موزه تماشاگه زمان

موزه زمان موزه‌ ای با ساعتهای دیدنی است. صدها ساعت در یک مکان جمع شده‌ اند تا با جذابیتشان شما را از هر چه زمان است بی‌ خبر کنند. بنایی قدیمی و دو طبقه با معماری بی نظیر که عمری حدود ۸۰ سال دارد و عمارتی در داخل باغی با وسعت پنج هکتار که قدمتش به زمان محمد شاه و ناصرالدین شاه بازمی گردد به موزه زمان اختصاص داده شده است.
در داخل بنا اتاقی بسیار با شکوه چشم هر بیننده ای را خیره می کند و به اتاق اصفهانی ها معروف است. به گفته راهنما طرح گچبری این اتاق از تالار موسیقی کاخ عالی قاپوی اصفهان و از سبک دوره صفویه الهام گرفته است.
در این اتاق تابلوی بسیار زیبایی با نام تابلوی آفرینش گچبری شده است. گوشه های سقف نیز مقرنس سه پایه ای با روکش طلا کار شده است.

اگر خواستید دیدگاه اقوام و ملل مختلف نسبت به زمان، تقویم، را بدانید و چگونگی سیر تاریخی ساعت از ابتدا تا کنون را دنبال کنید، حتما سری به این موزه بزنید. ساعتها در اینجا به ساعتهای ابتدایی، ساعتهای مکانیکی وزنه ای و کوکی، ساعتهای قابل حمل (جیبی و مچی) تقسیم شده‌ اند.
طبقه اول ساختمان موزه اختصاص به نمایش ساعتهای مکانیکی وزنه ای و کوکی اعم از طاقچه ای، دیواری و ایستاده دارد. در طبقه اول ساعت شاهینی را می‌ بینید. کنارش ساعتی است که هر نیم ساعت زنگ می زند و دریچه ای دارد که جوجه‌ ای از آن بیرون می آید و زنگ می زند. ساعت آوندی دارد که ساعت با آن کوک می شود. ساعت دیگری هم می‌ توان پیدا کرد که هر نیم ساعت زنگ بزند اما اینبار ساعتی با چرخ دنده‌ های بسیار.
در طبقه دوم مجموعه ای از نفیس ترین ساعت های جیبی و مچی و تقویم و نیز موضوعات مرتبط با زمان در معرض نمایش است. علاوه بر ساعتهای مچی و دیواری، تعدادی از عکسها و ساعتهای موجود هم چنان استثنایی هستند که انسان را شوکه می کنند، ساعت مچی نابینایان، ساعت شیفت نگهبانی و…

موزه زمان
اولین کارت ساعت زنی (کارت پانچ) که مربوط به راه آهن ایران بوده است شاید یکی از جالبترین اشیاء این موزه باشد. این دستگاه حدود ۸۰ سال پیش وارد ایران شده است. از ویژگی های اصلی این ساعت آن است که در اداره برای ثبت ساعت ورود و خروج کارمندان به کار می رفته با قرار دادن کارتی در جای مخصوص و فشار دکمه ای زمان بر روی آن ثبت می‌ شده است.
با نگاهی به ساعتها در می یابید مردم در قدیم به تزئینات و ظاهر ساعت توجه بیشتری داشتند اماشاید جالب باشد بدانید پس از ورود اسلام نمادهای اسلامی نیز وارد تزئینات ساعتها شد. در این موزه ساعتهایی را می‌ بینید با نمادهای اسلامی. در تمام این تزئینات و مینا کاری ها طرحهای اسلیمی کاملا مشهود است. حتی مجسمه و تصویر خانمی که بر روی یکی از ساعتها است، حجاب دارد.
زنگ ساعتها هم در قدیم بیشتر مورد توجه مردم بوده است. در قدیم مردم زنگ‌ های مختلفی را به کار می‌ بردند یکی از این زنگ‌ ها «کوکو» بوده که ساعتش هم به این نام مشهور است و مربوط به قرن ۱۴ میلادی است.
شاید دیدن ساعتی جیبی با قدمت سیصد سال پیش در نخستين موزه زمان سنجي در ايران خالی از لطف نباشد. در قدیم برای ساعتهای جیبی سه در می گذاشتند تا آسیب نبینند. اولین ساعت جیبی در سال ۱۵۰۴ میلادی توسط یک قفل ساز آلمانی اختراع شد. این ساعتها به حدی سبک و کوچک بودند که به راحتی از گردن آویزان می شدند ویا درون جیب جا می گرفتند.

موزه زمان

در ابتدا ساعتهای جیبی جزء کالاهای لوکس گران قیمت بودند. در سـال ۱۶۷۵ میلادی، چارلز دوم پوشیدن جلیقۀ بلند را باب نمود و کم کم پوشیدن این نوع جلیقه بین همگان رواج یافت و ساعتهای مردانه از آن تاریخ به بعد به جای اینکه آویزی باشند و از گردن آویخته شوند، درون جیب جلیقه ها جای گرفتند. در سال ۱۸۶۸ میلادی یک شرکت سوئیسی ساعتی ارزان قیمت را طراحی نمود که افراد عادی استطاعت خرید آن را داشتند.
تا به حال به این موضوع فکر کردید که با شمع ساعت درست کنید! در موزه زمان ساعتی را میتوانید ببینید که با سوختن شمع و پایین آمدن آن گذشت یک ساعت نشان داده می شود. این نوع ساعتها اولین بار حدود ۱۰۰۰ سال پیش مورد استفاده قرار گرفتند که اختراع آن را به پادشاه وقت انگلستان آلفرد کبیر نسبت می دهند. در این ساعت بدنۀ شمع مدرج می شد و با سوختن شمع و کوتاه شدن آن زمان را محاسبه می کردند.
در بخش فضای باز مجموعه، ماکت ساعت های ابتدایی همچون ساعت آفتابی، آبی، شنی، سوختی به نمایش گذاشته شده است. ساعت مچی آفتابی ؟!! و خود شما هم می توانید با ایستادن در مکان مشخص شده، نقش عقربه ساعت آفتابی را بازی کنید، گویی ساعت آفتابی بازی سایه و نور است.

موزه زمان
ساعت آفتابی، شنی، آبی، ساعت قایق اژدها، ساعت شمعی، ساعت روغنی، ساعتهای آبی مکانیکی، ساعت آبی کلیپسیدرا، ساعت آبی پنگان، ساعت های وزنه ای، ساعت های فنری، ساعت‌ های آونگی، ساعت جیبی، ساعت‌ های مچی، ساعت‌ های الکتریکی، ساعت‌ های اتوماتیک، ساعت‌ های کوارتز، ساعت‌ های اتمی از انواع مختلف ساعتهایی هستند که بشر تاکنون اختراع کرده است و شما میتوانید با مراجعه به این موزه با انواع این ساعتها آشنا شوید.

راستی جای ساعت بیگ بن لندن، ساعت میدان شهرداری تبریز و ساعت شمس العماره کاخ گلستان در این مکان خالی است.

مرتبط:

فرش آذربایجانی در «موزه فرش باکو»

آرامش در موزه ملی ایران

تبدیل منزل استاد نفیسی به “خانه موزه”

همه چیز درباره ی شهر گور فیروز آباد

اردشیر ساسانی نام رسمی شهر تازه‌ تاسیس خود را اردشیرخورّه، به معنی فرِ اردشیر نهاد. با این حال در منابع پیش از اسلام این شهر به گور (Gōr) نیز معروف بوده که پس از اسلام، عربان آن را جور تلفظ می‌ کردند. مورخان قدیم این واژه را دشت، پشته یا گودال معنی کرده ‌اند.

بنا به روایتی سابقه تاريخي اين شهر به زمان هخامنشيان باز مي گردد. اسكندر مقدوني كه از مقاومت مردم اين شهر به ستوه آمده بود دستور داد با بستن سد شهر را به زير آب ببرند.

اردشير بابكان فرزند بابك نوه ساسان موبد معبد آناهيتا، پس از پيروزي براردوان پنجم سلسله ساسانيان را بنيانگذاري كرد و شهر گور را مقرحكومت خويش قرار داد. برخی مورخان معتقدند پایه این شهر به دوره اشكانيان بر مي گردد چرا كه ساختن شهر دايره اي شكل مختص پارتيان بوده است. اردشير پس از پيروزي بر اردوان اين شهر را احیا کرد.

در زمان ساسانيان شهر گور به دليل داشتن بزرگترين كتابخانه مشرق زمين و وجود كتب گرانبها و كمياب به دارالعلم مشهور بود. شهر گور در اين زمان عظمتی خاص و به اندازه شهر استخر وسعت داشت و دارای چهار دروازه بود. شهر گور در آن زمان بدليل واقع شدن در مسير تجارت كشورهاي چين، هندوستان، روم و بندر سيراف از رونق اقتصادي و بازرگاني خاصي برخوردار بود. بعد از تصرف شهر گور توسط مسلمين در زمان خليفه دوم به فرماندهي (يداله بن عامر) نام جور به آن نهادند و به علت اهميت از طرف خلفاي راشدين فرماندار بر آن گمارده شد.

بنا به نوشته طبری اردشیر شهر گور را در حدود سال ۲۲۴ میلادی به نشانه قدرت ‌نمایی در برابر آخرین شاه اشکانی احیا کرد. پس از اردشیر نیز این شهر به دلیل نسبت با سر سلسله ساسانی همچنان آباد و مرکز کوره اردشیر باقی ماند. همچنین گور آخرین پایگاه یزدگرد سوم ساسانی در فارس بود که در سال ۲۹ ه‍.ق (زمان خلافت عثمان بن عفان) به تصرف مسلمین درآمد. پس از سقوط این شهر یزدگرد، فارس را به عرب‌ ها گذاشت و از راه کرمان به خراسان گریخت. در زمان خلفای راشدین فرماندار گور از طرف والی ایالت یکپارچه بصره –اهواز- فارس منصوب می ‌گردید.

شهر گور فیروز آباد

در اوایل دوران اسلامی شاهان آل بویه که شیراز را تختگاه خود کرده بودند به آبادانی شهر گور نیز همت گماشتند. به فرمان عضد الدوله دیلمی، مسجد جامع و بیمارستان مناسبی در شهر ساخته شد.در قرن چهارم هجری گور شهری غنی و آباد بود با اقلیمی معتدل، آب فراوان و بوستان‌ و گلستان ‌های فراوان. باغ‌ های میوه و خانه‌ های اعیانی، حومه شهر را تا شعاع یک فرسنگ فرا گرفته بودند. در این منطقه محصولات گوناگونی تولید می ‌شد؛ از قبیل عرقیات، میوه، پارچه و …. اما بدون شک گلاب در میان آنها رتبه اول را داشت. گلاب گور و کوار به بسیاری سرزمین ‌ها مثل چین، هند، بیزانس، مصر، یمن، مغرب عربی و اروپا صادر می‌ شد. حتی گل سرخ گور در کشورهای اسلامی شناخته شده و به خاطر بوی خوش و شفافیت رنگ نزد عرب ها زبانزد بود. (امروزه نیز در زبان عربی به گل محمدی، الورد الجوری می‌ گویند)

عرق شکوفه نخل، عرق بومادران، عرق زعفران و عرق بید از دیگر فراورده‌ های گیاهی‌ این منطقه بود.

فیروز آباد کنونی
گور یا فیروز آباد باستانی در قرن هفتم یا هشتم هجری به دلایلی نامعلوم رو به ویرانی نهاد و خالی از سکنه شد. به جای آن بیرونِ باروی شهر قدیم، روستایی سربرآورد که تا دوره قاجاری به نام ده کوشک معروف بود. شهر کنونی فیروزآباد حاصل گسترش همان روستاست.

مجموعه اردشیرخوره بسیار هدفمند و با اولویت دفاعی طراحی شده است. جلگه فیروزآباد که شهر در آن ساخته شده از هر طرف در محاصره کوه‌ هاست. راه اصلی ورود به جلگه، گذرگاه راهبردی تنگاب است که بر صخره بالای آن قلعه دختر (اقامتگاه اولیه اردشیر) قرار گرفته است جایگاه قلعه به گونه ‌ای است که علاوه بر تنگه به جاده منتهی به کاخ اردشیر و شهر نیز مشرف باشد.

شهر گور فیروز آباد

نقشه شهر
اردشیرخوره به شکل دایره کاملی به قطر ۱۹۴۰ متر ساخته شده ‌است. شهر با ۲۰ دیوار شعاعی و سه دیوار حلقوی هم مرکز مجموعاً به ۶۱ منطقه تقسیم می ‌شده و دو حصار خشتی محکم با خندقی در میان به پهنای ۳۵ متر آن را در بر می‌ گرفت. شهر در امتداد جهات اربعه چهار دروازه داشت؛ دروازه هرمز در شمال، دروازه اردشیر در جنوب، دروازه میترا در شرق و دروازه بهرام در غرب. از هر دروازه یک خیابان اصلی به مرکز شهر میرسید؛ جایی که بناهای دولتی و مذهبی درون یک دیوار مدور به قطر ۴۵۰ متر محفوظ بودند.

استحکامات دفاعی حتی از گستره شهر نیز فراتر می ‌رفت؛ هنوز هم بقایای شبکه تار عنکبوتی و شعاعی دیوارهای حفاظتی تا فاصله ۱۰ کیلومتری از کانون اردشیرخوره در دشت و کوهپایه دیده می‌ شود.

آثار باستانی درون شهر

منار میلو (طِربال): ستونی است چهارگوش از جنس سنگ خارا و ملاط گچ که درست در کانون هندسی دایره شهر قرار دارد. امروزه بلندی آن ۳۳ متر و هر ضلع قاعده آن ۱۱ متر میباشد. کاربری منار میلو معلوم نیست. بنا به گزارش اصطخری این میل بر سر آن آتشکده ‌ای بود و از کوه مجاور آبراهی به شهر کشیده بودند که آب را مانند فواره تا بالای منار می‌ رساند. به گمان دیتریش هوف (Dietrich Huff) این بنا بقایای یک برج پله‌ دار است که در زمان آبادانی حدود ۷۸ متر ارتفاع داشته و شاید تجسم قدرت و اقتدار شاه بوده‌ است. این منار در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شمارهٔ ثبت ۲۸۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده ‌است.

تخت ‌نشین (گنبد کیرمان): بنای دیگری است در یکصد متری جنوب شرقی منار که اکنون جز شالوده ‌ای از آن بر جا نمانده‌ است. معمولاً کاربری آن را نیایشگاه یا کاخ تصور میکنند. در دی‌ ماه ۱۳۸۴ باستان‌ شناسان در بخش شرقی تخت ‌نشین توانستند دروازه ‌ای سنگی به سبک معماری پارسه همراه با سنگفرش بنا را کشف کنند.

رصد خانه: قدیمی ‌ترین رصدخانه ایران، در کنار نقوش رنگی شاهزادگان ساسانی در شهر گور فیروز آباد قرار دارد. این رصد خانه شاهکاری از دانش ایران در آن عصر محسوب می‌ گردد. پروفسور دیتریش هوف در حفاری شهرگور فیروز آباد فارس به سازه‌ ای دایره‌ ا ی ‌شکل رسید که پس ‌از مطالعه، مشخص شد، قدیمی ‌ترین نمونه از رصد خانه‌ های به‌ دست آمده در ایران و متعلق به دوران ساسانی است. نمونه‌ های همانندی از این سازه در دهلی و جیپور هند وجود دارد. این سازه خشتی مدور به قطر ۶۵/۵ متر است که درون آن دوازده سکو با نشانه‌ های نجومی وجود دارد. این سازه در جریان کاوش ‌های هیئت مشترک باستان‌ شناسی ایران و آلمان در سال ۱۳۸۴ کشف شده است.

نقش رنگی چهار شاهزاده: طی کاووش های سال در سال ۱۳۸۴ نقش چهار شاهزاده ساسانی نیز برای اولین‌ بار روی یکی از دیوارهای بدست آمده از این شهر کشف شد. این چهار شاهزاده را دو زن و یک مرد جوان به همراه نوجوانی تشکیل می ‌دهند. این نقش ها در کنار مناره و در نزدیکی چاهی از دوره اسلامی کشف شدند. این برای نخستین بار بود که چنین نقش هایی از دوره اردشیر اول و سال های آغازین شکل گیری سلسله ساسانی بدست آمد. در این نقش یکی از زنان که با تن پوش و صورت کامل بدست آمده در کنار نوجوانی قرار گرفته که بره حیوانی را به بغل گرفته است. مرد جوان نیز در کنار زنی قرار گرفته که تنها تن پوش آن باقی مانده و سر از بین رفته است.

شهرستان فیروز آباد

آثار باستانی بیرون شهر

قلعه دختر: دژ-کاخی در ارتفاعات فیروزآباد است که بنای آن را به اردشیر بابکان نسبت داده اند. در بلندترین بخش این قلعه، بقایای تالاری با ایوان بزرگ و سقف گنبدی وجود دارد که احتمالاً ویژه اقامت اردشیر و خانواده‌ شاهی بوده ‌است. مجموعه قلعه دختر و باروهای اطراف آن بخشی از استحکامات گور به ‌شمار می ‌رفتند.

آتشکده اردشیر پاپکان: بنای شکوهمندی است در شمال شهر گور که احتمالاً جایگاه قرارگیری سه آتش مقدس یا اقامتگاه و تالار بارعام اردشیر شاه بود. ویژگی ‌های اساسی معماری ساسانی همچون ایوان بزرگ ورودی، حیاط  داخلی با ایوان ‌های روبرو و اتاقهای گنبد پوش در این ساختمان به خوبی دیده می ‌شود. کشف چهار دیوارنگاره از شاهزادگان ساسانی در سال ۱۳۸۴ توجه زیادی را به این مکان جلب کرد.

پل مهرنرسه: پلی بود در گذرگاه تنگاب  که به دستور مهر نرسه وزیر مقتدر ساسانی ساخته شد. و نزدیک نقش تاج ‌ستانی اردشیر قرار دارد. از این پل که در زمان خود بیش از ۵۰ متر طول، یک دهانه اصلی و چند دهانه فرعی داشته، اکنون فقط یک پایه سنگی بزرگ باقی مانده‌ است. بدنه این پایه از لاشه ‌سنگ و ساروج و نمای آن تکه ‌سنگهای تراشیده ساخته شده است که با بست ‌های آهنی به هم متصل شده‌ اند. مهرنرسه که خود زاده یکی از روستاهای اردشیرخوره بود در این ناحیه فعالیت‌ های عمرانی زیادی انجام داد. او در کتیبه پهلوی کوتاهی که کنار نقش اردشیر از خود به جای گذاشته، خود را به عنوان بانی پل معرفی و از مسافران و رهگذران طلب دعای خیر دارد.

شهر گور فیروز آباد

دو نگارکند نیز بر دیواره‌ های صخره ‌ای تنگاب وجود دارد:

نقش پیروزی: در این نقش ‌برجسته اردشیر و پسرش شاپور سوار بر اسب در رزمگاه به تصویر کشیده شده‌ اند و اردشیر با ضربه نیزه اردوان شاه را از اسب به زیر می ‌اندازد.

تاج ‌ستانی اردشیر: تصویری از اردشیر که در حضور درباریان از اهورامزدا دیهیم پادشاهی می ‌گیرد.

مشاهیر شهر گور

فرخ‌ مرد بهرامان قاضی اهل گور و هم روزگار با خسرو پرویز بود. او مؤلف مادگان هزار دادستان، مهمترین متن حقوقی به جا مانده از دوران ساسانی است. در این کتاب شماری از قوانین کهن اوستایی، احکام دادگاه‌ های پیشین و فرمان ‌های اداری پادشاهان گرد آمده که در شناخت آیین دادرسی ایران ساسانی اهمیت بسیار دارد. از زندگی این شخصیت اطلاعات زیادی در دست نیست.

عبدالله بن مقفع نویسنده و مترجم بزرگ سده دوم هجری، نیز زاده شهر گور بود. او کتاب‌ های ارزشمندی در زمینه فلسفه، اخلاق و آیین کشورداری از فارسی میانه به عربی برگرداند. ابن مقفع از سخنوران بنام زمان خود بود و در پایه ‌گذاری نثر فنی عربی نقش مهمی داشت. او در سال ۱۴۲ هجری به اشاره خلیفه منصور عباسی به قتل رسید.

موقعیت مکانی
دشت فیروز آباد محصور در میان کوههای بلند و از نظر امنیت و سوق الجیشی نیز بسیار مهم بود. رودخانه ای نیز از همین منطقه میگذرد که بنامهای تنگاب، فیروزآباد، حنیفقان، و برازه معروف بوده است. این شهر باستانی در جنوب غربی استان فارس، صد کیلومتری جنوب شیراز  و سه کیلومتری شهر فیروزآباد واقع شده است.

مرتبط:

معرفی قلعه دختر فیروزآباد فارس

جاذبه‌های گردشگری شهر شیراز

چرا داریوش تخت جمشید را ساخت؟

دهستان مرگور _ طبیعت کوهستانی ارومیه

مرگور نام دهستانی است از بخش سیلوانه شهرستان ارومیه از استان آذربایجان غربی کشور ایران که در ۵۵–۲۰ کیلومتری جنوب غربی ارومیه و در امتداد جاده بند قرار دارد. مرگور منطقه‌ای مرزی و سرسبز است و بیشتر باشندگان آن را کرد های کرمانجی تشکیل می‌ دهند. زبان گفتاری مردم این منطقه گویش کرمانجی است که یکی از گویش ‌های کردی بشمار می ‌رود. در گذشته اقلیت بزرگی از آشوریان در منطقه ساکن بود که امروزه شمار کمی از ایشان بجا مانده‌است.

این دهستان با دارا بودن طبیعتی زیبا  و کوهستانی بي نظير هزاران گردشگر را از نقاط مختلف کشور درفصول گوناگون سال به خصوص بهار و تابستان به خود جلب می کند. این دشت با طبیعتی سرسبز و دل انگیز از چهار سو به وسیله رشته کوههای زاگرس احاطه شده است. ازجمله قلل بلند پیرامون این دشت می توان به قله های دالامپر، قلوزن، بنار، بزسینا،آز، شیوه سور،  بره گور، بره زر وغیره اشاره کرد  که  برخی از آنها، چهارفصل سال پوشیده از برف میباشند  و تأمین کننده اصلی آب چشمه های فراوانی هستند که در نقاط مختلف این دشت پراکنده اند . این چشمه ها،  عمده منبع تأمین کننده آب زمینهای حاصلخیز و تقریبا پر بازده منطقه هستند.

دهستان مرگور

آب و هوای خنک در تابستان که حتی در چله تابستان هم شب‌ ها نیاز به لحاف و پتو برای خوابیدن پیدا می ‌کنید، دره زیبا و سرسبز بنار، آبشار زیبای سوله دوکل، جنگلهای رل باوان، روستای پلکانی کچله، گذر زیبای رودخانه از کنار تپه‌ های هاشم‌ آباد، چشمه ‌های آب گرم هفت‌آباد، روستاهای بسیار زیبا و ییلاقی نوی، چشمه های آب روستای چریک آباد که همچون آب معدنی سیلوانا در شهرستان معروف است وآب آن برای بیماران کلیوی توصیه می شود، دریاچه های طبیعی  گه رزیرین و مامه شیخ، گسیان بهمراه باغات سیب و انواع میوه‌ های تابستانی و شالیزارهای برنج از جاذبه‌های گردشگری این منطقه می‌ باشند.

همچنین روستای سیلوانا که در ۳۰ کیلومتری شهر ارومیه در میان ۲ دره واقع شده است و  دارای هوای پاک و مطلوب است نیز جذابیت دیگری دارد که بسیار برای گردشگران قابل توجه است.
در این روستا درختان گردوی کوهی، درختان سیب و درختان جنگلی زیادی چهره روستا را بیش از پیش زیبا کرده است.
دره های سرسبز بنار و ملیان و چشمه های متعدد آب شیرین مانند چشمه کانی تابر و چشمه چل آشان زیبایی خاصی را برای این روستا به ارمغان آورده.

دهستان مرگور
خانه های روستای سیلوانا معماری جالبی دارند و به شکل پلکانی ساخته شده اند. در این خانه ها اهالی خانه های بالادستی می توانند از سقف خانه هایی پاین دستی به عنوان حیاط استفاده کنند.

مسیر دسترسی
دهستان مرزی مرگور واقع در جنوب غربی شهرستان ارومیه است که با پیمودن مسافتی ۴۵ کیلومتری از طریق جاده بند (روستایی زیبا در جنوب ارومیه که اواخر هرهفته تفرجگاه مردم ارومیه است) و طی مسیری کوهستانی به آن میرسیم.

مرتبط:

مهارلو _دریاچه کریستال‌های صورتی

مسجد جامع ارومیه اثربی نظیر در اوج زیبایی و هنر

ارومیه صدا _خاستگاه توانایی و استعداد ایرانیان

منطقه گردشگری دالامپر

منطقه دالامپر و تاله جار محبوب ترین تفریحگاههای اشنویه در استان آذربایجان غربی میباشند.

کوه دالامپر دارای یخچال های چند هزار ساله است. از ویژگی‌ های منحصر به فرد این کوه وجود دریاچه‌ های طبیعی در ارتفاعات است. همچنین از برفاب های این کوه رودی پر آب سرچشمه می ‌گیرد که در دامنه این کوه به صورت آبشاری بزرگ به نام سوله دوکل (در کردی به معنای آبشار مه آلود) به پایین می ‌ریزد.

آبشار سوله دوکل گل سرسبد زیبایی های بهشت ارومیه است. جایی که گل و بوته و درخت و چشمه و کوه و صخره و بلبل و نسیم و سرسبزی و هوای پاک همه یکجا هست. آبشاری که همه دوازده ماه سال را خروشان است و از بالای کوه ها و صخره های با ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر سرازیر می شود.

منطقه گردشگری دالامپر

دالان های برفی یکی از مشخصه های شگفت انگیز دامنه های دالامپر است. حفره هایی که به واسطه جریان مستمر آب میان برف ها به این شکل درآمده اند.

یکی دیگر از زیبایی های این منطقه دریاچه شگفت انگیز آن است که محلی ها آن را «مام الشیخ» می نامند. ظاهرا مام الشیخ ارباب روستای دالامپر بوده، ولی همه، اسم دالامپر را برای دریاچه برگزیده اند.  این در یاچه هرساله به ویژه در فصل های بهار وتابستان در دامنه کوه دالامپر ایجاد می شود ومنظره بسیار دیدنی را ایجاد می کند.

یکی دیگر از مناطق زیبای این منطقه روستای  پلکانی کچله است که در دامنه های کوه سر به فلک کشیده دالامپر واقع شده و راه مواصلاتی پر پیچ و خم و زیبایی دارد.

منطقه گردشگری دالامپر

پوشش گیاهی و جانوری منطقه:

منطقه دالامپر در محل مرگور ارومیه دارای ۶۲۰ گونه گیاهی است که گفته می شود ۴ گونه آن هیچ شناسنامه ای ندارند و در هیچ کتابی درباره اش نوشته نشده واین به معنی بکر بودن منطقه است. همچنين پوشش گیاهی ویژه زاگرس معتدل از جمله گون، آلبالوی وحشی، بادام کوهی و… در دالامپر به وفور یافت می‌ شود.

خرس قهوه‌ ای، گرگ، روباه، شغال، بز کوهی پستانداران این منطقه اند. کرکس، عقاب طلایی، جغد شاخدار، بالابان، شاهین و قرقی هم نگهبانان آسمان دالامپرند.

منطقه گردشگری دالامپر

مسیر دسترسی:

در امتداد جاده ارومیه به اشنویه در سه‌ راهی روستای آغبلاغ از جاده آسفالته دست راست به سمت غرب در طول جاده “مرگور” از دو گردنه باید عبور کرد تا به روستای دزج (دزه ) که در دشتی بسیار سرسبز و زیبا در حصار کوه های بلند و پربرف دالامیر و بوز سینا قرار دارد رسیده. از این روستا در جهت غرب پس از عبور از  روستای کیسیان به روستای سوله دوکل خواهید رسید جاده تا آبادی  کیسیان آسفالت می باشد و از آنجا به بعد خاکی می باشد و این مسیر را با هرنوع وسیله نقلیه می توان رفت.

مرتبط:

مسجد جامع ارومیه

ارومیه صدا _خاستگاه توانایی و استعداد ایرانیان

مسجد جامع ارومیه اثربی نظیر در اوج زیبایی و هنر

هدف سند توسعه راهبردی گردشگری چیست؟

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی گفت: سند توسعه راهبردی گردشگری کشوری دارای بیانیه‌ای ارزشمند بوده که بهبود شرایط توسعه گردشگری جمهوری اسلامی از اهداف آن است.

دکتر مژگان ثابت تیموری  در خصوص سند توسعه راهبردی گردشگری کشور اظهار کرد: مصوبه هیئت وزیران از طرف وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تاریخ ۱۶ شهریور ماه ابلاغ و برای تمامی دستگاه‌ها و بخش خصوصی نیز ارسال شد؛ در این مصوبه به استناد بند(الف) قانون برنامه پنج ساله ششم که تصویب این برنامه را در دستور کار خود داشت، تمامی دستگاه‌های عنوان شده در این برنامه ملزم شدند تا اجرای این سند بالادستی توسعه گردشگری کشور را در دستور کار خود قرار دهد.

وی افزود: افق پنج ساله این سند تا سال ۱۴۰۴ بوده و اجرای آن عملا از ۱۴۰۰ آغاز و تا ۱۴۰۴ پایان می‌پذیرد، البته از امسال که این دستور ابلاغ شده عملیات اجرایی شدن آن نیز در دستور کار قرار گرفته است؛ نکته قابل توجه در این سند چشم‌انداز و بیانیه ماموریت ارزشمند آن است. منظور بیانیه ماموریت در این سند، بهبود شرایط توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران است، به گونه‌ای که به موجب آن حفظ، تقویت، عرضه هویت فرهنگی و ارزش‌های حاکم در جامعه، ارتقای آگاهی و فرهنگ‌سازی در زمینه گردشگری، بهبود رقابت‌پذیری کشور در این حوزه و ارتقای کیفیت تجربه گردشگری از طریق نوآوری و تنوع محصولات گردشگری، عملیاتی شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: نکته دیگری که در این بیانیه مطرح شده مربوط به توزیع متوازن زمانی و مکانی سفر در کشور است، این بحث سال‌ها در دستور کار بوده و یادآوری‌های مکرر از سمت مجموعه‌های مرتبط است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز بارها در برخی از جلسات به این مورد اشاره کرده و دلیل آن، عدم انطباق برنامه‌ کاری و درسی در کشور است به گونه‌ای که پیک سفر در فصل تابستان، تعطیلات عید و کمی هم ایام دهه فجر است که تقریبا تمامی گروه‌های شاغل امکان سفر دارند، بنابراین فشار زیادی روی زیرساخت‌های گردشگری وارد نموده و لذا برای رقابت در جذب گردشگر متحمل هزینه‌های بالایی می‌شوند که این افزایش هزینه‌ها، به گردشگران نیز فشار اقتصادی زیادی تحمیل می‌کند.

تیموری بیان کرد: در برخی موارد نیز محدودیت‌هایی برای اسکان مسافران به وجود می‌آید که کمک نهادهای عمومی مانند شهرداری‌ها، سالن‌های ورزشی و … جوابگوی نیاز اقامت‌کنندگان در شهرها نیست، پس یکی از موارد مهمی که در این سند ارائه شده و لازم است توجه ویژه‌ای به آن شود، بحث توزیع زمانی و مکانی سفر است. آنچه در حال حاضر با آن مواجه هستیم سفر توده‌ای به مناطق خوش آب و هوا، تنها به سواحل دریای خزر است، درحالی‌ که کشور ایران مناطق زیبای بسیاری در غرب کشور با چشم اندازهای ویژه دارد و زیبایی‌های خاص این منطقه می‌تواند جایگزین ارزشمند آن باشد، پس باید برنامه زمانی سفرها به گونه‌ای تنظیم شود که آب‌وهوای مطلوب جنوب در فصل پاییز و زمستان و ایام غیر پیک سفر تابستانه نیز برای علاقه‌مندان به گردشگری ساحلی و دریایی به راحتی در دسترس باشد.

تقویم زمانی و مکانی باید گردشگرانی با گروه‌های سنی مختلف را جذب کند

وی اضافه کرد: برای مثال شهرهایی مانند مشهد، شیراز، اصفهان، شهرهای شمال کشور و … همواره از انبوه جمعیت گردشگران را میزبانی می‌کنند. این حجم از حضور گردشگر در این شهرها امکانات و خدمات شهری را نیز آن‌گونه متاثر می‌نماید که شهروندان شهرها را نیز با مشکل مواجه می‌کند، اما شهرهایی مانند زابل، زاهدان، بیرجند، کرمان و… که استقبالی از آن‌ها به عمل نمی‌آید، بایستی به گونه‌ای در جدول زمانی و مکانی سفر قرارگیرند. همچنین این تقویم زمانی و مکانی بایستی عملا گردشگرانی با گروه‌های سنی مختلف را جذب نماید مانند بازنشستگان که در ایام غیر پیک سفر نیز بتوانند از خدمات گردشگری با قیمت مناسب استفاده کنند، امیدواریم زیرساخت‌ها و تسهیلاتی که باید در این خصوص در نظر گرفته می‌شد، توسط وزارت خانه‌های مطرح شده در این سند، تامین و تجهیز شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی ادامه داد: نکته بعدی که در بیانیه ماموریت مطرح شده «تسهیل ورود به فضای کسب و کار گردشگری و اشتغال‌زایی» است، در این بحث دو مشکل وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها بحث صدور مجوزها است، صدور مجوز تمامی فعالیت‌های گردشگری با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بوده و زمانی که پسوندی از یک هویت و مفهوم دیگر از ساختار اجرایی در کنار مفهوم گردشگری مانند گردشگری کشاورزی، گردشگری صنعتی و … مطرح می‌شود، دستگاه‌هایی که به این سیستم وابستگی دارند مانند جهاد کشاورزی و … ورود پیدا کرده و متقاضی یا مدعی اعمال نظر در این حوزه می‌شوند.

ثابت تیموری خاطرنشان کرد: شکی نیست که نظرات کارشناسی آنها، بسیار ارزشمند است لیکن تنها برای این‌که به صورت تخصصی به هدایت حوزه‌ مربوطه بپردازند و فضا را برای ورود گردشگر به حوزه کسب و کار خود که دارای جذابیت است فراهم‌ کنند، اما اینکه برخلاف آن با افزایش بوروکراسی، مانع تسهیل ورود به فضای کسب و کار گردشگری و اشتغال‌زایی عمل‌کنند و مشاغلی مانند کشاورزان، دامداران و … را که بخواهند به دلیل ورود به حوزه‌ی گردشگری، تغییر کاربری به حساب آورند، به نوعی در فرمول‌های فعالیت‌های اقتصادی، مانع‌تراشی محسوب می‌شود. این در صورتی است که اگر به قالب‌های مفهومی فضای گردشگری بپردازیم متوجه می‌شویم تمام فضاهایی که به گونه‌ای جاذبه گردشگری محسوب می‌شوند به نوعی در قالب کسب‌وکار دیگری قرار گرفته‌اند و لزوما بازدید از آن‌هاست که می‌تواند آن‌ها را به عنوان یک جاذبه معرفی و برای گردشگری جذاب کند که لازم است در این خصوص دقت نظر بیشتری صورت‌ گیرد.

وی ابراز کرد: پس باید اجازه دهند، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خود مجوزها را صادر کند و دستگاه‌های دیگر در کنار این وزارتخانه قرار گیرند و کار را تسهیل نموده، کیفیت را ارتقا داده، اشتغال‌زایی را تسهیل کنند و از مانع‌تراشی‌ در این حوزه بپرهیزند.

منبع:ایسنا

مرتبط:

قبرس در تلاش برای احیای گردشگری پساکرونا

شوک دوباره به صنعت گردشگری، اینبار از آسمان!

محوطه باستانی هفت تپه شوش

هفت تپه که یک محوطه باستانی در استان خوزستان است، در حدود ده کیلومتری جنوب شرق شهر شوش واقع شده و مجموعه ‌ای از تپه ‌های باستانی ‌است که احتمالاً شهر تیکنی یا کابناک تمدن ایلام را درخود جای داده ‌است.

گستردگی این محوطه باستانی به مراتب باعث جلب توجه کاوشگران مختلف شده ‌است. بنابر نظریه‌ هایی، این شهر از مراکز مهم سیاسی در زمان حکومت ایلامیان و پادشاهی تپتی ‌آهار در سده پانزده پیش‌ از میلاد بوده ‌است که پس ‌از ویرانی آن، شهر شوش به مرکز قدرت تبدیل شد، هرچند هنوز مدرک محکمی برای اثبات آن بدست نیامده ‌است.

کشف منطقه باستانی
در ابتدا گیر کردن گاو آهن ماشین‌ های شخم زنی کشت و صنعت نیشکر هفت تپه موجب پیدایش اولیه این مجموعه شد. نخستین عملیات حفاری به سرپرستی دکتر عزت ‌الله نگهبان در سال ۱۳۴۴ در این محل آغاز گردید که تا سال ۱۳۵۷ ادامه یافت. بررسی ‌های روزمینی که پیشتر مَک آدامز در این ناحیه انجام داده بود، نشان می ‌داد که این محوطه گسترده باستانی فقط در دوره محدودی مسکونی بوده‌ است.

هفت تپه شوش

موقعیت جغرافیایی
هفت تپه، در حاصلخیزترین قسمت دشت خوزستان واقع شده‌ است. این محل باستانی، بین رودخانه‌ های دز و کرخه در حدود ده کیلومتری جنوب شرقی شوش و در وسط کشتزارهای طرح نیشکر هفت تپه قرار دارد.

 

پیشینه حفاری
آثار باستانی هفت تپه، از مدت ‌ها پیش مورد توجه خاورشناسان و دانشمندان بوده ‌است. این منطقه در اواخر قرن نوزدهم میلادی، توجه «ژاک دمرگان»، باستان ‌شناس فرانسوی را که در آن هنگام رئیس هیأت حفاری فرانسوی در ایران بود، بخود جلب نمود. کاوش و حفاری علمی تپه ‌های باستانی هفت تپه از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۵۵ هجری شمسی توسط هیأت باستان‌ شناسی ایرانی به سرپرستی عزت الله نگهبان صورت گرفت که در نتیجه آن، اطلاعات و مدارک ذی قیمتی درخصوص گوشه ای از حلقه‌ های تاریک تاریخ تمدن ایلام، دراختیار محققین و دانشمندان قرار گرفت.

 

نتایج حفاری
براثر حفاری ‌های عملی انجام شده معلوم شد که نام اصلی و باستانی هفت تپه شهر «کاپناک» Kapnak است. مدارک باستان‌ شناسی بدست آمده در حفاری هفت تپه بیانگر این است که این شهر باستانی متعلق به سال‌ های ۱۵۰۵ تا ۱۳۵۰ قبل از میلاد در ایلام است. در سنگ نبشته بزرگی که در حفاری هفت تپه بدست آمده از شخصی به نام «تپتی آهار» Tepti-Ahar نام برده شده که خود را پادشاه ایلام و انشان و شوش نامیده است. تپتی آهار در این سنگ نبشته، لقب خود را آزاد کننده کشور ایلام از استیلا و یوغ سلاطین کاسی بین ‌النهرین نامیده و بدین لقب فخر می نماید. آثار معماری مکشوفه در هفت تپه عبارتند از: مجموعه آرامگاه تپتی آهار و معبد خصوصی او، آرامگاه دسته جمعی، ساختمان معبد، آرامگاه، زیگورات یا کاخ شماره یک، حیاطها، زیگورات یا کاخ شماره دو، دیوار طویل شمالی و تالار طویل.

هفت تپه شوش

آرامگاه دسته جمعی هفت تپه
این آرامگاه، بنایی آجری با طاق هلالی است که در نوع خود قدیمی ‌ترین نمونه طاق هلالی در دنیا است. در این آرامگاه ۲۳ اسکلت وجود داشت که ۱۴ عدد آنها به‌ طور منظم و در جوار یکدیگر قرار داشتند و ۹ اسکلت دیگر به علت نبود محل کافی بطور نامنظم بر روی پاهای ردیف اول انباشته شده بودند. شهر هفت تپه نیز، همانند شهر دوراونتاش (چغازنبیل) در سال ۶۴۵ ق.م توسط سربازان آشوری به سرکردگی آشور بانیپال با خاک یکسان گردید.
در آرامگاه موجود در محوطه، سکوی بزرگی ایجاد شده که توسط دیوارچه ‌های کوتاهی به سه بخش تقسیم می ‌شده ‌است. در بخش شمالی هفت اسکلت قرار داشته، بخش میانی که کوچکتر از دو بخش دیگر است، بدون اسکلت و بخش جنوبی دارای دو یا سه اسکلت بوده ‌است. در پای سکو در جنوبی ‌ترین قسمت آرامگاه، مجاور درب ورودی تعداد ده اسکلت بصورتی بی نظم بر روی هم قرار داشتند. به این ترتیب مجموعاً حدود ۲۱ یا ۲۲ اسکلت در معبد پیدا شده‌ است. تقسیم ‌بندی سکوی آرامگاه به بخش ‌های مختلف خود گواه اینست که این مقبره برای تدفین اشخاص متعددی ساخته شده و احتمالاً یک آرامگاه شاهی نمی‌ باشد. وجود اسکلت‌ های متعدد بر روی سکو و انباشته کردن اسکلت‌ های قدیمی در گوشه آرامگاه نیز این مسئله را تأیید می ‌کند. با توجه به اکتشافاتی که در نقاطِ مختلفِ منطقه بدست آمده‌، درب ورودی آرامگاه پس از هر تدفین با سنگ یا آجر بسته و در هنگام تدفین ‌های بعدی مجدداً باز می‌ شده‌ است. مشاهداتی که در هفت تپه شده، نیز حاکی از این مسئله می ‌باشد.
سنگ یادمانی در هفت تپه بدست آمده که به روشنی از پیشکش کردن خوراک به شکل آبجو، گوسفند و آرد در طول سال برای مرده گزارش می دهد.

هفت تپه شوش

تهدیدات
متاسفانه گسترش و توسعه فعالیت ‌های کشاورزی، صنعتی و زیر بنایی همیشه تهدیدی برای تخریب تپه ‌ها و محوطه ‌های باستانی بوده است.

موقعیت مکانی
محوطه باستانی هفت تپه در بخش جنوب شرقی شهرستان شوش و در فاصله ده کیلومتری آن واقع شده است. این محوطه از مرکز استان (اهواز) صد کیـلومتـر و از چغازنبیل ۲۳ کیلومتر فاصله دارد.

 

موزه هفت تپه
برای نگهداری اکتشافات به عمل آمده و همچنین تحقیق و ساماندهی فعالیت‌های باستان شناسی، موزه ای با این نام در این مکان ساخته شده‌است و موزه هفت تپه حاوی اکتشافات فوق الذکر است.

مرتبط:

تاریخچه قلعه شوش

قلعه شوش _شباهتی بی نظیر با قلعه اکروپل

نظام آبی تاریخی شوشتر شاهکاری از نبوغ خلاقانه

آشنایی با مسجد جامع تبریز

مسجد جامع تبریز یکی از بناهای تاریخی شهر تبریز است. این مسجد که در کتاب‌های تاریخی از آن به‌ عنوان جامع کبیری نیز نام برده شده است، از ابتدای تاسیس مسجد جامع شهر تبریز بوده و بازار تبریز، گرداگرد آن شکل گرفته‌ است.

اولین پایه های این مسجد در دوره حکومت سلجوقی شکل گرفت و آنچه را که ما به عنوان مسجد جامع فعلی می‌شناسیم متشکل از۴ مسجد به هم چسبیده حجت‌الاسلام بزرگ-حجت‌الاسلام کوچک-اسماعیل خان قلی و آلچاق مسجد  میباشد که  در مجموع مسجد جامع را تشکیل داده اند.

تاریخ بنا و نام بانی اولیه آن معلوم نیست، عده ای آن را از مساجد صدر اسلام می دانند. پاره ای دیگر بنای قدیمی را به دوره سلجوقیان نسبت می دهند.

درکتاب “مرزبان نامه”، به جامع تبريز اشاراتي شده که مؤيد آباداني و شکوه آن دربين سالهاي ۶۲۲-۶۰۷ ه-.ق عصر اتابک ازبک بن محمد بن ايلديگز- است . حاج طالب خان تبريزي- باني مدرسه طالبيه تبريز در سال ۱۰۸۷ه-.ق دروقف نامه مدرسه خود از اين مسجد به نام جامع کبير تبريز نام مي برد. با توجه به مطالب فوق به نظر مي رسد که بناي اوليه مسجد حداقل مربوط به دوره سلجوقي بوده و در دوره هاي مختلف، از شکوه و اعتبار خاصي برخوردار بوده است .

سعد الدین ورواینی، کاتب مرزبان نامه در قرن هفتم هجری قمری، آورده است که خواجه ابوالقاسم ربیب الدین هارون بن علی، وزیر اتابک ازبک، کتابخانه باشکوهی در مسجد جامع تبریز بنا نهاد.

نام این مسجد جامع در کتاب های دوره مغولان به دفعات آمده و در کتاب روضات الجنان و جنات الجنان از آن با نام “جامع کبیر” یاد شده است. در کتاب تاریخ عالم آرای امینی، به عمارت و تعمیر این مسجد به همت سلجوق شاه بیگن، همسر اوزون حسن آق قویونلو، اشاره شده است.

مسجد جامع تبریز

بنای این مسجد جامع، از بناهای قرون اولیه هجری قمری به شمار می رود که در محدوده بازار تبریز واقع می باشد و مشهور به مسجد کبیر و یا مسجد جمعه است. محراب رفیع گچ بری شده مسجد، از دوره ایلخان به جای مانده است.

در دوره معاصر، حاج محمد باقر کلکته چي- از تجار تبريز- تعميرات مفصلي در اين مسجد به عمل آورد و يک کتابخانه جديد و تالار مناسبي براي مطالعه طلاب علوم ديني احداث کرد . تعميرات صورت گرفته هر چند شکل جديدي به بنا داده، اما پايه هاي قطور و طاق هاي رفيع و آجرهاي فوق العاده بزرگ آن، نشانه قدمت زياد بناي اوليه مسجد است . بناي کنوني مسجد، مستطيل شکل است و کلأ با آجر و گچ بنا شده و داراي دو ورودي است که يکي درجانب شمال قرار دارد و ازطريق صحن، و ديگري از طرف جنوب به کوچه مجاور باز مي شود . ازدر دومي ابتدا وارد الچاق مسجد و ازآنجا وارد مسجد جامع مي شوند . کف مسجد، ازسطح زمين هاي اطراف پايين تر است که گواهي بر قدمت بنا محسوب مي گردد . طول مسجد که ازجنوب به شمال امتداد دارد، حدود ۶۲متر است و قسمت وسط آن که داراي طاق بلند و بزرگي است، ۱۵ مترعرض دارد. طول مسجد به دو قسمت تقسيم مي شود: قسمت اول که قدري کم عرض است، به طول ۲۸ متر، ازبخش جنوبي که به طول ۳۲ متر است، به وسيله دو جرزعريض مجزا مي شود. درانتهاي اين قسمت، محرابي ازسنگ مرمر سفيد ساده با طرح هاي مارپيچ تزييني به شيوه صفوي به چشم مي خورد . در ديوارهاي شرقي وغربي قسمت جنوبي، پنج طاق دوطبقه به عرض ۶۰/۳ و طول ۶۰/۴ متر درتعميرات اوايل دوره قاجار ساخته شده است. پايه هاي اين مسجد، بسيار قطور و آجرهاي آن فوق العاده بزرگ است . مجموعه مسجد بسيار ساده و بي آلايش و عاري ازهرگونه کاشيکاري يا حجاري است. فقط در بالاي طاق محراب، کتيبه اي گچبري به خط کوفي ازدوره ايلخانان مغول باقي مانده است . پشت ديوار شرقي اين بنا، مسجد بزرگ و تاريکي با ده ستون و طاق هاي ضربي آجري وجود دارد که به مسجد زمستاني معروف است و احتمالا قدمت زيادي نيز دارد. اين قسمت، درسال هاي اخير، تحت نظارت سازمان ميراث فرهنگي به شکل اوليه بازسازي شده است . مسجد جامع داراي دو سنگ نوشته تاريخي است . سنگ نوشته اول که بر ديوار پايه غربي طاق مياني نصب شده، از جنس مرمر به ابعاد ۱۲/۱×۷۰/۱ متر مشتمل است بررؤياي شاه تهماسب صفوي که حضرت ولي عصر”عج” را ديده و آن حضرت، وي را به لغو تمغاات( بخشي از ماليات ها) و احسان و گذشت درباره مردم امر فرموده اند. اين کتيبه در سال ۹۷۲ هجري قمري به خط ثلث شيوا به قلم علاءالدين محمد تبريزي- خوشنويس معروف دربار صفوي- به رشته تحرير درآمده است. کتيبه دوم نيز در بالاي در شمالي مسجد جامع نصب شده و مشتمل بر فرماني از شاه سلطان حسين صفوي و به خط محمد مؤمن تپريزي است. اين کتيبه، مورخ به سال ۱۱۰۶ه-.ق و به خط ثلث عالي است که در آن، فرمان شاه صفوي به رستم خان سالار سپه و بيگلر بيگي آذربايجان صادر شده که قمارخانه ها و روسپي خانه ها و چرس فروش ها را ببندند و حد شرعي درحق مرتکبين جاري گردد. همچنين اهالي و اوباش را ازکبوتر پراني، گرگ دواني، قوچ بازي و گاوبازي که باعث خصومت و فساد است، منع کرده، مرتکب را مجازات کنند .

مسجد جامع تبریز

قدیمی‌ترین بخش آن شبستان وسیعی است از تاق و گنبدهایی بر فراز ستون‌ های هشت‌ گوش آجری که زینت‌ بخش آن گچ‌ بری‌ های ظریف و هنرمندانه دوره روادیان (مقارن سلجوقیان) است. مسجد جامع در دوره ایلخانان مغول مورد توجه و تعمیر بوده و بخش‌ هایی به آن افزوده شده‌ است.

در دوره حکومت آق‌قویونلویان در آذربایجان گنبدی رفیع مزین به انواع کاشی کاری‌ های معرق به وسیله سلجوق‌ شاه بیگم زن اوزون حسن در بخش شمالی آن احداث شده که هنوز هم پایه‌ ها و گوشه‌ هایی از کاشی‌ کاری‌ های آن باقی مانده است.

در زمین‌ لرزه سال ۱۱۹۳ هجری که بسیاری از بنا های تبریز آسیب دید، این مسجد نیز از خرابی در مصون نماند. مسجد فعلی با پایه‌ های متین و پوشش تاق و چشمه بعد از زلزله در اوایل حکومت قاجار و توسط حسینقلی‌ خان دنبلی حاکم وقت بنا شده‌ است و از آثار مهم دوره قاجاریه می‌باشد.

هسته اصلی این مجموعه نمازخانه ای به نام “جامع تبریز” است که تاریخ ساخت آن مشخص نیست و در طی تاریخ، تعمیرات و تغییرات بسیاری به خود دیده است. بناهای دیگر به تدریج به این هسته اصلی افزوده شده است. نمازخانه قدیمی محراب گچ بری شده ای از دوره ایلخانان دارد که در تعمیرات بعد از زلزله سال ۱۱۹۳، روی آن را پوشانده بودند. این محراب در کاوش های اخیر نمایان شده و خطوط کلی قسمت های از بین رفته آن را کارشناسان سازمان میراث فرهنگی بازسازی کرده اند. همچنین محراب دیگری از آثار دوره سلجوقیان در این مسجد وجود داشته که در احداث طبقه زیرین بنا، در سال ۱۳۶۱ شمسی، از بین رفته است.

مسجد جامع تبریز

بخش دیگر مجموعه مسجد جامع شبستانی موسوم به ” آلچاق مسجد” در جنوب شرقی آن بوده است. در تعمیرات سالهای اخیر، بقایای طاق های دوره صفویان این شبستان را برداشته و به جای این مکان، نمازخانه ای با دهانه وسیع احداث کرده اند. امروزه دیوارهای حایل بین آلچاق مسجد و مسجد جامع را برداشته و پنجره های یکپارچه ای به جای آن قرار داده اند. شبستان واقع در شمال آلچاق مسجد به “مسجد خاله اوغلی” مشهور است که امروزه دیوار بین این شبستان و آلچاق مسجد نیز برچیده شده و این دو فضا به یکدیگر پیوسته است. همچنین دیوار حایل بین شبستان خاله اوغلی و مسجد جامع را برداشته و به جای آن، در و پنجره آلومینیومی نصب کرده اند.

شبستان معروف به “مسجد حجت الاسلام”، در غرب مجموعه، بنایی قدیمی است که بارها تعمیر شده و تغییر کرده است. شبستانی در شمال شرق بنا، به نام “مسجد شیخ صادق”، قسمتی دیگر از این مجموعه است.
علاوه بر این بناها، مجموعه مسجد جامع تبریز شامل دو مدرسه بوده: یکی مدرسه طالبیه، در شمال؛ و دیگری مدرسه جعفریه، در شرق، که در سالهای اخیر کاملا خراب شده اند.براساس منابع بررسی شده، جبهه شمالی مدرسه طالبیه را در نیمه دوم قرن یازدهم هجری قمری و مدرس و کتابخانه جبهه شرقی صحن را در سال ۱۳۲۷ شمسی ساخته اند.
مسجد جامع تبریز قبلا یک ایوانه بود، ولی بعدا به دو ایوانه تبدیل شد و از جمله مساجدی است که روش ساخت کاخ اختصاصی فیروز‌ آباد را اساس کار قرار داده‌ است.
در سال های اخیر، جبهه های شمالی و غربی مدرسه طالبیه را به صورت سه طبقه نوسازی و در نمای غربی، سردر مرتفعی با دو مناره احداث کرده اند. این اقدامات باعث افزایش اهمیت مدرسه طالبیه در مجموعه مسجد جامع و در نتیجه کاهش جلوه هسته اصلی مجموعه شده است.

مرتبط:

همه چیز دربارهی ارگ علیشاه تبریز

سفری به روستای لیقوان ، دره بهشت تبریز

خانه مشروطه تبریز چه جذابیتی دارد؟

آستانه شاه نعمت الله ولی

باغ‌هاي ايراني، قله‌هاي بلند سفيدپوش، معماري قديمي و محصولات منحصر به‌فرد، جاذبه‌هايي است كه مسافران زيادي را به شهر ماهان مي‌كشاند. براي رسيدن به ماهان بايد از شهر كرمان و در جهت جنوب شرقي ۳۵ كيلومتر پيش برويد كه همان مسير كرمان به بم است. اين شهر زيبا در دامنه ارتفاعات كوه جوپار قرار گرفته و چشمه‌هاي آب نسبتا فراواني كه در اين منطقه وجود دارد باعث آباداني آن شده است. در اين شهر جنوبي از طبيعت زيبا تا بناهاي تاريخي را مي‌توانيد كنار هم بيابيد و از تماشاي آن‌ها لذت ببريد.

شاه نعمت الله ولي که نام وي نورالدين بوده درحلب زاده شده و دوران کودکي و نوجواني را در کرمان گذرانده است. زیارتگاه او در اراضی وقفی در ناحیه ای دور از روستا قرار گرفته و شامل سه حیاط در راستای محور قبله است که به تدریج طراحی شده است. شاه نعمت الله علاوه بر مقام والایش در عرفان، در شعر و ادب هم پايگاهي برجسته داشته و ديواني از قصيده و غزل و مثنوي و رباعي دارد. مرگ اين عارف بزرگ در سال ۸۳۴ هجري قمری اتفاق افتاده و مزار وي در شهر ماهان يکي از باصفاترين بقعه هاي ايران به حساب می آید؛ و طی قرن ها همواره مورد توجه و ارادت صوفیه و عرفا و شاعران بوده و هست.

شاه نعمت الله علوم مقدماتي را نزد شيخ رکن الدين شيرازي تحصيل کرد و چون علوم ظاهري طبع او را قانع نمي کرد سالها به رياضت و تصفيه و تزکيه باطن مشغول شد و در پي مراد به سير و سفر پرداخت و به سفر مکه مشرف شد.. سال وفات شاه نعمت الله ولي را به سال ۸۲۷ و بعضي ۸۳۴ دانسته اند.
اين عارف نامي به دستورات شرع مقدس سخت پايبند بود و به سرودن شعر نيز همت مي گماشت.

سخن من نمکین است و برت می آرم. می برم زیره به کرمان؛ به نمکسار نمک

آستانه شاه نعمت الله ولی

دراویش نعمت اللهی که پیروان این عارف شهیر هستند در خانقاه این بقعه معتکف بوده و به انجام مراسم می پرداخته اند.

ساخت آستانه شاه نعمت الله ولی در نيمه اول قرن نهم يعني سال ۸۴۰ هجري قمري آغاز و طي ۶ قرن تا اواخر قرن چهاردهم ادامه يافته است. زیارتگاه او در اراضی وقفی در ناحیه ای دور از روستا قرار گرفته و شامل سه حیاط در راستای محور قبله است که به تدریج طراحی شده است.
اين ساختمان که نشانه اي از فرهنگ پربار معماري ايران است، در ابتدا به صورت يک تک بنا با گنبدي رفيع بر فراز فضائي چهار گوش درون باغ بزرگي بوده که بعدها بناهاي ديگري به آن افزوده شده است.
عمارت تاريخي مرقد شاه نعمت الله ولي، صحن ها و رواقهاي اطراف آن حدود ۶ هزار متر مربع وسعت دارد.

مرحوم دکتر حميد فرزام در کتاب ‘ تحقيق در احوال و نقد آثار و افکار شاه نعمت الله ولي’ نوشته: نخستين کسي که فرمان داد گنبد و بارگاهي رفيع و مجلل بر مرقد شاه ولي بنا کنند، سلطان احمد شاه بهمني پادشاه دکن هندوستان بود که از مريدان و هواخواهان خاص او بشمار مي رفت’.
وي افزوده: کتيبه کهن و تاريخي بسيار گرانبهاي سر در مزار شاه ولي که يادگار اخلاص و ارادت بي شائبه سلطان احمد شاه و فرزند او به آن عارف بزرگ نامي است، هنوز هم پس از ۵/۵ قرن زينت بخش آستان شاه ولي است’.
درهاي ورودي آستانه که پنج جفت مي باشند احتمالا در هندوستان ساخته شده و به ماهان آورده شده اند.
در ساخت اين درها با نقوش هندسي خاتم کاري شده، قطعاتي از عاج فيل به کار رفته است.
در کتيبه ورودي بقعه که داراي ارزشهاي هنري فراواني است ضمن اشاره به پي ريزي بناي اصلي آستانه توسط پادشاه دکن هندوستان سال احداث بنا ۸۴۰ هجري قمري ذکر شده است.
مقبره که در ابتدا بصورت يک تک بنا در ميان باغي وسيع قرار داشته داراي تزئينات نماسازي و کاشيکاري در نماي خارجي بوده است.
هم اکنون نيز قسمتي از اين نماسازي با کاشيکاري معرق و زيبا با نقش اسليمي و رنگهاي لاجورد، فيروزه اي، سفيد و طلايي در سر در غربي مقبره مشهود است.

آستانه شاه نعمت الله ولی

دو مناره بلند، رواق شاه عباسي و دارالحفاظ، سردر محمد شاهي، صحن وکيلي، صحن اتابکي و صحن ميرداماد از جمله قسمتهاي مختلف آستانه شاه نعمت الله ولي مي باشند.
صحن وکيل الملکي از يادگارهاي محمد اسماعيل خان نوري وکيل الملک است که از صفا و معنويت خاصي برخوردار مي باشد.
در قسمت فوقاني دهليز ورودي موزه شاه نعمت الله ، در سمت شمال آن کتابفروشي و در ضلع جنوب غربي مقبره امير نظام گروسي سياستمدار ، اديب و چهره نامدار عصر قاجار قرار دارد.

حوض چند ضلعي وسط اين صحن که معمولا با گلدانهاي شمعداني زينت يافته از صفاي خاصي بهره مي برد.
بقعه شاه نعمت الله نيز داراي طاق گنبدي و مزين به نقاشي هاي روي گچ مي باشد.
در اين محل قبر مرتفعي به طول سه متر و چهل سانتيمتر و عرض دو متر قرار دارد.
روي سنگ مرمري که آخرين پوشش قبر است آيه تطهير و اطراف آن نام ۱۲ امام نوشته شده است.

چله خانه: در ضلع جنوب غربي رواق پشت حرم فضاي کوچک و محقري است که شاه ولي حداقل يک چله ( چهل شبانه روز) را در آن سپري کرده و در اين مدت به عبادت و عبوديت مشغول بوده است و احتمالا قبل از عصر صفویه ساخته شده که در زمان احداث رواق آن را حفظ نموده اند. تزئینات داخل آن بنا و تنوع رنگها مربوط به دوران بعد از تیموریان است.

رواق شاه عباسي نيز در سال ۹۹۸ هجري قمري در عهد شاه عباس ساخته شده و بر سر در اين رواق نام مقدس ۱۲ امام روي فولاد و بصورت برجسته حکاکي شده است.

آستانه شاه نعمت الله ولی

صحن ميرداماد که به صحن شاه عباسي نيز معروف است در زمان سلطنت ناصرالدين شاه تعمير و بازسازي شد.

صحن حسينيه يکي ديگر از صحن هاي آستانه شاه نعمت الله ولي است که با مناره هايي هر يک به طول ۴۲ متر در ضلع غربي آن در زمان محمد شاه قاجار بنا شده است.

صحن اتابکي آخرين صحني است که احداث شده و حوض بزرگ مستطيل شکلي با چهار باغچه در اطراف، در وسط آن قرار دارد. اين صحن در زمان ‘علي اصغر خان اتابک’ صدراعظم ناصرالدين شاه و با وجوه اهدايي او ساخته شد و داراي رواقهايي در اطراف است.

در اثر زلزله سال ۱۳۶۰ بخشي از قسمت فوقاني گنبد آستانه فرو ريخت و شکافهايي در آن ايجاد شد که با اصول فني توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان کرمان بازسازي شد.

blank

موزه
يکي از اشياي با ارزش آستانه پته اي (شال سوزن دوزي شده) است که توسط دهها زن در مدت سه سال براي روانداز مقبره شاه ولي دوخته شده است.
طول اين روانداز پته ۴۰۵ و عرض آن ۲۶۵ سانتيمتر است.
تعدادي کشکول مزين به خط و نقش، تعدادي تبرزين حکاکي شده به همراه شمشير مرصع با جلد چرمي، سپرهاي متعدد از پوست کرگدن و فولاد، کتابهاي خطي و چاپ سنگي و چاپي کم نظير، تعدادي پته، ترمه و شال، ظروف چيني و بلور از جمله اشياي ارزشمندي هستند که در موزه آستانه شاه نعمت الله ولي نگهداري مي شوند.

مرتبط:

برترین جاذبه‌های گردشگری کرمان را بشناسیم

جاذبه های گردشگری باغ شاهزاده ماهان کرمان

برج رسکت ساری _یادمان سقوط شهاب سنگ

در قرن پنجم هجری قمری خاندان باوندیان که از اسپهبدان ساسانی بودند در مازندان حکومت می‌ کردند. این خاندان از دوره ساسانی در این منطقه از کشور مستقر بودند و با ورود اسلام، مسلمان شده‌ و حدود ۷۰۰ سال در مازندران حکومت کردند. برج رسکت آرامگاه یکی از اعضای خاندان باوندیان است و بنا به اعتقاد برخی متعلق به «شهریار ابن قارون» میباشد.

در سال ۲۳۱ خورشیدی برابر با ۲۳۷ قمری شهاب سنگی در این منطقه سقوط کرد که به نام «شهاب سنگ اسپهبد شروین» خوانده شد. برخی پژوهشگران برج رسکت را یادمانی چند منظوره در نزدیکی محل سقوط این شهاب سنگ می ‌دانند.

برج رسکت

ویژگیهای بنا:
برج رسکت که در شیب تند کوهی سنگی بنا شده در سال ۴۱۳ هجری قمری ساخته شد و مدفن یکی از شهریاران آل باوند است که ۱۸ متر ارتفاع دارد. محیط  آن در پایین ۱۴.۷۶ متر است. حد فاصل قسمت فوقانی بدنه و آغاز گنبد برج با مقرنس کاری تزئین شده است و دو کتیبه آجری نیز به خط پهلوی ساسانی و خط کوفی در روی آن به چشم می ‌خورد.
برج رسکت مدوّر است با سقفی مخروطی که قطر قسمت داخلی آن ۵۷.۴ متر است. لبهٔ برج با ردیف مضاعفی از مقرنس های آجری مزیّن به نقوش گچبری آذین شده است. در پایین این مقرنس ها کتیبه ای با شکوه بخطّ کوفی به کمک گچبری نقش شده است. دوسوم این کتیبه از میـان رفته است. حروف کتیبه برنگ سفید بر زمینه ای به رنگ آبی جلوه گر است. مفاد کتیبه چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم.. قل هو اللّه احد اللّه الصمد لم یلد ولم یولد ولم یکن له کفواً احد. (سورهٔ ۱۱۲) بسم اللّه الرحمن الرحیم کلّ نفسِ ذائقه الموت …(سوره ۲۱ ،آیهٔ ‍۳۶)[ کذا فی اصل]. بالای درِ کتیبۀ دیگری به چشم میخورد که آن هم از گچ ساخته شده و بسیار آسیب دیده است. این کتیبه شامل چهار سطر است که سه سطر اول و نصف از سطر چهارم بخطّ کوفی ریحان مشابه خط کتیبۀ فوقانی است و نیم دیگر از سطر چهارم بخط پهلوی باستان است. متنی که بخط کوفی نوشته شده توسط خطی عمودی به دو بخش تقسیم شده که یکی آیات قرآنی و دیگری مطالب تاریخی است. خط عمودی دیگری نوشته های کوفی را از متن پهلوی جدا ساخته است. مفاد اولین بخش از کتیبه که بخط کوفی میباشد، احتمالاً چنین است: لا اله إلاّ اللّه مخلصاً محمّد رسول اللّه صادقا این جملات نشانه ایمان به اسلام است که به آن کلمات مخلصا و صادقا اضافه شده است. معنای کلمه اول « با خلوص قلب » و معنای کلمه دوم «با صداقت قلبی» است. مفـاد بخش تاریخی با این کلمات آغاز می شود: هـذه الـقبّه … و بجز این چنـد کلمه چیزی بر جـای نمانده که بتوان خواند.
در خصوص تاریخ احداث بنا، به نظر می رسد که در انتهای متن کوفی آخر این حروف کلمه مائه به معنای صدها خوانده می شود ولی چیز دیگری از تاریخ باقی نمانده است. با این همه اگر در مورد نام ماه که خیلی صدمه دیده ولی ظاهراً شوال خوانده می شود یقین حاصل کنیم، با توجه به فاصله کمی که میان کلمه شوال و مائه باقی می ماند می توان گفت که تاریخ سال احداث برج دقیقاً اربعمائه (۴۰۰) میباشد.

برج رسکت

مسیر دسترسی:
برج رسکت در ۴۰ کیلومتری جنوب غرب شهر ساری در بخش دودانگه ساری، روستای رسکت واقع شده است. مسیر دسترسی به آن از ساری آغاز و پس از عبور از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به جانب غرب منحرف می ‌شود که بیشتر قسمت‌ های آن آسفالت می ‌باشد. دسترسی به روستای رسکت و دیدن طبیعت بسیار زیبا و کم نظیر آن از طریق جاده ساری، پائین هولار، فریم مقدور است.

برج رسکت

جاذبه های منطقه:
علاوه بر دیدن برج رسکت که بنای تاریخی است و برای علاقمندان به تاریخ ایران و آثار تاریخی می تواند جذاب باشد، در طول مسیر یعنی از ساری تا برج رسکت شما شاهد مناظر زیبایی خواهید بود همچنین می توانید به جاذبه های توریستی دیگر مثل سد سلیمان تنگه (سد ساری یا رجایی) نیز سری بزنید.

مرتبط:

عمارت کلبادی _زیباترین عمارت ساری

ساری _ از قدیمی‌ترین شهرهای ایران

مالخواست _روستایی خوش آب و هوا اطراف ساری

فعالیت اماکن تاریخی خراسان رضوی تابع دستورالعمل کشوری است

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: فعالیت عمومی و پذیرش در همه اماکن تاریخی سطح این استان تابع مقرارت و دستورالعملهای کاری کشوری است.

ابوالفضل مکرمی‌فر روز دوشنبه در گفتگو با خبرنگار ایرنا افزود: بر این اساس موزه‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی دایر در خراسان رضوی برای فعالیت عمومی و پذیرش بازدیدکنندگان و گردشگران بر اساس “برنامه کاری پاییزه” در طول روزهای کاری هر هفته از ساعت هشت صبح تا ۱۷ عصر پذیرای مردم هستند.

وی ادامه داد: همچنین بر اساس مقررات جاری و دستورالعملهای کاری کشوری، زمان فعالیت موزه‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی کشور ظرف شش‌ ماه نخست سال همزمان با فصول بهار و تابستان ساعات هشت تا ۱۹ روزهای کاری هر هفته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: فعالیت عمومی اماکن زیرمجموعه این اداره‌کل در سطح استان نیز بر همین مبنا برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود لذا هم‌اینک در فصل پاییز و ماه نخست شش ماهه دوم سال قرار داریم زمان کاری موزه‌ها و اماکن تاریخی فرهنگی در طول فصول پاییز و زمستان ساعات هشت تا ۱۷ همه روزهای کاری در طول هفته خواهد بود.

وی به مجموعه باستانی توس، آرامگاه فردوسی، هارونیه، باغ‌موزه نادری و موزه بزرگ خراسان به عنوان مهمترین و پربازدیدترین مجموعه‌های تاریخی فرهنگی در خراسان رضوی اشاره و بیان کرد: فعالیت کاری و ساعات پذیرش عمومی این مکانها نیز مطابق مقررات جاری و دستورالعملهای کاری کشوری در جریان است.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس نیز که آرامگاه فردوسی در حوزه آن قرار دارد و این روزها بخاطر خاکسپاری استاد بی‌بدیل آوز ایرانی مرحوم محمدرضا شجریان در آن بیش از گذشته مورد توجه و مراجعه عموم است، گفت: ساعت کار مجموعه فرهنگی تاریخی آرامگاه فردوسی از هشت صبح تا ۱۷ عصر خواهد بود.

احسان زهره‌وندی در گفتگو با خبرنگار ایرنا افزود: این زمان‌بندی مطابق روال هر ساله مبتنی بر مقرارت و دستورالعملهای کاری کشوری مکانهای تاریخی فرهنگی صورت گرفته است.

صبح امروز ۲۱ مهر ماه همچون دیروز آرامگاه فردوسی شاهد حضور علاقه‌مندان و دوستداران مرحوم شجریان در این محل بود.

مجموعه شش و نیم هکتاری آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال مشهد واقع است. پیکر مرحوم استاد محمدرضا شجریان خسرو آواز ایران شنبه گذشته در محوطه آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد.خراسان رضوی تا پیش از شیوع ویروس همه‌گیر کرونا، به عنوان مقصد نیمی از گردشگران خارجی ورودی به ایران سالانه میزبان حدود ۳۵ میلیون زائر و مسافر از اقصی نقاط کشور و جهان بوده است.

تاکنون هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی فرهنگی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. این تعداد اثر که از سال ۱۳۱۰ تاکنون ثبت و دارای شماره ملی شده‌اند شامل ۹۳۰ بنای تاریخی، ۴۷۱ تپه و محوطه تاریخی، ۵۸ مورد میراث معنوی، ۲۸ مکان رویداد انقلاب اسلامی، چهار اثر طبیعی و دو اثر منقول است.

خراسان رضوی همچنین حدود ۱۰ هزار محوطه، بنا و اثر دارای ارزش تاریخی دارد.

۵۴ روستا نیز در سطح خراسان رضوی از ظرفیت ویژه‌ای در حوزه گردشگری برای معرفی جذابیتها و توسعه صنعت گردشگری استان برخوردار هستند. ۳۸ روستا از این تعداد بطور تخصصی و کارشناسی دارای قابلیت گردشگری شناسایی شده و ۱۶ روستا از میان آنها نیز به عنوان “هدف گردشگری” تعریف شده‌اند

همچنین ۸۰ موزه دولتی، خصوصی و تخصصی زیر نظر اداره‌کل میراث فرهنگی، آستان قدس رضوی و برخی دیگر از نهادهای فرهنگی در سطح استان خراسان رضوی فعالیت دارند.

منبع:ایرنا

مرتبط:

خسارت بیش از ۲۰۰۰ میلیاردی کرونا به گردشگری خراسان رضوی

آشنایی با برج رادکان در خراسان رضوی

راهنمای سفر به خراسان رضوی + اماکن دیدنی