موزه‌های دانشگاهی مجموعه‌هایی هستند که از سوی یک دانشگاه اداره می‌شوند، این موزه‌ها که محلی برای تحقیق و پژوهش هستند، مجموعه‌های دارای جنبه یادبود، مجموعه‌های تشریفاتی، تزئینی و آموزشی را دربر می‌گیرند.
مجموعه‌های فوق برای دانشگاهیان نقش یک منبع ارزشمند تحقیقاتی را بازی می‌کنند، در عین حال که برای دانشجویان کاربرد آموزشی و تفریحی دارند و موجب بالا بردن سواد بصری آن‌ها، بهبود تفکر انتقادی و افزایش مهارت‌های خلاقانه می‌شوند.
به طور معمول هدف از تأسیس موزه‌های دانشگاهی، کمک به تدریس و پژوهش در نهادی است که به واسطه اشیا و امکانات موجود در آن، سطح بالاتری از یادگیری را محقق می‌کند.
از جمله موزه‌های دانشگاهی استان آذربایجان غربی می‌توان به موزه علم و فناوری دانشگاه ارومیه اشاره کرد.
این موزه در محل خانه تاریخی پزشک آمریکایی تبار، دکتر ژوزف پلمب کاکران در داخل محوطه پردیس دانشگاه ارومیه به متراژ حدود ۱۳۰۰ مترمربع در دو طبقه و یک زیرزمین دایر شده است.
دکتر کاکران بنیان‌گذار اولین مدرسه پزشکی به سبک مدرن در ایران بوده و قدمت خانه ایشان که در نزدیکی مدرسه مذکور بنا نهاده شده و قدیمی‌ترین ساختمان دانشگاه ارومیه است به حدود ۱۵۰ سال می‌رسد.
این بنا پس از مرمت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی، با عنوان موزه علم و فناوری دانشگاه ارومیه با هدف صیانت از بناهای تاریخی و معرفی تاریخ و چگونگی احداث این بنا، به نمایش گذاردن ابزار، اشیا و اسناد مربوط به علم در گذشته و نیز دستاوردها و فناوری‌های اخیر در استان و نمایش ابزار پزشکی اهدایی اطبا قدیمی ارومیه، ابزار مربوط به علم که در گذشته استفاده می‌شده و نیز نمایش عکس‌ها و اسناد مرتبط با پیشینه ساختمان راه‌اندازی شده است.
در طبقه اول این موزه عکس‌های قدیمی گردآوری شده دکتر کاکران به نمایش گذاشته شده و اشیا اهدایی پزشکان حاذق و قدیمی شهر ارومیه مانند اشیا متعلق به دکتر نجف‌قلی صولتی، دکتر بهمن خسروی، دکتر اسماعیل همدانچی و… و برخی اشیا مرتبط با پزشکی قدیمی که اغلب خریداری شده‌اند به نمایش گذاشته شده است.
همچنین اسناد قدیمی مرتبط با پزشکی ایرانی و اسلامی در قالب اسناد اسکن شده و گردآوری شده از کتابخانه ملی ایران و موزه‌های فرانسه به نمایش گذاشته شده است از جمله صفحاتی از کتاب التصریف زهراوی و نیز کتاب جواهر التشریح و….
ماکت‌های ابزار جراحی طراحی شده بر مبنای کتاب زهراوی نیز در بخش دیگر این سالن به نمایش درآمده است.
در بخش دیگر این طبقه برخی مشاهیر تاثیرگذار در تاریخ علم ارومیه معرفی شده و همچنین برخی ابزار سنجش قدیمی مانند ماشین حساب هندلی، تلسکوپ و دوربین قدیمی، میکرومتر قدیمی و… که به طور شاخص در پیشبرد جنبه‌های مختلف علم از گذشته تا حال نقش ایفا کرده‌اند به نمایش درآمده‌اند.
البته در بخشی از این سالن به تاریخچه دانشگاه ارومیه به عنوان اصلی‌ترین و قدیمی‌ترین ارگان متولی تولید علم در استان پرداخته شده است.
در این بخش به معرفی زندگی‌نامه روسای دانشگاه ارومیه به عنوان افراد تاثیرگذار علمی دانشگاه ارومیه از ابتدا تا حال پرداخته شده و احکام کارگزینی انتصابات ایشان به نمایش گذاشته شده است.
در طبقه دوم آن نیز در یک سالن، ابزار آزمایشگاهی قدیمی که در مکان‌های علمی گذشته از جمله دانشگاه به عنوان ابزار سنجش و آنالیز دستگاهی مورد استفاده بوده به نمایش گذاشته شده است.
میکروسکوپ‌ها، اسیلوسکوپ‌ها، ابزار استریلیزاسیون و پمپ‌های خلاء قدیمی و نیز دستگاه اسپکتروسکوپ قدیمی به نمایش در آمده است و سالن بعدی با هدف نمایش دستاوردهای حال دانشگاه ارومیه در بخش فناوری در حال راه‌اندازی هستند.
در حال حاضرحدود ۲۰۰ قطعه شامل اسناد قدیمی_ابزارالات پزشکی و ابزار مربوط به علم مانند میکروسکوپ‌های قدیمی ابزار سنجش قدیمی مانند ماشین حساب هندلی، تلسکوپ و دوربین قدیمی، میکرومتر قدیمی موجود بوده و شایان ذکر است دانشگاه در حال جمع‌آوری اشیا بیشتر مرتبط با موضوع موزه هستند.
* گزارش فرزانه ولی‌پور، کارشناس امور موزه‌های آذربایجان غربی
مرتبط:
آشنایی با آبشار سوله دوکل ارومیه
دهستان مرگور _ طبیعت کوهستانی ارومیه
