یکی از زیباترین مکان‌های گردشگری شهرستان بوشهر، بازار قدیم بوشهر آن است که در مرکز شهر قرار گرفته. شهر بوشهر  به دلیل مجاورت با خلیج فارس هر سال در فصل بهار و پاییز گردشگران و مسافران زیادی دارد.

یکی از قدیمی‌ترین اماکن دیدنی این شهر بازار قدیم بوشهر است که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. معماری این بازار ویژگی‌های معماری عصر قاجار را دارد و همچنان در برخی از قسمت‌های آن داد و ستد کالا به کالا انجام می‌شود. در بازار همه چیز می‌توانید پیدا کنید.

این بازار از سنتی‌ترین و قدیمی‌ترین بازار‌های ایران است که همچنان در آن خرید و فروش و اقتصاد جریان دارد. بافت قدیمی و زیبای قاجاری این بازار حال و هوای بسیار خوبی دارد و گشت و گذار در آن یکی از لذت بخش‌ترین قسمت‌های سفر شما خواهد بود.

این بازار در مجموع ۲۵۰ باب مغازه دارد که در همه آن‌ها فروشندگان مشغول کار هستند. در کنار فروشندگان مسلمان، افراد مسیحی و یهودی نیز در این بازار داد و ستد می‌کنند.

بازار قدیمی بوشهر چند بار مرمت شده است و در حال حاضر نیز یکی از قلب‌های اقتصادی شهر است و به کار خود ادامه می‌دهد. اگر دوست دارید به این شهر سفر کنید، بهترین زمان فصل بهار است. در این فصل حال و هوای بوشهر نوروزی می‌شود و رویش مجدد گیاهان و سبزه‌ها نشاط خاصی به شهر می‌بخشند. بازار قدیمی بوشهر در تاریخ ۲۸ اسفند سال ۱۳۸۵ با شماره‌ی ثبت ۱۸۶۴۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

مرتبط:

تقویت گردشگری عشایری در بوشهر

آداب، رسوم و سنت‌های ماه رمضان در استان بوشهر

سرنوشت بافت تاریخی بوشهر _فنا یا بقا؟

مردم برزک پس از برگزاری مراسم نخل‌گردانی و علم‌گردانی در روز عاشورا، در ششمین روز شهادت اباعبدالله الحسین و یاران با وفای ایشان، با آیینی متمایز ارادت و دوستداری خود را نسبت به امام حسین (ع) و اهل بیت ایشان اثبات می‌کنند.

در روز عاشورا مردان و جوانان نخل را که نمادی از تشییع پیکر پاک امام حسین (ع) است حمل می‌کنند و بر سر و سینه می‌زنند. ولی در روز ششم شهادت، زنان مجمعه و سینی‌های خشکبار باغ‌های خود را بر سر گرفته، با شور و شوق خاص به حسینیه می‌آورند تا مردم برزک بر سر سفره‌ای رنگین، در عین حال مقدس و معنوی، با قرائت قرآن، ذکر دعا و مرثیه خوانی به سوگ بنشینند، که بنا به شواهد، مستندات و نقل قول‌های مردمی از قدمتی دیرینه برخوردار است.

مسجد محله‌ی مصلی مکان برگزاری آیین ششمین روز شهادت امام (ع) است. برزک هفت محله‌ی قدیمی دارد، محله‌ی «سرگاول»، «سردل»، «باغستان»، «درب مسجد جامع»، «درب زیارت»، و محله «مصلی»، که محله‌های هفت‌گانه برزک هستند و این آیین فقط در مسجد محله‌ی مصلی برگزار می‌شود.

گفته می‌شود تقریباً تا ۳۰ سال پیش این مراسم در خانه «چهارصفه مصلی» که مکان عمومی برای روضه خوانی بوده، برگزار می‌شده است. اما با ازدیاد جمعیت وعدم گنجایش فضای چهارصفه، به مسجد مصلی منتقل شد.

روند برگزاری مراسم بدین صورت است که در گذشته ساعتی قبل از شروع مراسم، تعدادی از جوانان محل در بالای بام چهارصفه با فریاد «یا حسین» مردم محل را از زمان شروع این مراسم مطلع می‌کردند. زنان که از قبل مقداری از خشکبار و تنقلات حاصل باغ‌شان را نذر مجلس شش امام حسین (ع) می‌کنند در بعد از ظهر روز ششم شهادت به تفکیک نوع آجیل، در کاسه یا بشقاب‌های چینی ریخته، کاسه‌ها را در مجمعه مسی می‌چینند و مجمعه را روی سر نهاده، و به‌صورت گروهی به مسجد می‌آورند.

گفته می‌شود در گذشته فقط هفت خانواده‌ مشخص از اهالی محله مصلی، تنقلات خود را در هفت یا شش کاسه به نیت روز ششم و شب هفتم امام حسین (ع) می‌ریختند و با مجمعه به مسجد می‌آوردند. در گذشته آداب سفره‌آرایی و روند برگزاری مراسم نسبت به مراسم امروز متفاوت بوده است که به لحاظ مراعات حوصله خوانندگان از ذکر بعضی از موضوعات صرف نظر می‌شود.

در حال حاضر زنان در مسجد سفره‌ای به درازای ۱۰ تا ۱۵ متر می‌اندازند، بشقاب‌های آجیل را در دورتادور سفره می‌چینند و سفره را با گل و شمع می‌آرایند. از این مرحله به بعد زنان از سفره جدا می‌شوند و مردان در دور تا دور سفره با ترتیب خاص می‌نشینند و با قرائت سوره یس تنقلات را متبرک می‌کنند. سپس روحانی محل که از طرف بانی مراسم دعوت می‌شود در وصف واقعه عاشورا و کربلا سخن می‌گوید و در ادامه مداح‌ها و نوحه خوان‌ها به روضه خوانی و مداحی می‌پردازند.

در گذشته بانی مراسم از چند روحانی محلی و نیز نوحه‌خوان موسوم به «ضرب‌گیر» و نوحه‌خوان دیگری معروف به پیش واقعه خوان دعوت می‌کردند. نخست هر کدام از روحانی‌ها در کنار سفره از واقعه کربلا سخن می‌گفتند، سپس ضرب‌گیر با خواندن نوحه‌ی خاص با ضرب و ریتم سینه‌زنی، دیگران را به سینه‌زنی وادار می‌کرد.

با خواندن پیش واقعه و عزاداری و روضه خوانی مراسم پایان می‌یابد. اما قبل از پایان مراسم چند نفر از اهالی محل و بانی مراسم آجیل‌ها را روی هم ریخته، مخلوط می‌کنند و در کیسه‌های از جنس پلاستیک می‌ریزند و در بین حاضرین تقسیم می‌کنند. از آنجایی که این تنقلات بر سر سفره امام حسین (ع) با ذکر قرآن و دعا متبرک شده، مردم برزک سعی می‌کنند آن را به خانه‌ی خود ببرند.

* گزارش از عباس ترابزاده، مسئول مردم‌شناسی و ثبت میراث ناملموس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان کاشان

مرتبط:

آبشار نیاسر کاشان

سرای عامری ها _زیبای کاشان

خانه تاج _زیبای کوچک کاشان

«متاسفانه در برنامه‌ریزی‌های شرکت مادر تخصصی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که عهده‌دار برگزاری اکسپو دبی است شاهد تکرار اشتباه‌های گذشته هستیم. مدل حضور فعالان گردشگری به‌ویژه استان‌ها در اکسپو دبی مشابه نمایشگاه کتاب تهران است که غرفه‌داران تنها به چینش کتاب‌ها و مراجعه خریداران بسنده می‌کنند.»

 عباس مهدوی، فعال گردشگری با بیان این مطالب، در نقد مدل برنامه‌ریزی ایران برای حضور در اکسپو دبی نگاهی داشته به کارنامه سالن‌های ایران در اکسپوها و نمایشگاه‌های جهانی در گذشته و تاکید کرده که «سنتی و با مدلی همیشگی به اکسپو دبی نرویم. این نمایشگاه شش‌ماهه جایی برای حضور چند هتل و آژانس، کافه و رستوران و پذیرایی با گز و پولکی نیست.»

او در یادداشتی نوشته است: «اکسپو دبی مهم‌ترین رویداد هم‌زمان با آغاز فعالیت وزیر جدید میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. در حقیقت جام جهانی صنعت گردشگری که مورد توجه همه کشورهای دنیا است. رویدادی که هر پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود و با توجه به دوره زمانی شش‌ماهه برگزاری، مورد اقبال فعالان صنعت گردشگری قرار می‌گیرد. امسال دبی از مهرماه تا اسفندماه میزبان این رویداد جهانی است و تدارک گسترده‌ای برای میزبانی شایسته دیده است. بهره‌گیری مطلوب از اکسپو دبی مهم‌ترین دستور کار عزت‌الله ضرغامی در روزهای نخست فعالیتش می‌تواند باشد. حضوری که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و توأم با شناخت از این بازار جهانی است.

جایی برای ایده‌های خلاقانه

نمایشگاه جهانی که به اختصار اکسپو نامیده می‌شود، نمایشگاهی معتبر و شناخته‌شده است که برای نخستین‌بار در سال ۱۸۴۴ در پاریس متولد شد. به دلیل جایگاهی که اکسپو در میان کشورها کسب کرد، آن را بعد از جام جهانی فوتبال و المپیک، به عنوان سومین رویداد مهم بین‌المللی دنیا و المپیک ملل می‌نامند. آخرین نمایشگاه در سال ۲۰۱۷ در شهر آستانه قزاقستان برگزار شد و حالا بعد پنج سال این رویداد در دبی رقم می‌خورد.

اکسپو هر پنج سال یک‌بار برپا می‌شود و به مدت شش ماه میزبان گردشگران علاقه‌مند بسیاری است. در این نمایشگاه جدیدترین دستاوردها، خلاقیت‌ها و اختراعات بشری کشورهای شرکت‌کننده به نمایش درمی‌آیند. اکسپو دبی به مدت شش ماه از نهم مهرماه ۱۴۰۰ تا یازدهم فرودین ۱۴۰۱ میزبان کشورهای جهان است؛ رویدادی که قرار بود سال گذشته برگزار شود، اما به دلیل شیوع کرونا به امسال موکول شد.

اشاره شده که اکسپو ۲۰۲۰ دبی ۱۸۰ کشور و میلیون‌ها علاقه‌مند را دور هم جمع خواهد کرد. در اکسپو دبی مساحت پاویون ایران ۲۰۱۴ متر است که در همسایگی فرانسه و شیلی واقع شده است.

موضوع و تِم اصلی اکسپو ۲۰۲۰ دبی «ارتباط ذهن‌ها، خلق آینده» انتخاب شده و رشد و مطرح شدن ایده‌های خلاقانه را دنبال می‌کند. یکی از نکات جالب توجه که بیانگر اهمیت اکسپوهای جهانی است، معرفی خلاقیت‌ها، ایده‌ها، اختراعات و سازه‌های مشهور و مهم بشری است. برج ایفل، اولین ماشین تایپ، تلویزیون و حتی سس کچاب “هانز” اولین‌بار در این نمایشگاه‌ها به جهانیان معرفی شدند.

تحقق پتانسل‌ها و استعدادهای بالقوه افراد و جوامع برای شکل‌دهی آینده، پویایی هوشمندانه‌تر و سازنده‌تر افراد و پایداری با رویکرد بهره‌برداری درست از منابع انرژی و آب از جمله موضوعات فرعی اکسپو دبی محسوب می‌شوند که در کنار سرگرمی، نمایشگاه‌های هنری، باغ‌ها و فضای سبز، رستوران‌ها و کافه‌های متعدد مورد توجه قرار گرفته است.

جایی برای روایت و قصه‌سرایی

مدل حضور فعالان گردشگری به‌ویژه استان‌ها در چنین رویدادهایی مشابه نمایشگاه کتاب تهران است که غرفه‌داران تنها به چینش کتاب‌ها و مراجعه خریداران بسنده می‌کنند، درحالی که رویداد نمایشگاهی گردشگری محل عرضه محصول نیست و نیازمند جریان‌سازی و اقناع مراجعه‌کننده است. آن‌چه در رویداد نمایشگاهی گردشگری باید اساس کار قرار گیرد درگیر کردن حس مشارکت و شعف در آگاهی مراجعه‌کنندگان برای دانستن بیشتر از ایران است.

متاسفانه در برنامه‌ریزی‌های شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که عهده‌دار برگزاری اکسپو دبی است شاهد تکرار اشتباه‌های گذشته هستیم.

اکسپو دبی نمایشگاه نیست، بلکه رویدادی برای ایجاد دلربایی است. جایی برای روایت و قصه‌سرایی از داشته‌های متنوع ایران است. این قصه‌گویی نیازمند برنامه‌ریزی و شناخت از گردشگران این رویداد است، مثلا درحوزه غذا که برتری ایران در اکسپو محسوب می‌شود تنها ارائه غذاها همچون منو یک رستوران توجهی را برنمی‌انگیزد. غذا برتری‌ای است که می‌تواند برگ برنده ایران در میان کشورهای پرقدرت اکسپو باشد. غذاهای خلاقانه ایرانی که تعدادشان کم نیست می‌تواند روزهای شلوغی برای پاویون ایران رقم زند.

آن‌چه مهم است روایت شکل‌گیری این غذا و فرهنگی است که منجر به شکل‌گیری آن شده است. تصور کنید استان گیلان که استان خلاق غذا در ابعاد جهانی است با این تنوع که در دنیا کم‌نظیر است، در اکسپو دبی حضور یابد. تمدن غذایی گیلان اگر به درستی و همراه با معرفی آیین‌ها و رسوم مردمان شمالی در هنگام صرف غذا روایت شود، دل و دیده گردشگران را خواهد برد.

تعریف بسته‌های سفر

موضوع مهم دیگری که در این رویداد باید مورد توجه قرار گیرد تعریف بسته‌های سفر به ایران است. در صنعت گردشگری دوران ارائه تک‌محصول گردشگری به سر آمده است و دعوت برای سفر تمام اجزای آن را در برمی‌گیرد.

نمی‌توان از گردشگری درمان در رویداد اکسپو سخن گفت و به حمل و نقل، اقامت، سرگرمی، خرید، تفریح، گشت‌های فرهنگی و تاریخی و دوران نقاهت بی‌توجه بود. آن‌چه گردشگر در رویدادی همچون اکسپو به آن نیازمند است، اعتماد و اطمینان از تمام مراحل حضور در ایران است. بنابراین روایت بسته‌های سفر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

طرحی از پاویون ایران در اکسپو دبی

اولویت ایران در اکسپو باید کشورهای همسایه و کشورهایی باشد که زمینه حضورشان در ایران با موانع کمتری روبه‌رو است. بنابراین با نسخه واحد نمی‌توان به سراغ هم این کشورها رفت. باید برای ذائقه و علاقه مردمان کشورهای همسایه برنامه داشت، کشورهایی که همواره در دیپلماسی گردشگری از آن غافل بوده‌ایم. نکته مهم دیگر اکسپو دسته‌بندی و تعریف برنامه برای گونه‌های مختلف گردشگری است. رویکردی که کشورهایی نظیر ترکیه سال‌هاست مورد توجه قرارداده‌اند.

بازاریابی و تبلیغات در اکسپو باید شامل همه گونه‌های گردشگری باشد و حتی برای کودکان که نقش مهمی در سفرها ایفا می‌کنند، جذابیت‌هایی را تعریف کرد.

سال‌هاست که تبلیغ گردشگری ایران در نمایشگاه‌ها به جاذبه‌هایی نظیر آثار تاریخی شاخص و شهرهای خاص ختم می‌شود. این درحالی است که بازدید از این آثار تنها بخشی از ساعات حضور یک گردشگر است و بخش اصلی یک سفر، تعریف لذت‌ها و تفریحاتی است که متاسفانه در معرفی‌های ایران جایگاهی ندارد.

اکسپو خلاقیت و نوآوری می‌خواهد

خوشبختانه در عرصه ثبت آثار جهانی و دریافت اصالت صنایع دستی دستِ ایران پر است. این شناسنامه جهانی باید در اکسپو به کار گرفته شود. صنایع دستی دارای مُهر اصالت یونسکو به دلیل شاخصه‌های بومی و فرهنگی می‌تواند برای بازدیدکنندگان اکسپو تاثیرگذارتر باشد.

برخی جاذبه‌های ایران نظیر راه‌آهن سراسری که به ثبت جهانی نیز رسیده و اقلیم‌های متفاوت ایران را در برمی‌گیرد، از جمله داشته‌هایی است که به‌دلیل چندملیتی بودن در ساخت و نقشی که در جنگ جهانی دوم ایفا کرد، می‌تواند برای بسیاری از گردشگران جذاب باشد.

راه‌آهن سراسری ایران هیچ‌گاه در تبلیغات و بازاریابی‌ها مورد لحاظ قرار نگرفته است. حضور پررنگ کشورهایی نظیر آلمان، دانمارک و ایتالیا و … در ساخت راه‌آهن ایران می‌تواند زمینه سفر بسیاری از علاقه‌مندان این کشورها را فراهم کند. حتی روس‌ها که تمایلی برای سفر به ایران ندارند، اگر به این آگاهی و شناخت برسند که راه‌آهن ایران و لجستیک انجام‌شده در این مسیر عامل پیروزی و مقاومت‌شان در مقابل نازی‌ها بوده است بی‌گمان راهی ایران خواهند شد. بنابراین تعریف تورهای گردشگری راه‌آهن یک انتخاب خلاقانه نسبت به سایر کشورهای فاقد این میراث صنعتی خواهد بود.

متاسفانه استان‌های کشور برای حضور در رویدادی نظیر اکسپو از شناخت لازم برخوردار نیستند و همواره در قالبی سنتی و نمایشگاهی در رویدادهای فراملی حضور یافته‌اند. در آرایه استان‌ها شاهد تاکید بر مؤلفه‌هایی هستیم که درعمل نمود عینی ندارند و با واقعیت‌های گردشگری فرسنگ‌ها فاصله دارند. در یکی از نمایشگاه‌های اروپایی یکی از استان‌ها، محیط زیست و پرندگانش را یکی از محورهای معرفی خود قرار داده بود، این درحالی بود که محیط زیست آن استان امکان تعریف تورهای پرنده‌نگری را منتفی اعلام کرده بود.

اکسپو رویدادی بر بستر واقعیت‌های دستیافتنی است که امکان بازدید و سفر دارند و نه داشته‌هایی که نمی‌توان از آن‌ها دیدن کرد.

برخی جاذبه‌ها برتری ایران نسبت به سایر رقبا محسوب می‌شوند. جاذبه‌هایی که متاسفانه نگاه پیش پا افتاده به آن‌ها را شاهد بوده‌ایم و در بازاریابی و تبلیغات از آن‌ها غافل مانده‌ایم. بستنی و فالوده ایرانی، چای و قهوه ایرانی و شیرینی‌های متنوع ایرانی از جمله این موارد است که خود به تنهایی می‌توانند توجه بازدیدکنندگان اکسپو را به خود جلب کنند. این داشته‌ها حاشیه‌ای برای پذیرایی نیست، بلکه فرصتی برای سفر گردشگران است.

گردشگری چای برای بسیاری از گردشگران جذاب است و این امکان در شهرهای شمالی، به ویژه لاهیجان و درشهرهای جنوبی در زمینه قهوه فراهم است.

بستنی یکی از محورهای سفر گردشگران به ایتالیاست که در کنار دیدن آثار تاریخی، طرفدران بسیاری دارد. این درحالی است که بستنی سنتی ایرانی به مراتب خوشمزه‌تر از همتای ایتالیایی خود است و طرفداران جهانی بسیاری دارد. تصور کنید بستنی”گله برغان” که فقط در دکان بستنی “گل و بلبل عمو مجید گلدار” سرو می‌شود و دومی ندارد در اکسپو حضور یابد. عمو مجید خالق اولین بستنی ثبت‌شده ملی است که همه کارهای تولید این بستنی را با دست انجام می‌دهد. در مغازه “گل و بلبل” خبری از ماشین بستنی‌سازی نیست و همه چیز رنگ و بوی گذشته را دارد؛ به همین خاطر است که بستنی “گَلِه برغان” در آن سوی مرزها هم طرفدارانی دارد و جهانی شده است. گردشگران از هر کجای ایران و جهان پرسان‌پرسان تا مغازه کوچکش در روستای برغان می‌آیند و یک کاسه از بستنی مخصوصش را نوش جان می‌کنند. این یعنی برتری بی‌همتای ایران در اکسپو که بر خلاقیت‌ها تاکید دارد و می‌تواند توجه گردشگران را به خود جلب کند.

گردشگری رویدادمحور دیگر موضوعی است که همواره از آن غافل بوده‌ایم. ارمنی‌ها در جشن آب و ترک‌ها در قونیه با محوریت رویداد، توانسته‌اند توجه بسیاری از گردشگران کشورهای همسایه را به خود جلب کنند. این رویدادها بهانه‌ای است برای حضور چندروزه گردشگران. ما هم در ایران چنین رویدادهای جذابی نظیر گلاب‌گیری کاشان داریم که در تعریف بسته‌ای مجزا می‌تواند محور تبلیغ در اکسپو باشد، سفری با محوریت باغ‌های گل محمدی تا گلاب‌گیری.

در مجموع، در اکسپو ۲۰۲۲ دبی برای هر سلیقه و ذائقه‌ای چیزی وجود دارد، از کشف نوآوری‌ها و ابتکارات گرفته تا پتانسیل‌های آینده برای استفاده از انرژی‌های پایدار و تجربه غذاها و موسیقی ملل مختلف دنیا در این رویداد عرضه می‌شوند. با توجه به محوریت خلاقیت و توجه به انرژی‌های پایدار در حوزه گردشگری باید با این رویکرد به دبی رفت.

حضور چند هتل و آژانس، ایجاد کافه و رستوران، اجرای موسیقی محلی و سنتی، پذیرایی با گز و پولکی، غرفه‌های صنایع دستی و پخش تصاویری از ایران، چارچوب تمام نمایشگاه‌هایی بوده است که در گذشته شاهد آن‌ها بوده‌ایم. در اکسپو دبی این رویه جایگاهی نخواهد داشت و توجه بازدیدکنندگان را به خود جلب نخواهد کرد.

در اکسپو دبی بوم‌گردی که خلاقانه از انرژی‌های پاک بهره می‌برد و فاقد تولید زباله است و بر غذاهای ارگانیک و گردشگری مسؤولانه و مبتنی بر محیط زیست تاکید دارد، بر غرفه تشریفاتی یک هتل پنج‌ستاره ارجحیت دارد.

ناشناخته مانده‌ایم

بررسی کارنامه حضور ایران در نمایشگاه‌های مهم گذشته بیانگر این مهم است که هیچ‌گاه به درستی و حرفه‌ای شاهد معرفی داشته‌های غنی و متنوع کشورمان نبوده‌ایم. اساسا بخش خصوصی به تنهایی عهده‌دار این مسؤولیت بوده است و به دلیل نبود حمایت‌های دولت، در حد و اندازه ایران ظاهر نشده است. معرفی ایران و جلب توجه جهانی کار بخش خصوصی نیست و در تمام کشورهای موفق دنیا این رسالت را دولت‌ها برعهده می‌گیرند. کار بخش خصوصی بهره‌گیری از فرصت‌های خلق‌شده برای حضور گردشگران خارجی است.

ذکر نمونه‌ای از ناکامی معرفی ایران در نمایشگاه‌های خارجی می‌تواند روشنگر این خلاء باشد. ایران بارها در نمایشگاه‌های ملی و استانی ترکیه شرکت کرده است. سالانه هزاران گردشگر ایرانی به این کشور سفر می‌کنند و سطح مبادلات اقتصادی و سیاسی بسیار پررنگ است، اما گردشگران ترک کمترین شناختی از ایران ندارند. چندی پیش با “شهزاده ایگوال” نویسنده ایرانی که رمان‌هایش با اقبال گسترده‌ای درترکیه همراه است گفت‌وگو می‌کردم. این نویسنده علاقه‌مند به ایران که تاکنون صدها گردشگر ترک را در قالب گردشگری ادبی به ایران آورده براین عقیده است که گردشگران این کشور هیچ آشنایی با ایران ندارند و گاهی حتی باور ندارند که در ایران امکانات ابتدایی وجود داشته باشد.

کافی است این ابتکار و خلاقیت شهزاده ایگوال در گردشگری ادبی در اکسپو مورد توجه قرار گیرد و در مدتی خاص این رمان‌نویس با آثارش در غرفه ایران حضور یابد؛ حضوری که بی‌تردید توجه بسیاری از بازدیدکنندگان و رسانه‌ها را به خود جلب خواهد کرد.

درحالی که در کشور همسایه خود شناخته‌شده نیستیم، نباید از سایر کشورهای دیگر انتظار داشت گردشگران‌شان را راهی ایران کنند. باید درنظر گرفت حضور در یک رویداد جهانی نظیر اکسپو با نمایش داشته‌ها متفاوت است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

زیبایی‌های سمنان در اکسپوی دبی

موافقت با صدور ویزای ایران به بهانه اکسپو دبی

شهرستان فهرج یکی از شهرستان‌های استان کرمان و در جنوب شرقی این استان واقع شده است. شهرستان فهرج دارای چهار شهر معروف بوده و در زمان سلاجقه اهمیت زیادی داشته به گونه‌ای که جاده ابریشم از آن عبور می‌کرده و به سرتاسر دنیا می‌رسیده است. آب و هوای این شهرستان در تابستان گرم و خشک و در زمستان نیز سرد و خشک است دمای هوا در تابستان گاهی به ۵۰ درجه هم می‌رسد اما همین آب و هوا باعث شده فهرج یکی از قطب‌های تولید خرمای مرغوب مضافتی باشد. از دیگر تولیدات کشاورزی این منطقه مرکبات نیز است.

کلوت‌های فهرج

وجود حجم عظیمی از کلوت‌ها که جاذبه‌های منحصربفردی هستند و همچنین طلوع و غروب خورشید، زیبایی منطقه فهرج را چند برابر کرده است. این عارضه‌ها در ورودی شهرستان فهرج در مسیر جاده فهرج – نرماشیر و جنوب شهر فهرج حوالی روستای عصمت‌آباد در بخش مرکزی قرار دارند.

میل قاوردی

یکی از کمیاب‌ترین برج‌های باقیمانده از دوره سلجوقیان میل قاوردی به شماره ثبت ۱۴۳ است که در مسیر راه بم – زاهدان در ۳۰ کیلومتری فهرج قرار دارد (برای راهنمایی کاروان‌ها) به میل نادری معروف است و ارتفاع آن ۱۸ متر و دارای ۴۵ پله است که انسان را به بالا هدایت می‌کند. علت اینکه به میل نادری شهرت یافته شاید دستوری است که نادرشاه جهت تعمیر آن داده است. در حال حاضر فقط یک میل باقی مانده و بقیه تخریب و یا زیر تپه‌های شنی مدفون شده‌اند.

جنگل‌های کهور

در قسمت شمالی و غربی قلعه برج معاذ و بعد از نخلستان‌های تقریبا خشک شده برج معاذ منطقه وسیعی از جنگل‌های گز و کهور قرار دارد. این جنگل جزو معدود جنگل‌های کهوری است که بستر آن پوشیده شده از شن‌های روان است. این جنگل طرفداران زیادی برای انجام مسابقات موتور سواری در بین جوانان این منطقه دارد.

قلعه خاکی فهرج

این قلعه مشرف بر منازل شهر فهرج و جاده، روی پشته قطور گلی که اطراف آن با خندق محصور شده بنا شده است. این اثر مربوط به دوره اسلامی بوده و در آن استحکامات نظامی زیادی رعایت شده است، چهار برج در اطراف آن قرار داشته که برای حفاظت قلعه از آن استفاده می‌شده است. این قلعه در دوره صفویه بسیار آباد بوده است.

قلعه برج معاذ

این قلعه در قرون متاخر اسلامی و از صفویه به بعد بنا شد و یک قلعه روستا بود. پس از اصلاحات ارضی در سال ۱۳۴۲، قلعه برج معاذ فهرج از سکنه خالی شد و از آن پس تبدیل به بنای متروکه شد. قلعه برج معاذ دارای شش برج است و قسمت‌های بیرونی مرتبط با قلعه نیز دارای نخلستان بود. همچنین یک آب انبار دو طبقه نیز در وسط قلعه برج معاذ وجود دارد که ساکنان قلعه آب قنات را از بیرون برج معاذ در مرکز قلعه ذخیره می‌کردند.

تپه‌های شن

بعد از جنگل‌های کهور و در قسمت شمالی افراز (گسل) برج معاذ تپه‌های شنی وسیع و بلندی وجود دارد که طول سال محل تفریح مردم منطقه است. در دامنه این تپه‌ها درختان کنار (سدر) بی‌شماری وجود دارد. در این دامنه‌ها به کشت گندم و جو پرداخته می‌شود. در دامنه شرقی این تپه‌ها نخلستان‌های آباد و پر رونقی وجود دارد. این تپه‌ها طرفداران زیادی برای مسابقات موتور سواری به خصوص در روزهای بارانی دارد به‌طوری‌که در زمستان جمعیت زیادی از علاقمندان روز خود را در این منطقه و در کنار خانواده با شادی سپری می‌کنند. این تپه‌ها در ایام نوروز از مهم‌ترین نقاط گردشگری برج معاذ به شمار می‌رود.

نپکا (گلدان‌های طبیعی) 

وجود شن در بستر جنگل‌های کهور برج معاذ موجب منحصر به فرد شدن این جنگل‌ها شده است. شن‌ها با روی هم انباشته شدن و ایجاد تل‌هایی بزرگ در اطراف و زیر بخشی از گزها و کهورها، نوعی گلدان به صورت یک تل شنی که در بالای آن یک گیاه قرار دارد که نمای زیبا و منحصر به فرد را ایجاد می‌کند.

قلعه سنگ

این قلعه روی تپه سنگ مرتفعی بنا شده است. قلعه سنگ در ۳ کیلومتری شمال شرق فهرج قرار گرفته و قدمتی ۲۰۰ساله دارد.

مرتبط:

زمین و آسمان کویر سه قلعه سرایان برای گردشگری

میمند، روستایی جهانی به وسعت کویر

حصیربافان بیشتر در منطقه بشاگرد، و روستاهای بهمنی، محمودی، چلو و دیگر روستاهای اطراف مستقرند. شیوه کار این هنرمندان به این صورت است که ابتدا  شاخه‌های جوان و زائد درخت خرما را هرس کرده و پس از تبدیل به نوارهای باریک، مدتی آن‌ها را در آفتاب قرار می‌دهند تا خشک و زردرنگ شود، سپس این رشته‌ها را در آب می‌گذارند تا خوب نرم و انعطاف‌پذیر شود، محصولی که به دست می‌آید درواقع ماده اولیه واصلی تولید، ساخت و بافت انواع فرآورده‌های حصیری را تشکیل می‌دهد.

در اینجا بعضی از صنایع‌دستی نخیلاتی و حصیری شهرستان میناب که در پنجشنبه‌بازار به فروش می‌رسند، معرفی می‌شوند.

گوُزن

گوُزن نوعی بادبزن دستی است که آن را از برگ‌های نازک وسط درخت خرما درست می‌شود و همان‌طور که از اسمش پیداست برای باد زدن در تابستان‌ها از آن استفاده می‌شود. این بادبزن دارای دسته‌ای است که کار دمیدن را آسان می‌کند. برای زیبایی این بادبزن، برگ‌های درخت نخل را جداگانه به هر رنگی درمی‌آورند.

زحمت بافتن بادبزن بیشتر با خانم­هاست و به شکل صفحه مربعی شکل از لبه جلو شروع به بافت می‌شود. طریقه بافت بادبزن مانند تک است و شکل بافت آن به‌صورت هفت و هشت کنار هم قرار می‌گیرند به‌این‌ترتیب که اول پیش (برگ درخت خرما) را شنگ می‌زنند یعنی به رشته‌های باریک درمی‌آورند سپس این رشته‌ها را باهم می‌بافند و برگ‌های رنگی نیز در میانه به‌کاربرده می‌شود.

گوزن دارای اشکال مختلفی است که اغلب از دو گوشه شروع‌شده و در وسط به یک‌شکل لوزی می‌رسد و در آخر هم به گوشه‌ها ختم می‌شود. در قدیم بادبزن موارد استفاده بسیاری داشته است و شاید دلیل آن این بوده که وسایل موردنیاز برای ساخت بادبزن در دسترس آن‌ها بوده است و در زمان گذشته به علت نبودن وسایل خنک‌کننده مردم برای خنک نگه‌داشتن خود این صنایع‌دستی را مورداستفاده قرار می‌دادند که هم نشانه ابتکار و خلاقیت بوده و هم توجه به طبیعت اطراف خود برای ساختن وسایل آسایش بوده است.

هم‌اکنون کاربرد بادبزن نسبت به گذشته کاهش چشمگیری داشته است.

کفست (قفس: مچکی mečaki)

یکی دیگر از صنایع حصیربافی که با استفاده از ساقه نخل درست می‌شود قفس نام دارد. این وسیله تقریباً به شکل بیضی و با استفاده از اسکلت چوبی ساقه نخل به نام پنگ (pang ) از پائین به بالا ساخته می‌شود. برای درست کردن این وسیله پنگ ها را از درخت نخل جدا کرده و سپس هر یک از آن‌ها را نصف کرده و یک شبانه‌روز در آب خیس می‌کنند. سپس در آفتاب قرار می‌دهند تا خشک و آماده بافتن شود. برای این منظور ابتدا یکی دو گُل را می‌بافند سپس بدنه آن‌که ترکه نامیده می‌شود را درست می‌کنند تا قفس چهره خود را نشان دهد. در پایان کار باقیمانده پنگ ها را به‌صورت بند چیلکی می‌پیچند و در کنار در قفس وصل می‌کنند.

برای درب قفس یک محافظی از پنگ به شکل دایره‌ای درست می‌شود تا مرغ‌ها در آن آسوده باشند. در این هنگام قفس موردنظر آماده است و برای فروش به پنجشنبه‌بازار برده می‌شود.

کاربرد قفس به این‌گونه است که شب مرغ‌ها و پرندگان را در آن می‌گذارند تا از دسترس حیوانات گوشت‌خوار در امان باشند. همچنین به‌عنوان وسایل تزئینی در منزل نیز آویزان می‌شود. این وسیله چون تنها از پنگ استفاده می‌شود، فاقد رنگ است ولی دارای شکلی خاص است که معماری مشبک آن چشم‌ها را خیره می‌کند.

 تولک

تولک سبدی است گرد، دسته‌دار و کوچک که از برگ‌های نازک وسط درخت خرما به نام مرو در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود. تولک حالت زنبیل کوچک دارد که دارای دسته‌ای برای گرفتن آن است.

طریقه بافت تولک به این صورت است که اول با استفاده از برگ نخل (پیش piš) نوارهایی به عرض ۵ تا ۷ سانتی‌متر که در اصطلاح مینابی به آن «بل» گفته، آماده می‌شود. این نوارها کنار هم دوخته می‌شوند و به شکل تولک (سبد) درمی‌آیند.

برای بافت بل تولک برگ‌های درخت نخل (پیش) را در مجاورت نور خورشید قرار می‌دهند تاکمی خشک شود، آنگاه برگ‌ها را از شاخه جدا می‌کنند و آن را ریش می‌کنند، (در اصطلاح محلی میال و خوش می‌کنند)، سپس این رشته‌ها را خیس کرده و بل را می‌بافند و حاصل آن نوارهای کم‌عرضی را به وجود می‌آورند. این بل را با بندی از درخت نخل که به آن دوز گفته می‌شود به‌اندازه های مختلف درمی‌آورند.

تولک (سبد) برای جمع‌آوری محصول خرما، چیدن رطب بکار می‌رود. به این صورت که در فصل محصول هرگاه شخصی بخواهد از درخت نخل یا انبه بالا برود این سبد را همراه خود بالابرده و محصول تازه را به‌قدر مصرف درون آن ریخته و به پائین می‌آورد.

تک

تک نوعی زیرانداز  یا فرش است و یکی از مهم‌ترین صنایع‌دستی میناب به شمار می‌رود که از گذشته‌های بسیار دور در این شهر رواج داشته است. این فرش زبر و خشک بوده و از برگ درخت خرما (پیش piš=) ساخته می‌شود.

درگذشته و به دلیل وجود نخلستان‌های وسیع و رویش گیاهانی به نام «داز dāz» و پیزگ«pizg» مردمان شهر میناب به بافت انواع گوناگون محصولات حصیری بسته به نیاز مبادرت ورزیده‌اند. هم‌اینک نیز صنعت حصیربافی (تک) ازجمله رشته‌های فعال و پررونق صنایع‌دستی شهرستان میناب است.

برای ساخت تک (حصیر) ابتدا شاخه‌های جوان و اضافه درخت خرما را در هنگام چیدن میوه قطع کرده و سپس برگ‌های آن را به شکل نوارهای باریک درآورده و در نور مستقیم آفتاب خشک می‌کنند. برگ‌ها پس از خشک شدن به رنگ کرم درمی‌آیند و پس‌ازآن برگ‌ها را در آب قرار داده تا نرم و انعطاف‌پذیر شوند و هنرمند بتواند از آن‌ها در ساخت حصیر بهره گیرد.

بافنده حصیر  پیش‌ها (برگ درخت نخل) را یکی پس از دیگری در لابه‌لای هم قرار می‌دهد؛ از به هم پیوستن پیش‌ها وسیله‌ای فرش مانند به وجود می‌آید.

تک موارد استفاده زیادی دارد ازجمله: به‌عنوان زیرانداز و فرش، روپوش برای خانه‌های کپری (پوششی برای خانه‌هایی که از مصالح حصیری ساخته می‌شوند)

جانمازی

جانمازی، زیرانداز و یا سجاده‌ای است که از گیاهی نرم به نام مور ساخته می‌شود. این گیاه  به‌طور خودرو در کنار جوی آب سبز می‌شود. رنگش سبزرنگ است و گاهی ارتفاعش به  چند متر می‌رسد. گیاه مور بی‌برگ و خار است و ساقه‌ای بسیار نرم  و ظریف دارد.

برای ساخت جانمازی ابتدا مور (گیاه) را از محل جوی آب جدا کرده و بر روی زمین و در مجاورت  نور خورشید قرار می‌دهند تا رنگ آن زرد شود. آنگاه بارنگ‌های مخصوصی که زنان هنرمند مینابی خود آن‌ها را درست می‌کنند مورها را بهرنگ‌های گوناگون درمی‌آورند. مورها را مدتی در آب می‌گذارند تا خیس شود، بعدازاینکه به‌خوبی نرم و آماد ه کار شد، با استفاده از نخ به‌صورت تاروپود  آن‌ها را به هم می‌بافند تا جانمازی و زیراندازی ظریف ساخته شود.

ساخت جانمازی بیشتر در روستاهای بهمنی، تالار (طالار)، محمودی مرکزی، چلو و دیگر روستاهای شهرستان میناب رواج دارد.

سواس

سواس نمونه‌ای دیگر از صنایع‌دستی نخیلاتی میناب و نوعی پاپوش و پای‌افزار بوده که به‌جای کفش استفاده می‌شود. بافتن سواس به تبحر خاصی نیاز است و این سازه را از لیف درخت خرما که آن‌ها سیس (sis) می‌گویند و گیاهی به نام داز ساخته می‌شود.

طریقه ساخت این‌گونه است که‌برگ‌های کوچک پاجوش (دمیل) را جدا کرده و سر آفتاب قرار می‌دهند تا خشک شود و بعد آن را می‌کوبند تا رشته‌رشته و نرم شود. در ادامه سیس و داز را در آب گذاشته تا خیس شود و سپس آن را می‌کوبند. مقداری را برای چله و تار به‌صورت فشرده می‌تابند و مقداری را نیز نیمه تاب و درواقع به‌عنوان پود تهیه می‌کنند. بافت سواس توسط این تاروپود انجام می‌شود. برای محکم کردن سواس به پاها هم از طنابی با همین جنس استفاده می‌شود. در مرحله بعد برگ‌های رشته‌رشته را هم‌سطح کف پا می‌بافند. برای این‌که  برگ‌های بافته‌شده محکم و سفت شوند، در هنگام بافتن هر مقدار که بافته شود با دست فشار می‌دهند تا فشرده و پرس شود؛ این پاپوش هم‌سطح کف پا ساخته می‌شود و لذا هر طرف آن را بندی می‌گذارند و این بندها پشت پا جای می‌گیرد که خیلی محکم و زبر است.

بافتن سواس به تبحر خاصی نیاز دارد. برای ساخت سواس برگ‌های درخت نخل را پس از کوبیدن، خشک و در موقع بافت آن را خیس کرده و شروع به ساخت سواس می‌کنند.

کپ کاپ

کپ کاپ یا کپکپو نوعی پای‌افزار چوبی است. در حقیقت این نام از آهنگ قدم برداشتن شخص با این دمپایی ایجاد می‌شده است. این سازه نوعی کفش و پاپوش بسیار ساده است که با استفاده از انواع چوب‌های ساج، چوب شاه‌تخته یا تخته شاه، تخته ملیباری، چوب کنار، چوب کهور و … تولید می‌شده است.

برای ساخت این پا افزار تولیدکنندگان در ابتدا با در نظر گرفتن طرح اولیه و اندازه موردنظر فرم اصلی را به‌وسیله اره از چوب مصرفی جدا می‌کردند و سپس به‌وسیله ابزارهای ساده دستی، قسمت‌های پاشنه و رویه آن را فرم می‌دادند. در مرحله‌های بعد به‌وسیله اره‌های ساده بر روی قسمت‌های کفی کپکاپ نقش و نگارهای ظریفی ایجاد می‌کردند و سمت تحتانی را با دو برجستگی در جلو و عقب به‌عنوان پاشنه باقی می‌گذاشتند.

در قسمت رویه کپکاپ نیز یک زائده میخی شکلی که در بین انگشتان پا و شصت قرار می‌گرفته، ایجاد می‌شده که فرد با کمترین انعطاف کفش بتواند راه برود.

درگذشته  ازیک‌طرف بر طبق عادتی که به وجود آمده بود و از طرفی دیگر چون تمامی کوچه‌ها و گذرگاه‌ها شنی و گلی بوده‌اند قسمت تحتانی این دمپایی، کمکی برای بهتر راه رفتن و ایجاد ایستایی بیشتر برای فرد بوده است.

منبع: میراث آریا