مرنجاب بهشت آفرود ایران

رمل‌های مطلوب، شن خوب، منظره زیبا و شب‌های پر ستاره؛ تمام این‌ها کافی است تا در یک کویر زیبا برای شب کمپ بزنیم؛ کویری که چالش رانندگی بر روی رمل‌ها و شن آن، برای هر آفرود سواری لذت بخش است تا جایی که به مرنجاب بهشت آفرود ایران می‌گویند.

با پیشرفت روزافزون فناوری و آگاهی در جامعه، دیگر مقاصد طبیعت‌گردی به مسیرهای هموار جنگلی یا پوشش‌های گیاهی سرسبز خلاصه نمی‌شود. بلکه کویر و پیمایش آن نیز در دنیای امروز بخش مهمی از طبیعت‌گردی را شامل می‌شود، کویر دنیای ناشناخته‌ها و سرزمین‌ دست نخورده‌ای است که خاص‌ترین پوشش‌های گیاهی و جانوری را دارد.

در پس قصه‌های کاشان و دور از نهر و جوی‌ها جاری در باغ فین این شهر، قصه‌ای کاملاً متفاوت در جریان است. در همسایگی آران و بیدگل کاشان کویر مرنجاب قرار دارد، این کویر شهرت خود را وام دار نوع شن، پوشش خاص و البته دریاچه نمک خود است.

ورود به کویر مرنجاب از بلوار ارتش آران و بیدگل و کنار کارخانه فولاد این شهرستان امکان پذیر است. با توجه به وجود کارخانه صنعتی آب بری چون فولاد ممکن است در ابتدای امر تصور کنید اینجا سرزمین پر آبی است! اما مرنجاب سرزمینی بسیار خشک با کویری بکر است که پیش از ورود به این منطقه گردشگری باید ذخیره کافی آب را در اختیار داشت.

جاده کویر مرنجاب، پس از گیت نصب شده توسط سازمان میراث فرهنگی آغاز می‌شود، جاده‌ای سراسر خاکی و پر از پستی و بلندی که در دل کویر و میان بوته‌زارها و شن‌زارها پیش می‌رود. این جاده ۵۰ کیلومتر طول دارد و به کاروانسرای مرنجاب در میانه‌های کویر ختم می‌شود.

شاه عباس صفوی در ادامه ساخت و ساز کاروانسرا در مسیرهای پر رفت و آمد، در سال ۶۳۲ خورشیدی دستور ساخت کاروانسرای مرنجاب را داد. این کاروانسرا در چند کیلومتری دریاچه نمک و کنار چشمه و قنات مرنجاب بنا شد تا پناهگاهی برای صحرانوردان باشد. کاروانسرای مرنجاب در مسیر اصفهان به مشهد قرار داشت و یکی از مهمترین کاروانسراهای عصر صفوی به خاطر  نقش آن در حفظ امنیت پایتخت به شمار می‌آمد.

کاروانسرای مرنجاب به شکل قلعه‌ای مستطیلی شکل در ۳۵۰۰ متر مربع بنا با ملات خشت و آجر ساخته شده. این کاروانسرا پس از احداث جاده قم به تهران در دوران صفوی رونق خود را از دست داد و رفته رفته تبدیل به مخروبه‌ای در دل کویر شد. اما در سال ۱۳۷۸ سازمان میراث فرهنگی این کاروانسرا را خریداری کرد و به مرمت آن مشغول شد، این بنا همچنین در سال ۸۴ به ثبت ملی رسید.

جاده‌های پست مرنجاب تا چند کیلومتر بعد از کاروانسرای آن ادامه دارد، اما جلوتر دیگر خبر از جاده خاکی نیست و دور تا دور از شن و ماسه پوشیده شده. این محل جایی است که ماجراجویی برای آفرود سواران آغاز می‌شود، لذت رانندگی خارج از جاده را در کویر می‌توان حس کرد. مرنجاب در پایان هرهفته به ویژه ماه‌های سرد سال میزبان گروه‌های زیادی از ماشین‌های خارج جاده‌ای است که برای کمپ به اینجا می‌آیند.

تپه‌های شنی بسیار بلند، جنگل‌های تاغ، دریاچه نمک و آسمان زیبای شب این کویر، جاذبه هایی است که هر بازدید کننده را محو خود می‌کند. دریاچه نمک مرنجاب که از جاذبه‌های مهم به حساب می‌آید، از مهم‌ترین تأمین کننده‌های نمک تصفیه نشده ایران است. با هر بار بارش و پس از تبخیر آب، نمک‌های دریاچه کرت‌بندی‌های زیبایی به وجود می‌آورد که به آن‌ها شش ضلعی‌های نامنظم بلورهای نمک می‌گویند.

جزیره سرگردان، یکی از زیباترین جاذبه‌های مرنجاب در دریاچه نمک واقع شده. دور تا دور این جزیره با نمک زار پوشیده شده ولی در زمان‌های بارندگی چند سانتی‌متر آب دور دریاچه قرار می‌گیرد، همین امر باعث می‌شود که مردم بومی تصور کنند که این مکان در حال جابه‌جایی و حرکت است. دلیل نام‌گذاری این قسمت از کویر به نام سرگردان، همین مسئله است.

مرنجاب بر خلاف دیگر مناطق کویری، آب و غذای کافی برای زندگی و حیات گونه‌های مختلف جانوری را دارد. در این کویر گونه‌های مختلف جانوری مانند شغال، گرگ، کفتار و انواع خزندگان از مار و عقرب تا سوسمار مشاهده شده. همچنین در سال گذشته گزارش‌هایی مبنی بر وجود دو قلاده پلنگ در این کویر به گوش رسید.

در چند سال اخیر مرنجاب به یکی از مهمترین جاذبه‌های کویری کشور تبدیل شده است. این کویر با ویژگی‌های خاص خود میزبان گردشگران و خودروهای آفرود زیادی بوده، البته این شهرت و رفت و آمدها در این کویر بی مشکل نبوده، در طی سالیان اخیر ۲۵ نفر در این کویر گرفتارشده و جان باخته‌اند، به همین دلیل در جریان بازدید از بهشت کویرنوردان حتماً از راهنما و راه بلد استفاده کنید و حتما منابع کافی غذایی و آب را همراه داشته باشید.

منبع:ایمنا

بزرگترین سقف سبز جهان در میان بلندترین آسمان خراش‌ها

آشنایی با علوم و قوانین شهری نقش بسزایی درعمران و آبادی شهرها دارد؛ علومی که شناخت آن‌ها منجر به اعمال قوانینی در راستای طراحی ساختمان‌ها و چشم اندازها در فضای شهری می‌شود.

فریتس شوماخر(Fritz Schumacher)، یکی از طراحان شهری معروف می‌گوید که شهر مانند یک تابلوی نقاشی است با این تفاوت که به اندازه نصف یک اثر هنری به طراحی آن پرداخته می‌شود و برای نصف دیگر می‌بایست این اثر را مانند یک گیاه دانست که نسبت به شرایط محیط زیست خود نیاز به قوانین و قواعد رشد دارد.

شاید چنین برداشت شود که زندگی شهری، انسان‌ها را از لذت بردن از فضاهای باز و طبیعی محروم می‌سازد در حالی که طراحان شهری با شناخت علوم شهرسازی و به کارگیری روش‌های نوین و خلاق در صدد رفع این معضل هستند. امروزه در این دنیای پر استرس و هیاهو، تاثیر پارک‌ها و فضاهای سبز بر جسم و روان انسان‌ها بر کسی پوشیده نیست. براساس مطالعات، پارک‌ها و فضاهای سبز بر روی بهبود سلامت عمومی و کاهش خشونت در بین افراد با سنین و شرایط مختلف بسیار تاثیر گذار هستند.

برای مثال در تحقیقی، تاثیر فضاهای سبز شهری را بر روی حافظه و قدرت تمرکز دانش آموزان بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند دانش آموزانی که در مدارسی با فضای سبز تحصیل می‌کنند از حافظه بهتر و قدرت تمرکز بالاتری برخوردار هستند. همچنین به تازگی پزشکان برای افرادی که دچار اضافه وزن هستند، سپری کردن مدتی از زمان روزانه را در فضای سبز و پارک‌ها تجویز می‌کنند. در این راستا با یکی از موفق ترین پروژه های فضای سبز در ایالت آمریکا آشنا می‌شویم.

پارک هزاره شیکاگو

پارک هزاره یا پارک ملنیوم (Millennium Park)، یک پارک عمومی در شهر شیکاگو است که بین آسمان خراش‌های تجاری شیکاگو و ساحل دریاچه میشیگان واقع شده است. این پارک خود بخشی از پارک تاریخی وبزرگ گرنت پارک محسوب می‌شود که شامل فضایی با مساحت ۱۰ هکتار است. این پارک به منظور بزرگداشت هزاره سوم ساخته شده و امروزه به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری در جهان تبدیل شده است. در سال ۲۰۱۷، ورود بیش از ۲۵ میلیون بازدیدکننده به این منطقه، آن را به اولین مقصد گردشگری در شیکاگو تبدیل کرد و همچنین ملنیوم را در میان ۱۰ مقصد برتر گردشگری در ایالات متحده جای داد.

blank

رونق اقتصادی و صنعت گردشگری در منطقه

این پارک محصول مشارکت عمومی و خصوصی بین شهرداری، اشخاص حقیقی و حقوقی، خانواده ها و شرکت‌های خیّر در شیکاگو است. حدود ۴۹۰ میلیون دلار برای اجرای این پروژه سرمایه گذاری شده است؛ مبلغی بیش از دو برابر آنچه که در آغاز طرح پیش بینی می‌شد. اما با افتتاح و استقبال از این پروژه نتایج مثبت آن نمایان شد؛ علاوه بر اینکه سپری کردن زمان در چنین مکانی باعث اثرات مثبت بر روحیه تعداد زیادی از افراد می‌شود، به عنوان یک محرک اقتصادی نیز باعث افزایش ارزش املاک محدوده و کسب درآمد سالانه ۲.۶ میلیارد دلاری در صنعت گردشگری شده است.

طراحی منحصر به فرد در بافت شهری

طراحی منحصر به فرد پارک هزاره که پیوندی از گذشته و حال را نشان می‌دهد، جلوه ای فوق العاده به این مکان بخشیده است. نمایش جنبه‌های مختلف از هنر و پشتیبانی از ۵۰۰ برنامه فرهنگی در سال، توجه هنرمندان و هنردوستان زیادی در سراسر دنیا را به این پارک معطوف کرده است. همچنین در این پارک، معماری نقش به سزایی در ایجاد منظر طبیعی و یک مکان عمومی دارد و این پارک را به یک نمونه بی‌نظیر در خلق فضاهای عمومی سبز در بافت شهری تبدیل کرده است. گفتنی است که پارک هزاره به عنوان یکی از بزرگترین سقف‌های سبز جهان به شمار می‌آید.

blank

دروازه ابر

دروازه ابر Cloud Gate، این نماد شهری محبوب و خلاقانه با الهام از قطره جیوه توسط مجسمه ساز بریتانیایی هندی تبار بین سالهای ۲۰۰۴ و ۲۰۰۶ ساخته شده است. به علت تشابه آن به لوبیا، در بین اهالی شیکاگو به لوبیا (Bean)  نیز معروف است. این طرح با هزینه ای حدود ۲۳ میلیون دلار ساخته شده. رویه فلزی آن با انعکاس محدب و مقعر، نمایی زیبا و متفاوت را از آسمان، پارک و افراد به تصویر می‌کشد. سالانه برای نگهداری این نماد شهری، پاک کردن اثر انگشت و غبار و قطرات باران هزینه ای بالغ بر ۷۰ هزار دلار هزینه می‌شود. این اثر هنری بین شهروندان و گردشگران بسیار محبوب است و موقعیت ویژه‌ای را برای خلق عکس‌های خلاقانه فراهم می آورد.

blank

آبنمای کرون؛ خلق فضایی مفرح

آبنمای کرون(Crown Fountain)، ترکیبی از هنر و مجسمه سازی ویدیویی است که توسط هنرمند کاتالان، جاومه پلنسا(Jaume Plensa) ، طراحی شده و با هزینه ۱۷ میلیون دلاری ساخته شده است. این آبنما به افتخار خانواده کرون، اسپانسر پروژه نام گذاری شده است و شامل دو برج ۵۰ فوتی از جنس آجر شیشه‌ای است که بین آنها استخری کم عمق از جنس گرانیت ساخته شده، در این طرح از دو صفحه LED بزرگ به منظور نمایش ویدیو بر روی سطوح برج‌هایی که روبروی یکدیگر قرار دارند استفاده می‌شود. نکته جالب، استفاده از تصاویر ساکنان شهر در سطح آبنماست، هدف از این طرح، نشان دادن تنوع و تفاوت افراد در سن، نژاد و قومیت است؛  به نوعی بیان برابری انسان‌ها با وجود رنگ‌ها و نژادهای متفاوت. این آبنما، با ایجاد فضایی شاد و خلاقانه به مکانی برای تفریح عمومی، رهایی از گرمای تابستان و بازی کودکان تبدیل شده است.

منبع:ایمنا

blank

فضاهای سبز در شهرهای توریستی

شهرهای بسیاری در جهان وجود دارند که علی‌رغم شلوغی و جمعیت بسیار به طرز شگفت‌انگیزی دارای فضاهای سبز گسترده هستند.

پایگاه معتبر خدمات سفر TravelBird ، در سال ۲۰۱۸ اقدام به تهیه فهرستی از شهرهای سرسبز کرد که در آن ۵۰ مورد از توریستی‌ترین شهرهای جهان را مورد بررسی قرار داد. شاخص‌های به کار رفته در این رده بندی عبارتند از فضاهای سبز طبیعی از جمله جنگل‌ها، بیشه‌زارها و پارک‌های حیات وحش، فضاهای سبز ساخته دست انسان شامل پارک‌ها، زمین‌های گلف، باغ‌های عمومی و علفزارها و زمین‌های مورد استفاده برای تولید مواد غذایی شامل باغ‌ها، تاکستان‌ها و زمین‌های کشاورزی. در این گزارش به معرفی پنج مورد از ۵۰ شهر با بیشترین درصد کلی فضای سبز می‌پردازیم.

۵آوکلند

حدود ۴۱.۵۴ درصد از کل این شهر نیوزیلندی را فضاهای سبز تشکیل می‌دهد. این شهر دارای مناظر وحشی جزیره Rangitoto و زنجیره‌ای از تپه‌های جنگلی است که شامل پارک منطقه‌ای Waitakere Range می‌شوند.

blank

۴ادینبرگ
وجود پارک Holyrood، بلندی‌های Arthur’s Seat و باغ گیاه شناسی سلطنتی در محدوده شهر، میزان فضاهای سبز این شهر را به ۴۱.۷۲ درصد رسانده است. به علاوه با اضافه شدن میزان زمین‌های گلف که ۴.۶۱ درصد از فضاهای سرسبز شهر را تشکیل می‌دهند می‌توان ادینبرگ را در بالاترین رتبه از میان تمامی ۵۰ شهر قرار داد

blank

۳وین
اگر وین را بر روی عکس‌های ماهواره ای ببینید، دلیل انتخاب این شهر را در این لیست کاملا متوجه می‌شوید. وجود پارک حیات وحش Lainzer Tiergarten در غرب شهر و زمین‌های کشاورزی فراوان که حدود ۹.۷۴ درصد از فضاهای سبز وین را تشکیل می‌دهند، همچنین رشته‌ای از پارک‌های خوش منظره و کوچک روستایی همچون Volksgarten و Schonbrunn Palace فضایی نفس گیر و چشم نواز به این شهر می‌دهد.

blank

۲مادرید
پایتخت اسپانیا دارای بخش‌های بزرگی از فضاهای سبز طبیعی و ساخته دست بشر است و حدودا ۴۴.۸۵ درصد از زمین‌های آن سرسبز هستند. حدود ۸.۴۳ درصد از این فضاها به عنوان پارک‌های عمومی Parque de Atenas و Parque de El Retiro در مرکز این شهر قرار دارند.

blank

۱پراگ
پراگ با آمار ۵۶.۷۴ درصدی، دارای میزان قابل توجهی فضای سبز در قالب بیشه زارها، پارک‌های عمومی، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی است. بسیاری از مناطق سرسبز و مرکزی پراگ به منظور استراحت، کسب آرامش و حتی ورزش ساخته شده‌ و باغ‌های آن با چشمه‌ها و مجسمه‌های زیبا تزئین شده‌اند. پارک‌های زیبای این شهر در زمستان و تابستان جذاب و جادویی هستند و نه تنها علاقمندان به تاریخ، بلکه گردشگران طبیعت و عاشقان ورزش را نیز به خود جذب می‌کنند.

منبع:ایمنا

blank

سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان ، پهناورترین استان ایران، رکورددار جاذبه‌های طبیعی و گردشگری است. برای سفر به این استان می‌توانید مستقیم از مبدا خود به سمت زاهدان حرکت کنید یا از کرمان وارد این استان شوید.

نقشه سیستان
  • همشهری آنلاین: بعد از گشت‌وگذار در استان کرمان از بم و ریگان عبور کنید و وارد سیستان و بلوچستان شوید. در ۲۶۰ کیلومتری بم، اولین نقطه سیستان و بلوچستان، یعنی بزمان قرار دارد. بمپور، ایرانشهر و نیکشهر در ادامه مسیر قرار دارند. سپس به دوراهی کنارک و چابهار می‌رسید، درابتدا می‌توانید به شهرستان کنارک بروید و از جاذبه‌های منحصر به فرد آن دیدن کنید. از دوراهی تا کنارک حدود ۱۰ کیلومتر راه است. از کنارک هم می‌توانید به دیدن اسکله بندر پزم، باغ‌های میوه‌های گرمسری کهیر، گل‌فشان تنگ، زرآباد و درک  بروید.سیستان و بلوچستان؛ سرزمین اسطوره‌ها/ سفر به بزمان/ سفر به بمپور/ سفر به ایرانشهر /
    جاذبه‌های گردشگری سیستان و بلوچستان / جاذبه‌های گردشگری مَکُّران / دریاچه جازموریان / دریاچه هامون / شهر سوخته / روستای تمندان / کوه خواجه / قلعه سب / آتشکده کرکویه / روستای قلعه‌نو / دره نگاران
    دوغ پای – غذای محلی زاهدان /
    موسیقی نواحی سیستان و بلوچستان / دین‌محمد زنگشاهی / شیرمحمد اسپندار /
    فرودگاه بین‌المللی زاهدان /

سپس به دوراهی کنارک-چابهار برگردید و به سمت چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران بروید. در مسیر بازگشت از درک به چابهار ۲۰۰ کیلومتر راه پیش رو دارید. نرسیده به چابهار در ۵ کیلومتری آن به تیس بروید و از قلعه پرتغالی‌ها، غارهای سه‌گانه بان میسیتی، قبرستان رمزآلود جن‌ها و مسجد تاریخی جامع آن دیدن کنید. بعد ازآن به چابهار می‌رسید.

پارک ساحلی لپبار، مقبره سید غلام رسول، موزه تاریخی، ساختمان قدیمی پست و گمرک، دریا کوچک و دریا بزرگ جاذبه‌های شهر چابهار هستند که مهم‌ترین آنها دریا بزرگ است؛ جایی که آبفشان‌ها و موج‌فشان‌ها با ارتفاع گاهی ۳ متر شما را میخکوب می‌کند.

در شرق چابهار هم جاده ساحلی چابهار – گواتر قرار دارد؛ در این مسیر می‌توانید تالاب صورتی لیپار، درخت انجیر معابد، سواحل ماسه‌ای رمین، سواحل صخره‌ای و چشم‌انداز بریس، کوه‌های مریخی، جنگل‌های حرا، خلیج زیبای گواتر و دلفین‌های دیدنی آن را ببینید.

می‌توانید از مرز گواتر ۷۰ کیلومتر برگردید به سمت شهرستان سرباز. سپس به سمت باهوکلات بروید و  از برکه تمساح‌ها و گاندوهای آن دیدن کنید.

بعد از شهرستان سرباز به شهرستان مهرستان یا زابلی می‌رسید. از مهرستان به سمت شهرستان سیب(سب) و سوران بروید و از قلعه آن بازدید کنید.

در چند کیلومتری سیب و سوران نیز دیگر شهرستان مرزی سیستان و بلوچستان، سراوان قرار دارد. در این شهر موزه مردم‌شناسی جاذبه‌ای عمده برای بازدید است. از سراوان به سمت روستای تاریخی دزک حرکت کنید تا مسجد دزک، قلعه بلقیس و موزه تاس کپل را ببینید. روستای بعدی پرکنت است که نباید بازدید از گمرگ آن را از دست بدهید.

سپس به سمت مقبره سلطان‌بابا حرکت کنید تا به کلپورگان برسید. موزه زنده سفال کلپورگان تنها موزه زنده سفال در جهان است که قدمت آن ۷ هزار سال تخمین زده می‌شود و سفال کلپورگان ثبت جهانی نیز شده‌است.

بعد از کلپورگان روستای دهک قرار دارد. سپس به روستای کوهک می‌رسید؛ کوهک در شرقی‌ترین نقطه ایران است.  بعد از آن ناهوک با نخلستان‌ها، قنات‌های پرآب، سنگ‌نگاره‌های دره‌نگاران خودنمایی می‌کند که زندگی چندین هزار ساله پیش از اختراع خط را نشان می‌دهد.

در ادامه مسیر به جالق، یکی ‌از شهرهای سراوان می‌رسید. بعد از آن به سمت خاش، سنگان، شمال تفتان (آتشفشان معروف) و روستای تمین، قبرستان هفتاد ملا، آبشار لادیز، شهر میرجاوه حرکت کنید و در آخر به سمت زاهدان بروید.

از زاهدان تا شمال سیستان و بلوچستان منطقه سیستان است که شامل ۵ شهر زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز می‌شود. شهرسوخته در زابل یکی از دیدنی‌های معروف این استان است که در هیمن مسیر قرار دارد.

چنانچه از کرمان وارد استان نشدید و زاهدان اولین نقطه شروع سفرتان در استان است می‌توانید همین مسیر را از زاهدان تا هرکجا که دلتان خواست برگردید.

میبد ،شهری به قدمت تاریخ

از نارین هفت هزار ساله تا کاروانسرا و کوچه‌های خشتی و بافتی که راه رفتن در آن مانند قدم زدن در دنیایی فانتزی و تماشای کویرنشینان ایران قدیم است، زیلویی که شهرت جهانی دارد و سفالی که مانندش در دنیا نیست؛ این شهر میبد یزد است.

یزد را می‌توان یکی از کهن‌ترین استان‌های ایران و تنها استانی نامید که بافت تاریخی و فرهنگی خود را حفظ کرده و کمتر دچار تغییر و تحول شده است. شهر یزد که بافت تاریخی خود را ثبت جهانی کرده در همسایگی خود شهری را دارد که بافتی کم نظیر حتی جذاب تر از خود یزد نیز دارد؛ میبد.

میبد در همسایگی اردکان، شهری است که به عنوان شهر جهانی زیلو نیز شناخته می‌شود و سفالی کم‌نظیر دارد. بافت خشتی میبد هر بازدید کننده‌ای را انگشت به دهان می‌گذارد، میبد جاذبه‌های دیدنی فراوانی دارد که هر کدام از آن‌ها در نوع خود بی‌نظیر هستند. مهم‌ترین جاذبه‌های میبد:

نارین قلعه، شکوه تاریخی شهر

کهن دژ نارین قلعه میبد در میدان شهرداری این شهر با قدمتی حدود هفت هزار، همچون سرو در  قلب شهر قد علم کرده. شهر قدیم میبد از سه بخش کهن دژ، شارستان و برض تشکیل می‌شده، نارین قلعه در واقع کهن دژ میبد است. ساکنان قدیم میبد این قلعه را بر بالای تپه ۲۵ متری در مرکز شهر ساخته بودند که جنوب این قلعه بخش شارستان شهر قرار گرفته بوده است.

پهنه ارگ بیضی نامنظمی به وسعت ۵ هزار متر مربع است که به صورت حلزونی ساخته شده، در درون ارگ پنج طبقه بنا به صورت کاملا محصور وجود دارد. شاه نشین قلعه در بالاترین بخش قلعه است و از آن قسمت سراسر دشت‌ها و زمین‌های اطراف پیدا و نمایان است، همچنین جایگاه مردم و سربازان در در پایین دست قلعه بوده است.

نارین قلعه به صورت غیر قابل نفوذ طراحی شده و علاوه بر معماری حلزونی قلعه، دورتادور آن خندقی عمیق حفر شده و برج‌های نگهبانی پرشماری نیز در دیوار بلند قلعه ایجاد شده بودند. ساکنین این قلعه در دوران باستان بر منطقه جغرافیایی وسیعی سلطه داشتند و به همین دلیل بارها و بارها به نارین حمله شد اما مهاجمان هیچگاه موفق به فتح آن نشدند.

به عقیده مردم محلی نارین قدیمی‌ترین بنای ساخته‌ شده‌ای است که اکنون در دنیا وجود دارد، آن‌ها قدمت و پیشینه قلعه را به افسانه‌ها و اساطیر نسبت داده‌اند و حتی ساخت کهن دژ نارین قلعه را به “دال دیو” که در فرمان سلطان نبی بود، نسبت می‌دهند. اما کاوش‌ها و پژوهش‌های باستان‌ شناسان از آثاری مربوط به سده سوم و چهارم پیش از میلاد در نارین پرده برداشت. حتی لایه‌های گوناگونی از پیش از اسلام به ویژه دوران ساسانی، صدر اسلام و دوران آل مظفر در میان توده بزرگ خشتی قلعه کشف شد.

کاروانسرای میبد، یادگار دوران عباسی

میدان شهرداری میبد را اگر از غرب ادامه دهید و وارد خیابان قاضی شوید پس از حدود ۳۰ متر در سمت راست شما کاروانسرای شاه عباس میبد قرار دارد. این کاروانسرا همانطور که از نام آن مشخص است، در زمان صفوی ساخته شده و جزو کاروانسراهای بین راهی می‌باشد که به دستور شاه عباس ساخته شد. کاروانسرای میبد در مسیر باستانی ری – کرمان قرار داشته که کارکرد اصلی آن تامین رفاه کاروان‌ها، خدمات سفر و گردشگری، همچنین انجام ارتباطات پستی و مبادلات قدیم بوده است.

وجود سرچشمه کاریز کهن کثنوا را با توجه به نیاز حیاتی کاروانیان به آب، می‌توان عامل اصلی شکل گیری کاروانسرا در این محل دانست. کاروانسرای میبد به سبک معروف چهارایوانی و تماماً با آجر ساخته شده، این بنای ارزشمند در حدود ۵۰ سال پیش تا آستانه ویرانی پیش رفت اما به همت تنی چند از شهروندان میبدی از خطر تخریب در امان ماند.

ساختمان کاروانسرا شامل ساباط، ایوان‌های بیرونی، هشتی ورودی، حیاط مرکزی، حوضخانه و مهتابی و چهار هشتی است. این کاروانسرا صد ایوان و اتاق و اجاق داشته که برای استفاده کاروانیان بوده، همچنین حوضخانه و مهتابی در میانه حیاط وجود دارد که آب قنات در آن جاری است.

در سالن شرقی این مجموعه اکنون موزه زیلو میبد به منظور حفظ گنجینه این صنعت ارزشمند و معرفی هرچه بیشتر زیلو دائر گردیده است. زیلوهایی با قدمت چند صد ساله در این موزه نگهداری می‌شوند، از جمله این آثار می توان به قدیمی‌ترین زیلو جهان اشاره کرد که در سال ۸۰۸ هجری قمری توسط علی بید ابن حاجی میبدی بافته شده. در کنار این موزه چند کارگاه زیلوبافی نیز وجود دارد که این امکان را به بازدید کنندگان می‌دهد تا نحوه بافت زیلو را نیز ببینند.

در بخش دیگری از کاروانسرا موزه سفال یزد تاسیس شده که در آن آثار سفالی با ارزشی از استان یزد و شهر میبد نگهداری می‌شود. قدیمی‌ترین سفالی که در این موزه وجود دارد، کوزه‌ای متعلق به دوران مادها است که در محوطه باستانی میبد پیدا شده. در اصطلاح محلی میبد به تولیدات سفال “کواره” می‌گویند، این سفال با طرح‌های اصیل خورشید خانم و مرغ ماهی شهرت فراوان دارد.

چاپارخانه میبد، بازمانده‌ای از باستان

در غرب کاروانسرای عباسی و در ادامه مسیر شاهراه باستانی ری-کرمان بنای دژ مانند چاپارخانه میبد واقع شده است. این بنا ساختار چاپارخانه‌های قاجاری را دارد اما قدمت آن به پیش از این‌ زمان بر می‌گردد، به طوری که گزنفون تاسیس چاپارخانه را به کوروش بزرگ نسبت داده، به گفته او ” برای تعیین مسافت چاپارخانه‌ها از یکدیگر، تجربه کردند که اسب در روز چقدر می‌تواند راه برود بی اینکه خسته شود و آن را میزان قرار دادند. اگر هم این گفته اغراق باشد، مسلم است که کسی نمی‌تواند به سرعت چاپارها حرکت کند.”

blank

هرودت نیز درباره این چاپارخانه‌‌ها گفته است “در منازل، اسب‌های تندرو تدارک شده. به این ترتیب که چابک سوارها نوشته‌های دولتی را از مراکز تا نزدیک‌ترین چاپارخانه برده، به چاپاری که حاضر است می‌رساند و او فوراً حرکت کرده، آن را به چاپارخانه دوم می‌برد و باز تسلیم چاپاری می‌کند. بدین منوال شب و روز چاپارها در حرکت اند و اوامر مرکز را به ایالات می‌رسانند. راجع به سرعت حرکت چاپارها، مورخ مذکور گوید که نمی‌توان تصور کرد که جنبنده‌ای سریعتر حرکت کند….”

با استناد به این مدارک می‌توان حدس زد که ساخت این چاپارخانه به دوران هخامنشی بر می‌گردد. در ساخت این بنا از مصالح خشت و گل استفاده شده و در قسمت‌هایی مثل سر در و پشت بام از آجر نیز استفاده شده است. چاپارخانه همچنین تزئیناتی دربخش سر در و کنگره بالایی دارد.

پخچال میبد، جاذبه‌ای منحصر به فرد

روبروی کاروانسرا و چاپارخانه میبد، یخچالی بزرگ برای تامین یخ مورد نیاز اهالی وجود دارد. ساختمان بزرگ این یخچال از خشت و گل خام می‌باشد، یخچال از چهار قسمت اصلی حوض یخ بند، دیوارهای سایه انداز، گنبد اصلی و مخزن یخ تشکیل شده است. این بنا مخصوص ساخت و نگهداری یخ بوده و با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه یکی از نشانه‌های تمدن مردم میبد به شمار می‌آید.

 زمستان هرسال، یخ در یخچال به وجود می‌آمده و در فصل گرما تا رسیدن زمستان بعدی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. محوطه یخ بند یخچال، حوضچه گلی به عمق تقریبی نیم متر و مساحت ۸ هزار متر بوده که دیوارهای بلند سایه انداز با ضخامت دو متر و ارتفاع هشت متر آن را پوشش می‌داده. در یخچال میبد و سازه‌های مشابه سه مرحله “یخ سازی”، “یخ داری” و “تحویل یخ” در یک محل صورت می‌گرفته است.

منبع:ایمنا

یک معبد چونان موزه

دوستی می‌گفت که موزه مانند معبد است و بازدیدکننده بسان نیایشگر و اثر موزه ای مانند محراب؛ تعریف تأمل برانگیزی است، چه صحنه باشکوهی آن هنگام که نیایشگران صف می کشند تا به معبد وارد شده و مقابل هر محراب بایستند و نیایش کنند، این یک رویا نیست.

این صحنه در مقابل موزه های کشورهای توسعه یافته بارها و بارها تکرار می شود چرا که مفهوم موزه و علم موزه داری را به خوبی دریافته اند؛ لازم است که ما نیز فاصله خود را با آن ها دریابیم و با علت‌یابی به درمان این درد بپردازیم، دردی که البته در جامعۀ ما همگانی است.

شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) وابسته به سازمان فرهنگی، علمی و تربیتی سازمان ملل متحد یعنی یونسکو،  در تعریف موزه آورده است که «موزه مؤسسه‌ای است دائمی، بدون اهداف مادی، در خدمت جامعه و پیشرفت آن، که در آن به روی همگان گشوده است. هدف موزه‌ها، گردآوری، حفاظت، پژوهش، ارتباط و نمایش میراث ملموس و غیرملموس بشریت و محیط او، به منظور اهداف آموزشی، مطالعه و بهره‌مندی از لذت است» این درحالی است که هنوز هم متاسفانه در جامعۀ ایرانی و در برخی محافل عام و خاص از موزه به عنوان محلی برای نگهداری اشیاء قدیمی یاد می شود و یا موزه را ساختمانی قدیمی می دانند و یا لزوم موزه ای بودن شیء را قدمت می خوانند، اما تعریف موزه در جوامع توسعه یافته با تعریف آن در ایران فاصلۀ بسیار دارد.

در این گزارش به موضوع نوع نگرش به مفهوم موزه با توجه به محتوا و عملکرد موزه ها، از دیدگاه محسن احمدی دبیر کمیته فنی موزه های اصفهان و نایب رئیس انجمن موزه داران ایران، محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور و راحله یوسفیان مدیر موزه هنرهای تزئینی اصفهان پرداخته شده است.

موزه ها غزل های فرهنگی جوامع هستند

محسن احمدی دبیر کمیته فنی موزه های اصفهان با ابراز امیدواری درخصوص اینکه موزه به جایگاه واقعی خود برسد و نقش اساسی و بنیادی خود را اجرا کند، می گوید: جامعه ما به عنوان یک جامعه پرهویت و با اصالتی بسیار دیرینه این پتانسیل را دارد که در آینده ای نزدیک شاهد تولد و رشد موزه های خوب در سطح جامعه ایرانی باشیم.

وی ادامه می دهد: از هر زاویه ای که به موزه ها نگاه شود واقعا زیبا و کارآمد هستند، براساس مصوبه ایکوم موزه ها مکان هایی هستند دائمی و این دائمی بودن نشانگر استواری و پایداری برای یک مقوله فرهنگی است کما اینکه در بسیاری از مقوله های فرهنگی و تاریخی شاید شاهد این پایداری نباشیم. موزه ها محل جمع آوری اشیاء، نگهدرای، محل نمایش و آموزش هستند. موزه ها مولد فرهنگ و هویت یک داستان، موضوع،تاریخ و یک مملکت هستند. پیشینه و اصالت موزه ها در ابتدای امر بر محل نگهداری عزیزترین ساخته های دست بشر در هنرهای نُه‌گانه اشاره می کند و این یعنی اساس موزه بر پایه بهترین ها بوده است که نشانه این است که مقوله موزه در یکی از بالاترین جایگاه های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی یک پیدایش قرار گرفته است.

احمدی تصریح می کند: موزه ها همچون معابد و در واقع در جایگاهی هستند که هنرمندان بعد از ارائه بهترین نمونه های کار خود در آن معابد به الگوبرداری و الهام گیری از آن زیبایی ها و آفریده ها برای ساخت حال و آیندۀ فرهنگ تمدن و زندگی بشر استفاده می کنند و بازهم می بینیم که در این داستان چقدر زیبایی و مفهوم وجود دارد، پس از هر زمان و هر زاویه و از هرجایگاهی که به موزه نگاه می کنیم غیر از زیبایی چیزی نمی بینیم و انسان ذاتا دوستدار و طالب زیبایی است.

نایب رئیس انجمن موزه داران ایران با اشاره به جایگاه امروز موزه ها در جوامع می افزاید: موزه ها تا حد زیادی در جوامع درحال توسعه مانند ایران با جایگاه اصلی خود خیلی فاصله دارند اما خوشبختانه بر این باور هستم که تکنولوژی و دنیای ارتباطات می تواند کمک های بسیار زیادی برای اثبات و به کرسی نشاندن مفهوم موزه ها در کشور ما داشته باشد. البته جایگاه فیزیکی و واقعی و ملموس موزه ها در جای جای شهرها و سرزمین ما خالی است درحالی که محله ها، روستاها و شهرهای ایران از پتانسیل خوبی برای ایجاد انواع موزه ها برخوردار هستند و می توانند نور و روشنایی ها را در جوامع ما ایجاد کرده و جاذب نگاه های برونی از دیگر مکان ها و دیگر فرهنگ ها و دیگر مناطق باشند و سیلی از علاقمندان به تاریخ و هنر و مفهوم را به سمت خود جذب کند.

فرهنگ روح یک جامعه است

احمدی می گوید: امیدوارم به جایی برسیم که برای هر موضوعی یک پایگاه فرهنگی داشته باشیم و برای فرهنگ‌سازی و حفظ گذشته و نگهداری مستندات یک موضوع در یک جایگاه ملموس و واقعی، برنامه داشته باشیم. ما به لحاظ موزه های تاریخ، باستان شناسی و موزه های هنر ، پتانسیل های بسیار زیادی داریم و به عنوان مثال در شهر اصفهان می توانیم بالغ بر ۱۰ موزه تخصصی در حد فرا ملی ایجاد کنیم و در کنار جمع آوری، حفظ، نمایش و مرمت آثار، بالاترین هدفی که ما می توانیم در موزه داشته باشیم بحث آموزش، فرهنگ‌سازی و بحث اثرگذاری در زمینه های مختلف و ارائه راهکار و چشم انداز برای آینده اقتصادی جامعه ایران، آیندۀ فرهنگی، سیاسی، هنری، تاریخی و خیلی از موضوعات دیگر است.

دبیر کمیته فنی موزه های اصفهان با تاکید بر جای خالی موزه های بسیار در اصفهان ازجمله موزه نقاشی و هنرهای صنایع دستی ادامه می دهد: یک جامعه بدون فرهنگ می میرد و جامعه ای که در آن فرهنگ نقشی نداشته باشد و حرکت های فرهنگی و هنری در آن انجام نشود جامعه ای بی روح و ناکارآمد است و فرهنگ، روح یک جامعه است و بالاترین و بهترین جایگاهی که فرهنگ می تواند در آن تعریف، جمع آوری و حفظ شده و زایش ایجاد کند، موزه است.

وی تاکید می کند: ما درخصوص داشته های ملموس و ناملموس فرهنگی خود نیاز به بسترهای ملموس داریم که در دل این بسترها، گذشته خود را حفظ و آینده را تعریف کنیم و با حال خود زندگی کنیم و امیدوارم جایگاه موزه ها در آینده در لایحه های مختلف سیاست‌گذاری ها، بودجه ها و تصمیم گیری ها تعریف شود و وجود و انجام آن ها به افراد تعیین کننده بودجه گوشزد شده و این چالش را ایجاد کنند.

احمدی درخصوص موزه های نسل سوم یا موزه های مفهومی می گوید: خیلی از مفاهیم هستند که امروز در جوامع دچار مشکلات و معضلاتی شده و به فرهنگ‌سازی نیاز دارند و در این خصوص موزه ها می توانند کمک های شایانی داشته باشند. در بسیاری از موارد کارشناسان و سیاست‌گذاران موزه و تئوریسین هایی که با واژۀ موزه آشنا هستند، می توانند بسیاری از این موارد را در جامعه ما حل کنند، از جمله این ایده ها، واژه یا آسیب روبه رشد طلاق در جامعه ما است که ما می توانیم در جامعه، موزه طلاق داشته باشیم و تمام مخاطبانی که به نوعی با این واژه رودر رو هستند را جذب کرده، آسیب شناسی و پیشگیری کنیم و راهکار ارائه کنیم و یا با ایجاد موزه ترافیک بسیاری از مشکلات ترافیک شهرها را کاهش دهیم؛ درواقع موزه ها می توانند مرجع بسیاری از مخاطبان باشند که در بسیاری از مفاهیم دچار مشکلات فکری و روحی هستند.

موزه ها جایگاهی برای آرامش

نایب رئیس انجمن موزه داران ایران می گوید: صنعت اول دنیا در حال و آینده‌ای نزدیک، صنعت گردشگری است و شاخصه اول گردشگری کشور فرانسه که در این امر جایگاه نخست را دارد، موزه لوور است که درصد عظیمی از آثار این موزه متعلق به شرق و بین النهرین است. درواقع موزه ها می توانند غزل های فرهنگی یک جامعه باشند و این همان چیزی است ما پتانسیل آن را داریم اما متاسفانه ما در سیستم تصمیم گیری فرهنگی ازجمله موضوع موزه ها با کسانی مواجه هستیم که در سطح ابتدایی و اولیه اقدام به برگزاری یکسری رفتارهایی می کند که دردی را دوا نمی کند درحالی که امروز به رفتارهای زیرساختی و موج هایی سنگین تر از این رفتارهای اولیه و ابتدایی نیاز داریم.

وی ادامه می دهد: اگر ما داشته های موزه‌ای و مفاهیم موزه ای خود را زیبا عرضه کنیم و زبان و بیان ما شیوا باشد مطمئنا با تقاضاهای زیادی مواجه خواهیم شد. طرف سخن ما جامعه است، مردمی که در دنیای امروز چالش های بسیار عمیق فرهنگی دارند، مردمی که از تکنولوژی و صنعت سرسام گرفته و گریزان از زندگی امروزی هستند و به جایگاهی برای آرامش نیاز دارند و کجا بهتر از موزه ها و گالری هایی که موسیقی و خط و نقاشی و هنرهای چندگانه در آنجا ارائه می شود، کجا بهتر از گالری هایی که مفاهیم اساسی جامعه کالبدشکافی و آسیب شناسی شده و جلوه های زیبای این مفاهیم به جامعه عرضه می شود.

احمدی تاکید کرد: کارشناسانی که نگاه عمیق تری دارند باید برنامه ای در این خصوص تعریف کنند و اهداف عالی در کوتاه مدت و دراز مدت و زیرساخت ها را ایجاد کنند چرا که ما میلیون ها شیء و میلیون ها هنرمند عاشق و مجموعه دار و دوستدار هنر داریم، درحالی که متاسفانه نقشۀ راه نداریم و این نبود نقشۀ راه به این دلیل است که علم موزه در کشور ما عقب و غریب افتاده است. باید از نگاه های سطحی نسبت به واژۀ موزه پرهیز کنند و به صورت چشم اندازهای روشن و عمیق نسبت به این داستان نگریست.

عینک تعاریف نادرست درباره موزه را بردارید

محمدرضا کارگر مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور می گوید: براساس تعاریفی که وجود دارد موزه یک مکان آموزشی است که مربوط به انسان است و آثار مربوط به انسان و موارد پیرامون انسان را به نمایش می گذارد و شرایطی را فراهم می کند که این آثار در آنجا حفاظت و معرفی شده و تلاش می شود تا آگاهی مخاطبان را نسبت به موضوعات مختلف افزایش دهد.

وی می افزاید: امروزه آنقدر موزه ها متنوع شده اند که حتی یک شهر هم می تواند موزه باشد، یک فضا که ساختمان هم ندارد یعنی مکانی که بدون سقف است نیز می تواند موزه باشد، حتی مکانی که یک اتفاق در دوره ای از تاریخ در آن رخ داده و هیچ اثری هم از آن به یادگار نمانده، تنها به صرف اینکه این مکان یادآور آن اتفاق است نیز می تواند یک موزه تلقی شود و یا می توان تمهیداتی را فراهم کرد که آن مکان به موزه تبدیل شود؛ بنابراین امروزه موزه ها بسیار گسترده هستند و برخلاف اینکه برخی می گویند موزه حتما باید مکان قدیمی باشد و شیئی قدیمی را درخود جای دهد، باید گفت که امروزه موزه ها بسیار مدرن هستند.

با دیدن موزه به درک و شهود می رسیم

کارگر تصریح می کند: گاهی یک ساختمان قدیمی به موزه تبدیل شده و تلاش می شود تا ضمن حفظ ساختار آن از امکانات مدرن نیز استفاده کنیم، اما گاهی موزه هایی از نو ساخته شده و جزو بناهای فاخر در جامعه به شمار می روند. ازطرفی امروزه تلاش می شود که موزه های سبز ایجاد شوند یعنی در بحث محیط زیست و صدها موضوع دیگر کاملا پیشرو باشند تا الگویی برای دیگران تلقی شوند، بنابراین موزه ها نقش مهمی را در ساختار ذهنی افراد یک جامعه دارند و همیشه نگاه به موزه ها نگاهی علمی بوده است.

مدیرکل امور موزه ها و اموال منقول فرهنگی‌تاریخی سازمان میراث‌ فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با بیان اینکه موزه ها کاملا در موضوع خود تنوع دارند و هر موضوعی می تواند موضوع یک موزه باشد، می گوید: حتی یک روستا با تمام جمعیتی که در آن زندگی می کند، یک موزه را تشکیل می دهد. موزه ها تلاش می کنند تا مکانی شاد بوده و آموزش در آن ها با احساس لذت همراه باشد؛ بنابراین باید این آگاهی را در برخی ایجاد کرد تا عینک تعاریف نادرست درباره موزه را بردارند و سپس به موزه نگاه کنند.

وی ادامه می دهد: موزه ها با چیدمان علمی از یک موضوع و باتوجه به نیاز مخاطب شرایطی را ایجاد می کنند که شما با دیدن و مشاهده آثار آن ها به درک و شهود برسید و همانطور با موضوعاتی مثل بروشور، کاتالوگ، سخنرانی، برگزاری جشنواره و پخش فیلم مستند، نوشته های دیواری، عکس، تصویر و راهنمایی هایی که صورت می گیرد زمینه را برای افزایش آگاهی یک فرد فراهم می کند.

راه مقابله با تعاریف کلیشه ای، فعالیت موزه است

راحله یوسفیان مدیر موزه هنرهای تزئینی اصفهان با بیان اینکه اولین تعریف برای موزه این بوده که موزه مکانی برای نگهداری اشیای قدیمی است، می گوید: در سال های گذشته با تغییر محتوا و ماهیت موزه و سوق یافتن آن ها به سمت تخصصی تر شدن موجب شده که حتی موضوع  موزه های مجازی نیز مطرح شود و به این ترتیب بسیاری از تعاریف درخصوص موزه تغییر کرده است و موزه ها از بحث صرف نمایش اشیاء خارج شده اند.

وی می افزاید: ما در موزه هنرهای تزئینی اصفهان و برای جذب دوباره بازدیدکننده سعی کردیم رویدادهایی مرتبط با ماهیت موزه هنرهای تزئینی برگزار کنیم. به عنوان مثال موضوع اصلی این موزه صنایع دستی است و ما سعی داشته ایم که با احیای صنایع دستی و یا برگزاری نمایشگاه ادواری درباره صنایع  دستی با حضور هنرمندان و برگزاری رویدادهای مرتبط با آنها بازدیدکننده را دوباره به موزه هنرهای تزئینی اصفهان دعوت کنیم.

یوسفیان تصریح می کند: یکی دیگر از موضوعات مهمی که در موزه هنرهای تزئینی اصفهان دنبال کرده ایم تقویت بحث آموزشی موزه است، درواقع یکی از فضاهای جانبی یک موزه درحالت استاندارد به آموزش و پژوهش اختصاص دارد و اگرچه این فضا در موزه هنرهای تزئینی به لحاظ فیزیکی وجود ندارد، اما سعی کردیم در عمل بحث آموزش را جدی تر بگیریم و از دانشجویان دعوت کردیم تا برای پژوهش و انجام پروژه ها و پایان نامه ها و ارائه مقالات خود به این موزه بیایند؛ ضمن اینکه بیشتر مبنای فعالیت خود را برای کودکان قرار داده ایم و با برگزاری کارگاه های خلاق و یا کارگاه هایی برای علاقمندان به صنایع دستی سعی کردیم موزه را پویاتر کنیم.

موزه مأمن و پاتوق فرهنگی است

مدیر موزه هنرهای تزئینی اصفهان یکی از راه‌های مقابله با تعاریف نادرست و کلیشه ای درخصوص موزه را خودِ موزه می داند و ادامه می دهد: موزه باید فعال باشد و از حالت کلیشه ای بودن خارج شده و سعی کند مردمی تر باشد یعنی به نیازهای جامعه نگاه کند و سعی کند با توجه به آن،  اهداف بلندمدت خود را بنویسد و درنظر بگیرد که از حالت صرف نمایش بیرون آمده و به یک پاتوق فرهنگی تبدیل شود تا دانشجویان با فراق بال به موزه آمده و بتوانند کارهای تحقیقاتی خود را انجام دهند.

وی می گوید: موزه باید برای هنرمندان هم یک مأمن باش؛ ضمن اینکه در برخی شهرستان ها سعی شده از برند آن شهرستان در قالب یک موزه تخصصی استفاده شود مثل بحث برنج و شالیکاری در لنجان که از این فرصت برای تاسیس موزه برنج استفاده کرده اند و یا در فریدن به دلیل شهرت کشاورزی موزه کشاورزی تاسیس شده است؛ درواقع موزه ها از حالت کلیشه ای بودن فاصله گرفته و به سمت تخصصی شدن درحال پیش رفتن هستند. حتی موضوع موزه مجازی هم مطرح است و باتوجه به اینکه امکان نمایش آثار بسیاری از مجموعه دارها و حتی موزه ها در فضایی ملموس وجود ندارد، تاسیس موزه های مجازی مطرح شده و به این ترتیب اطلاعاتی که به دلیل کمبود فضای فیزیکی به سختی در دنیای واقعی به مخاطب تزریق می شود، در فضای مجازی به راحتی به مخاطب منتقل می شود، ازطرفی به دلیل رشد سریع تکنولوژی و کمبود وقت به راحتی می توان با چند کلیک از موزه های مجازی بازدید کرد.

منبع:ایمنا

جاذبه‌های گردشگری ایرانشهر

ایرانشهر یکی از شهرهای پرجمعیت استان سیستان و بلوچستان است و در مرکز بلوچستان قرار دارد. پره و پهره از دیگر نام‌هایی است که در تاریخ به ایرانشهر اطلاق شده‌است.

قلعه ناصری

از جاذبه‌های دیدنی و طبیعی ایرانشهر در سیستان و بلوچستان می‌توان به دشت سمسور در ۴۵ کیلومتری بزمان اشاره کرد. دلیل نامگذاری سمسور روی این دشت، وجود دو کوه تخت به نام‌های محلی «سم» و سرخ بودن سنگ‌های این کوه‌ها بوده است، زیرا در زبان بلوچی به سرخ سور گفته می‌شود.

همچنین شواهد حاکی ازآن است که حدود ۸۰ هزار سال قبل شهاب سنگی به منطقه دشت سمسور ایرانشهر برخورد کرده است.

گذر حیواناتی مانند کل، بز، قوچ و میش از این منطقه و وجود حیات وحشی مانند کبک، تیهو و  باقرقره در کنار پوشش گیاهی منطقه شامل نیزار، تاغ، ترات، گز، اسکنبیل، سرخاب، قیچ و استبرق می‌تواند دشت سمسور را به یکی از مهم‌ترین مناطق گردشگری در استان مطرح کند.  از این دشت رودخانه‌ای زیبا و پرآب به نام رودخانه سمسور هم می‌گذرد که رودخانه‌ای دائمی است. حاشیه مسیر رودخانه پوشیده از گیاهان نی و گز است که زیبایی خاصی به آن بخشیده است.

چشمه کتوکان

چشمه آب معدنی کتوکان یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری ایرانشهر است.  این چشمه در شمال روستای کتوکان قرار دارد. این روستا تا ایرانشهر۲۷ کیلومتر فاصله دارد. آب چشمه از میان سنگ‌های آهکی قرمزرنگی از زمین خارج می‌شود. املاح آب این چشمه نیز زیاد و  درجه حرارت آب چشمه ۲۹ درجه سانتی‌گراد است.

بازار ایرانشهر

از مهم‌ترین جاذبه‌های توریستی ایرانشهر که برای گردشگران جذابیت دارد، بازار روز این شهر است. در این بازار همه نوع کالایی به ویژه پارچه‌های زیبا با قیمت مناسب به خریداران عرضه می‌شود. این بازار برای کسانی که به سوزن‌دوزی‌های سیستان و بلوچستان علاقه‌مند هستند می‌تواند بهترین مقصد باشد.

آبشار پورا

آبشار پورا یا اسفند در مسیر رودخانه اسفند در بالادست روستایی با همین نام قرار دارد. پورا به معنی پرآب است  و این آبشار هم در تمام طول سال آب دارد که اهالی از آن برای کشاورزی استفاده می‌کنند.

قلعه ناصری

قلعه ناصری ایرانشهر پس از قلعه بمپور بزرگ‌ترین و مهم‌ترین قلعه خشت و گلی در سیستان و بلوچستان محسوب می‌شود. این بنای تاریخی با مساحت ۷ هزار و ۵۰۰ متر مربع شامل بخش‌های مختلف مانند چهارحیاط مجزا و بیش از ۱۵۰ اتاق، حوض‌خانه، انبار، اصطبل، حمام، سربازخانه و منطقه حاکم نشین بود.

طبق اسناد موجود ناصر الدوله فرمانفرما که در سال ۱۲۵۸ هـ. ق حـاکم کـرمان و بلوچستان بود، پیشنهـاد ساخت این قلعه را در ایرانشهر به ناصرالدین شاه قاجار داد که سرانجام در سال ‌ ۱۲۶۴هجری شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار توسط استاد «حسین معمارباشی کرمانی» ساخته شد. کار ساخت این قلعه ۷ سال طول کشید و به نام قلعه ناصری یا ناصریه مشهور شد. قلعه ناصری در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

روستای آبادان

اگر به روستاگردی علاقه دارید می‌توانید به روستای آبادان از توابع بخش مرکزی شهرستان ایرانشهر هم سری بزنید. قدمت روستای آبادان به دوره قاجاریه برمی‌گردد، سوزن‌دوزی زنان و دختران روستایی و بافت و تولید انواع گلیم و حصیر در این روستا دیدنی است. چشم‌اندازهای طبیعی زیبا درکنار نخلستان‌ها و باغ‌های میوه در این روستا، گشت و گذار را برای گردشگران خوشایند کرده است.

منبع:همشهری

نگاهی به جاذبه‌های گردشگری بمپور

بمپور یکی از شهرهای استان سیستان و بلوچستان است و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران به‌شمار می‌رود.

باغ خالصه بمپور

ریشه نامگذاری این منطقه به بمپور را در برخی از افسانه‌های محلی مربوط به بهمن (پسر اسفندیار) می‌دانند که اول بهمن‌پور بوده و به مرور زمان به بمپور تبدیل شده است.

طبق منابع تاریخی پیدایش این شهر در سیستان و بلوچستان به زمان ساسانیان، اشکانیان و مادها برمی‌گردد. گواه این موضوع نیز کشف محوطه باستانی در اطراف بمپور با وسعت ۱۵۰ هکتار است و طبق کاوش‌ها آثار به دست‌آمده در آن با تمدن‌های شهرسوخته و جیرفت هم‌خوانی دارد. همچنین سفال‌های به دست آمده در بمپور به ۲هزار و۷۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد.

بمپور آب و هوای گرم و مرطوب دارد. در تابستان میانگین دمای آن از ۴۰ درجه سانتی‌گراد هم بیشتر است. بنابراین برای سفر به این شهر، پاییز و زمستان گزینه‌های مناسب‌تری هستند.

قلعه بمپور

قلعه بمپور از نقاط دیدنی این شهر است. این قلعه نیز مربوط به دوره ساسانیان است که در سال ۱۳۴۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده. این قلعه در یک کیلومتری شمال شهر روی تپه‌ای با ارتفاع ۸۰ متر قرار دارد.  قلعه بمپور مدتی طولانی مرکز حکومت کرمان و بلوچستان بوده است.

این قلعه به صورت دو تکه ساخته شده که این دو بخش به لحاظ ارتفاع با هم یکسان نیستند؛ صحن پایین در ورودی دیواره شرقی قلعه قرار گرفته و چند برج نیز آن را احاطه کرده است. همچنین مصالح به کار رفته در قلعه خشت و گل است.

باغ خالصه

از دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهر می‌توان به باغ خالصه اشاره کرد. باغ خالصه مربوط به دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است که در ۱۶ آبان ۱۳۷۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

این باغ و ساختمان‌های داخلی آن در خیابان بخشداری و در جنوب‌شرقی قلعه بمپور قرار گرفته‌است. این باغ تاریخی برای حاکمان در دوره‌های مختلف اهمیت بسیاری داشته است. بیشترین اهمیت باغ خالصه به اواخر قاجاریه و اوایل دوره پهلوی برمی‌گردد، زیرا ساختمانی تقریبا عظیم در قسمت حاشیه غربی باغ قرار داشت که تمامی غلات و باج و خراجی که از مردم منطقه گرفته می‌شد، در انبارهای این ساختمان به مساحت حدود ۱۰۰۰ متر مربع ذخیره می‌شد.

این باغ زیبا با توجه به قدیمی بودن دارای سیستم آبیاری به شیوه جدول‌کشی بوده که دورتا دور باغ در حال حاضر موجود است. ارتباط تمام شبکه‌ها به مرکز که به یک حوض به قطر ۹ متر ختم می‌شوند و درختکاری در کنار این شبکه‌ها، با درختانی مانند نخل، گز و سدر، زیبایی خاصی به باغ داده‌ است.

رودخانه بمپور

همچنین طبیعت‌دوستان هم اگر گذرشان به بمپور خورد می‌توانند از رودخانه بمپور لذات ببرند. این رودخانه بزرگ و پرآب در انتهای مسیر خود به دریاچه فصلی جازموریان می‌ریزد.

منبع:همشهری

ساز تفریح زمستانی در یزد کوک شد

 بارش برف برای مردم بسیاری از مناطق کشور پدیده‌ای طبیعی است اما برای مردم خطه کویری یزد، بارش برف همواره نشاطی وصف‌ناپذیر داشته و اسباب تفریحات زمستانی را فراهم کرده است.

یزد یک استان کویری در مرکز کشور است که برخورداری چندانی از نعمت برف و باران ندارد و در طول فصل زمستان، تنها چند روز شاهد بارش برف آن هم در ارتفاعات است.

در شهر یزد معمولاً بارش برف و باران بسیار محدود است به نحوی که امسال در مرکز استان، مردم یک یا دو مرتبه شاهد بارش باران و یک بار نیز شاهد بارش برف بوده‌اند بنابراین برف، همواره برای مردم این دیار جذاب است.

برف در شهر یزد معمولاً روی زمین ماندگار نیست و به سرعت آب می‌شود اما اگر با تغییر شرایط جوی، چند سانتیمتری برف روی زمین بنشیند، یزدی‌ها از همان برای رقم زدن یک روز خاطره انگیز استفاده می‌کنند و در پارک‌ها و پیاده‌روها و حیاط خانه‌ها، شور و هیجان برف بازی به چشم می‌خورد.

یکی از تفریحات زمستانه یزدی‌ها، حضور در ارتفاعات و مناطق برفگیر است و به محض بارش برف در شیرکوه، جمعیت قابل توجهی به مناطق ییلاقی سفر می‌کنند تا از بارش برف لذت ببرند.

blank

پیست سخوید که در ارتفاعات شیرکوه قرار گرفته، یکی از مناطقی است که کمتر کسی از اهالی یزد است که به آنجا سفر نکرده باشد.

پیستی با امکانات بسیار محدود که در سال‌های گذشته البته خطراتی را نیز برای مردم به همراه داشت اما جوانان یزدی از همین فضا هم به خوبی برای یک تفریح سالم و ساختن یک روز خاطره انگیز استفاده می‌کنند.

این پیست که شاید فقط در عنوان «پیست» وجه اشتراکی با پیست‌های معروف نظیر دیزین و توچال و… دارد و هیچ تشابهی با این پیست‌ها به لحاظ وسعت و ارتفاع و… ندارد اما جوانان یزدی از همین فضا هم به خوبی بهره و لذت می‌برند.

پیست سخوید گرچه اغلب در روزهای آخر هفته شلوغ است و مردم از همه نقاط استان به این منطقه سفر می‌کنند اما با بارش‌های دو سه شب اخیر، در ایام وسط هفته و روزهای غیرتعطیل نیز مورد استقبال مردم به ویژه جوانان قرار گرفته است.

از چه مسیری به سخوید برسیم؟

سفیدپوش شدن این کوه‌ها از اغلب مناطق شهری قابل مشاهده است بنابراین مردم روزهای تعطیل که میزان بارش در ارتفاعات خوب بوده، راهی «سخوید» می‌شوند.

«سخوید»، یکی از دهستان‌های شهرستان تفت است که در فاصله ۸۰ کیلومتری از مرکز استان یزد قرار گرفته و کسانی که قصد دارند یک روز به یاد ماندنی در این منطقه را سپری کنند، باید از یزد به سمت شهرستان تفت حرکت کنند و پس از عبور از روستای اسلامیه و سانیچ به گردنه‌ای برفگیر با شیب زیاد برسند.

زمستانی

بر فراز این گردنه و در سمت راست جاده در دامنه کوه، کم‌ارتفاع‌ترین کوه به یک پیست اسکی تبدیل شده و در آن ساز تفریحات زمستانی کوک است.

شاید این‌طور به نظر برسد که اسکی‌بازان حرفه‌ای به این پیست سفر می‌کنند تا ورزش زمستانی مفرحی داشته باشند اما اینگونه نیست و سایر مردم هم از وسایل مختلف حتی تیوپ برای تفریح و خوشگذرانی استفاده می‌کنند.

در میان جمعیتی که معمولاً به پیست سخوید سفر می‌کنند، همه قشری وجود دارد و حتی افرادی با لباس روحانیت نیز در میان مردم مشاهده می‌شوند.

بهبود امکانات پیست سخوید به همت اهالی منطقه نسبت به گذشته

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در مورد گردشگری زمستانی در یزد به ویژه پیست سخوید به خبرنگار مهر گفت: امکانات پیست سخوید به همت اهالی منطقه نسبت به گذشته بهتر شده اما هنوز نیازمند امکاناتی است که مردم بتوانند اوقات بهتری را در این منطقه سپری کنند.

مصطفی فاطمی عنوان کرد: این پیست هنوز به نسبت تعداد گردشگرانی که به منطقه مراجعه می‌کنند، امکانات کافی و مناسب ندارد اما چند سالی است که به همت اهالی سخوید، خدماتی به مردم ارائه می‌شود.

پیست سخوید با استانداردها فاصله دارد

وی بیان کرد: این پیست با استانداردهای تعریف شده فاصله دارد اما برای گذراندن یک روز برفی زمستانی مناسب است و البته لازم است با همکاری دستگاه‌های مختلف و به منظور حفظ سلامت مردم، استانداردهای اولیه در نظر گرفته شود.

زمستانی

فاطمی خاطرنشان کرد: طی یکی دو سال اخیر، برنامه ریزی‌هایی برای این پیست انجام شد که بخشی از آن با همکاری فرمانداری تفت اجرایی شد اما با توجه به اینکه مردم یزد نسبت به استفاده از این تفرجگاه علاقه نشان می‌دهند، باید شرایط بهتری برای این پیست در نظر گرفته شود.

مردم سخوید و حتی مردم برخی نواحی دیگر استان یزد از آنجا که می‌دانند در سرمای زمستان و در برف، خوراکی‌های داغ می‌چسبد، انواع این خوراکی‌ها از چای، نسکافه، قهوه و شیر داغ تا آش شولی و رشته و شلغم و لبو را به مردم عرضه می‌کنند.

ایجاد بازارچه‌های کوچک محلی برای رفاه حال گردشگران

در برخی مواقع، بازارچه‌های کوچک زمستانی نیز در سخوید به راه می‌افتد که مسافران می‌توانند برخی مایحتاج خود را از آن تهیه کنند.

یکی دیگر از نیازهای اصلی این پیست به ویژه در روزهای شلوغ، استقرار نیروی انتظامی برای حفظ امنیت منطقه است که فرمانداری تفت در این زمینه قول‌هایی داد اما هماهنگی‌های بیشتری برای استقرار نیروی انتظامی در این منطقه لازم است.

با وجود امکانات کم و محدود در پیست سخوید که در دل روستایی تاریخی با قدمت ۱۵۰۰ سال قرار گرفته، چشیدن طعم لذت تفریحات زمستانی و برف بازی در کنار یک کاسه شولی داغ یزدی خالی از لطف نیست.

منبع:خبرگزاری مهر

افزایش ۲ برابری سهم وزارت میراث فرهنگ از عوارض خروج از کشور

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی وضعیت بخش میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در لایحه بودجه سال ۹۹ کل کشور را بررسی کرد؛ این مرکز افزایش ۲ برابری سهم وزارتخانه از عوارض خروج از کشور نسبت به سال قبل را از نکات مثبت لایحه دانست.

دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ این مرکز، روز دوشنبه در گزارشی بودجه بخش میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی کشور را بررسی کرد.

طبق این گزارش، ‌در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ مجموع اعتبارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (کد ۱۱۳۷۰۰)، ۱۲٫۷۲۸٫۷۱۸ میلیون ریال است که ۱۰/۳۹ درصد (حدود ۱۰ درصد) نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۸ افزایش داشته است.

بر اساس این گزارش،  ۴۰ درصد اعتبارات وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هزینه‌ای و ۶۰ درصد آن اعتبارات تملک سرمایه‌ای است. مجموع اعتبارات هزینه‌ای ۵٫۱۲۴٫۶۶۲ میلیون ریال است که نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۸، معادل ۱۶/۱ درصد رشد داشته و مجموع اعتبارات تملک سرمایه‌ای وزارتخانه در لایحه برابر ۷٫۶۰۴٫۰۵۶ میلیون ریال است که نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۸ معادل ۶/۷ درصد رشد نشان می‌دهد.

براساس مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سه برنامه تأمین، ‌حفاظت، ‌مرمت و معرفی میراث منقول، ‌ناملموس، ‌طبیعی و فرهنگی (۲۳ % اعتبارات)،  جذب گردشگران ورودی (۱۷ % اعتبارات) و گسترش خدمات موزه‌ای (۱۴ % اعتبارات) مهمترین برنامه‌های وزارتخانه هستند.
این مرکز افزایش دو برابری سهم وزارتخانه از عوارض خروج از کشور نسبت به قانون بودجه سال ۱۳۹۸ (از ۴۰۰٫۰۰۰ ریال به ۸۰۰٫۰۰۰ ریال) را از نکات مثبت لایحه ارزیابی کرده و پیش‌بینی کرد از این محل حدود ۲۸۰ میلیارد تومان به وزارتخانه تعلق بگیرد.

بر اساس گزارش دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ این مرکز، مجموع لایحه پیشنهادی نمی‌تواند متناسب انتظارات مطرح در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه، قوانین بالادستی و قانون برنامه ششم (به‌ویژه مواد (۲)، (۹۷)، (۹۸)، (۹۹) و (۱۰۰)) را درخصوص استفاده از ظرفیت‌های این حوزه پوشش دهد اگر چه سعی شده است تا به تمامی موارد اشاره شود و از ردیف معین برخوردار شوند. با این حال اعتبارات پیش‌بینی شده برای فعالیت‌های تعریف شده ذیل برنامه‌های وزارتخانه نمی‌تواند به تحقق اهداف قانونگذار بینجامد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: بررسی لایحه‌ سال ۱۳۹۹ در موضوع پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری نشان می‌دهد که حدود ۵۰ درصد از بودجه این پژوهشگاه که ‌باید زمینه تقویت بنیه علمی برنامه‌ها و سیاست‌های گردشگری و میراث فرهنگی را فراهم آورد، ‌به موضوع اکتشاف و باستان‌شناسی تاریخی اختصاص می‌یابد که نوعی موازی‌کاری با حوزه معاونت میراث فرهنگی وزارتخانه تلقی می‌شود و با وظایف تعیین شده پژوهشگاه در اساسنامه مغایرت دارد.

طبق گزارش دفتر مطالعات آموزش و فرهنگ مرکز پژوهش‌های مجلس،  نکته قابل توجه در مورد برنامه جذب گردشگران ورودی این است که با توجه به هدف کمی ۸ میلیون گردشگر ورودی در لایحه سال ۱۳۹۹ اعتبار پیش‌بینی شده برای جذب هر گردشگر در حدود ۱۰ هزار تومان (یا به‌عبارتی کمتر از یک دلار است) که این هزینه شامل همه فعالیت‌های تعریف شده برای جذب گردشگران ورودی است و با میانگین هزینه‌کرد کشورهای رقیب خصوصاً‌ در حوزه بازاریابی برای جذب گردشگر بسیار فاصله دارد.

بر اساس این گزارش درخصوص گردشگری داخلی نیز با توجه به هدف کمی ۷۵ میلیون نفر برای گردشگران داخلی در لایحه سال ۱۳۹۹ اعتبار اختصاصی برای هر گردشگر در حدود ۵ هزار تومان است که این هزینه شامل همه فعالیت‌های تعریف شده برای توسعه گردشگری داخلی است. با وجود اینکه توسعه گردشگری داخلی اساس و پایه توسعه صنعت گردشگری در کشور است اعتبار این بخش کمتر از نصف مبلغ پیشنهادی برای جذب گردشگران ورودی است که به‌نظر می‌رسد توسعه گردشگری داخلی باید از جایگاه و اهمیت بیشتری در لایحه و برنامه‌های پیشنهادی وزارتخانه متبوع برخوردار باشد.

این گزارش افزود: ضروری است که با توجه به تحریم‌های اقتصادی علیه ملت ایران و فشار اقتصادی بر خانوار ایرانی تمهیدات بهتری (مانند طراحی بسته‌های سفر ارزان و آسان) برای توسعه گردشگری داخلی به‌عنوان رکن اصلی توسعه پایدار گردشگری کشور در نظر گرفته شود.

منبع:تسنیم