«نوی‌شوان‌اشتین»، قویی سفید در قلب کوه‌های آلپ

همیشه بازدید از قلعه‌ها دوران تاریخی، جنگ و حفاظت از منطقه‌ای را برای بیننده تصور می‌کنند، اما وجود برخی از قلعه‌ها چنین حسی را به بازدیدکننده خود القا نکرده و در برخی از موارد مخاطبینش را به دوره‌ای از زندگی خود در کودکی خواهد برد. قلعه «نوی‌شوان‌اشتین» یکی از قلعه‌هایی است که تنها حس و حال کارتون‌های دیزنی را به مخاطب خود منتقل می‌کند.

«شوان‌اشتین» از محبوب‌ترین قلعه‌های آلمان و به دلیل ظاهر و چشم‌انداز اطرافش یکی از جاذبه‌های گردشگری پرطرفدار در اروپا است. این قلعه در باواریا نزدیک به شهر فوسن واقع شده و می‌توان گفت استواری و ایستادگی در دل کوه‌های آلپ اولین تصویری است که برای بازدید کنندگانش رقم خواهد زد.

این قلعه اما به دلیل معماری برفی رنگ و محل قرارگیریش بر روی تپه‌ها به «قلعه قوی سفید» نیز شهرت دارد و گردشگرانی که به آلمان سفر می‌کنند به هیچ عنوان بازدید از قلعه‌ای که توسط پادشاه لودویگ دوم ساخته شده است، را از دست نخواهند داد.

همانطور که در ابتدا نیز به آن اشاره شد این قلعه به دلیل تفاوت در ظاهرش نسبت به دیگر قلعه‌ها الهام‌بخش کارتون‌های دیزنی نیز بوده است و در چند انیمیشن معروف دنیای دیزنی از جمله «زیبای خفته» شاهد حضور تصویر این قلعه هستیم.

نوی‌شوان‌اشتین

این قلعه توسط پادشاه لودویگ دومکه به «پادشاه داستان‌های افسانه‌ای» شهرت دارد ساخته شده و گفته می‌شود که علاقه شدید این پادشاه به «ریچارد واگنر» آهنگساز مشهور، ساخت این قلعه را به دنبال داشته است.

علاقه شدید پادشاه به واگنر در حدی بود که تمام تزئینات این قلعه بر اساس داستان‌ها و مفاهیم اپراهای «تریستان و ایزولده»، «زیگورد»، «لوهنگرین، شوالیه قو»، «پارسیفال»  و «مینه‌زینگر تانهاوسر» ساخته شده است. البته این موضوع را نیز باید در نظر داشت که تزئینات و نقوش به‌ کار رفته در دیواره‌های این قلعه، عمدتا مرتبط با اساطیر و شخصیت‌های حماسی بوده و ریچارد واگنر در اپراهای خود از این نقوش و مفاهیم نیز الهام گرفته است.

در اوایل قرن ۱۹ میلادی بسیاری از قلعه‌های مربوط به قرون وسطی در کشور آلمان در دست تعمیر و بازسازی قرار گرفته بودند و لودویگ دوم نیز که از کودکی در دنیای خیالی و اسرارآمیز اسطوره‌ها زنگی می‌کرده است بازسازی یکی از قلعه‌ها را به عهده می‌گیرد و در نامه‌ای به واگنر می‌نویسد، «قصد دارم قلعه ویرانه موجود در منطقه هوهن شوانگو در نزدیکی پولات جرج را بر اساس سبک اصیل قلعه‌های متعلق به شوالیه‌های آلمانی بازسازی کنم. باید اعتراف کنم که هدف من این است که در آینده، روزی در این قلعه ساکن شده و در آن زندگی کنم».

نوی‌شوان‌اشتین

ساخت قلعه در سال ۱۸۶۹ میلادی آغاز و طراحی آن به «کریستیان یانک» که طراح صحنه‌های تئاتر بود، سپرده شد و معمار «ادوارد ریدل» وظیفه انجام کارها را بر عهده داشت. لودویگ نقشه‌های بسیار بزرگی برای اتمام و زندگی در این قلعه در سر داشت که به حقیقت تبدیل نشد و او نتوانست تا تکمیل ساختمان قلعه زنده بماند. در نهایت باوجود نقشه‌های بزرگی که پادشاه لودویگ دوم برای این قلعه داشت، از ۲۰۰ اتاقی که قرار بود ساخته شود تنها ۱۴ اتاق آن به طور کامل تمام شد و بازدید کنندگان نیز تنها می‌توانند از همین ۱۴ اتاق دیدن کنند.

از جاذبه‌های این قلعه علاوه بر چشم‌انداز بکر و چشم‌نوازش در محیط بیرونی می‌توان به نقاشی‌های دیواری و به خصوص نقاشی‌هایی که روی سقف‌های قلعه هستند، اشاره کرد؛ چرا که هر چشمی را به خود خیره می‌کنند. یکی از اتاق‌هایی که نباید دیدن آن را از دست داد اتاق اصلی پادشاه است که تماما از طلای خالص ساخته شده و تمام پارچه‌های به کار رفته در آن از پرده‌ها گرفته تا روتختی‌ها و… از ابریشم خالص تهیه شده‌اند.

شوان‌اشتین چون در قرن ۱۹ که دیگر از قلعه‌ها برای اهداف نظامی و دفاعی استفاده‌ای نمی‌شده، ساخته شده با پارادوکسی در نام خود به عنوان «قلعه قوی سفید» همراه است. پس به واسطه پارادوکسی که این قلعه در نام خود دارد سالانه تا قبل شیوع بیماری کرونا چیزی حدود یک‌ونیم میلیون بازدیدکننده داشته است و به همین دلیل یکی از محبوب‌ترین و پربازدیدترین قلعه‌های اروپا محسوب می‌شود.

منبع:

neuschwansteincastle.net

www.travelandleisure.com

گردشگری در دسترس، برگ برنده گردشگری در پساکرونا

بسیاری از مقاصد سراسر جهان که به دنبال بازگشت به موفقیت‌های گذشته خود بعد از بیماری همه‌گیر کووید و روال عادی هستند، اطمینان از دسترسی به منابع گردشگری برای گردشگران با شرایط خاص می‌تواند به‌عنوان برگ برنده و سرنوشت‌ساز باشد.

به نقل از نیوز، گردشگری در دسترس (Accessible Tourism)، تلاش مداوم برای در دسترس بودن مقصد، محصولات و خدمات گردشگری، بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های جسمی یا فکری، معلولیت‌ و سن افراد است.

با توجه پیشرفت‌های زیادی که در این زمینه حاصل‌شده است، اما نتایج این بررسی نشان می‌دهد که افراد معلول و سالمند برای لذت بردن کامل از گردشگری با موانعی مواجه هستند و در همه‌گیری بیماری کووید این موارد افزایش‌یافته است. در حال حاضر، مقاصد و شرکت‌های در حال بازسازی که در جستجوی برگشت بهتر، گسترده‌تر و رقابت‌پذیرتر هستند باید به این موضوع نیز توجه داشته باشند.

دسترسی به‌عنوان یک اولویت برای افراد است. زوراب پولولیکاشویلی، دبیرکل سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) گفت: «اماکن و خدمات گردشگری اغلب بدون در نظر گرفتن شرایط دسترسی مختلف که بازدیدکنندگان و افراد محلی دارند، طراحی می‌شوند.» بخش گردشگری باید دسترسی را در اولویت قراردهد و این موضوع می‌تواند برای مقاصد و مشاغل تحول‌آفرین باشد و به آن‌ها کمک کند تا از این بحران نجات یابند و به روشی فراگیر و انعطاف‌پذیر رشد کنند.

یافته‌های این بررسی با برجسته کردن مزایای بالقوه برای مقاصد با دسترسی بیشتر خاطرنشان کرد: در سراسر جهان تا سال ۲۰۵۰، از هر ۶ نفر یک نفر ۶۵ ساله یا بالاتر خواهد بود و در اروپا و امریکای شمالی این میزان به یک‌چهارم خواهد رسید. علاوه بر این، داده‌ها نشان می‌دهد که متوسط هزینه گردشگران معلول به‌عنوان‌مثال، در کشور اسپانیا بیش از ۸۰۰ یورو است، درحالی‌که برای گردشگران بدون معلولیت، چیزی بیش از ۶۰۰ یورو محاسبه می‌شود.

راهکارهایی برای بهبودی فراگیر دسترسی به گردشگری

کمک در شرایط بحرانی: درهر مرحله از بازگشت، به پشتیبانی از مقصد و سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی دارای معلولیت (DPO) نیاز است.

تطبیق شیوه‌نامه‌ها: با توجه به توانایی‌ها و نیازهای متفاوت مشتریان بوده و باید در این مرحله از راهنمایی‌های سازمان جهانی گردشگری استفاده شود.

فراگیری در گردشگری پساکرونا: شامل استفاده موثر از داده‌ها برای هدایت تصمیمات درباره برنامه‌ریزی گردشگری در دسترس و تنظیم سیاست‌ها و راهبردهای دسترسی برای انعکاس واقعیت‌های پساکروناست.

دستیابی در برنامه‌ریزی تجاری: دسترسی به‌عنوان یک مزیت رقابتی، بهبود خدمات به مشتری و استفاده از استانداردهای بین‌المللی هماهنگ برای افزایش کیفیت زندگی برای همه است.

آموزش و مشارکت کارکنان: در گسترش آموزش‌های حرفه‌ای برای آمادگی بهتر، ارائه خدمات به گردشگران با توانایی‌های مختلف و اطمینان از فرصت‌های برابر در نیروی کار گردشگری ضروری است.

نوآوری و تحول دیجیتال: برای ایمنی بیشتر، هوشمندتر شدن، راحتی سفر و گردشگری همه لازم است.

این دستورالعمل‌ها برای گردشگری فراگیر منعکس‌کننده تعهد مداوم UNWTO است که در چارچوب کنوانسیون UNWTO در مورد اخلاق گردشگری درج و برای تسهیل گردشگری برای افراد معلول از امضاءکنندگان دعوت‌شده است.

این مطالب همچنین اولین مجموعه از خلاصه‌های موضوعی برنامه‌ریزی‌شده از بخش اخلاق، فرهنگ و مسئولیت اجتماعی UNWTO به‌منظور ارائه راهنمایی این بخش است.

موارد ذکر شده در بالا مجموعه جدیدی از راهنمای بازیابی فراگیر سازمان جهانی گردشگری با مشارکت شبکه اروپایی گردشگری در دسترس (ENAT)، بنیاد اسپانیایی ONCE و Travability استرالیا در مرکز برنامه‌های بهبود است که اهمیت این فراگیری را مشخص می‌کند و برای دستیابی به این هدف توصیه‌های کلیدی ارائه شده است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

نابودی مقصدهای گردشگری با افزایش سطح آب

آیا خطر گردشگری سلامت کمتر از گردشگری توریستی است؟

افزایش فرصت فعالیت بیشتر در بخش گردشگری برای زنان خاورمیانه

افزایش فرصت فعالیت بیشتر در بخش گردشگری برای زنان خاورمیانه

زوراب پولولیکاشویلی، دبیر کل سازمان جهانی گردشگری گفت: در طول تاریخ، گردشگری فرصت‌های فراوانی را برای توانمندسازی زنان در سراسر جهان فراهم کرده است. با آغاز مجدد گردشگری، باید اطمینان حاصل شود که برابری جنسیتی در اولویت برنامه‌های بهبودی قرار می‌گیرد و زنان را قادر می‌سازد تا ازنظر مالی مستقل شوند و مشاغل شخصی راه‌اندازی کنند.

نتایج تحقیقات جدید نشان داده است، در بخش گردشگری خاورمیانه از هر ۱۰ نفر شاغل، کمتر از یک نفر زن بوده و البته این نسبت به‌طور مداوم در حال افزایش است.

سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)  اعلام کرد: گزارش منطقه‌ای مربوط به زنان در گردشگری خاورمیانه، پیشرفت‌های ایجادشده و فرصت‌هایی برای پیشرفت بیشتر در برابری جنسیتی این بخش را برجسته می‌کند.

مهمترین یافته‌های این بررسی موارد ذیل را شامل می‌شود:

۸ درصد افراد شاغل در بخش گردشگری این منطقه را زنان تشکیل می‌دهند و این در مقایسه با ۱۶ درصد در کل اقتصاد منطقه است.

در سطح جهانی، ۵۴ درصد از افراد شاغل در بخش گردشگری در مقایسه با ۳۹ درصد گسترده اقتصاد جهانی زنان هستند.

زنان تحصیلات خوبی دارند، اما وارد نیروی کار گردشگری نمی‌شوند.

زنان تحصیلات عالی بالاتر از مردان دارند، اما هنوز در این بخش فعالیت بسیار اندکی دارند.

بخش دولتی می‌تواند پیشگام ارائه نقش‌های رهبری برای زنان باشد و فرصت‌هایی را برای آنان ایجاد کند.

بر اساس نتایج بررسی‌ها در سال ۲۰۱۹ وزرای گردشگری در منطقه ۲۱ درصد است که در مقابل  ۲۳ درصد سطح جهانی قرار دارد.

شکاف‌های جنسیتی در اشتغال و کارآفرینی

این گزارش همچنین نشان داد، مشارکت زنان در اشتغال، خوداشتغالی و مالکیت بنگاه‌های کوچک و بزرگ اقتصادی (SEM) به میزان قابل‌توجهی در سراسر منطقه کمتر از مردان است و تمایل کمتری به کار در بخش گردشگری دارند و از مهم‌ترین عوامل موثر در این امر، نگرانی در مورد حفظ تعادل زندگی خانوادگی و کاری و موانع قانونی برای زنان است.

نتیجه‌گیری درباره این موضوع به‌ویژه در بخش خصوصی هنوز زود است. هدف این گزارش این است که این موارد در آینده کمرنگ و برای برابری جنسیتی کارهای بیشتری انجام شود. همچنین تحقیقات به دلیل کمبود داده‌های مرتبط با تفکیک جنسیتی در گردشگری انجام‌شده است.

این گزارش گام‌های مثبتی که طی سال‌های اخیر در سطح سیاست‌گذاری و در مقایسه با سایر مناطق جهان برداشته‌شده و همچنین مواردی برای دستیابی به هدف پنجم توسعه پایدار سازمان ملل (دستیابی به برابری جنسیتی و توانمندسازی همه زنان و دختران) در خاورمیانه را نشان می‌دهد.

خانم هیفاء الجدیع، سرپرست اداره کل روابط بین‌الملل وزارت گردشگری در عربستان سعودی گفت: ازنظر تاریخی، زنان نقش مهمی در گردشگری داشته‌اند و بر اساس پروژه Kingdom’s Vision ۲۰۳۰(چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی، برنامه‌ای برای کاهش وابستگی عربستان سعودی به نفت، تنوع بخشیدن به اقتصاد آن و توسعه بخش‌های خدماتی مانند بهداشت، آموزش، زیرساخت، تفریحی و گردشگری) برای تسهیل و تشویق زنان در مشارکت برای بخش گردشگری از طریق بهبود قوانین، سیاست‌های جدید، آموزش، حمایت از بنگاه‌های کوچک و بزرگ و توسعه مشاغل تلاش بسیاری کرده است.

وی افزود: امیدواریم که پیشگام توانمندسازی زنان در گردشگری باشیم و در سطح محلی و بین‌المللی مشتاق همکاری با همسایگان و شرکای بین‌المللی برای از بین بردن موانع جنسیتی در این بخش هستیم.

منبع:ایسنا

مرتبط:

حمایت‌های کاغذی از صنعت گردشگری

چشم‌انداز گردشگری سلامت در بحران کرونا

صنعت گردشگری _یکی از پول­‌سازترین صنایع دنیا

نابودی مقصدهای گردشگری با افزایش سطح آب

اگر روند کنونی افزایش سطح دریاها همچنان ادامه پیدا کند برخی از محبوب‌ترین مقصدهای گردشگری جهان با خطر نابودی کامل تا پایان قرن جاری مواجه می‌شوند.

به نقل از یورونیوز، براساس گزارش جدید منتشرشده توسط «هیئت بین ‌دولتی تغییرات اقلیمی» سطح آب تا سال ۲۱۰۰ تا ۲۵ درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

همچنین بر اساس مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۹ توسط «ارتباطات طبیعت» منتشر شده است، چنین تغییری می‌تواند به بی‌خانمان شدن بیش از ۶۰۰ میلیون نفر منجر شود. در این تحقیق  نوشته شده است تا سال ۲۰۵۰ بخش‌هایی از زمین که خانه ۳۰۰ میلیون نفر است سالانه متحمل سیل خواهد شد.

بسیاری از موقعیت‌های مکانی را که با خطر مواجه هستند مقصدهای گردشگری تشکیل می‌دهند که از نظر اقتصادی به شدت به حوزه سفر و مسافرت متکی هستند.

«فیجی»، «مالدیو»، «پالائو» و «سیشل» از آسیب‌پذیرترین مناطق در جهان به شمار می‌روند. ساکنان این کشورها هم‌اکنون نیز با این واقعیت مواجه شده‌اند که شاید در آینده نه چندان دور ناچار شوند تغییر مکان دهند یا به مناطق مرتفع‌تری مهاجرت کنند.

با این‌که بعید به نظر می‌رسد سایر مقصدهای گردشگری مهم جهان به طور کامل ناپدید شوند اما سیل‌های شدید می‌تواند به یک اتفاق رایج در شهرهای مشهوری همچون آمستردام، توکیو، نیویورک و کیپ‌تاون تبدیل شود.

افزایش یک‌متری سطح آب ممکن است مهم به نظر نرسد اما مسلما تاثیرات ویرانگری هم برای مردم و هم برای اقتصاد به دنبال خواهد داشت.

برای نشان دادن اهمیت این موضوع گروهی از کارشناسان تصاویری برای نشان دادن وضعیت برخی از محبوب‌ترین مقصدهای گردشگری جهان طی ۸۰ سال آینده ارائه کرده‌اند.

«ونیز»، ایتالیا

blank

 

ونیز که با نام «شهر آب» هم شناخته می‌شود هم‌اکنون نیز متحمل تاثیرات تغییرات اقلیمی و افزایش سطح آب دریاها شده است. در سال ۲۰۱۹ سیل در این شهر حدود یک میلیارد یورو خسارت به بار آورد.

سیل بار دیگر در ژوئن گذشته در این شهر ایتالیایی اتفاق افتاد و دانشمندان پیش‌بینی کردند این شهر تا سال ۲۰۵۰ هر پنج سال یک بار سیل را تجربه خواهد کرد و تا سال ۲۱۰۰ نیز هر پنج ماه شاهد سیل‌های شدید خواهد بود.

مالدیو

blank

 

بیشتر بخش خشکی مالدیو هم‌اکنون کمتر از یک متر از سطح آب فاصله دارد. پیش‌بینی شده است اگر روند کنونی افزایش سطح آب ادامه پیدا کند بیش از سه‌چهارم این کشور تا سال ۲۱۰۰ زیر آب خواهد رفت.

این اتفاق علاوه بر تحت تاثیر قرار دادن زندگی بسیاری از مالدیوی‌ها، می‌تواند برای صنعت گردشگری که دو سوم تولیدات ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد ویرانی به بار بیاورد.

نیویورک، ایالات متحده آمریکا

blank

 

نیویورک می‌تواند به مکان خطرناکی برای زندگی تبدیل شود. پیش‌بینی می‌شود سطح آب در این شهر تا سال ۲۱۰۰ تا ۱.۸ متر افزایش داشته باشد.

همچنین انتظار می‌رود ده‌ها هزار نفر از ساکنان این شهر بخصوص ساکنان مناطق کم‌ارتفاع همچون بروکلین و کوئینز ناچار به تغییر مکان شوند.

هنگ‌کنگ

blank

 

حدود ۵۶ میلیون گردشگر سالانه از هنگ‌کنگ بازدید می‌کند. برای هنگ‌کنگ افزایش ۰.۶ تا ۱.۳ متری سطح آب تا سال ۲۱۰۰ پیش‌بینی می‌شود.

افزایش احتمالی سطح آب در هنگ‌کنگ می‌تواند تاثیرات ویران‌کننده‌ای بر زندگی ۸.۴ میلیون نفر ساکن این شهر که در مناطق کم‌ارتفاع زندگی می‌کنند، داشته باشد. در این صورت خسارت به صنعت گردشگری هنگ‌کنگ نیز فاجعه‌بار خواهد بود.

دوبی، امارات متحده عربی

blank

 

در دوبی افزایش سه‌متری سطح آب می‌تواند سبب از بین رفتن بخش اعظمی از شالوده‌های این شهر شود. اگر سطح دریا به ۹ متر افزایش پیدا کند ممکن است دوبی کاملا غرق شود.

منبع:ایسنا

​حمام خان _حمامی که موزه مردم‌شناسی بستک شد

نام بنا به ​حمام خان معروف است و به دستور صولت الملک، خان وقت بستک ساخته ‌شده است، در ابتدا این حمام مورد استفاده اختصاصی خان بستک قرار داشته که بعدها مورد استفاده عموم مردم قرار گرفته است.

حمام خان بستک متعلق به دوره قاجار است و قدمتی حدود ۱۵۰ سال دارد.

مشخصات بنای ​حمام خان

بنای مورد نظر دارای همان سیر کولاسیون همیشگی حمام‌ها است که این مورد در تمام حمام‌های کویر مرکزی دیده می‌شود.

بینه، میاندر، گرمخانه، استخر (خزینه) که فضای گرم‌کننده آن تون است و در عمق زمین قرار گرفته که این قرارگیری به علت نگهداری گرما در این عمق است و مصالح ساختمانی تشکیل‌دهنده این بنا سنگ و ساروج محلی و گچ نیم پخت و اندود درونی آن ساروج تیشه‌ای است.

حمام خان دارای ۱۳ گنبد کوچک و بزرگ است که از دور نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. به‌وسیله پلکانی از سمت جنوب به داخل سالن اصلی مشرف می‌شود و چهار طرف سالن اصلی سکوهایی برای نشستن موجود است. در وسط سالن حوض هشت‌ضلعی زیبا قرار دارد که در وسط آن‌ یک فواره سنگی بوده است.

​حمام خان

از سالن اصلی به‌وسیله یک راهرو به سالن دوم می‌رسیم و قبل از رسیدن به سالن دوم در سمت چپ راهرویی وجود دارد که به چند اتاق کوچک جدا از هم مشرف می‌شود که ظاهرِاً رختکن یا پاشوره بوده است.

سالن دوم دارای دو سکو برای نشستن و سه اتاق که یکی از آن‌ها به اتاقک‌های کوچکی تقسیم‌شده و محل نظافت شخصی بوده است، وجود دارد، روبروی راهروی ورودی سالن آب‌انبار قرار دارد که به سه قسمت تقسیم‌شده است. در کف قسمت میانی سوراخی موجود است که به شکل کوره بوده و برای گرم کردن آب ساخته شده است.

آب‌انبار اصلی در انتهای ضلع شمالی حمام قرار دارد که به‌وسیله حائلی از آب‌انبار مشرف می‌شود. دو طرف حمام از داخل به ارتفاع ۱/۵ متر از کف دارای کانال آب است.

نوع بهره‌برداری و تزئینات ​حمام خان

حمام خان بستک در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۲۱۱ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و هم‌اکنون به‌عنوان موزه مردم‌شناسی بستک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

فضاهای حمام به علت نوع استفاده و کاربری آنها از یک نوع مدل تبعیت می‌کند که در این فضاها تزئینات نقش پایانی و بسیار ناچیز را ایفا می‌کنند پس در این مورد تنها تزئینات قابل‌ذکر، رسمی‌بندی سقف است که به چشم می‌خورد. در بدنه این بنا کانال‌هایی برای انتقال آب گرم به تمام فضاها تعبیه ‌شده است.

​حمام خان

توضیح ضروری و اختصاصی بنا

علاوه بر خصوصیات عمومی حمام‌ها که در این بنا مشاهده می‌شود، معماری داخلی آن نیز باعث شده تا این بنا را به‌عنوان بهترین نمونه حمام‌های این ناحیه در نظر بگیریم. با توجه به خصوصیات فرهنگی و مذهبی ساکنان جنوبی که نسبت به نظافت حساسیت خاصی داشتند، نگهداری عناصری که بیان‌کننده این خصوصیت زیبا باشد نه‌تنها باعث نشر این فرهنگ سنتی می‌شود بلکه باعث قدرت روزافزون این طرز فکر در مردم است. فضاهای مشاهده ‌شده در این بنا همانند حمام‌های عمومی دیگر است به شکلی که می‌توان این توالی فضایی را بر پلان حس کرد.

از نظر معماری داخلی فضاها به گونه‌ای در کنار هم قرار گرفته‌اند که گرمای درون فضا به شکل نامناسب از بین نرود.

گنبدهای درون فضا به‌وسیله سنگ‌های اسفنجی و ملات ساروج کار شده است و قسمت داخلی آن به‌وسیله ساروج اندود شده و در نهایت تیشه‌خور شده است و مصالح کف آن آجرفرش است.

از نظر جزئیات معماری باید گفت که جزئیات خاصی در بدنه کانالی تعبیه‌ شده که همان گربه‌رو در معماری حمام‌های کویر مرکزی یافت می‌شود و عمل می‌کند، این کانال از گرم‌خانه، بینه و میاندر نیز دیده می‌شود که به شکل یک گرم‌کننده در کل محوطه حمام تقسیم‌شده است.

* گزارش از امیر بهمنی

مرتبط:

چشمه سبز پوشان در هرمزگان

بـرقع؛ میراثی کهـن از هویت زنـان هرمزگان

قلعه هرمز _یادگار حضور استعمار در خلیج فارس

صلات _آیینی سنتی در گرمه برای آغاز سوگواری

در شهر گرمه، آيينی است که مؤمنان را از مرگ میت خبردار می‌کنند تا براى تشییع‌جنازه او حاضر شوند، اين آيين با نام صلات در اين شهر مشهور است.

سنت‌ها و اعتقادات در رابطه با مراحل گذار، یکی از مهم‌ترین قسمت‌های فرهنگ انسان‌ها محسوب می‌شوند. يکی از اين مراحل گذار، مرگ است. مرگ، بی‌پرواترین و صریح‌ترین سوی زندگى و یک واقعیتِ مسلم است. در بیشتر فرهنگ‌ها مرگ اهمیت خاصی برای افراد دارد و بنابراین توجه خاصی نیز به آن می‌شود.

 مرگ قانونی است نوشته‌شده و تخلف‌ناپذیر برای هر ذی‌حیاتی ولی از آنجا که مردم اين ديار با هم الفت و مهربانی صمیمانه‌ای دارند مرگ در بینشان بسیار دردآور و ناراحت‌کننده است. آن‌ها آن‌قدر یکدیگر را دوست دارند که وقتی عزیزی را از دست می‌دهند مدت‌ها در عزا و سوگ او می‌نشینند حتی اگر با فرد از دست‌رفته هیچ نسبتی نداشته باشند.

در دين اسلام، مرده‌ها هم احترام دارند. نگاهی اجمالی به سرنوشت ميت از زمان احتضار تا به خاک‌سپاری و اعمال شب وحشت و… همه و همه حكايت از احترام خاص اسلام به اموات دارد. شركت و حضور در مراسم تشییع‌جنازه و تدفين از جمله امور مستحب است كه در روايات بسيار مورد تأکید قرار گرفته است و موجب يادآورى مرگ، بخشش گناهان، پند گرفتن و نيز موجب تكريم ميت مؤمن و تسلای خاطر بازماندگان او خواهد بود.

مردم شهر گرمه شرکت در تمام مراسم سوگواری را نوعی وظیفه می‌دانند، این مردم با اعتقاد بر اهمیت برگزاری و توجه به این مراسم، سال‌های سال است كه همچون اجداد خود آن را مهم می‌دانند و در برپایی مجالس و پرداختن به آداب‌ورسوم خود پافشاری می‌کنند و در این موارد باکمال صداقت و صمیمیت با صاحبان عزا ابراز همدردی می‌کنند به‌طوری‌که برای اثبات این همدردی تا مدتی لباس سیاه می‌پوشند و از روشن کردن رادیو و تلویزیون، رفتن به گردش یا مسافرت، شرکت در مجالس جشن و عروسی،  برپایی هر نوع مجلس شادی، دید و بازدید عید و… خودداری می‌کنند و مدت‌ها عصر و شب جمعه با حضور در منزل صاحبان عزا تسلای خاطر آن‌ها را فراهم می‌آورند.

از جمله اقدامات بعد از مرگ يک مسلمان، علاوه بر مراسم خاک‌سپاری، تشيع جنازه، شب هفت، چهلم و… اعلام خبر مرگ او برای باخبر کردن مؤمنان است که به‌عنوان يکی از اولين اقدامات پس از مرگ متوفی انجام می‌شود. اصلی‌ترین کاربرد اين اعلام خبر مرگ اطلاع‌رسانی از مرگ و همچنين زمان و مکان اجرای مراسم براى تشییع‌جنازه، احترام او و نماز بر او برای آشنايان، همسايگان و… است.

فضیلت تشییع‌جنازه بسیار و ثواب آن عظیم است. امام صادق (علیه‌السلام) در این رابطه فرمود: «سزاوار است که برادران مؤمن را اطلاع دهند تا بر جنازه او حاضر شوند و بر او نماز بگزارند و براى او استغفار کنند، تا هم میّت و هم حاضران ثواب ببرند.» ( زادالمعاد، صفحه۵۴۰)

چگونگی اجرای مراسم صلات

وقتی شخصی فوت می‌کند، اولين كار افراد خانواده او آگاه كردن آشنایان بود. اين كار از طريق مناجات انجام می‌شد. مناجات به‌وسیله مؤذن مسجد محله متوفی به عمل می‌آمد، او در پشت‌بام مسجد و با خواندن کلمه صلات در چهار مرحله و خواندن دو جمله‌ای‌های المؤمنون الصلاة، ايها الحاضرون الصلاة و سپس اشعاری را با آواز بلندی می‌خواند و برای عموم مؤمنان از پيشگاه خدای متعال آمرزش طلب می‌کرد.

مردم كه به چنين نحوه خبر آشنایی داشتند بدين طريق از هويت شخص درگذشته مطلع می‌شدند و برای شركت در مراسم تشييع حضور پیدا می‌کردند.

متن صلات

متن آیین صلات به این شکل است:

الصلاة – الصلاة – الصلاة – الصلاة

ايها المؤمنون الصلاة – ايها الحاضرون الصلاة

در ادامه متن شعر ذيل خوانده می‌شود:

هر که آيد به جهان اهل فنا خواهد بود (بودا)/ آنکه پاينده و باقی است خدا خواهد بود (بودا)

چند روزی که در اين دار جهان خرسندی/ باخبر باش که نوبت ما خواهد بود (بودا)

قاف تا قاف جهان سفره گشوده است اجل/ همه را بر سر اين سفره صلاح خواهد بود (بودا)

دنيا به کسی خط امانی نسپرد/ هرکس که به ذات عاقبت بايد مُرد

آن سنگ که نام نامی وحی، اجل است/ بر شيشه عمر همه کس خواهد خورد

و در آخر خبر مرگ متوفی را اعلام و محل برگزاری مراسم کفن‌ودفن را به اطلاع عموم مردم می‌رساند.

 طبق گفته اهالی به خصوص افراد مسن اين رسم را تا چهار نسل قبل خود به ياد دارند.

سنن و آداب در آيين صلات كه معمولاً با گريه و عزاداری جمعی همراه است، موجب شورآفرينی شركت‌كنندگان می‌شود. اين آيين برای شركت‌كنندگان ادای تکلیفی است که گروه اجتماعی انجام آن را بر دوش فرد می‌گذارد و این کار نوعی نگرۀ مناسک‌وار است که هر کسی از رهگذر احترام به سنت ناگزیر از پذیرش آن است و با شرکت در تشيع و تدفين به‌نوعی احساس تطهير و نزديكی به خدا دارند و اين امر سبب كاميابی اجتماعی شده و تهذيب و تجديد حيات فكری و معنوی كنشگران را فراهم می‌سازد.

آیین صلات گرمه با شماره ۴۲۷ در فهرست آثار ملی و در گستره میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

مرتبط:

آوازها و نوای موسيقی خراسان شمالی برآمده از دل تاریخ و فرهنگ

خسرویه _گردشگاه خراسان شمالی

پلاس _دست‌بافته‌ای در خراسان شمالی با قدمت زندگی عشایری

ورشوسازی میراثی ماندگار در بروجرد

پیشینه­‌ استفاده از ورق‌­های ورشویی در ایران به دوره صفویه می‌رسد اما دوران شکوفایی این هنر را به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره­‌ی پهلوی نسبت می‌دهند. ورق فلز ورشو که با نام ژرمن سیلور هم شناخته می‌شود، از کشورهایی چون آلمان و به ویژه از لهستان وارد ‌شده‌ است و به همین دلیل، هنرمندان ایرانی، نام ورشو را به این فلز دادند و این حرفه، ورشوسازی نام گرفت.

اعزام هنرمندانی از شهرهای  بروجرد و دزفول در اواخر دوره قاجار به کشور روسیه برای  فراگیری فنون و رموز ساخت این وسایل، باعث رشد و شکوفایی این رشته در این دو شهر شد، دواتگران شهر بروجرد که پیشینه­‌ای ۷ هزار ساله از هنر فلزکاری را در سابقه تاریخی خود داشتند با تغییر رویکرد به سمت ساخت وسایل ورشویی و اقبال عمومی در کشور برای نوشیدن چای باعث گسترش هر چه بیشتر این هنر در کشور عزیزمان شدند.

استان لرستان با قدمتی چند هزار ساله مرکز عمده‌­ا­ی در زمینه­‌ صنایع‌دستی بوده است و به دلیل موقعیت خاص فرهنگی و داشتن مردمانی سخت­‌کوش و متعلق به فرهنگی کهن، همواره از بعد صنایع‌دستی غنی و منحصر به فرد است.

صنعت فلزکاری با قدمتی بیش از ۷ هزار سال از زمره صنایع‌دستی کهن ایران است که نام این صنعت با نام استان لرستان آغشته شده است. در میان صنایع‌دستی ورشو آلیاژی از ۲۰%  نیکل، ۳۵% روی و ۴۵% مس به خوبی ذوب و به آسانی قالب­‌گیری می­‌شود. تاریخچه ورشوسازی در استان لرستان به قرن نوزدهم برمی‌گردد که وسایل پذیرایی چای از روسیه به ایران آمد.

آن زمان چلنگران و دواتگران بروجردی که با ابزارآلات فلزی مانند خیش، داس و … سروکار داشتند به هنر ورشوسازی روی آوردند و به مرور استادان بنامی در بروجرد مطرح شدند، شهر بروجرد، به عنوان مرکز اصلی ورشوسازی و قلمزنی ورشو در ایران شناخته می‌شود و تنها شهری است که هنوز تعدادی کارگاه، موزه و هنرمندان فعال در این زمینه دارد. هنرمندان بروجردی با استفاده از فن چکش­‌کاری و خم­‌کاری که با دستگاه‌های ساده و نیروی بازوی هنرمند میسر بود، آثاری فلزی از ورق‌های ورشو خلق می‌کردند و ظروف بسیاری نظیر سینی، دیس، بشقاب، قاشق و چنگال، سماور ذغالی، قوری، می‌ساختند.

احداث موزه ورشو در بروجرد

تولید سماورهای زیبای ورشویی در بروجرد ادامه یافت و به نوعی سماورهای ورشویی بروجرد نماد این صنعت به شمار می‌­روند.  در حال حاضر سماورهای ورشویی در همه نقاط ایران مختص استادان ورشو­سازی بروجرد است. خانه تاریخی بیرجندی بروجرد به منظور احداث نخستین موزه ورشو اختصاص یافته ‌است. در تاریخ  ورشوسازی بروجرد استادانی از جمله مرحوم میناگر، مرحوم رئوفیان، مرحوم گلدوز و مرحوم شاد دل و مرحوم استاد محمد بادآور سازنده آخرین و بزرگ‌ترین سماور زغالی دست­‌ساز ایران که هم اکنون در خانه افتخار السلام بروجرد مستقر است پا به عرصه وجود نهاده و با تحمل مشکلات فراوان صنعت ورشو سازی را با دستان خود به اوج و تکامل رساندند.

در تیرماه سال ۱۳۹۱، مهارت و فن روی ورشو به شماره ۱۰۶۱ و در اسفند ۱۳۹۶، قلمزنی روی ورشو در شهر بروجرد به شماره ۱۵۶۰ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است، پرونده ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو در سال ۱۳۹۸ مطرح و به تصویب رسید.

از آنجا که ماده خام صنعت ورشوسازی، یعنی آلیاژ ورشو، یک فلز وارداتی است، کم شدن میزان واردات این فلز، یکی از مشکلات توسعه صنعت ورشوسازی محسوب می‌شود. و همچنین ورشوسازان قدیمی یا از دنیا رفته‌­اند یا گرد کهولت توان کار را از آنها گرفته است از این رو بسیار حائز اهمیت است که این صنعت آمیخته با هنر تا جایی که امکان دارد ثبت و حفظ شود. این صنعت زیبا و منحصر بفرد در حال فراموشی بود که با حمایت‌های منسجم مسئولان شهر بروجرد و میراث‌فرهنگی استان و با برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی و ثبت نام بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو تا حدود بسیاری جلوی این کار گرفته شد.

نام­‌گذاری میادین و خیابان‌ها به نام اساتید درگذشته این هنر، تاسیس دانشکده علمی و کاربردی ورشو،تجهیز و راه‌­اندازی موزه بزرگ ورشو در کنار اهمیت به تولید دوباره ورق ورشو از جمله فعالیت‌­هایی است که در دستور کار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان قرار گرفته است.

* گزارش از بامداد رجبی کارشناس امور فرهنگی

مرتبط:

مسجد جامع بروجرد شاهکار تاریخ معماری

بروجرد _ پاریس کوچولوی ایران

بروجرد؛ سرزمین دشت‌های حاصلخیز و قله‌های مرتفع

بقعه ایوب انصاری

بقعه ایوب انصاری مربوط به سدهٔ ۹ ه. ق. است. این بقعه جزو زیباترین مقابر مذهبی آذربایجان به حساب می‌آید. بنای مذکور از تناسبات بسیار زیبایی برخوردار است که احتمال می‌رود ۵۰ سال بعد از فوت این عالم و فقیه این بنا را به پاس داشت وی ساخته اند. در مورد شخصیت این عالم مطالب زیادی در دست نیست ولی از دید مردم منطقه فردی عارف بوده است. این اثر در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۳۵ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

بقعه ايوب انصاري در ۱۳ كيلومتري جنوب شهرستان تكاب از توابع استان آذربايجان غربي و جنوب غربي قريه « دورباش » برفراز كوهي بلند قرار گرفته است و دارای ناهمواری است که از روستای دورباش عبور می کند، و سپس به صورت جاده‌ی مالرو به قلعّه‌ی کوه منتهی می گردد. این کوه عظیم که نام آن را به تبع از بقعه‌ی مورد ذکر کوه ایّوب انصار می نامند، بین دهستان سیاه منصور(یکی از دهستانهای هفتگانه بیجار) و شهرستان تکاب واقع شده و دارای ۲۵۱۲ متر ارتفاع است.
از بالای کوه مزبور دشتها و مزارع گندم اطراف تا کیلومترها مشاهده می شود، موقعیّت این ارتفاع نیز به گونه‌ای است که از فاصله‌ی دور می توان بقعه‌ی عظیم را در بالای آن تشخیص داد. بنای ایّوب انصاری از جانب شمال و غرب با شیب تندی مشرف به روستای دورباش است و ده مزبور که زمانی موقوفه‌ی بقعه بوده در دامنه‌ی کوه به شکل جالبی دیده می شود.

بنابر باور مردم، این مکان محل دفن سر ایوب انصاری بوده و از این رو از قداست و احترام خاصی نزد اهالی محلی برخوردار است

مشخصات بنا

این مقبره از دو بخش اصلی و قدیمی یعنی بنای اولیه مقبره و بخش الحاقی راهرو و نمازخانه تشکیل شده و با توجه به نوع مصالح و نوع معماری و نحوه کار دارای قدمتی طولانی و قبل از قرن نهم هجری تخمین زده شده ولی بخش الحاقی بنا شامل راهرو و نمازخانه از آثار اواسط قرن نهم هجری است.

قسمت قدیمی با پلان بیضی از داخل و هشت ضلعی نامنتظم از بیرون با ارتفاع ۵.۷ متر که با دری کوچک از نمازخانه مقبره به داخل راه دارد ساخته شده در ساخت بنا از قلوه سنگ، آهک و خاک سفیده استفاده و عملیات مرمتی و حفاظتی بازسازی در سال ۱۳۷۲ در بنای تاریخی ایوب انصاری توسط میراث فرهنگی انجام شده است.

بقعه ایوب انصاری تکاب یکی از آثار ناشناخته دوره معماری اسلامی ایران بوده که در منطقه به نام ایوان‌ ساری نیز خوانده می شود.

بقعه از نظر سبک معماری از بنای سلطان ویس الهام گرفته، آنچه که از اسناد مربوط به این بقعه بدست آمده، متولیان موقوفات از اعقاب خود ایوب انصاری بوده‌ و وظیفه‌ آنها حفظ و حراست بقعه و برداشت محصول از اراضی وابسته و نیز محاسبه‌ مخارج بوده است.

بقعه ایوب انصاری طی دهه های گذشته مورد تجاوز غارتگران میراث فرهنگی قرار گرفته بطوریکه متاسفانه امروز اثری از صندوق نفیس مقبره نبوده و دزدان عتیقه آخرین ضربه‌ مهلک را بر این بنا وارد آورده اند.

متولیان بقعه

آنچه که از اسناد مربوط به این بقعه بر می‌آید، متولّیان موقوفات از اعقاب خود ایّوب انصاری بوده‌اند، و وظیفهٔ آنها حفظ و حراست بقعه و برداشت محصول از اراضی وابسته و نیز محاسبهٔ مخارج بوده است.

متولّیان در مواقع ضروری قسمتی از عایدی موقوفات را صرف اطعام صادرین و واردین می‌کردند. با این حال هیچگاه از ظلم و ستم غارتگران در امان نبوده‌اند، و حتی غارتگران آنها را بارها کتک زده‌اند و اموال‌شان را به یغما برده‌اند. در سال ۱۱۰۶ ه. ق.، چند تن از آنها به نام‌های شیخ علی، شیخ جمال و شیخ سعدی متولی، از فشار ظلم و تعدی به نواحی اصفهان متواری شده‌اند. در همین سال یکی از وابستگان خودشان به نام ملک زکریا که زمانی حکومت ساروقورخان را داشته‌است، چشم طمع به اراضی موقوفه دوخته، و حتی در یک مورد شیخ سعدی متولی را کتک زده است.

متولیان که با خلوص نیّت به انجام کار خود مشغول بوده‌اند، بارها از دست اینگونه افراد به مرکز حکومت شکایت برده‌اند، ولی هیچگاه موفق به احقاق حق نگشته‌اند. از سال ۱۱۱۶ ه. ق. به این طرف، هیچ سندی در باب وقفیّت مزار و تولیّت آن برجای نمانده‌است، و تنها سند این دوره مربوط به سال ۱۲۴۱ ه. ق. است، و با توجه به محتوای آن، متولّیان بقعه در این عصر به نامهای شیخ حسین، عبدالغفّار، شیخ فرج، کربلایی رضا و شیخ عبدالحسین بوده‌اند.

در کتاب تاریخ تکاب افشار در توضیح متولیان بنای ایوب انصاری چنین می‌نویسد:

«یکی از افراد وابسته به این خاندان اظهار داشته‌است که جد بزرگ او در زمان قاجاریه با اسناد و احکام جهت عرض و دادگاهی عازم مرکز حکومت می‌شود، ولی در حوالی سلطانیه امروز بر اثر ابتلاء به بیماری درگذشت و اسناد مزبور نیز همان‌جا از بین می‌رود.»

آن بقعه که روزگاری صدها نفر از اطراف و اکناف شهرستان ساروقورخان قدیم به زیارتش می‌رفتند، و چند صباحی از طعام آن برخوردار می‌شدند، به صورت بنایی متروک در بالای کوهی مرتفع همچنان ساکت و آرام برجای مانده است، و گهگاه چند از معتقدان سلطان ایّوب با سفره‌ای نان شبی را در جوار مزار متروک به صبح می‌رسانند.

یداللّه‌خان افشار که اهل روستای اغولبیک (یکی از قدیمی‌ترین روستاهای شهرستان تکاب) است در متنی به قرار اطلاع و به قول میرزا یوسف انصاری، جد بزرگ انصاری‌های اغولبیگ در بالای آن کوه مدفون است.

مرتبط:

آبشار شلماش _زیبایی آذربایجان غربی

پیست اسکی خوشاکو آذربایجان غربی

پل میرزا رسول؛ خشتی از تاریخ در دل آذربایجان غربی

نگاهی گذرا به آیین‌های سنتی مبتنی بر اقلیم مردم سمیرم

در این سرزمین تاریخی از گذشته‌های دور تاکنون آیین‌ها و سنت‌های فراوانی از اقوام مختلف به یادگار مانده است، در این مقال به‌معرفی برخی از این آیین‌ها بر اساس تنوع اقلیمی و فصول سال که به وسیله نیاکان برگزار می‌شده و هم‌اینک در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسیده است، پرداخته خواهد شد.

هنگامی که در راستای مستندسازی برخی آیین‌های سنتی فرصتی دست می‌دهد و پای صحبت بزرگان دیار هزارچشمه می‌نشینیم از لابلای گفته‌ها و قصه‌های شیرین ‌آنها به واژگان، نکات نغز و زیبایی برخورد می‌کنیم که شنیدن آنها علاوه بر لذت بخش بودن، نشان از نگاه دقیق و تجربه بالای نیاکان به مسائل دارد. برخی از اعتقادات مردم شهرستان سمیرم در گذشته که هم‌اکنون نیز کم و بیش در نزد اکثر مردم شهرنشین، روستانشین و حتی اقوام عشایر سمیرم رایج است به رخدادها و وقایع خاص طبیعی در طول ایام سال می‌پردازد.

واژگان تاریخی در آیین‌های ناملموس مردم سمیرم متناسب با فصول سال

فصل بهار (قره یاز) در گویش‌های محلی مردم سمیرم به معنی فصلی است که دشت‌های بزرگ سمیرم به سبزی می‌افتد، علف‌ها می‌رویند و همه جا سرسبز می‌شود، لذا مردم به دید و بازدید می‌روند و در کنار هم شادمانی می‌کنند.

هجدهم فروردین، سمیرمی‌ها معتقدند که ۱۸ روز بعد از عید نوروز باران می‌بارد و به آن گرژه یا گریجه می‌گویند و بین آنها ضرب‌المثل معروفی نیز مطرح است، اگر زمستون بارون نباره؛ تا گرژه امید داریم، در این ایام سمیرمی‌ها ضمن عبادت و طلب باران از خداوند کشت و کار خود را آغاز می‌کنند.

چهل پسین، منظور از ذکر این واژه این است که به‌دلیل کوهستانی بودن منطقه تا چهل روز بعد از عید نوروز هوا بعد از ظهرها ابری و بارانی می‌شود و به قول قدیمی‌ها یک رگه باران می‌بارد، در این ایام مردم سمیرم رمه‌های خود را به دشت‌ها روان می‌کنند.

هفتادم بهار، برخی از بزرگان این دیار در سال‌های خشکسالی چند سال گذشته می‌گفتند، اگر خدا بخواهد تا هفتادم بهار نیز احتمال بارش برف و باران وجود دارد، به همین دلیل در ایام خشکسالی و تا روز هفتادم پس از بهار مردم به راز ‌نیاز و ‌عبادت به درگاه خداوند پرداخته و طلب باران برای سال پیش رو می‌کنند.

۴۵ روز تابستان، مردم سرزمین کوهستانی سمیرم گرمای تابستان را ۴۵ روز دانسته و ‌معتقدند از اواسط مرداد با ظاهر شدن ستاره باد خنک، به‌تدریج بادی ملایم که نشان از پاییز دارد در دشت‌های وسیع سمیرم می‌وزد.

پاییز فصل برداشت سیب، سمیرم دارای یکی از مرغوب‌ترین محصول سیب درختی در ایران است، به همین دلیل فصل پاییز همواره یادآور برداشت محصول سیب با همکاری مشترک باغداران روستایی و عشایری است که دارای باغ‌های سیب هستند، برداشت محصول سیب درختی، پاشیدن بذر و امید به برکت خداوند در زمستان آینده همراه با سرودن نواهای محلی است.

۳۶روز از پاییز گذشته، گذشت ۳۶ روز از پاییز  نزد باغداران ‌و کشاورزان سمیرمی، روز باریدن باران عقرب و شروع اولین خوشحالی کشاورزان است که با سرودن آواهای محلی همراه است.

 آذر، ماه قوس یا سرما در نزد مردم سمیرم اولین روز آذر روز عقد پیمان ارباب‌ها و رعیت‌ها در گذشته دور برای تقسیم محصول زمین‌ها خوانده می‌شد، همچنین پیشینیان، ماه قوس را پدر زمستان نامیده و معتقد بودند بهترین سال زمانی است که در ماه قوس باران به دشت‌ها فراوان ببارد. در برخی گویش‌های محلی مناطق مختلف روستاهای سمیرم به ماه قوس، قیس هم گفته شده است.

فصل زمستان، اعتقادات و آیین‌های مردم سمیرم در این فصل بسیار دیدنی و شنیدنی است.

از نگاه نیاکان زمستان به دو بخش تقسیم شده است، چله بزرگ که از اول دی‌ماه تا دهم بهمن ماه و چهل روز کامل است و چله کوچک که از یازدهم بهمن تا پایان بهمن‌ماه، را شامل می‌شود.

جشن سده، این آیین در غروب آخرین روز چله بزرگ برگزار می‌شود و براساس این آیین مردم و بزرگان مناطق مختلف، دور هم جمع شده و ‌برداشت محصول خود را جشن می‌گیرند، شاهنامه می‌خوانند و سالی پر از بارندگی را در ایام پیش رو از درگاه خداوند طلب می‌کنند.

چارچار یا این دو برادر، مردم محلی سمیرم، ایام تحویل زمان را از چله بزرگ به چله کوچک زمان دوستی دو بردار خوانده و به زبان محلی آن را چارچار می‌خوانند.

 با گذشت بیست و دو روز از زمستان و در اوج یکه‌تازی سرما در چله بزرگ که سردترین موقع سال است، همگان معتقدند در این مدت دما زیر صفر می‌رود و همه جا یخ می‌زند به همین دلیل این مدت زمان را که ۹ روز است کرد به کمر می‌خوانند.

پیشینیان سمیرم معتقدند در آخرین روزهای چله بزرگ پسران پیرزن ننه سرما با نام‌های اهمن و ‌بهمن از راه می‌رسند و خودی نشان دهند.

نیاکان این منطقه معتقدند در سال‌های پربارندگی و در طی بیست روز اول تا بیستم اسفند وقتی بارندگی زیاد می‌شد، دو برادر به چله‌ها طعنه می‌زدند که بارندگی‌های اسفند بیش از چله بزرگ و ‌چله کوچک بوده، پس بزرگان این شعر معروف را به نقل از دو برادر در سال‌های پربارندگی می‌خواندند:

اهمن و بهمن، آرد کن صد من؛ روغن بیار ده مَن؛ هیزم بُکن خرمن؛ عهده همه با من

پیشینیان، ده روز آخر اسفندماه را از نظر زمانی به دو بخش تقسیم می‌کردند، به گونه‌ای که ۵ روز اول اسفندماه را سیاه بهار و ۵ روز آخر اسفند را سرما پیرزن نامیده بودند.

* گزارش از اعظم طایی مدیر روابط‌عمومی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان سمیرم

مرتبط:

تنگ بی بی سیدان سمیرم

چشمه ناز _بکرترین تفرجگاه سمیرم

غار دنگزلو جاذبه شگفت انگیز دنای سمیرم

سفال کلپورگان _نماد هنر و ظرافت دستان زنان بلوچ

روستای جهانی کلپورگان در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان سراوان واقع شده و سفالگری در این روستا قدمتی هفت هزار ساله دارد، این هنر ارزشمند طی هزاران سال اصالت و قدمت هنوز حفظ شده و آوازه جهانی به این روستا بخشیده است.

از ویژگی‌های بارز سفال کلپورگان این است که این سفال کاملا با دست و بدون استفاده از چرخ به دست زنان ساخته می‌شود و فقط آوردن خاک و آماده‌کردن گِل به وسیله مردان انجام می‌شود.

خاک این سفال از محلی به نام مشکوتک تامین می‌شود و سنگی که برای تزیین آن به کار می‌رود از سنگ تیتک از کوه بیرگ اطراف مهرستان تهیه می‌شود، در سفالینه‌ها لعاب به كار نمی‌رود، طرح‌ها و نقش‌های آن كاملا هندسی است و نقش‌های باستانی را تداعی می‌کند.

این روستا که نخستین موزه زنده سفال کشور و حتی دنیاست، در سال ۹۵ پس از بررسی ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی در فهرست شهرها و روستاهای جهانی صنایع‌دستی به ثبت رسید.

۱۰۰ هنرمند فعال در ساخت سفال کلپورگان

حمزه ندرت‌زهی رئیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سراوان در این رابطه اظهار کرد: «طی جلسه‌‌ای که هفته گذشته با حضور معاون عمرانی فرماندار سراوان برگزار شد، اجرای  اقداماتی از قبیل ایجاد پل هوایی در ورودی روستا، لکه‌گیری جاده کلپورگان به سراوان، احداث بوم‌گردی به وسیله خیرین و بهزیستی، برگزاری دوره‌های آموزش سفال‌گری از سوی صنعتگران ماهر، برگزاری دوره‌های مهارت‌آموزی از سوی اداره فنی و حرفه‌ای، آب‌رسانی سیار از سوی اداره امور آب و فاضلاب مورد تایید قرار گرفت.»

او گفت: «در حال حاضر تعداد ۱۰۰ نفر هنرمند سفالگر در این روستا فعالیت می‌کنند که تعداد ۲۸ نفر از آنها تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند.»

حمزه ندرت‌زهی افزود: «۳ کوره فعال برای پخت و بیش از چندین کارگاه خانگی در این روستا وجود دارد.»

احداث بازارچه صنایع‌دستی در کلپورگان

بهروز عیسی‌زهی معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان نیز اظهار کرد: «با توجه به اینکه روستای کلپورگان در فهرست روستاهای جهانی صنایع‌دستی ثبت شده، لازم است اقدامات زیادی برای حفظ این عنوان ارزشمند صورت گیرد، به همین منظور پس از ثبت جهانی این روستا، اقداماتی از جمله راه‌اندازی سایت دو زبانه فروش محصولات صنایع‌دستی و ایجاد بازارچه صنایع‌دستی انجام شد، همچنین دو واحد اقامتی برای رفاه پژوهشگران و علاقه‌مندان در محل کارگاه سفال کلپورگان نیز در حال احداث است.»

او گفت: «بازارچه صنایع‌دستی با ۹ غرفه در روستای جهانی کلپورگان با پیشرفت ۹۰ درصدی در حال احداث است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال به بهره‌برداری برسد.»

عیسی‌زهی بیان کرد: «در تلاش هستیم تا ۱۱ کوره پخت را برای ۱۱ گروه فعال سفالگر خریداری کرده و در اختیار این صنعتگران قرار دهیم.»

او با اشاره به اینکه لازم است با حفظ هویت و اصالت نیز بر خلاقیت در تولید محصولات نیز تلاش شود، گفت: «تاکنون نمایشگاه‌های زیادی در داخل و خارج استان برای معرفی و فروش سفال کلپورگان دایر شده و دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی نیز در زمینه بسته‌بندی، بازاریابی و غیره در این شهرستان برگزار شده است.»

مرتبط:

قلعه سب _سالم ترین قلعه ی سیستان و بلوچستان

نیکشهر ؛ نگین طبیعت‌گردی سیستان و بلوچستان

معرفی چند غار استان سیستان و بلوچستان