چرا رنگ پاسپورت ها با هم متفاوت است؟
اگر در صف انتظار خطوط هواپیمایی ایستاده باشید و ده ها نفر را پاسپورت به دست، جلوی خود دیده باشید، کافی است تا به دستان شان نگاه کنید تا متوجه یک تفاوت جالب در میان دفترچه هایی شوید که به اسم پاسپورت و یا گذرنامه مانند صاحبان شان منتظر تاییده مامور مربوطه فرودگاه هستند. اولین تفاوتی که می توانید آن را به وضوح ببینید، رنگ پاسپورت ها است که هر کدام به چند رنگ مشخص تقسیم شده اند. وجود رنگ جلدهای پاسپورت ها و تفاوت آن ها بی دلیل نیست و هر کدام بر اساس ویژگی های مشخص تعیین شده اند. در این فرصت قصد داریم تا در مجله الی گشت به بررسی تفاوت رنگ پاسپورت بپردازیم.
ویژگی های انتخاب رنگ در گذرنامه ها
تمام کشورهای جهان از اقلیم، فرهنگ، رسوم و زبان های مختلفی برخوردارند و همین تفاوت ها است که جهان را این گونه رنگارنگ و زیبا ساخته است. هر کدام از کشورها با گرته برداری از طبیعت و هویت شان دست به انتخاب تعدادی رنگ در پرچم ها و نمادهای تاریخی و معماری شان زدند تا بتوانند خود را به دیگر کشورها بهتر معرفی کنند. با این شناخت ذاتی، چند شاخصه ای که باعث می شود رنگ پاسپورت ها انتخاب و در هر کشور به اجرا برسد را با هم مرور می کنیم و تاثیر آن ها را در انتخاب رنگ پاسپورت مورد سنجش قرار می دهیم. عقاید مذهبی، تجربیات تاریخی و فرهنگی، همگی در انتخاب این رنگ ها موثر هستند. تنها تعداد کمی از کمپانی ها در جهان هستند که به تعیین رنگ، چاپ و تهیه محتوا پاسپورت ها می پردازند و یکی از آن ها سازمان بین المللی فرهنگ هوایی International Civil Aviation Organization (ICAO) است؛ این سازمان بین المللی به انتخاب اندازه هر پاسپورت، برای کشوری مشخص اقدام می کند و رنگی را برای جله پاسپورت آن کشور انتخاب می کند. انتخاب رنگ پارسپورت از طرف این سازمان از میان چهار رنگ سبز، سیاه، آبی و قرمز انجام می شود و بستگی به شاخصه های آن کشور تلاش می شود تا نزدیک ترین رنگ از نظر روانشناختی و فرهنگی با آن کشور انتخاب شود.
رنگ پاسپورت به چه معناست؟
تا این قسمت به بررسی نشانه های مشخص کننده رنگ پاسپورت ها پرداختیم و متوجه شدیم که تنها چهار رنگ سبز، سیاه، آبی و قرمز می توانند برای رنگ روی جلد پاسپورت ها انتخاب شوند. اما این که چه می شود تا یک پاسپورت، رنگی به خود بگیرد و بر چه معنا و مفهومی یکی از این چهار رنگ برای نشانه ماهوی اش انتخاب می شود نیاز به بررسی معنای این چهار رنگ دارد که در ادامه به آن می پردازیم.
پاسپورت مشکی، کم ترین رنگ استفاده شده
رنگ پاسپورت، بعضی از کشورهای آفریقایی به رنگ مشکی است. دلیل انتخاب این رنگ به هیچ وجه معنای نژاد پرستی ندارد. رنگ مشکی به طور ذاتی برای کشورهای آفریقایی مورد احترام است و جایگاه ویژه ای در فرهنگ آفریقایی دارد. البته رنگ مشکی برای جلد پاسپورت بعضی از کشورهای اروپایی مانند نیوزلند و انگلستان هم استفاده شده است. جالب است بدانید که در فرهنگ کشورهای اروپایی، رنگ مشکی نشانه مهارت و یکدستی است و معنای آن بار مثبت دارد.
پاسپورت قرمز، پر استفاده ترین رنگ
در میان رنگ پاسپورت، رنگ قرمز، پر استفاده ترین رنگ است. تا جایی که اگر بخواهید در ذهن تان یک پاسپورت را تصور کنید، به احتمال زیاد، رنگ پاسپورتی که تصور کردید قرمز است. رنگ قرمز در پاسپورت ها نه تنها یک شاخصه دینی محسوب می شود بلکه به عنوان یک نشانه سیاسی و جمعیتی در بسیاری از کشورها استفاده می شود. گفتنی است که رنگ قرمز نماد کشورهایی است که اصلا به وایکینگ ها بر می گردد. از این رو، کشور ترکیه نیز رنگ پاسپورت خود را به قرمز تغییر داد.
پاسپورت آبی، دومین رنگ پرطرفدار
رنگ آبی که دومین رنگ پرطرفدار در میان پاسپورت های کشورهای مختلف است از معنایی متفاوت و جهانی تری برخوردار است. رنگ آبی که بر روی پاسپورت ها به معنای «جهان جدید» است. رنگ آبی بعد از جنگ جهانی دوم در میان بسیاری از ملل به عنوان رنگی صلح طلب و جهانی شناخته شد و بسیاری از کشورهای آمریکای جنوبی با انتخاب این رنگ به عنوان رنگ پاسپورت خود انتخاب کردند.
پاسپورت سبز با پشتوانه فرهنگی-مذهبی
رنگ سبز در میان دیگر رنگ پاسپورت نشانه ای از پیش زمینه مذهبی قوی و تاثیرگذار بعضی از کشورهایی است که گذرنامه شان منقش به سبز است. برای مثال می توان به کشورهای اسلامی مانند عربستان اشاره کرد. از آن جایی که در بسیاری از روایات و احادیث موجود به این نکته اشاره شده که رنگ سبز، رنگ مورد علاقه پیامبر اسلام، حضرت محمد مصطفی (ص) بوده است و به این خاطر، رنگ سبز را برای پاسپورت، این کشورها مورد استفاده قرار داده اند. اگر به پرچم کشورهای اسلامی مانند عربستان دقت کنید، می بینید که رنگ زمینه و غالب در آن سبز است. البته به غیر از کشورهای عربی-اسلامی، کشورهایی مانند نیجریه و بورکینو فاسو و سنگال و بسیاری از کشورهای آفریقایی تبار نیز به دلیل وجود فرهنگ اسلامی از این رنگ در رنگ پاسپورت خود استفاده کرده اند. گفتنی است که از طرف سازمان اقتصادی کشورهای آفریقای غربی (Economic Community of West African States ((ECOWAS)) )، رنگ سبز به معنای یکپارچگی و اتحاد اقتصادی و فرهنگی در میان این ملل انتخاب و استعمال شده است. رنگ ها می توانند در میان فرهنگ ها و اقوام و ملل مختلف برای شناسایی هویتی این کشورها نقش موثری ایفا کنند و تمایز میان آن ها در رنگ پاسپورت، یکی از شاخص ترین نشانه های بارز موجود در جهان امروز است.