پل شادروان شوشتر زمانی یکی از بناهای مشهور ایران بود ولی امروزه خرابه ای از آن باقی مانده است.پيشينه ساخت پل شادروان شوشتر مربوط به دوره شاپور ساساني است و بر اساس شواهد و مداركي در زمان شاپور ساساني پي ريزي و ساخته شده است.

پل شادروان شوشتر در ۳۰۰ متري جنوب بند ميزان ـ در شمال غربي شوشتر ـ بر روي شاخه اصلي رود كارون (شطيط) ساخته شده است و در حال حاضر بقاياي آن در كنار پل آزادگان به چشم مي‌خورد.

پل بند شادروان که بنا برگفته ها،قدیمی ترین پل جهان محسوب می شود؛دارای ۴۴ دهانه بزرگ و ۴۳ دهانه كوچك است.در حال حاضر ۹ دهانه در سمت شمال و ۲۸ دهانه در ضلع جنوبی پل باقی مانده است.طول پل که حدوداً ۵۰۰ متر است،چیزی بیشتر از عرض رودخانه است.

در ساختمان این بند دو قوس محدب رو به جریان آب و به سمت شرق و یك قوس مقعر رو به جهت جریان آب قرار دارد.هر چند این قوسها معلول بستر طبیعی رودخانه هستند ولی می توان آنرا در شمار بندهای قوسی بشمار آورد.

در كنار پل بند شادروان آسیاب هایی قرار داشته كه توسط انرژی آب چرخهای این آسیابها به حركت در می آمده است و در انتهای ضلع شرقی پل-بند در جایی كه پل-بند در شهر وارد می شد،یك سر در عظیم آجری قرار داشته كه در هنگام گذشت از پل-بند افراد از زیر این سردر عظیم عبور می كرده اند. مصالح بكار رفته در ساختمان این پل بند از سنگ لاشه و ملات ساروج بهمراه خاكستر است.

عرض پی های پل ۷ متر و عرض دهانه های آبرو آن ۸ متر و ارتفاع از تاج تا كف پل ۱۰ متر است. در ساختمان این پل-بند از سنگهای تراشیده شده كه بوسیله بست های فلزی به هم مرتبط شده اند استفاده شده و ۳ سال ساختن شادروان طول كشیده است.

برای ساختن پل بند شادروان مسیر رودخانه را توسط سنگهای تراش و منظم فرش کرده و بوسیله بست های فلزی به هم محکم کرده اند. شادروان به معنی فرش و بساط گرانمایه و منقش می باشد. و چون از بند میزان تا شادروان کف رودخانه را توسط سنگ های تراش منظم فرش کرده اند به شادروان معروف می باشد. یکی از دلایل ساخت این پل بند عظیم بخاطر بالا آوردن و آرام نمودن جریان آب توسط پی و پایه های پل بند شادروان و ورود آن به نهرداریون برای آبیاری مزارع میان آب بوده است.

به موجب روایات شرقی شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساختمان سد نزدیک به شوشتر کار کند.این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع بکار می رود. احتمال قوی می رود که شاهنشاه ایران اسیران رومی را در ناحیه گندی شاپور و شوشتر مستقر کرده باشد.

ایرانیان به مهارت رومیان در فنون بسیار اهمیت می دادند و بلاشک هم سد و پل بزرگ شوشتر عمل مهندسین رومی است .این پل-بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی آبی دیگر شوشتر بصورت یکجا به عنوان دهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

مرتبط:

ثبت مسجد تاریخی زرگران شوشتر در فهرست آثار ملی

ایران را چهار راه اقوام و ادیان لقب داده‌اند؛ زیرا موقعیت جغرافیایی این سرزمین آن را بر سر راه مردمان شرق و غرب جهان قرار داده و این رفت و آمدها در طول سده‌ها و هزاره‌ها، موجب رسوب مظاهر فرهنگ و تمدن نقاط مختلف جهان در این سرزمین کهن شده است.ایران در طول تاریخ پرفراز و نشیب خود، خاستگاه یا جایگاه ادیان بزرگی چون دین زرتشت، مانویت، یهودیت، مسیحیت، اسلام و حتی آیین بودا بوده است. رد پای این حضور را می‌توان در معابد کهنی یافت که در جای جای ایران به چشم می‌خورند؛ از مساجد گرفته تا انبوه آتشکده‌ها و کنیسه‌ها و کلیساها.با وجود این، شناخت ایرانیان از ادیان ایران باستان غالبا محدود به آیین زرتشت یا مانویت است؛ در حالی که در هزاره‌های پیش از میلاد ادیان زیادی در ایران رواج داشتند که برخی از آنها آثار سترگی از خود برجای گذاشتند.بهترین نمونه این آثار، زیگورات چغازنبیل در استان خوزستان و در محدوده شهر باستانی شوش است. ناگفته نماند که زیگورات چغازنبیل به سبب ارزش‌های تاریخی و فرهنگی اش و به عنوان نخستین اثر ایرانی در سال ۱۹۷۸ میلادی در فهرست میراث فرهنگی جهانی به ثبت رسید.

عیلامیان که بودند؟

عیلامیان (ایلامیان) مردمانی از نژاد «آسیانی» یا «زاگرو- عیلامی»بودند که در اوایل هزاره چهارم پیش از میلاد وارد دوران شهرنشینی شدند و در زمره اقوام ماقبل آریایی ایران به شمار می‌آیند.  دین شان مانند بسیاری دیگر از اقوام باستانی، مبتنی بر پرستش ارباب انواع بود.

در نظر آن‌ها جهان آفریده رب النوع مؤنثی بود كه با یك رب النوع مذكر ازدواج كرده بود و نه تنها همسر او بلكه مادرش نیز به حساب می‌آمد. به همین دلیل، نسب عیلامیان از طریق مادر منتقل می‌شد. آن‌ها  در ۲۷۰۰ پیش از میلاد  موفق به تأسیس سلسله حكومتی به مركزیت شوش شدند و دولتی را شكل دادند كه به شكل فدراتیو اداره می‌شد.

ایالت‌های عیلام مستقل از دولت مركزی بودند، اما حدود استقلال‌شان بسته به ضعف یا قدرت دولت مركزی كم و زیاد می‌شد. هسته اصلی كشور عیلام شامل خوزستان، لرستان، پشتكوه (استان ایلام كنونی) و كوههای بختیاری بود و دایره نفوذش در اوج قدرت تا مركز ایران پیش می‌رفت.

عیلام همسایگان متمدنی داشت و طی چند هزار سال بده و بستان فرهنگی با ایشان بر غنای تمدن خویش افزود. نخستین همسایگانش، آكد و آشور بودند كه گاه از در سلطه بر عیلام وارد می‌شدند و قدرت سیاسی اش را محدود می‌كردند. بعدها این دو درهم آمیختند و تمدن بابل را شكل دادند.

رابطه عیلام و بابل همیشه مسالمت‌آمیز نبود و بارها بین‌شان جنگ درگرفت. ابتدا عیلام بر بابل چیره گشت و به چنان قدرتی رسید كه نام شاهانش به تورات راه یافت اما بعدتر «نبوكدنصر» یا همان بخت النصر معروف، عیلام را شكست داد و تحت سلطه بابل درآورد.

در واقع همین جنگ‌ها بود که موجب شد بعدها در دوران جدید، بسیاری از آثار تمدن‌های بین النهرین – مانند منشور حمورابی – در شوش کشف شود و پاره ای آثار عیلامی نیز از محوطه‌های باستانی بین النهرین (عراق امروزی) بدست آیند.

مدتی بعد بابل به دست دولت آشور برافتاد و آشور و عیلام با یكدیگر همسایه شدند. این، سرآغاز نگون بختی عیلامیان بود. پس از چند رشته جنگ بی حاصل، آشور بانی پال به خاك عیلام حمله برد و ضمن غارت معابد و خزاین ثروتمند عیلام، خاكش را به توبره كشید. بدین سان دولت عیلام در ۶۴۰ پیش از میلاد برافتاد.

بخش جنوبی آن به مركزیت شوش ضمیمه قلمرو آشور شد و بخش‌های شمالی به پارس‌ها رسید. ۸۰ سال بعد، پارس‌ها سلسله هخامنشی را بنیان نهادند و پایتخت زمستانی خود- شوش- را بر بقایای تمدن عیلام بنا كردند.

بنابراین، تمدن هخامنشی تاثیرات زیادی را از تمدن عیلام پذیرفت و خط و زبان عیلامی یکی از خطوط مهم اداری در دستگاه حکومت هخامنشیان بود. برای نمونه، بسیاری از گل نوشته‌های کشف شده در تخت جمشید به خط میخی و به زبان عیلامی نوشته شده اند.

عیلامیان گرچه در زوایای تاریك تاریخ گم شدند، لیكن میراثی را از خود برجای نهادند كه رد پایش را می‌توان تا دوران ساسانی در فرهنگ و تمدن ایران باستان به روشنی تعقیب كرد. تمدن آنان تا هفتاد سال پیش كه كاوش‌های باستان شناسی در جنوب و جنوب غرب ایران آغاز شد، ناشناخته بود. اما به زودی آثار شگرفی از دل خاك بیرون آمد و تصویری از یك تمدن بسیار پیشرفته را پیش چشم انسان معاصر قرار داد.

متاسفانه در سه دهه گذشته بسیاری از محوطه‌های باستانی مربوط به تمدن عیلام در عملیات تسطیح اراضی کشاورزی از میان رفتند اما هنوز هم محوطه‌های مهمی از این تمدن کهن باقی مانده که هر یک می‌توانند زوایای تازه ای از فرهنگ و تمدن عیلامیان را نمودار سازند.

چغازنبیل

«ذیقَورَّت» با تشدید بر روی «ق» و«ر» واژه ای اكدی است. این واژه كه ایرانیان آن را زیگورات تلفظ می‌كنند از فعل  zaqāru به معنای ” بلند و برافراشته ساختن ” گرفته شده است. چغازنبیل نیز واژه ای مركب است. چغا به معنای بلندی (تپه) است و زنبیل به معنای سبد.

از آنجا كه این معبد تا چند دهه پیش زیر خاك بود و مثل یك سبد واژگون به نظر می‌رسید، محلی‌ها آن را چغازنبیل می‌خواندند؛ یعنی تپه ای كه شبیه سبد واژگونه است. در واقع همین شکل سبدگونه که وجودش در یک دشت نسبتا هموار عجیب به نظر می‌رسید، موجب جلب توجه باستان شناسان شد و نشانه‌هایی از وجود بناهای کهن در این محدوده را نمودار ساخت.

زیگورات چغازنبیل در نیمه اول سده بیستم میلادی شناسایی و از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۱ خورشیدی بوسیله رومان گیرشمن، باستان شناس فرانسوی، از زیر خاك بیرون كشیده شد. گیرشمن در تحقیقات خود به این نتیجه رسید كه زیگورات چغازنبیل در اصل ساختمانی پنج طبقه با حدود ۵۲ متر ارتفاع بوده که در گذر ایام سه طبقه آن فروریخته و اكنون فقط طبقات اول و دوم به ارتفاع ۲۵ متر باقی است. آوار سه طبقه فروریخته نیز به شكل تلی از خاك بر فراز دو طبقه باقیمانده دیده می‌شوند.

مهم‌ترین شهر عیلامی

زیگورات در شهر «دور- اونتاش» جای داشت که از مهمترین شهرهای عیلامی به حساب می‌آمد و دورادورش را حصاری با هفت دروازه فراگرفته بود.

این حصار خود نیز با چند معبد كوچك تر، درون حصار دیگری بود و هردوی آنها درون حصار سومی به طول چهار كیلومتر جا گرفته بودند.

شهر دور – اونتاش خود میان دو رود پرخروش خوزستان -یعنی کرخه و دز- قرار گرفته که وجودشان موجب حاصلخیزی خاک‌های این منطقه شده بود و زمینه شکل‌گیری تمدن‌های کهنی مانند تمدن عیلام را فراهم آورد.

كتیبه‌های زیگورات

روی دیواره‌های زیگورات و به فواصل مشخص كتیبه‌هایی به دو خط میخی و با دو زبان عیلامی و آكدی نوشته شده است. در برخی از این كتیبه‌ها شاه عیلام مقصود خود از ساخت زیگورات را شرح می‌دهد و می‌گوید: «من اونتاش – گال پسر هوبانومنا، شاه انزان و شوش.

همین كه محل شهر محصور شد، در آنجا شهر اونتاش ـ گال و مكان مقدس را ساخته‌ام؛ در آنجا یك Kukunnum  طلائی ساختم؛ آن را در یك حصار بیرونی و درونی محصور كردم. شاهان قدیم Kukunnum  نساخته بودند، من آن را ساختم.» بی شک اگر این کتیبه‌ها نبودند، فلسفه و چگونگی ساخت زیگورات تا حد زیادی برای ما مجهول می‌ماند.

 

۳ سكوی مدور

درون حصار اصلی و مقابل سه ضلع از چهار ضلع زیگورات، سه سكوی مدور با كتیبه‌هایی به خط میخی دیده می‌شود. باستان شناسان حدس می‌زنند كه این سكوها پایه مجسمه‌های بزرگ شاه عیلام بوده اند.

همچنین در برابر شش دروازه از دروازه‌های هفت گانه زیگورات، آثار معابد كوچك نمایان است. این معابد به دیگر خدایان عیلامی اختصاص داشتند و زیارت آن‌ها مقدمه ای بود برای عبادت اینشوشیناك که بزرگتر و نیرومندتر از دیگر خدایان عیلامی به شمار می‌آمد.

راه و چاه سفر

با توجه به گرمای خوزستان، فصل سفر به این استان و دیدن زیگورات چغازنبیل، از اواسط پاییز تا اوایل بهار است. زیگورات چغازنبیل بین دو شهر شوش و شوشتر قرار گرفته، به گونه ای که فاصله‌اش با شوش ۴۲ کیلومتر و با شوشتر کمتر از این مقدار است.

این راه را یا باید با خودروی شخصی بروید یا با خودروی کرایه‌ای. هتل دو ستاره نصر شوش و مهمانسرای جهانگردی شوشتر با یک ستاره، تنها امکانات اقامتی نزدیک زیگورات هستند.

ساختار پلكانی

ساختمان زیگورات را به شكل مكعب‌های توپر و متداخل ساخته اند و درون آن فقط پله‌هایی برای رفتن به طبقات بالا وجود دارد. این نظام پلكانی نماد عروج به آسمان است که نمونه‌های قدیمی تر آن را می‌توان در تمدن‌های بین النهرین مشاهده کرد. به عقیده گیرشمن بالاترین طبقه زیگورات جایگاه زندگی خدای عیلام بوده است.

پلكان‌های زیگورات درهای چوبی داشته اند. اگرچه اكنون اثری از آن‌ها باقی نیست، اما پاشنه‌های سنگی نشان می‌دهد كه ابعادشان چگونه بوده است. دو تا از پلكان‌ها فقط تا طبقه اول بالا می‌روند و مخصوص درباریان و كاهنان دون رتبه ای بوده اند كه اجازه دسترسی به طبقات بالاتر را نداشته اند. دو پلكان دیگر كه می‌توانیم به آن‌ها پلكان‌های شاه بگوییم، تا طبقه چهارم امتداد داشته اند.

پلكان ضلع جنوب شرقی شكوهمندتر است و می‌توان آن را محل بالارفتن شاه به حساب آورد. شاه و معدودی از همراهانش تا طبقه چهارم بالا می‌رفته اند، سپس همراهان می‌ایستادند و شاه با هدایت كاهن اعظم وارد معبد اصلی در طبقه پنجم می‌شد. او تنها كسی بود كه می‌توانست منظره بی‌نظیری از قلمرو خویش را از فراز آن ببیند.

تندیس‌های غول‌پیكر

از درهای چوبی معبد كه با میله‌های شیشه ای تزئین می‌شدند، چیزی باقی نمانده، اما پاشنه سنگی درها در گوشه ای از محوطه به چشم می‌خورند. شواهد باستان شناختی نشان می‌دهند که کنار این درها مجسمه‌های غول پیکری به شکل گاو نر وجود داشتند که وظیفه‌شان حفاظت از زیگورات بود. در واقع، قطعاتی از این گاوهای سفالین از محوطه زیگورات بدست آمده اند. بعدتر قرار دادن تندیس حیوانات واقعی یا افسانه ای – مثل گاو بالدار – برای محافظت از یک مکان در تخت جمشید نیز دیده می‌شود.

نزدیك حصار سوم زیگورات و در سمت جنوب شرقی آن بقایای كاخ‌های شاهان عیلامی و مقابرشان به چشم می‌خورد. در این بخش پنج آرامگاه زیرزمینی به همراه آثاری چون تزیینات شیشه ای و گل میخ‌های لعابدار كشف شده است. این جا را می‌توان جایگاه ابدی شاهان عیلام دانست. متاسفانه فرانسوی‌ها طبق توافقی که با دولت ایران صورت داده بودند، بخشی از آثار بدست آمده در این مقابر را به کشور خود بردند.

میراث جهانی

از آنجا که زیگورات چغازنبیل در فهرست میراث فرهنگی جهانی ثبت شده و تحت حفاظت بین المللی قرار گرفته است، مسوولان سازمان میراث فرهنگی موفق شده اند از مساعدت‌های داوطلبانه بین المللی برای شناسایی بهتر، حفاظت و معرفی این اثر بهره ببرند.

برای نمونه، در سال ۱۳۷۸ طی توافقی که میان  سازمان میراث فرهنگی ایران و سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) به امضا رسید، بنیاد اعتباری ژاپن و موسسه کراتره فرانسه (موسسه بین المللی حفاظت از بناهای خشتی) طرحی را برای حفاظت و مرمت محوطه تاریخی چغازنبیل تدوین کردند که در قالب تأسیس  مركز مطالعات پروژه حفاظت و مرمت چغازنبیل شکل اجرایی به خود گرفت. هفت تپه از دیگر محوطه‌های پراهمیت عیلامی است كه در ۱۷ كیلومتری چغازنبیل قرار گرفته است .

این مركز که در کنار موزه هفت تپه قرار دارد، دارای بخش‌هایی مانند كتابخانه ، آزمایشگاه ، كارگاه مرمت ، تالار كتیبه‌ها ، بخش رایانه و بخش اداری و آرشیو است و بسیاری از آثار و مواد فرهنگی بدست آمده از چغازنبیل در آن نگهداری می‌شود.

مرتبط:

چغازنبیل،میراث یونسکو

 

حتما اسم قلعه بابک را شنیده‌اید. این قلعه یکی از دیدنی‌های آذربایجان شرقی‌ست که با تبریز سه ساعت فاصله دارد و در ۱۳ کیلومتری کلیبر واقع شده. خیلی‌ها میگویند برای رسیدن به قلعه باید زحمت زیادی را به جان بخرید. اگرچه قشنگی‌های مسیر و منظره‌ای که از آن بالا می‌بینید به زحمت رفتنش می‌ارزد.

قلعه بابک کجاست؟

قلعه بابک در فاصله‌ یک ساعت و نیمه از اهر و سه ساعته از تبریز قرار دارد.، اما نزدیکترین شهر به آن کلیبر است، بروید تبریز و از آنجا راهی کلیبر شوید. از جاده‌ کلیبر تا قلعه بابک حدود سه کیلومتر فاصله است.

کلیبر شهریست سرسبز، در دامنه‌ کوه و کنار جنگل. از کلیبر که بروید به جاده‌ای می‌رسید که به جاده قلعه بابک معروف است این جاده آسفالت است. وسط راه یک جاده خاکی‌ست برای طبیعت گردانی که می‌خواهند کل مسیر را پیاده تا قلعه بروند. اما همان راه آسفالت را با ماشین هم می‌توانید بروید تا جایی که جاده خاکی و جاده آسفالته یکی می‌شوند و چه بخواهید و چه نخواهید باید بقیه راه را پیاده بروید. در صورتی که باتوم همراهتان باشد کارتان راحت‌تر است.

در مسیرتان محلی‌ها نوشابه و آب خنک می‌فروشند و آنقدر پیاده می‌روید تا به جایی برسید که به چشمه معروف است. البته چشمه‌ای در کار نیست و تنها آب باریکی‌ وجود دارد که میتوان در کنارش قدری استراحت کرد.

از اینجا به بعد مسیر اصلی شروع می‌شود. چند وقتی‌ست که در این قسمت پله‌های سیمانی ساخته‌اند و این باعث شده هر کسی با هر توان جسمانی‌‍ای بتواند به دیدن قلعه برود. بعد به کافه‌ای می‌رسید که نیمکت و سایه بان رو به منظره فوق العاده‌ای دارد و نوشیدنی خنک و چای می‌فروشد. بعد از کافه، آخرین پله‌ها را هم می‌روید تا به پای قلعه برسید.

بابک خرمدین

قلعه یا دژ بابک، به قلعه جمهور و بذ هم معروف است. این قلعه اسمش را از بابک خرمدین گرفته است. شخصیت بابک برای آنهایی که تاریخ می‌خوانند جذاب و قابل‌احترام است و هرساله در سالروز تولدش که ۱۵ تیرماه است دوستدارانش پای قلعه مراسم بزرگ‌داشتی می‌گیرند که اغلب با دخالت نیروهای فشار برهم می‌خورد.

بابک خرمدین، متولد آذربایجان بوده و در دوره‌ جوانی به خرمدینان ملحق می‌شود. خرمدینان در شهرهای مختلف پراکنده بودند و پیش از بابک هم علیه دولت عباسی شورش کرده بودند.

بابک وطن‌دوستی بود که ۲۰ سال با عباسیان مبارزه کرد، از دوران مامون تا معتصم. در زمان معتصم، افشین طی نبردی طولانی بابک و یارانش را شکست داد. افشین از سرداران ایرانی تحت فرمان معتصم عباسی بود و نامش در تاریخ با خیانت به ایران گره خورده است. در نهایت بابک کشته شد، اما خرمدینان با از بین رفتن بابک، نابود نشدند.

این دژ تاریخی روی کوهی در ارتفاع ۲۳۰۰ متری ساخته شده. دره‌هایی هم که دور دژ هستند حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ متر عمق دارند.

معماری قلعه

از قلعه بابک چیز زیادی باقی نمانده است و جاذبه بیشتر ابهت قلعه و مسیر پیج در پیچ رسیدن به آن است.  بخشی را از آن را بازسازی کرده‌اند و بخشی دست نخورده باقی مانده است. در دو طرف دروازه دو برج ساخته شده که زمانی جایگاه دژبان بوده. در چهار طرف قلعه هم چهار برج دیده‌بانی ساخته بودند، برج‌هایی به‌شکل نیمه‌استوانه.

دژ بابک تنها یک راه ورودی دارد که البته برای دژی با این ویژگی‌ها طبیعی‌ست که باید راه دسترسی محدودی داشته باشد. از دروازه که رد شوید، باید از دالانی باریک بگذرید که یک طرف آن دره است.

بنای دژ دو طبقه بوده که در بعضی جاها سه طبقه شده. پله‌هایی که به طبقه‌ سوم می‌رسیدند، حالا از بین رفته‌اند. دور تالار اصلی، هفت اتاق قرار گرفته که به تالار مرکزی قلعه راه دارند.

در بخش شرقی علاوه بر اتاق‌ها، آب‌انبارها هستند. بیشتر بخش غربی حالا ویران شده، اما به‌نظر می‌رسد در این بخش که ارتفاع بیشتری داشته، سربازان نگهبانی می‌دادند و همه چیز را زیر نظر داشتند. دژ بابک در طول سالیان گذشته، بارها مرمت شده، ولی بازسازی کامل آن باتوجه به مکان جغرافیایی و شرایطی که دارد ساده نیست.

 

قبل از رسیدن به دروازه قلعه و ورود به بنای مستحکم دژ باید از معبری عبور کرد که به صورت دالانی است و از سنگ‌های منظم طبیعی شکل گرفته و تنها گنجایش عبور۱ نفر را دارد و دو نفر به سختی می‌توانند از آن بگذرند.

فاصله این معبر تا باروی قلعه در حدود ۲۰۰ متر است و مقابل آن قرار دارد. از همین نقطه است که صعوبت راه و ابهت خاص این قلعه رفیع و موقعیت خیره کننده آن بیننده را به اعجاب وا می دارد.

امتداد بصری معبر در نهایت به دروازه قلعه ختم می‌شود و دقیقاً در راستای آن قرار دارد که باعث می‌شود ورود هر تازه وارد و سپاهی و غیره از طریق دو برج دیده بانی در سمت دروازه ورودی قابل رؤیت باشد.

برای نفوذ به داخل تنها راه ورود دروازه اصلی است و از کوهستان امکان وارد شدن به قلعه وجود ندارد.

با گذر از دروازه ورودی و پشت سر گذاشتن بارو، جهت رسیدن به دژ اصلی باید از گذرگاهی باریک که حدود ۱۰۰ متر صعود از ارتفاع را نیز به همراه دارد گذشت تا به مدخل ورودی قلعه رسید، مسیری صعب العبور که از یک سمت مشرف به دره‌ای است با جنگل‌های تنک و ژرفایی در حدود ۴۰۰ متر که به صورت تیغه و دیواره تا قعر دره ادامه دارد.

در تکیه گا‌ه‌های طبیعی این دیواره‌ها و ۴ جهت بنا ۴ جایگاه برای دیده‌بان‌ها به صورت نیمه استوانه ساخته شده‌ است. اینها مقر کوه بانیه‌ها و سربازانی است که هر جنبنده‌ای را تا کیلومترها دورتر، از فراز دره‌ها و کوهپایه‌ها زیر نظر می‌گرفتند.

پس از صعود، برای ورود به دژ اصلی از مدخل دیگری با پلکان‌هایی نامنظم باید عبور کرد. طرفین مدخل دژ، به وسیله دو ستون کاذب مشخص شده است.

بنای دژ که دو طبقه و سه طبقه است، پس از ورودی قرار گرفته است و پس از آن تالار اصلی وجود دارد که اطراف آن را ۷ اتاق فرا گرفته است، اتاق‌هایی که به تالار مرکزی را دارند.

در قسمت شرقی دژ تأسیسات دیگری مرکب از اتاق‌ها و آب انبارها ساخته شده است؛ سقف آب انبارها با طاق جناغی و گهواره‌ای استوار شده‌اند.

محوطه داخلی آنها نیز به وسیله نوعی ساروج غیر قابل نفوذ گردیده و به هنگام زمستان از برف و باران پر شده و در تابستان و هنگام مضایق و محاصره‌ها از آب آنها استفاده می‌شده است.

در سمت شمال غربی دژ پلکان‌هایی سرتاسری وجود داشته که اکنون ویران شده و قسمت‌هایی از آن بیرون خاک است و تنها راه صعود به بخش‌های مرتفع تر بناست.

از آثار معماری و برخی از سنگ‌های زبره تراش و روش چفت و بست سنگ‌ها و ملات ساروج و اندود دیوارها از نوعی گچ و خاک می‌توان دریافت که ساختمان این دژ و قلعه در روزگار اشکانیان و بخصوص ساسانیان ساخته شده است.

این دژ در قرون دوم و سوم و تا چند قرن پس از آن مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته و تغییراتی در آن به وجود آمده و الحاقاتی در بنا ایجاد شده است.

اشیا و ابزاری که از قلعه بابک به دست آمده، سفالینه‌های منقوش و لعاب خورده است که یک دوره استقرار تا اوایل قرن هفتم هجری را نمایش می‌داد.

همچنین تعدادی سکه مسی کشف شده که برخی از آنها به علت ساییدگی و زنگ خوردگی فراوان غیرقابل خواندن است و در بین این سکه‌ها برخی مربوط به اتابکان آذربایجان و هزارسیبان (قرون ششم و هفتم هجری) هستند.

به لحاظ سوق الجیشی موقعیت استقرار بنا بر فراز قله به گونه‌ای ست که ۲۰ نفر سپاهی قادر بودند هجوم یک سپاه صد هزار نفری را مانع شوند و تلفاتی هم نداشته باشند. چون تیر و کمان و اسلحه معمول زمان به سربازان و مستحفظانی که بر بلندی موضع می‌گرفتند به جهت بعد مسافت بی تاثیر بودند.

قلعه بابک در سال ۱۳۴۵ با شماره ۶۲۳ در لیست آثار ملی، تاریخی و فرهنگی ایران ثبت شد و مرمت آن از سال ۱۳۷۶ توسط اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی آغاز شد.

برگ جهان روستايي زيبا نزديك تهران كه خوراك يك سفر يك روزه براي تعطيلات آخر هفته است.

تنفس هواي پاک و ديدن آسمان آبي غنيمتي است که شما مي توانيد طي مدت يک ساعت و در فاصله حدود ۵۰ کيلومتري هر کجاي اطراف تهران به آن برسيد. آب و هواي برگ جهان در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در پاييز و زمستان سرد است.

البته درست است که هواي روستا در پاييز سرد است، اما ديدن اين روستا را در پاييز به شما توصيه مي‌کنيم. زيبا‌ترين مناظر ممکن را در پاييز برگ جهان مي‌بينيد نه تابستان و بهار. درختان روستا در اين فصل ترکيبي از رنگ‌هاي گرم نارنجي و زرد و قرمز و قهوه‌اي مي‌شوند و ناخودآگاه گرما را مهمان وجودتان مي‌کنند.

اما رودخانه برگ جهان، از ارتفاعات اطراف روستای برگ جهان سرچشمه می‌گیرد و پس از پیوستن به رودخانه رودبار به سد لتیان می‌ریزد. نمایی از روستای برگ جهان روستای با چشم‌اندازهای جذاب ارتفاعات اطراف گسترده باغات سرسبز و مزارع پیرامون حواشی رودخانه برگ جهان و مسیرهای زیبای کوچه باغ‌های روستا یکی از زیباترین و جذاب‌ترین روستاهای استان تهران به شمار می‌آید که در مسیر رودخانه اش ۲۰ آبشار  است این روستای زیبا با مناظر دلفریب و جلوه‌های کم‌نظیر به ویژه در بهار و تابستان هزاران گردشگر شهری را به سوی خود جلب می‌کند.

روستاي برگ جهان، از توابع لواسانات داراي آبشاري زيبا است که با يک کوهپيمايي يک ساعته به آن خواهيد رسيد. بعد از رسيدن به لواسان به سمت افجه و سپس روستاي برگ جهان ادامه مسير دهيد تا آبشار برگ جهان در شمال شرقی روستا یکی از جاذبه‌های گردشگری برگ جهان را ببينيد. این آبشار در مسیر صعود به قله‌های سرسیاه غار (سیاه چال‌ها) قرار گرفته و همچنین مقصد طبیعت‌گردانی است که به قصد پیاده روی و کوهپیمایی به این روستا عزیمت می‌کنند.

بعد از گذشت تقریبا پنج دقیقه پیاده روی از داخل روستا از یک پل ماشین رو که در طرف راست قرار دارد عبور کرده ، بعد از قرار گرفتن در مسیر باغ‌ها راه اصلی را ادامه داده و بعد از گذشتن ۱۰ دقیقه به دو راهی رسیده که سمت راست آن به رودخانه می‌رسد در صورت کم آب بودن رودخانه از آن گذشته و با حرکت در جهت خلاف جریان آب به سمت محل تلاقی رودخانه‌ها و بعد به سمت آبشار می‌رسيد.اما راه سمت چپ کمی بالاتر از پای کوه گذشته و به همان محل تلاقی رودخانه‌ها می‌رسد.

روستاگردي

اگر مي‌خواهيد روستاگردي کنيد مي‌توانيد در ادامه روستاي برگ جهان، به روستاي نيکنام ده برويد و باز در ادامه به يک سه‌راهي خواهيد رسيد که سمت راست شما را به سد لتيان و جاجرود مي‌رساند و سمت چپ به روستا‌هاي هنزک، رسنان، چهارباغ، لواسان بزرگ، کلان، علائين، ايرا، جورد، سنگ دروازه، آردينه، وسگاره، مندانک و در نهايت به شهرستان رودهن.

بد نيست بدانيد که در زمان‌هاي قديم روستاي برگ جهان، از چهار محله سردره، پادره، رودبار و شاهان تشکيل شده بوده ولي امروزه هويت پيشين خود را از دست داده که متاسفانه از نظر معماری هویت آنها دگرگون شده ‌است. فقط در محله سردره بقایای معماری (بنای یک مسجد) سال‌های میانی دوره پهلوی به جا مانده‌ است. برگ جهان از جمله روستاهای قدیمی منطقه لواسانات است. سفال‌های به دست آمده از لایه زیرین این روستای کوهستانی نشانگر قدمت تاریخی این روستاست.

طی چند دهه اخیر بناهای قدیمی این روستا تخریب و به جای آنها ساختمان‌های جدیدی احداث شده و بافت قدیمی روستا دگرگون شده‌ است. از بالاي روستا و به دره اي که در شمال روستا ختم مي‌شود هدايت مي‌شويد.  بعد از مدتي کوتاه به کنار نهر آبي مي‌رسيد که چشم‌اندازي جذاب به همراه دورنمايي از ارتفاعات قلل سرسياه غار‌ها را به نمايش مي‌گذارد، گستره باغ‌ها و مزارع پيرامون و حواشي رودخانه برگ جهان همگي باعث شده تا روستاي کوهستاني برگ جهان يکي از زيبا‌ترين و جذاب‌ترين روستا‌هاي استان تهران به شمار بيايد.

قلعه دختر: در فاصله سه کيلومتري شمال روستاي برگ جهان و در ارتفاع ۲۷۲۰ متري نيز بقاياي قلعه اي به جا مانده است که به قلعه دختر يا قلعه بند معروف است. اين قلعه طي دهه‌هاي اخير تخريب شده و مصالح آن در ساير بنا‌هاي روستا مورد استفاده قرار گرفته است.زندانخانه لار  :همچنين در ارتفاعات شمال غربي اين روستا غاري وجود دارد که به زندانخانه لار معروف است. ظاهراً در گذشته اين غار به عنوان زندان مورد استفاده قرار مي‌گرفته است.

 غار خميره : يا همان زندانخانه لار در منطقه لواسان و در سمت شمال غربي روستاي برگ جهان واقع شده است. غار ابعادي در حدود دو متر در دو متر دارد و طول آن نيز حدود ۳۰ متر برآورد شده است.

آرامگاه امامزاده اسماعیل: در ضلع غربی روستا و در دامنه شرقی تپه‌ای معروف به تنگل‌خانه واقع شده ‌است. بنای اولیه این امامزاده گنبد مخروط زیبایی داشت که امروزه به بنای جدیدالاحداثی تبدیل شده ‌است. این امامزاده مورد احترام مردم روستای برگ جهان و روستاهای مجاور است.

چطور برويم؟

فاصله تهران تا برگ جهان، ۴۰کيلومتر است اما براي رفتن به برگ جهان از دو راه مي‌توان استفاده کرد. يکي مسير تهران، لواسان، نارون، هنرک، افجه و سپس برگ جهان و ديگري تهران، جاجرود، سد لتيان، نيکنامده و برگ جهان. هردو اين مسير‌ها آسفالته است. اگر قصد داريد از تهران به سمت برگ جهان برويد، مي‌توانيد از مسير بزرگراه شهيد بابايي، جاده لشگرك، لواسان بزرگ رفته و از آنجا راه روستای افجه را در پيش بگيريد و به روستا برسيد.

فراموش نكنيد از دوراهي لواسان- فشم تا برگ جهان حدود ۲۰ كيلومتر راه در پيش داريد.براي مسير برگشت از برگ جهان مي‌توانيد با ادامه راه به سمت جاده جاجرود رفته و در اين مسير از طبيعت زيباي اطراف سد لتيان نيز لذت ببريد. از برگ جهان تا سد لتيان هفت كيلومتر، از سد تا جاده جاجرود حدود هفت كيلومتر و از آنجا تا بزرگراه بابايي حدود ۱۵ كيلومتر راه در پيش خواهيد داشت.

سوغات

گندم، جو و بنشن عمده‌ترین محصولات زراعی و گردو، سیب، زردآلو، ازگیل گیلاس، آلبالو و هلو، خرمالو، آلو، گلابی توت از محصولات باغی و سردرختی‌های این روستاست. فرآورده‌های لبنی از قبیل شیر، ماست، کره و تولید عسل نیز  رواج دارد.

منبع: روزنامه هفت صبح / برترین ها

مرتبط:سفرهای یک روزه اطراف تهران

جنگل سربرج مشهد سربرج روستایی از توابع بخش طرقبه شهرستان مشهد در استان خراسان رضوی ایران است در ابتدای روستای “سربرج” جنگلی انبوه دیده می‌شود.

جنگل سربرج مشهد ، شب هنگام صدایی عجیب و وحشت آور از درختان به گوش می‌رسد. صدایی شبیه صوت یا جیغ که به محض تاریک شدن هوا در فضا پخش می شود باعث شده تا گردشگران از این منطقه فراری شوند.

سربرج روستایی از توابع بخش طرقبه شهرستان مشهد در استان خراسان رضوی ایران است در ابتدای روستای “سربرج” جنگلی انبوه دیده می‌شود که روزهای این جنگل عادی و آرام است و با تاریک شدن آسمان صداهای وحشت‌آوری از میان درختان آن به گوش می‌رسد که به گفته‌ی اهالی و غریبه‌هایی که به آن منطقه سفر کرده‌اند، شبیه جیغ است.

صداهایی که از درختان این منطقه به گوش می رسد هیچ شباهتی به صدای جیر جیرک نداشته .

صدای باد نیز نیست چرا که زمامی که این صدا ها را شنیده می شود، حتی برگ یک درخت هم به دلیل باد تکان نمی خورد.

درعین حال هیچ پدیده ای غیر طبیعی نیز در منطقه به چشم نمی خورد، اما در لابه لای درختان و همچنین علفزارهای اطراف آن هجوم ملخ ها مشاهده می شود.

برخی ساکنان منطقه، این صداهای وحشت‌آور را از ملخ‌هایی می‌دانند که به این منطقه هجوم آورده‌اند، شب‌ها به درختان پناه می‌برند، برخی دیگر نیز عواملی ناشناخته را از جمله آب‌ و هوا،
عده‌ای نیز این جنگل را نفرین‌شده و محل سکونت اجنه می‌دانند. به گفته‌ی برخی، شیاطین و روح‌های نفرین‌شده شب هنگام در این روستا پرسه می‌زنند، این اصوات دلخراش مربوط به آن‌ها است، جالب است بدانید، که این صداها چندسالی است که به گوش می‌رسد و قبلا از آن خبری نبوده.

این منطقه که در دره رودخانه ای واقع شده که یکی از سرچشمه های سد طرق است، هرساله در این فصل خشک می شد ولی از سال ۱۳۹۰، یعنی درست از سالی که این صداها از جنگل شنیده می‌شود، همچنان آب در آن جریان دارد و همین امر باعث جلب توجه مردم و به تبع آن، ترس آن‌ها از این پدیده‌ شگفت‌انگیز شده است. وحشتی که می‌تواند گردشگران کنجکاو را به‌ سوی خود جلب کند.

این جنگل می تواند برای آنهایی که قصدشان از سفر تجربه ترس است و ترشح آدرنالین، کمپ زدن در آن گزینه خوبی برایشان باشد.

حال بهتر است پرده از راز این جنگل مخوف برداشته شود:
آیا واقعا شیاطین در این جنگل سکنی گزیدن؟ آیا این جنگل واقعا نفرین شده است و محل سکونت اجنه؟ یا فرضیه هجوم ملخ ها حقیقت دارد؟

دهيار روستای سربرج طرقبه می‌گوید:

هنگاهی که اين صدا باعث ترس برخی اهالی روستا و گردشگران شد، موضوع را به بخشداری منطقه اطلاع داديم و آن‌ها نيز با اعزام كارشناس به اين منطقه و تحقيقات ويژه اعلام كردند، اين صدا مربوط به نوعی خاص از جيرجيرک است كه در زبان محلی به آن «كز» می‌گویند.

در واقع سال‌های پربارش كه آب فراوان است و رودخانه سربرج خشک یا کم آب نمی‌شود، اين جیرجیرک‌ها به روستا حمله می‌کنند و در لابه لای درخت‌ها و گياهان پنهان می‌شوند.

ممکن است بر روی هر درخت نزدیک ۳ هزار جیرجیرک بنشیند. تمام این جیرجیرک‌ها در حاشیه‌ی دو كيلومتری رودخانه هستند، تعداد زياد آن‌ها باعث شده که آواز دسته‌ جمعی‌شان مانند صدای جيغ و زوزه به نظر برسد. اين جيرجيرک‌ها تا ۴۰ روز زنده هستند و بعد از بين می‌روند.

مرتبط:

معرفی چالیدره منطقه گردشگری در مشهد