یکی از کتیبه های سه گانه قاجار در تنگه واشی قرار گرفته است. در چشمه علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز، دو کتیبه دیگر این مجموعه قرار دارند. هر سه این کتیبه به دستور مستقیم فتحعلی شاه قاجار حکاکی و در مکان های ذکر شده قرار دارند.آبشار ساواشی یا به عبارتی تنگه واشی، یکی از مکان های دیدنی بسیار زیبا و جذابی است که بازدید از آن به همه توصیه می شود. این جاذبه گردشگری از معدود جاذبه های فیروزکوه است که در ۱۷ کیلومتری آن قرار گرفته است.
در زبان گیلکی، واش به چمن گفته می شود. در فصل تابستان و همراه با گرمای هوا، آبشار ساواشی میزبان گردشگران زیادی است تنها با یک پیاده روی سه کیلومتری در دل کوه و درون رود، آبشار زیبا و جذاب ۱۵ متری واش نمایان می شود.
برای راحتی و سهولت گردشگران، در نزدیکی آبشار ساواشی، رستوران ها و تفرجگاه هایی تعبیه شده است. همه ساله تورهای بسیار زیادی به سمت این تنگه حرکت می کنند. تنگه واشی به دلیل طبیعت خاص و سرسبزی که دارد، مورد توجه بسیاری از گردشگران است.
مسیر پیاده روی از ابتدای تنگه اول در سه بخش خلاصه می شود:
بخش اول: از ابتدای تنگه واشی حرکت کنید. در کل این مسیر، تا زانو در آب هستید. بعد از طی مسافتی حدود ۲۵۰ متر، به دشت ساواشی می رسید و می توانید با خیال راحت، استراحت کرده و خودتان را برای ادامه این ماجراجویی زیبا آمده کنید.
بخش دوم: بعد از یک استراحت کوتاه، دوباره به حرکت خود ادامه دهید. بعد از ۱۷۰۰ متر پیاده روی در دشت ساواشی، به تنگه دوم می رسید.
بخش سوم: از ابتدا تنگه دوم تا رسیدن به آبشار ساواشی، باید مسافتی حدود ۸۰۰ متر را پیاده روی کنید اما رسیدن به آبشار و دیدن آن، تمامی این سختی ها را از بین خواهد برد.
پیاده روی و ماجراجویی در دل ساواشی تنها به خاطر منظره های خیره کننده و گیرا آن نیست؛ بلکه این تنگه دارای آثار تاریخی بوده که این مکان را به یک اثر تاریخی تبدیل می کند.
کتیبه های دوره قاجار در تنگه واشی
یکی از کتیبه های سه گانه قاجار در تنگه واشی قرار گرفته است. در چشمه علی شهر ری و تونل وانا در جاده هراز، دو کتیبه دیگر این مجموعه قرار دارند. هر سه این کتیبه به دستور مستقیم فتحعلی شاه قاجار حکاکی و در مکان های ذکر شده قرار دارند. فتحعلی شاه قاجار قبل از رسیدن به پادشاهی، در شیراز ساکن بود و با مشاهده نقوش برجسته آن دیار، سه نفر به نام‌های نقاش باشی، حجارباشی و معمار باشی را مسئول ساخت این سه کتبیه در تهران کرد.
کتیبه ای که در تنگه ساواشی قرار گرفته، دارای ابعادی نزدیک به شش تا هفت متر است که در دور تا دور حاشیه آن، وقایع زمان فتحعلی شاه حک شده است. زیباترین نقش برجسته این کتیبه‌ها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در حاشیه آن می‌توان پسران فتحعلی شاه، عباس میرزا، علی نقی میرزا و علی قلی میرزا، همچنین نوادگانش را در حال شکار دید. این اثر از نظر هنری، یکی از بهترین و زیباترین هنرها و سنت های ایران را به تصویر کشیده است. عمر این کتیبه نزدیک به ۱۸۵ سال است و به گونه ای حک شده که در طول این زمان، هیچ پدیده یا حوادث طبیعی اعم از باد و طوفان و آب نتوانسته بر آن تأثیر بگذارد. باورش سخت است اما صنعت گردشگری توانسته به آن آسیب بزند!
اگر قصد سفر به تنگه واشی و دیدن آبشار ساواشی را دارید، از آوردن وسایل لازم جهت پیاده روی در آب غافل نشوید تا طعم لذت بخش این سفر برای شما تلخ نگردد. این وسایل در تمام طول سفر به شما کمک می کنند نداشتن این وسایل نه تنها در سفر شما را با دردسرهایی رو به رو می کند بلکه پس از سفر نیز عواقبی مثل: سرماخوردگی و بدن درد را به دنبال دارد.
وسایل لازم برای سفر به تنگه واشی
• لباس مناسب
فراموش نکنید که برای رسیدن به آبشار بدون استثنا باید از درون آب عبور کنید و راه دیگری ندارد. شما می توانید با بالا زدن شلوارتان یا پوشیدن یک شلوارک بلند، گذر از این مسیر را برای خود راحت تر کنید. حتی با رعایت موارد ذکر شده، باز هم خیس می شوید و این امر اجتناب ناپذیر است. اما این خیس شدن به راحتی با گرما آفتاب، خشک خواهد شد.
• کفش یا دمپایی مناسب
متذکر شدیم که برای عبور از تنگه واشی حتماً باید از درون آب عبور کنید؛ به همین دلیل، اصلاً به پابرهنه بودن حتی فکر هم نکنید؛ زیرا جدا از مسیر خشکی که باید طی کنید، درون آب پر از قلوه سنگ است و پای شما را زخمی می کند. حتی کفشی که لایه نازکی دارد، نپوشید؛ چرا که پس از عبور از قلوه سنگ ها، پایتان از درد تیر می کشد. به همین دلیل، پیشنهاد می شود از کفش های کتانی ساده یا ضخیم استفاده کنید. از این رو کفش کهنه که اگر خیس شود، برای شما اهمیتی ندارد یا اگر خراب شد، می توانید با خیال راحت آن را جایگزین کنید.افرادی هستند در تنگه واشی هستند که دمپایی خاصی را با نام دمپایی تنگه واشی به فروش می رسانند. اگر از دمپایی استفاده می کنید، نوع کش دار آن را تهیه کنید تا هنگام راه رفتن در آب از پایتان جدا نگردد.
• آب آشامیدنی
در تنگه واشی، آب آشامیدنی پیدا نمی کنید. البته در تنگه اول رستورانی هست ک آب آشامیدنی دارد. آب معدنی در رستوران ها نیز یافت می شود ولی توصیه می کنیم که آب آشامیدنی را همراه خود ببرید. شما می توانید همراه خود کلمن نیز ببرید اما حمل آن مقداری سخت است.
• غذا
آبشار ساواشی دارای رستوران و غذاخوری است اما اگر قصد صرفه جویی دارید، بهتر است مقداری غذا سرد نظیر: سالاد الویه و نان همراه خود ببرید و آن را در کوله پشتی خود حمل کنید و به عنوان نهارتان میل کنید.
• کیسه زباله
حتماً از چند عدد کیسه زباله برای جمع آوری و نگهداری زباله هایتان استفاده کنید تا علاوه بر لذت مشاهده آبشار زیبای واشی، لذت جمع آوری زباله از این مکان زیبا را نیز کسب کنید.
• کلاه، عینک افتابی و کرم ضد آفتاب
اگر نمی توانید شدت گرما را تحمل کنید، پس بهتر است از کلاه، عینک و کرم ضد آفتاب استفاده کنید تا پوستتان دچار آفتاب سوختگی نشود. بهتر است موبایل، کیف پول یا هر وسیله دیگری را که خیس شدن آن برایتان مهم است، در جیبتان نگذارید. می توانید با قرار دادن آن ها در کوله، از هز نظر ایمن باشید. تجربه ثابت کرده که ارتفاع آب تا جیب شلوارتان نمی رسد؛ به همین دلیل خیالتان راحت باشد. اما به هر حال این احتمال وجود دارد که پایتان سر خورده و کله پا شوید؛ پس بهتر است همواره کار درست را انجام دهید.
چند نکته برای بعضی افراد که مایلند از طبیعت زیبا تنگه واشی دیدن کنند:
اگر به دنبال آرامش و سکوت هستید، روزهای تعطیل را برای این سفر انتخاب نکنید و برنامه خود را به وسط هفته موکول کنید. اما اگر فردی هستید که به دنبال هیاهو و هیجانید، پس بهتر است روزهای جمعه را برگزینید. ما توصیه می کنیم هیجان را انتخاب کنید؛ چون این تنگه جایی نیست که هیاهو یا هیجان بتواند شما را آزار دهد.
از پوشیدن دمپایی تا حد امکان خودداری کنید؛ چون بیشتر مسیر را پیاده هستید. سنگ های نوک تیز همواره پا را خراش می دهند و قلوه سنگ ها پایتان را کبود می کنند. احتمال لیز خوردن از روی سنگ های لیز، نیز وجود دارد. پوشیدن کفش ورزشی مخصوص برای طی این مسیر به شما توصیه می شود.
کودکان زیر ۷ سال مناسب رفتن به چنین مکانی نیستند؛ پس تا حد امکان نه خود را اذیت کنید و نه کودک را؛ زیرا در طول این مسیر مجبور می شوید کودک خود را در آغوش بگیرید و آنقدر راه بروید تا خسته شوید.
توصیه من این است که خودتان را از دیدن تنگه دوم محروم نکنید و مسیر را تا رسیدن به آبشار ساواشی ادامه دهید. می توانید تا پشت آبشار هم بروید و صحنه های زیبا پشت آن را نیز مشاهده کنید. چون آفتاب به این تنگه ها نمی رسد، آب بسیار سرد است؛ به همین دلیل، بهترین زمان برای سفر در این مسیر، مرداد ماه است.
سوغات آبشار ساواشی
دوغ پنج گیاه یکی از سوغات های معروف روستا ساواشی است. این دوغ محلی حاوی گیاهان معطر نظیر: نعناع، آویشن، پونه صحرایی، کاکوتی و پونه جنگلی است. لواشک ترش و رب آلوچه نیز به عنوان سوغاتی‌های تنگه و آبشار ساواشی شناخته می شوند. در کنار آن، دمپایی های بنددار مخصوص پیاده روی در آب که در ساواشی فروخته می شوند، از دیگر سوغات هایی ست که هر جایی یافت نمی شود. در این تنگه نمی توان از گیاه کمیاب باریچه چشم پوشی کرد که مصارف بسیار مهم دارویی و صنعتی دارد.
