روستای پیر بالا یکی از روستاهای فوق العاده جذاب و دیدنی در استان آذربایجان شرقی است. این روستا از روستاهای شهرستان مرند است که در شمال غربی استان آذربایجان واقع شده است. این روستا یک روستای پلکانی است که در دامنه کوه “میشو” قرار دارد.

پیربالا با شهرستان مرند فاصله نسبتا کوتاهی تا حدود ۱۸ کیلومتر دارد. همچنین فاصله ان تا شهر تبریز حدود ۱۰۰ کیلو متر است. جمعیت این روستا حدود ۹۰۰ نفر بوده و در عین حال روستای ارام و خلوتی به حساب می اید. این روستا قدمتی ۵۰۰ ساله داشته و شکل گیری ان به دوران صفویه باز می گردد. البته این روستا در گذشته در منطقه “ابریز دوگاو” وجود داشته اما اهالی ان به علت سرمای شدید به دره پایین دست مهاجرت کرده اند.

اگر از سمت تبریز به سمت این روستا حرکت کنید در مسیرتان از روستا های سرسبز و زیبای ملایوسف، شور دره، پیام و دیزج به شهرستان مرند خواهید رسید. بعد از عبور از شهرستان مرند و برای رسیدن به روستای خوش اب و هوای پیر بالا شما از روستا های انامق، محبوب آباد و عیش آباد عبور خواهید کرد تا به روستای پیر بالا برسید.

طبیعت روستای پیربالا

پیر بالا جزو روستا های فوق العاده زیبا و خوش اب و هوا است. این روستا پر است از درخت های سیب و زردآلو و گردو. در این روستا رودخانه های زیبا و ابشاری دل انگیز وجود دارد که به شما توصیه می کنم برای یک بار هم که شده از این روستای خوش اب و هوا دیدن کنید. این روستا در اواخر تابستان و در ماه شهریور جذابیت های فوق العاده ای برای بازدید کننده گانش خواهد داشت.

در این روستا باغ های بسیار بزرگ وسر سبزی وجود دارد که در کنار رودخانه های روان و خروشان واقع شده اند. در فصل بهار و تابستان جان می دهد که در کنار رود های روان و زیر سایه درختان باغ ها نفسی تازه کنی و به خوردن میوه های خوش مزه این روستا بپردازی. بی شک که این تفریح و این منظره جذاب خستگی کار و زندگی را از تن هر کسی به در خواهد کرد.

شغل مردم روستای پیربالا

اکثر مردم این روستا نیز مانند سایر روستا های ایران به دامداری و کشاورزی مشغول هستند و از این راه امرار معاش می کنند. کار برخی دیگر از اهالی این روستا زنبور داری است که به تهیه و تولید عسل های مرغوب و با کیفیت می پردازند. همچنین بعضی از ان ها به تهیه خشکبار و ارسال ان به استان های دیگر نیز مشغول هستند.

با این تفاسیر شما در این روستا محصولاتی کاملا ارگانیک و طبیعی را پیدا خواهید کرد. محصولات کشاورزی و میوه ها سالم و کاملا طبیعی و همچنین لبنیات مفید و خوش مزه که به صورت ارگانیک از شیر گاو و گوسفند تهیه می شوند.

آداب و رسوم مردم پیربالا

مردم روستای پیر بالا نیز مانند بسیاری از مردم کشور ایران اداب و رسوم و سنت های مخصوص خود را دارند. درست است که امروزه به اداب و رسوم و سنت های قدیمی در برخی جا ها بهای اندکی داده می شود اما مردم این روستا همواره به اداب و رسوم و سنت های قدیمی خود پای بند هستند.

یکی از مراسم هایی که همواره در این روستا به عنوان یک سنت قدیمی و اصیل اجرا می شود مراسم عزاداری و شبیه خوانی در ماه محرم است. همواره با شروع ماه محرم و در روز اربعین مردم خوش قلب و وفادار این روستا برای اباعبد الله الحسین و یارانش سینه زنی کرده و عزاداری می کنند. همچنین با اجرای مراسم شبیه خوانی کودکان خود را با امام حسین (ع) و واقعه روز عاشورا اشنا می کنند.

جاذبه های دیدنی و تاریخی روستای پیر بالا

روستای زیبا و دیدنی پیر بالا از جاذبه های گردشگری بسیار زیادی بهره مند است وهمواره دارای مکان های توریستی و زیبا می باشد. شما می توانید در هنگام سفر به این روستای شگفت انگیز از مکان های زیر دیدن کنید.

– خانه های یزدانی و ابراهیم زاده

همانطور که به قدمت بالای این روستا اشاره شد پس طبیعی است که این روستا دارای مکان های تاریخی و قدیمی زیادی هم باشد. در این روستا اثاری از خانه های چوبی با سقف شیروانی وجود دارد که جذابیت و قدیمی بودن این روستا را هنوز هم حفظ کرده است. اگر شما قصد دیدن خانه های بسیار قدیمی را دارید بهتر است تا به خانه های یزدانی و ابراهیم زاده سری بزنید و از زیبایی های ان خانه ها لذت ببرید.

– آرامگاه پیر بابا

قبرستان پیربالا که از قدمت بسیار بالایی برخوردار است و محل دفن شدن بزرگ مرد روستای پیر بالا یعنی “شیخ پیر بابا بن بر الدین” است. روی سنگ مزار پیر بابا که بسیار بزرگ است تاریخ ۹۰۶ هجری قمری حکاکی شده است که نشان از قدمت بالای این روستا دارد.

– مسجد کوچک

مسجد کوچک یکی از عبادت گاه های دیدنی این روستا است که بسیار قدیمی بوده و قدمتی ۵۰۰ ساله دارد. همانطور که از اسم این مسجد پیدا است این عبادت گاه بسیار کوچک بوده و همچنین در طول زمان تا کنون بازسازی های بسیار زیادی روی ان صورت گرفته است. اما با این حال این مسجد هنوزم هم ظاهر قدیمی خود را حفظ کرده و از جذابیت های بالایی برای تماشا برخوردار است.

– آبشار زیبای پیربالا

ابشار پیربالا جزو ابشار های بسیار زیبا و جذاب استان آذربایجان شرقی است که ارتفاعی ۱۰ متری دارد. این ابشار در دامنه کوه های سر به فلک کشیده میشو و در میان دره ای بسیار سرسبز قرار دارد. در این دره یک رودخانه زیبا و پر اب وجود دارد که در مجاور ان باغات گردو و زردآلو قرار گرفته است.

برای رسیدن به این ابشار از روستای پیربالا باید حدود دو ساعت پیاده روی کنید. البته پیشنهاد می شود که برای رسیدن به ابشار راهی بهتر و خلاف جهت رودخانه را انتخاب کنید چرا که در مسیر رود خانه سنگلاخ های فراوانی وجود دارد. همچنین در هنگام بارش فراوان این رودخانه بسیار پر اب و گاهی خطرناک خواهد شد.

البته عبور از این مسیر و رسیدن به ابشار ان چنان هم سخت و دشوار نیست چرا که در طول مسیر شما با مناظری بسیار دل انگیز و زیبا روبه رو هستید و سختی و طولانی بودن مسیر را احساس نخواهید کرد. البته توصیه می شود که برای رفتن به ان جا حتما از کفش های راحتی و لباس های راحت استفاده کنید و همچنین به علت این که در نزدیکی آبشار هیچ مغازه ای وجود ندارد توصیه می شود تا وسایل مورد نیاز تان را همراه خود ببرید.

بهترین زمان برای دیدن این ابشار فصل بهار است. چرا که در این فصل ابشار بسیار پر اب بوده و جذابیت بیشتری دارد. این ابشار در فصل تابستان تقریبا کم اب است و چندان جالب به نظر نمی رسد همچنین در فصل زمستان سطح آن تقریبا یخ خواهد زد.

سخن پایانی

ما در این مقاله تلاش کردیم تا شما را با جاذبه های تاریخی، طبیعی و گردشگری روستای پیر اباد اشنا کنیم. قطعا که جذابیت های این روستا بیش از چیزی است که در مقاله به ان اشاره شد اما ما تا حدودی شما را با این روستای شگفت انگیز اشنا کردیم . به شما توصیه می کنیم که حتما به این روستای خوش اب و هوا سفر کرده و از ان لذت ببرید.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی حفاظت، مرمت و ساماندهی پنج اثر شاخص تاریخی استان را طی سال ۹۹ تا ۱۴۰۰ در دستور کار خود قرار داد.

حفاظت و صیانت از آثار و ابنیه‌ تاریخی یکی از نیازمندی‌های امروز کشورهای مختلف برای پشتوانه سازی هویتی و فرهنگی فرداست و آذربایجان شرقی با برخورداری از تاریخ چندین هزارساله، جغرافیای طبیعی، انسانی، سیاسی و فرهنگی پراهمیت در این حوزه پیشرو است.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی در راستای اهداف صیانتی و حفاظتی خود در حوزه میراث‌فرهنگی طی سال ۹۹ مرمت، حفاظت، بازسازی و ساماندهی ۳۴ اثر ارزشمند و تاریخی استان را در دستور کار قرار داد که  در این راستا می‌توان به حفاظت، مرمت، بازسازی و کاوش آثاری از  جمله مجموعه تاریخی ربع رشیدی، مجموعه حسن پادشاه، مقبره چهار منار و بازار تاریخی تبریز و همچنین مرمت و ساماندهی مجموعه شیخ شهاب‌الدین اهری اشاره کرد.

همچنین مستندنگاری سنگ‌قبرهای دوره اسلامی شهرستان اهر و جمع‌آوری در محوطه بنای تاریخی قاسم خان اهری و نیز مستندنگاری سنگ‌قبرهای دوره اسلامی شهرستان ورزقان و جمع‌آوری در محوطه بنای تاریخی امیر ارشد برای راه‌اندازی موزه سنگ از دیگر اقدامات انجام شده از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان شرقی در سال ۹۹ است.

انجام مطالعات پیوسته و تخصصی در مورد برخی از مناطق و آثار تاریخی استان را می‌توان از دیگر اقدامات ویژه این اداره‌کل در سال ۹۹ عنوان کرد،  در سالی که گذشت، مطالعات اولیه و تهیه طرح برای مجموعه فرهنگی تاریخی غازانیه و اخذ مجوز کاوش برای تعیین عرصه و پیشنهاد حریم و همچنین مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات پایه برای کتیبه‌های تاریخی پیش از اسلام موجود در استان به منظور ارائه طرح، ساماندهی و حفاظت انجام شد.

اجرای برنامه گمانه‌زنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم برای محوطه تاریخی آغچه ریش چاراویماق و الله قلی تپه سی شهر لیلان از توابع شهرستان ملکان و همچنین ادامه کاوش شهر تاریخی اوجان واقع در شهرستان بستان‌آباد و ساماندهی مجدد ترانشه‌های کاوش شده در ربع رشیدی تبریز به منظور جلوگیری از تخریب معماری‌های مکشوفه در سال‌های گذشته، انجام شد.

از جمله اقدامات مهم و مؤثر در حفظ آثار تاریخی و فرهنگی، ثبت آن‌ها در فهرست آثار ملی است که در این راستا اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان طی سال ۹۹ اقدام به ثبت ملی ۵۵ اثر تاریخی، فرهنگی، طبیعی کرده است که از این میان، ۱۷ اثر ثبت‌شده متعلق به بناهای تاریخی (آثار غیرمنقول)، ۱۱ اثر متعلق به آثار منقول، ۱۳ اثر طبیعی، ۱۴ اثر معنوی و در حوزه حریم آثار تاریخی نیز حرائم ۱۷ اثر تعیین شده است.

حفاظت، مرمت و ساماندهی ۱۹۳ قلم شی تاریخی و فرهنگی آذربایجان شرقی در سال ۹۹

موزه‌ها، ابزاری مهم برای تبادل و غنی‌سازی فرهنگ‌ها میان جوامع است از این‌رو با توجه به اهمیت و ارزش محتوایی آثار موجود در موزه‌های تحت پوشش اداره‌کل و ایجاد بستر مناسب برای بازدیدهای کیفی، اقداماتی نوین در تمام موزه‌های آذربایجان شرقی طی سال گذشته انجام شده است.

در این راستا تمام موزه‌های تحت پوشش اداره‌کل میراث‌فرهنگی آذربایجان شرقی به سیستم‌های الکترونیکی و حفاظتی مجهز شدند، بر همین اساس طبق آمارهای ثبتی در سال گذشته ۵۱ هزار و ۷۰۳ بازدید از موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی استان انجام شده است.

از جمله موزه‌های مجهز شده به بلیت الکترونیکی می‌توان به موزه‌های آذربایجان، مشروطه، قاجار، سنجش، عصر آهن، کبود، قرآن و کتابت در کلان‌شهر تبریز و موزه ایلخانی مراغه، باغ مزار شیخ شهاب‌الدین اهری، موزه عشایر سراب، کلیسای سنت استپانوس و موزه صفوی بناب اشاره کرد.

همچنین در راستای توسعه حوزه موزه و موزه‌داری استان با توجه به ظرفیت غنی استان به ویژه تبریز در این بخش، طی سال ۹۹ شاهد راه‌اندازی دو موزه پروین اعتصامی و بانوان شاعره کشور و موزه فوتبال در تبریز بودیم.

با توجه به غنای آذربایجان‌شرقی در ظرفیت‌های تاریخی خصوصا دارا بودن اشیای تاریخی عصرهای مختلف، در سال گذشته، ۱۹۳ شی‌ء تاریخی  تحت نظارت کارشناسان متخصص این اداره‌کل سامان‌دهی شد، ۷۰ قلم اشیای مورد حفاظت و مرمت قرار گرفت و ۱۲۳ قلم اشیای فرهنگی، تاریخی به وسیله کارشناسان این اداره‌کل ساماندهی و مستندسازی شدند.

منبع: میراث آریا

مرتبط:

شوش قوم _کویری گمشده در دل آذربایجان شرقی

میشو داغی _کوه بی نظیر آذربایجان شرقی!

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی از قرارگیری حفاظت و مرمت مسجد تاریخی جامع مرند در دستورکار این اداره‌کل خبر داد.

دمشقیه از محلات قدیمی شهر تبریز است که در زبان محاوره مردم تبریز “گوموش قیه” خوانده می‌شود، این محله از شرق به خیابان جدیدالاحداث شهید حسن رضا نژاد و مقبره شاه حسین ولی، از جنوب به کوچه قره‌باغی‌ها، از شمال به بلوار علامه طباطبایی (چای‌کنار) و از غرب به انتهای کوچه‌ای محدود است که به دالان میرزا رضا مشهور بوده است.

وجه‌تسمیه نام محله دمشقیه به احداث عمارتی به همین نام مربوط می‌شود که به دست بغداد خاتون زوجه سلطان ابوسعید بهادر، آخرین ایلخان قدرتمند مغولان در ایران و دختر امیرچوپان، امیرالامرای لشکر او ساخته شده، او این عمارت را به یادبود برادر مقتولش «دمشق خواجه» احداث کرده بود و بعدها به مدفن سلاطین آل جلایر تبدیل شد و اکنون جز نام دمشقیه هیچ اثری از این عمارت در تبریز برجای نمانده است.

«حافظ حسین کربلایی» صاحب تذکره روضات الجنان و جنات الجنان در روضه پنجم این کتاب در جایی که به توصیف مرقد و مزار عارف نامدار شاه حسین سرپلی در محله پل سنگی تبریز پرداخته است، می‌نویسد: «همچنین قریب به تکیه شاه حسین عمارتی است مشهور به “دمشقیه” بنای بغدادخاتون دختر امیرچوپان، این بغدادخاتون اول زوجه امیر شیخ حسن جلایر بود که از جانب مادر خواهرزاده سلطان محمد خدابنده بود، بعد از مدتی مشارالیه زوجه محبوبه خود را که در حسن و جمال یگانه آفاق بود، طلاق داد. سلطان ابوسعید او را در حباله نکاح درآورد و این عمارت در زمان سلطان مذکور ساخته و پرداخته شد. عمارتی است در کمال علو و ارتفاع مدفن بعضی امرا و سلاطین است از آن جمله دمشق خواجه ولد امیر چوپان و مشارالیه را در سنه ۷۲۷ ﻫ.ق مصر خواجه به امر سلطان ابوسعید به قتل رساند. دیگر شیخ حسن پسر سلطان اویس جلایر، و دیگر برادران وی سلطان حسین بن شیخ اویس و دیگر سلطان احمد که قاتل و برادر سلطان حسین مذکور بود همان‌جا مدفون است.»

۵۸ سال پیش، دانشمند زنده‌یاد «میرزاجعفرسلطان القرائی»، مصحح تذکره روضات الجنان و جنات الجنان، در تکمله این بیان چنین می‌نویسد: «دمشقیه نام محلی کوچک است از محلات شرقی تبریز که معروف است و نام باغ بزرگ و آبادی بود در آنجا و در این محله و شاید در حوالی آن باغ، مقبره مخروبه و آثاری از یک گورستان قدیمی تا چهل سال پیش مشهود بود. حاجی میرزا کاظم اعتضاد الممالک مسجدی در خاک آن مقبره بنا نهاده و قبر میرزا محمد قاضی پسر میرزا تقی قاضی طباطبائی نیز در آن مقبره است. اکنون که سال ۱۳۴۱ هجری شمسی است از عمارت دمشقیه و مقابر آل جلایر که مؤلف کتاب، حافظ حسین کربلایی، از آن‌ها خبر می‌دهد نشانی در این شهر باقی نیست.»

به‌طوری‌که اشاره شد مدفن تنی چند از سلاطین آل جلایر نیز در دمشقیه قرار داشته است، آل جلایر به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین سلسله‌هایی که در دوره فترت بین سلطنت ایلخانان مغول و تیموریان در ایران حکومت کرده‌اند، به‌شمار می‌آیند. نام جلایری به این دلیل به ایشان داده‌شده است که از ایل جلایر یکی از ایلات بزرگ مغول بوده‌اند. هشت تن از این سلسله به حکومت رسیده‌اند که از میان آن‌ها چهار تن معروف‌تر از دیگر حاکمان جلایری هستند.

چهار امیر دیگر این سلسله در فاصله سال‌های ۸۱۳ تا ۸۳۶ حکومت کرده‌اند و از قدرت و قلمرو محدودتری نسبت به امرای قبلی برخوردار بوده‌اند. شیخ حسن بزرگ اولین امیر جلایری مردی شجاع، رشید و جاه‌طلب بود و عشق وافری به هنر و ادب داشت. شعرا و نویسندگان همواره در دربار او مجتمع بودند. سلمان ساوجی که پیوسته در دربار او می‌زیست، در تمام قصایدی که در مدح شیخ حسن بزرگ گفته است، از عدل او حکایت‌ها دارد.

پس از شیخ حسن بزرگ، سلطان اویس به سلطنت رسید، اویس بزرگ‌ترین و مشهورترین سلاطین این سلسله است. زیرا در زمان اوست که مملک جلایریان به منتهای عظمت، و حکومت آن به اوج قدرت خود رسید. گذشته از آن خود او نیز دارای شهرت خاصی است.

در برخی منابع از اویس به‌عنوان شاعر، نقاش و موسیقی‌دان یاد شده است. او با شعرا و یا بعضی از پادشاهان مظفری که آنان نیز طبع شعر داشتند به مشاعره می‌پرداخت، قبر اویس در گورستان شادآباد مشایخ، در نزدیکی تبریز قرار دارد، این گورستان در جنوب شرقی تبریز و در روستایی به همین نام واقع است، (لوح مزار سلطان اویس جلایری در سال‌های اخیر به‌منظور حفاظت بیشتر به موزه قرآن و کتابت تبریز انتقال‌یافته و در این موزه محفوظ است.)

در سال ۷۷۶ هجری و پس از مرگ سلطان اویس فرزند هشت‌ساله او به نام حسین به سلطنت رسید، سلطان حسین مانند پدر در ابتدای سلطنت با شورش‌ها و انقلاب در گوشه و کنار مملکت مواجه شد. او از حامیان و مریدان کمال‌الدین مسعود خجندی عارف و شاعر بزرگ قرن هشتم هجری است و باغ موسوم به «باغ کمال» در بیلانکوه تبریز که این باغ مدفن کمال خجندی، کمال‌الدین بهزاد، نظام‌الدین سلطان محمد تبریزی، سلطان محمود مجلد و… را در خود جای داده است، هدیه سلطان اویس جلایری به کمال خجندی بود. کمال در اشعارش به این موضوع اشاره کرده است:

«گر گوشه‌ای بسازد سلطان حسین ما را         در قلب شهر نبود، کس را به ما نزاعی»

سلطان حسین در ۱۱صفر ۷۸۴ به دست برادرش احمد به قتل رسید و در عمارت دمشقیه تبریز به خاک سپرده شد. سلطان احمد پس از قتل برادر خویش به سلطنت رسید، از او به‌عنوان فردی هنرمند یاد شده است. دیوان شعری منصوب به او در فریر گالری واشنگتن نگهداری می‌شود که به خط میرعلی تبریزی (واضع خط نستعلیق) کتابت و با نگارگری جنید نقاش کتاب‌آرایی شده است، سلطان احمد، ادبا، صنعتگران و هنرمندان را تشویق و ترغیب می‌کرد و به آبادی شهرها اهمیت می‌داد. با مرگ سلطان احمد جلایری، حکومت واقعی جلایریان پایان پذیرفت. هرچند که پس از او چند تن از افراد این خاندان بر قسمت کوچکی از ایران حکومت کرده‌اند.

*گزارش از مهدی بزازدستفروش، رئیس امور موزه‌های آذربایجان شرقی

مرتبط:

میشو داغی _کوه بی نظیر آذربایجان شرقی!

شوش قوم _کویری گمشده در دل آذربایجان شرقی

سفری به ماهار زنوز در دل آذربایجان شرقی

آذربایجان شرقی استانی با طبیعتی بکر، آب و هوای کوهستانی و جاذبه‌های تاریخی منحصر به فرد می‌تواند به یکی از مقاصد گردشگری مطرح کشور تبدیل شود. وجود اماکنی خاص و تاریخی با قدمتی بسیار زیاد این استان را برای گردشگران جذاب کرده است.

یکی از این آثارتاریخی روستای زیرخاکی حیله ور در جوار روستای تاریخی و کله قندی کندوان است. کندوان، یکی از سه روستای صخره ای جهان است، روستایی با عجایب بسیار که سالانه گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند، در مسیر دو کیلومتری این روستا، روستای دیگری است که در شگفتی ساخت سکونتگاه انسانی و دامی کم از کندوان ندارد، آنطور که اسناد تاریخی می‌گویند زندگی در این روستا، مقدمه ای برای زندگی  در دل صخره‌ و ایده‌ای  برای شکل‌گیری روستای کندوان  در ذهن مردمان آن روزگار بوده است.

روستای تاریخی حیله ور در شمال شهر اسکو و در۴۴ کیلومتری شهر تبریز و۲ کیلومتری شمال کندوان واقع شده است. اثر معماری دهکده در پای یکی از ارتفاعات شمال غربی مجموعه آتشفشانی سهند کنده شده و بنا به دلایل متعدد از اهمیت و موقعیت ویژه‌ای برخورداربوده است.
روستای زیر زمینی حیله ور آنطور که از اسمش پیداست،  مکری برای دشمنان بوده است،گفته می شود زمانی که دشمنان به کندوان حمله می کردند اهالی در این غارها پنهان می شدند.

روستای تاریخی حیله ور که شیوه معماری آن نیز منحصر به فرد بوده و خانه های آن در دل زمین کرانی بصورت زاغه های زیبا و با سبک معماری بسیار عالی کنده شده، از استتار کافی برخوردار بوده و از فاصله نه چندان دور قابل رویت نیست ولی تمامی این خانه های زاغه ای که بیش از دویست واحد تخمین زده می شود دراثر حمله مغول ها در قرن هفتم هجری از سکنه خالی شده اند.

منبع:ایسنا

مرتبط:

چيچكلي _بهشت گمشده آذربايجان

فرش آذربایجانی در «موزه فرش باکو»

میشو داغی _کوه بی نظیر آذربایجان شرقی!