجسته
نقش برجسته در یک تاق نما به ارتفاع ۱۲۰ و پهنای ۱۷۰ و عمق ۳۵ سانتی‌متر در سال ۷۰۶ پیش از میلاد حجاری شده است. درون تاق نما نقش برجسته‌ای از یک انسان به چشم می‌خورد که ۱۵۰ سانتی‌متر طول و ۳۵ سانتی‌متر عرض دارد. این نقش که آن را متعلق به سارگون دوم پادشاه آشور دانسته‌اند، نقش انسانی را به صورت نیم رخ در لباس شاهی نشان می‌دهد که کلاهی استوانه‌ای بر سر و شلاقی در دست دارد. پای راست این نقش در جلو و پای چپش در عقب قرار گرفته و دست راستش به طرف بالا بلند شده است. دست چپ نیز بر روی شکم قرار داده شده است.

کتیبه
کتیبه‌ای به خط میخی و به زبان آشوری باستان در ابعاد ۱۲۰× ۱۲۰ سانتی‌متر شامل ۵۰ سطر در کنار نقش برجسته نقر شده است. در متن کتیبه، پس از ستایش خدایان آشوری مانند خدای آشور، مردوخ، نابو، سین، شمش و ایشتار به شرح پیروزی‌های آشوریان پرداخته شده و در ادامه به نقاط مختلف شهرها، روستاها و مناطقی که در این جنگ تصرف و ویران شده، اشاره می‌شود.

خوانش کتیبه تنگی ور
سنگ‌نبشته اورامان نخستین بار در سال ۱۳۴۷ هجری شمسی توسط هیئت باستان‌شناسی ایرانی به سرپرستی علی اکبر سرفراز مورد بررسی قرار گرفت. سرفراز قدمت کتیبه و نقش برجسته را مربوط به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول قبل از میلاد و مربوط به امپراتوری آشور دانسته است.
نخستین مقاله به زبان انگلیسی در رابطه با سنگ‌نبشته اورامان با عنوان «کتیبه سارگن دوم، کتیبه تنگی ور» به قلم گرانت فریم استاد آشورشناسی در مجله شرق به چاپ رسید که جامع‌ترین مطالعه را در مورد این کتیبه انجام داده است. این کتیبه و نقش برجسته با دو کتیبه دیگر مربوط به زمان سارگون دوم به نام‌های سنگ استل در قبرس و سنگ استل در نجف آباد کرمانشاه، قابل مقایسه است و موارد مشترک زیادی دارد.

ترجمه ‏ی کتیبه تنگی ور
قسمت‏های نقطه‏ چین که در ترجمه‏ ی کتیبه آورده شده‏ اند،کلماتی‏ هستند که فریم نخوانده است و در برخی موارد،کلمه یا کلماتی میان‏ کروشه قرار گرفته‏اند که ما برای تکمیل شدن جمله آورده ‏ایم:

۱خدای آشور شاه همه…خدایان و همه…خدایان.
۲خط دوم خوانده نشده است.
۳خدای مردوک بزرگ‏تر از همه،او که همه‏ ی مردمان را با غذاها آفرید…
۴خدای نبوکه جانشینی را به وجود آورد[احتمالا به جانشینی‏ خود به عنون نماینده‏ ی خدا روی زمین اشاره دارد].
۵خدای سین،مسلط بر آسمان و جهان مردگان…
۶خدای شمش،صاحب عدالت بر آسمان و جهان مردگان…
۷خدای ایشتار،او که انسان را آفرید و برای جنگ مهیا کرد…
۸خدایان هفت‏گانه که رهبری می‏کنند و خواست شاه را در جبهه ‏ی جنگ برآورده می ‏سازند و پیروزی را برایش فراهم می ‏آورند.
۹خدایان بزرگ،گردانندگان هستی و جهان مردگان،کسانی‏ که حمله می‏ کنند و جنگ‏ها و نزاع ‏ها را معنی می‏ بخشند.
۱۰خدایانی که می‏گردند و پادشاه را برمی‏گزینند؛کسی که‏ فرماندهی را به عنوان فرمانروای مقدس بر عهده دارد.آن‏ها قلمرو را وسعت می‏ دهند و آن پادشاه را از قانونگذاران دیگر برتر می‏کنند.
۱۱سارگن(دوم)،شاه بزرگ،شاه توانا،شاه جهان،شاه‏ آشور،نایب السلطنه‏ ی بابل،شاه سرزمین سومر و اکد و دوستدار خدایان بزرگ.
۱۲قهرمان بزرگ…مرد،فرمانروای دیندار،انسانی حیرت‏آور و شبان‏[خدا].
۱۳خدای آشور،نبو و مردوک،خدایان کمک‏ کننده ‏ی من، پادشاهی را به من بخشیدند و مرا بی‏ همانند و مشهور و با عظمت کردند.
۱۴من همواره به عنوان غنی‏ کننده‏ی«سیپار»،«نیپور»و بابل‏ عمل کرده ‏ام و آسیب‏های غیرقانونی را که توسط مردمانی والاشأن تحمل‏ شده بود که تعداد زیادی از آنان چنین بودند،جبران کردم.
۱۵من معافیت از مالیات را که برای«بالتیل»و«آشور»برداشته‏ شده بود،از نو برقرار کردم.با ملاحظه‏ ی شهر«حران»[بر]دروازه‏ ی‏ مردم‏[آن شهر]،نشان«کیدینو»(اشاره به موقعیت ممتازشان دارد)را نصب کردم.
۱۶من ارتش«هومبانیگاش»(هومبان-نیگاش)عیلامی را پراکنده ساختم.من سرزمین کارالا را ویران کردم؛سرزمین«شوردا»، شهر«کیشه ‏سیم»،شهر«هرهر»[خارخار]سرزمین«مادها»و سرزمین‏ «الی‏پی»را.
۱۷من سرزمین«اورارتو»را ویران کردم.شهر«موسسیر»و سرزمین«ماننا»را تاراج کردم و سرزمین«اندیا»و سرزمین«زیبیریم»را شکست دادم.
۱۸من فرمانروایان سرزمین«حمات»،شهر«کارخمیش»، شهر«کوم‏موهی»و سرزمین«کاممانو»را شکست دادم و بر سرزمین‏ «هایشن»،صاحب منصبانی نشاندم.
۱۹من شهر«اشدود»را غارت کردم.لامانی،شاه آن جا از سلاح‏های من ترسید…به ناحیه‏ای از سرزمین«ملوحا»فرار کرد.در آن جا کاملا مخفیانه شبیه یک دزد زندگی می‏ کرد.
۲۰شپاتکو(شبیتکو)،پادشاه سرزمین ملوحا،قدرت خدایان‏ آشور،نبو و مردوک را که من به همه ‏ی سرزمین‏ها نشان دادم،احساس‏ کرد و…
۲۱اولامانی در یوغ‏ها و دستبندهای آهنین،در بند،به زندان‏ من آورد.
۲۲من همه‏ ی سرزمین‏های«تابالو»،«کاسکو»و«هیلاکو»را از جمعیت خالی کردم و آن‏ها را با اموال و دارایی به نزد میداس،شاه‏ سرزمین«موسکو»تبعید کردم و قلمروی او را کاهش دادم.
۲۳در شهر«راپیه و»پیش قراول ارتش مصر را شکست دادم و پادشاه شهر«هازوتو»،کازه که بندگی مرا نمی‏ پذیرفت،به عنوان‏ غنیمت به حساب آوردم.
۲۴من هفت پادشاه سرزمین«انا»،یک منطقه از سرزمین‏ «لدنانا»که خانه ‏هایش در فاصله…(در میان)دریای غرب واقع شده‏ بود،مطیع کردم.
۲۵من با دستان توانایم،اپل-ایدین(مردوک بالادان)،شاه‏ سرزمین«کلده»را که بر ساحل دریا اقامت داشت و پادشاهی‏اش را برای مقابله با خدایان نیک،بر بابل می‏ گسترانید،شکست دادم.
۲۶همه‏ ی سرزمین«بیت‏ایایکن»…ثابت کردم…
۲۷اهون داری شاه«دیلمون»که در فاصله‏ ی…چند کیلومتری‏ در میان…دریا،مانند یک ماهی جا گرفته بود،توانایی شاهانه ‏ی مرا شنید و هدایای بزرگش را برای من آورد.
۲۸به وسیله ‏ی خدایان بزرگم که جنگ‏ افزارهای مرا قدرت‏ بخشیدند،با قدرت و قوت شدم و همه ‏ی دشمنانم را از بین بردم
۲۹از سرزمین لدنانا که در میان دریای مغرب(مدیترانه)،به‏ دوری مرز مصر و سرزمین موسکو،سرزمین وسیع«آمورو»،تمام‏ سرزمین‏های…
۳۰همه ‏ی سرزمین«گوتیوم»سرزمین مادهای دور(در کنار کوه بیکنی)،سرزمین الی‏پی و سرزمین«راشی»(در مرز عیلام).
۳۱آن‏هایی که در کنار رود دجله زندگی می‏کنند،قبایل«اوتو»، «روبو»،«ختکو»،«لابدودو»،«کمرانو»،«اوبولو»،«رووا»و «لیتااو»…
۳۲آن‏هایی که در کنار رود فرات و دریای«اوکنو»زندگی‏ می‏کنند.قبایل«گامبلو»،«هیندارو»،«پوکودو»،«سونی‏ها»،مردم‏ استپ سرزمین«لادبورو»،به تعداد زیادی که آن جا هستند.
۳۳از شهر«سامونا»به فاصله ‏ی شهرهای«بوب»و«تل‏ه ومبان» که در مرز عیلام هستند…
۳۴سرزمین«کاردونیاش»از ابتدا تا انتها و سرزمین«بیت‏ آموکان»،«بیت‏ایاکین»که در ساحل دریا،به فاصله‏ ی قلمروی‏ «دیلمون»،واقع شده است…
۳۶من همه‏ ی آن‏ها را مطیع کردم و دست‏نشاندگانم را به عنوان‏ دولتمردان حاکم بر آن‏ها گماشتم و قدرت شاهانه ‏ام را بر آن‏ها تحمیل‏ کردم…
۳۷در آن زمان مردم سرزمین کارالا…که…نمی ‏خواستند از هیچ فرمانروایی تبعیت کنند…
۳۸به کوه‏های پرشیب پشت‏ گرم بودند و دست‏نشانده‏ی مرا [بیرون کردند].حکمران همه‏ ی سرزمین…
۳۹….آن‏ها برپا و آماده شدند،برای جنگ…تعداد زیادی از مردمشان برافروخته شدند…
۴۰ اسبان،قاطران…حاضرشان را…برگرداندم و…
۴۱آن‏ها راه‏ها را در سرزمینشان ویران و[معبدها]را مسدود کردند.
۴۲سربازان اندک من،به معبدهای دور از دسترس،شبیه‏ عقاب‏ها[نفوذ کردند].
۴۳….آن‏ها…سربازانشان به کوه‏ها فرار کردند…
۴۴باقی مانده‏ی آن‏ها[اسیر شدند]و به عنوان غرامت به حساب‏ آمدند
۴۵من لوحه ‏ی یادبودی ساختم و روی آن پندارهای خدایان‏ بزرگ را حک کردم.هدف‏های شاهانه‏ام را با فروتنی،برای پادشاهی‏ آسمانی بزرگشان،در مقابل آن‏ها نهادم.
۴۶من همه‏ ی پیروزی‏های خدای آشور،پدر خدایان،بزرگ… را توضیح دادم…
موقعیت مکانی کتیبه تنگی ور
سنگ‌نبشته اورامان بر روی صخره‌ای در دهانه تنگ تنگی ور و بر دیواره کوه زینانه ایجاد شده است. این کوه در حدود ۵۰۰ متری شمال غرب روستای تنگی ور و در در ۴۵ کیلومتری شمال غربی کامیاران قرار دارد.

مرتبط:

روستای بلبر اورامان

معرفی آبشار بل جاذبه کردستان

طبیعت بهاری اورامانات تخت

درمیان کوه های سر به فلک کشیده زاگرس بهشتی پنهان با نام بلبر جای گرفته که دارای طبیعتی سرسبز و نسیمی مهربان است که با جاذبه های بکر برای همیشه در ذهن باقی می ماند. بلبر، روستایی از توابع بخش اورامان شهرستان سروآباد در استان کردستان ایران است. این روستا در دهستان شالیار قرار گرفته و از نامهای دیگر آن میتوان به بل (الهه آب‌ ها) اشاره کرد. روستای بلبر اورامان در اورامانات، در میان کوه های سربه فلک کشیده کوهسالان در کنار سیروان، طولانی ترین رودخانه کردستان آرمیده است.

روستای بلبرهمچون دیگر روستاهای هورامان سابقه ای دیرینه دارد. بلبر یک واژه یونانی است که «بل» به معنی” خدای آب ها” است. این روستای زیبا هر سال پذیرای گردشگران بسیار است. می‌ توان از روستای اورامان پیاده به این روستا رفت و از مناظر و طبیعت زیبای آن لذت برد.

به نزدیکی روستای اورامان که می رسیم، تابلویی را می بینیم که بر روی آن نوشته شده است به بهشت گمشده کردستان خوش آمدید. این جمله به راستی وصف حال روستای بلبر کردستان است. به راستی که این روستا همانند بهشتی گمشده در میان کردستان می درخشد و سالانه عده زیادی از گردشگران را به سوی خود جلب می کند.

زیبایی این منطقه با رودخانه زیبای “چم گران”  از شاخه های اصلی رودخانه “سیروان” که از میان روستا می گذرد، به اوج رسیده است. رود چم گران روستای بلبر را به دو قسمت تقسیم می کند. کوه اورامان در جنوب و غرب و کوه کوسالان در شرق آبادی واقع شده است.

این روستا از لحاظ موقعیت جغرافیایی در دره ای با شیب نسبتا ملایم نسبت به مناطق مشابه خود در کردستان، در میانه مسیر” اورامان تخت” به روستای هجیج (هژیژ) قرار گرفته است.  آب و هوای این روستا سرد و نیمه مرطوب است.

تاریخچه پیدایش روستا
نخستین کسانی که به روستای بلبر آمده ‌اند و از پایه گذاران روسـتا محسوب می شوند، دو برادر بوده ‌اند که یکی از آنها فرزندان زیادی داشته است، ولی دیگری از نعمت فرزند بی‌ بهره بوده است، این دو برادر غمخوار هم بودند و در وقت خرمن کوبی از کاه ‌ها و گندم‌ های خود روی خرمن‌ های دیگری گذاشته ‌اند به گونه ‌ای که به کاه ‌کوب مشهور شده ‌اند، هنوز نام آنها بر سر زبان ‌ها است. از نسل این دو برادر طایفه‌ ای هنوز وجود دارد که به نام «کاکوا» شهرت یافته‌ اند.

فرهنگ و اقتصاد روستا
گویش اهالی به زبان هورامی از گویش های زبان کردی است. کار و پیشه بیشتر مردم آن کشاورزی، باغداری و دامداری، پرورش زنبور عسل و گلیم‌ بافی است.

گیاهان و محصولات
سطح زراعی روستا نوزده هکتار و سطح باغات آن نیز بیش از شصت هکتار است. گندم، جو، نخود، عدس، توت، انگور، زردآلو، گردو، هلو و سیب، بلوط، بنه، ارزن، ون، زالزالک، گلابی، آلبالو و انجیر در این روستای زیبا بعمل می آیند. محصول اصلی این روستا انار است.

گل ختمی، گل گاوزبان، گل شقایق، بومادران، شیرین ‌بیان، پونه و گون که کاربرد دارویی و صنعتی دارند نیز به وفور در کوه‌ های سرسبز و طبیعت بکر روستای بلبر رشد می کند.

زیارتگاه روستا
زیارتگاه امام‌ زاده سی ‌عبدالله نیز از جاذبه‌ های مذهبی روستای دلربای بلبر است.

موقعیت مکانی
این روستا در ۷۰ کیلومتری مریوان و ۷ کیلومتری اورامان تخت واقع شده است. این روستا در مرز بین استان کردستان و کرمانشاه در منطقه ارومانات قرار دارد.

مسیر دسترسی و جاذبه های مسیر
این روستا از هم از سمت سنندج، از طریق جاده مریوان به سمت اورامات تخت و هم از سمت کرمانشاه از مسیر پاوه به سمت جوان رود، قابل دسترسی است.

از مسیر سنندج: سنندج به سمت جاده مریوان، حدود ۲۵ کیلومتر مانده به مریوان سمت چپ، مسیری که به سمت منطقه هورامانات میرود را حدود ۱۵ کیلومتر طی کنید. دست چپ جاده ای که به سمت “اورامان تخت” میرود، بعد از اورامان تخت یک جاده بیشتر ندارید که از وسط روستای بلبر می گذرد. اگر همین مسیر را ادامه دهید از روستاهای زیبای دیگری مثل “سلین” و “نوین” و “ناو” هم رد می شوید. بعد از ناو به یک سه راهی میرسید که دست راست به سمت “هجیج” و دست چپ به سمت “پالنگان” می رود که البته قسمتی از مسیر سمت پالنگان ماشین رو نیست. در مسیر روستای “هجیج” شما میتوانید آبشار یا چشمه “بل” را نیز ببینید. اگر همین مسیر را ادامه دهید به یک سه راهی می رسید که سمت چپ به سمت “پاوه” و سمت راست به سمت “نودشه” و “نوسود” می رود.

از مسیر کرمانشاه: از کرمانشاه به سمت “پاوه” بیایید، که بعد از سه راهی جوانرود میتوانید از غار قوری قلعه هم بازدید کنید. بعد از رسیدن به پاوه عکس مسیری را که در بالا نوشته شده را طی کنید و از سفر لذت ببرید.

از سه راهی “هجیج” تا خود “اورامان تخت” جاده کاملا خاکی است.

می توانید از تهران به سمت ساوه و همدان حرکت کرده، بعد به سمت سنندج و روستای بلبر ادامه مسیر دهید.

مرتبط:

کرمانشاه _سرزمینی سرشار از جاذبه‌های گردشگری

وسوسه‌های طبیعت‌گردی در کرمانشاه

تاق بستان _رویای روبه فراموشی کرمانشاه

استان کردستان یکی از مناطق زیبای کشور با طبیعتی بکر است که هر نقطه از آن حال و هوای خاص خودش را دارد. یکی از مناطق دیدنی آبشار بل است، آبشاری زیبا و تماشایی که به عقیده کارشناسان دارای یکی از بهترین آب های قابل کشور در کشور است.

آبشار بل کجاست؟

آبشار بل، در یکی از روستاهای منطقه اورامان کردستان و در نزدیکی مرز استان کرمانشاه، روستایی به نام “بل” واقع است. آب آبشار بل، با حجم و فشار زیاد از شکاف کوهی بیرون می‌زند و چشم‌اندازی باشکوه را خلق می‌کند.

سرچشمه آبشار زیبای بل از کجاست؟

سرچشمه آبشار بل، چشمه ای است که در محل و زبان کردی به نام “کانی بل” معروف است و احتمالا نام خود را از خدای آب بابلیان باستان که بل نام داشت گرفته است، در دو کیلومتری روستای هجیج و در فاصله کمی از دریاچه سد داریان واقع شده و آب آن پس از خروج از دل کوه، تشکیل آبشاری پر خروش داده و به دریاچه می ریزد. محل خروج آب اين چشمه از دل كوه شباهت بسياري به دهانه يك غار كه به علت ريزش مسدود شده باشد دارد. آب چشمه مذکور که از لحاظ کیفی جزء بهترین آب های معدنی دنیا بوده و املاح آن از جمله نیترات، کلراید، فلوراید و سختی در حد استاندارد می باشد. این آب در مسیر خود به رودخانه سیروان میریزد و سپس وارد خاک عراق میشود.

راه های دسترسی به آبشار بل:

برای رفتن به آبشار بل، دو مسیر وجود دارد:

۱- اول باید وارد سنندج شوید و بعد به سمت مریوان بروید و از سه‌ راه حزب‌الله و از مسیر دزلی به این آبشار زیبا برسید.

۲-  از پاوه به روستای هجیج بروید و بعد از آنجا آبشار زیبا را خواهید دید.

مرتبط:

دیدنی های بینظیر در دل روستای نگل کردستان

آشنایی با دیدنی های کردستان

رودخانه سیروان _طولانی ترین رودخانه کردستان

لولوبیان قومی باستانی در ایران بودند که از حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد در سرزمینی واقع در آذربایجان و قسمتهایی از کردستان سکونت داشتند و بیش از دو هزار سال در این نواحی زیستند. لولوبیان در اواخر دوران خود دارای حکومت شده و با برخی از همسایگان خود در جنگ بوده‌اند.

در زبان اورارتویی لولو به معنی بیگانه و دشمن است. این اصطلاح نشان می‌دهد که لولوبیان از لحاظ قومی از قبایل هوری یا اورارتویی نبوده بلکه احتمالاً با عیلامیان قرابت داشتند. لولوبی‌ها همچنین دشمن هوریان بوده و با آنان در جنگ دائمی بودند.

معروف‌ترین پیشوای لولوبیان، ملکه آنوبانی‌نی بوده‌است. نقش‌برجسته آنوبانی‌نی در سرپل ذهاب، پرده‌ای است که در آن سردار در برابر ملکه ایستاده و پشت سر ملکه ستاره ایشتار می‌درخشد. ایشتار او را در مقابل دشمنان پیروزی داده و سردار پای خود را بر بدن دشمن مغلوب نهاده است، کمان و تبرزینی بدست دارد. ملکه با طنابی دو اسیر را در بند نگه داشته و در دست دیگر حلقه‌ای که نشان حکومت و قدرت است بدست گرفته‌است.

منشأ و تاریخچه قوم لولو

بسیار پیش از استقرار مادها، اقوامی با نام کوتیان، لولوبیان، میتانی‌ها و سپس کاسی‌ها به ترتیب از شمال به جنوب در نواحی غربی ایران می‌زیسته‌اند. این اقوام با هوریان و اکدی‌ها و سومری‌ها مراوداتی داشته‌اند؛ بنابراین لولوبی‌ها از نخستین گروه قومی بودند که در هزاره چهارم پیش از میلاد در فلات ایران ساکن بودند.

برای نخستین بار، نارام سین نوه سارگون از شاهان اکد، در قرن ۲۳ پیش از میلاد در کتیبه‌ای از لولوبی‌ها یاد کرده و شرح پیروزی خود بر آنان را نوشته است. این کتیبه بعدها و در سنوات سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد، توسط شوتروک ناهونته پادشاه مقتدر عیلام، به شوش انتقال یافت و شرحی بر آن افزوده شد.

مناطقی که لولوبی ها در آن جا استقرار یافته بودند، شامل کوه‌ها و کوهپایه‌ها را از قسمت علیای دیاله تا دریاچه ارومیه بوده است. محل تمرکز اصلی لولوبیان در آذربایجان بود. شهرها و کشورهای مهم آن دوران در ایران غربی عبارت بودند از: تاندیم، سوماشتو، آشورو، الامو، کاشو، گوتو و لولوبو (لولوبیان).

قديمي ترين اسنادي كه در باب اين طايفه در دست است يكي كتيبه نارامسين مي باشد كه در حدود ۲۵۰۰سال پيش از ميلاد نوشته شده است . بنابراين كتيبه و بنابر نظريه ژ.دمرگان پادشاه مقتدر ايلام ، شوتروك ناحونته ، { در حوالي سال ۱۲۰۰ پيش از ميلاد اين سنگ ياد بود تاريخي را ، كه در شهر سيپ پار (نزديك بابل )بوده بدست آورده و به نشانه پيروزي خود ، آنرا به پايتخت خويش (شوش) انتقال داده و بر روي آن سنگ يادبود ، شرح اين غلبه را به زبان ايلامي افزوده است. نارامسين در اين سنگ شرح لشكر كشي و غلبه خود را بر اقوام لولوبي و ساير طوايف كه در اطراف دجله و دياله مستقر بودند بيان نموده است . }

سند دوّم راجع به لولوبي ها ، نقش معروف آنوباني ني پادشاه آنهاست كه در ناحيه ز َهاب باختران واقع شده است . در اين اثر مهّم تاريخي كه به ِاستل آنوباني ني نيز معروف مي باشد ، شاه در حضور الهه ايشتار كه او را بر دشمنان پيروزي بخشده است ، ايستاده و پا را بر تن دشمني كه بر زمين افتاده نهاده است {البته طرز لباس وزينت جامه شاه و الهه بخوبي نمايان است}. اين خدا نيزه اي به دست گرفته و بر آن تكيه كرده و در دست ديگر طنابي گرفته و مي خواهد به گردن يكي از اسيران ببندد .

اسيران هم برهنه بوده و دست هايشان را از پشت بسته اند و آنها را بوسيله حلقه اي از لبشان گذرانيده شده مثل حيوانات مهار كرده اند . ترجمه خطوط كه روي اين استل نوشته شده چنين است :« آنوباني ني پادشاه توانا ، پادشاه لولوبي ، نقش خود و نقش الهه ايشتار را در كوه باتير رسم كرده است ،آن كس كه اين نقوش و اين لوح را محو كند به نفرين و لعنت آنو ، آنوتوم ، بل ، بليت ، رامان ، ايشتار ، سين و َشَمش گرفتار با دونسل او بر باد رواد…»

گذشته از اين كتيبه ، اشاره اي كه به نام لولوبي شده در قراردادهاي سلسله دوّم پادشاهان شهر اور است كه در سال ۱۸۹۴٫م در تل براك كشف گرديد و تعداد زيادي از اين الواح از همان سالي است كه پادشاه اور ولايت شميروم و لولوبي ها را غارت كرد ، اين دو شهر را هميشه با هم ذكر مي كنند .

در رابطه با شميروم ، لوح مشروح تري به نام لوح نيفر در دست است . با توجه به اثر فوق ، معلوم مي شود پادشاه اور كه مكرر ولايت را شميروم را ويران كرده ، اينه سين نام داشته و همين پادشاه كشور را نيز به تصرف خود در آورده است. در قصه خداي طاعون كه لوح آن كشف شده است ، نام ولايات ذيل ديده مي شود‍: تانديم ، سوماشتو ، آشورو ، الامو ، كاشو ، گوتو ، لولوبو .

حكام لولوبي ها در زمان نارامسين در تنگه قراداغ كه امروز معبر پاگان خوانده مي شود و در جنوب شهر زور با سپاه بابلي جنگيدند و نارامسين آنها را به سختي شكست داد و به يادگار اين پيروزي شرحي در دامنه آن تنگه حجاري نموده اند (بين راه سليمانيه و رباط ).

لولوبی ها که زمینهای کوهستانی شمال دیاله تا دریاچه ارومیه را در تصرف داشتند در هزاره سوم پ.م دارای دولتی نیرومند بودند و نارامسین اکدی که در قرن ۲۳ پ.م در بین النهرین پادشاه نیرومندی بود برای نخستین بار نام لولوبی ها را در سنگ نوشته خود میاورد که بر ایشان پیروز شده است.

زبان نواحی کنونی آذربایجان و کردستان ایران از قرن نهم تا هفتم قبل از میلاد غیر از زبان‌های کنونی ایرانی بوده و ساکنان آن نقاط به زبان‌های لولوبی و کوتی تکلم می‌کردند.

لباس لولوبیان نیم تنه‌ای بود که پوستینی بر آن اضافه می‌کردند. در نقش برجسته آنوبانی‌نی، سردار دامنی از پوست داشته و ملکه نیز جامه‌ای بلند از پوست بر تن دارد.

مرتبط:

غربت “آنوبانی‌نی” ۴۰۰۰ ساله در حصار دیوارهای یک مدرسه قدیمی