سرزمین آفتاب گنجینه روستاهای کهن و باستانی/ از سیاوشان تا آتشکوه
سرزمین آفتاب گنجینه‌ای از روستاهای کهن و باستانی است که در سفر به این نقاط می‌توان با فرهنگ، آداب‌ورسوم و جاذبه‌های گردشگری طبیعی مانند آبشارها و همچنین بناهای تاریخی این روستاها آشنا شد.
استان مرکزی دیار روستاهای تاریخی متعدد با سنن و فرهنگ‌های منحصربه‌فرد است که این روستاها، از جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری برخوردار هستند. در این خطه بیش از یک هزار روستا وجود دارد که ۲۵ مورد از این روستاها با توجه به ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد خود، به‌عنوان روستای هدف گردشگری انتخاب‌شده‌اند.
با گسترش بیش‌ازپیش شهرنشینی، روستاها امروز ازجمله میراث تاریخی و جاذبه‌های گردشگری طبیعی در هر منطقه به شمار می‌روند که به‌واسطه حفظ ویژگی‌های تاریخی و نوستالژیک، جذابیت زیادی برای گردشگران و علاقه‌مندان به سبک زندگی قدیمی و تاریخی دارند.
استان مرکزی از نظر وجود روستاهای تاریخی و کهن با آداب‌ورسوم منحصربه‌فرد و جذاب، ظرفیت‌های بسیاری دارداستان مرکزی از نظر وجود روستاهای تاریخی و کهن با آداب‌ورسوم منحصربه‌فرد و جذاب، ظرفیت‌های بسیاری دارد و تقریباً تمام شهرستان‌های این استان از وجود روستاهای دارای جاذبه گردشگری برخوردار هستند. این جاذبه‌های گردشگری می‌تواند برای گردشگران نوروزی که چند روزی را از هیاهوی زندگی پرتلاطم شهری فاصله گرفته‌اند و می‌خواهند محیطی آرام و دل‌نشین را تجربه کنند بسیار مفید و جذاب باشد.
روستاهای دارای جاذبه گردشگری استان مرکزی، انواع مختلف و متنوعی از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و مذهبی را در خود جای‌داده‌اند و با توجه به اینکه تعدادی از این روستاها از وجود اقامت گاه‌های بوم گردی برخوردار هستند، زمینه آشنایی بافرهنگ، سنن و رسوم، سوغات و غذاها و بازدید از جاذبه‌های گردشگری این نقاط فراهم است.
روستای انجدان اراک، صاحب قدمتی یک هزار ساله
در دهستان مشک‌آباد شهرستان اراک روستایی تاریخی و دیدنی به اسم «انجدان» هست که در منطقه‌ای کوهستانی جای دارد و از طرفی غارهای زیادی هم در مجاورت آن هست. آب‌وهوای مطبوع و وجود چشمه‌سارها این روستا را به مکانی عالی برای تفریح و استراحت تبدیل کرده است.
در گذشته در این روستا قلعه‌ها و کاروانسراهای زیادی ساخته‌شده بود که بیشتر آنها امروز از بین رفته‌اند. بعد از قرن ۹ قمری این روستا خاستگاه نویسنده‌ها و ادیبان زیادی بوده و در سراسر روستا حسینیه‌ها و مساجد زیادی دیده میشود. تعدادی از این مساجد مثل مسجد جامع که قدمت آن به قرن‌های آغازین اسلام برمی‌گردد از آثار تاریخی این روستا به شمار می‌روند. از دیگر آثار تاریخی روستای انجدان بقعه‌های زیبای آن است که از میراث ارزشمند به‌جای مانده از دوره صفوی هستند.
قدمت این روستا به بیش از هزار سال پیش برمی‌گردد و صنایع‌دستی پر رونق این روستا گلیم‌بافی، قالی‌بافی و منبت‌کاری هست که می‌توان آنها را به‌عنوان سوغات از اهالی روستا خریداری کرد.
در اطراف و داخل این روستا چشمه‌های زیادی هست که طراوت و شادابی خاص را به باغ‌ها و کوچه‌های روستا داده‌اند. در بسیاری از کوه باغ‌ها مسیری از جریان آب هست که جذابیت باغ‌های اطراف را دوچندان کرده‌اند.
در محله بالای این روستا یک موزه مردم‌شناسی وجود دارد.
روستای انجدان روستای هدف گردشگری استان مرکزی شده است و از وقتی‌که روستای انجدان به روستای هدف گردشگری تبدیل‌شده قیمت زمین‌های آن افزایش پیداکرده و حتی عده‌ای از جوانان هم به این روستا مهاجرت کرده‌اند.
روستای گوار اراک میزبان چشمه‌سارها
روستای «گوار» در ۲۳ کیلومتری جنوب غربی شهر اراک در دهستان سده واقع شده است. بعد از شهر سنجان و روستاهای ضامنجان و عقیل آباد نوبت به روستای گوار می‌رسد که در قلب منطقه قره کهریز جای گرفته است.
این روستا از آب‌وهوای بسیار مطلوب برخوردار بوده و سرسبز و دارای باغات و طبیعت زیبایی است که در ایام تعطیلات مردمان زیادی را به دامان طبیعت می‌کشاند.
منطقه گردشگری خورزن و قشلاق با طبیعت بکر و دره‌ها و چشمه‌سارهای طبیعی در شمال این روستا از موقعیت بسیار مطلوبی برای گردشگری و تفریحات برخوردار است. وجود باغات، قنوات، چشمه‌سارها همچنین وجود بقعه مبارک امامزادگان قاسم و علی از نوادگان امام حسن (ع) هر ساله پذیرای زوار بسیاری است.
روستای نظم آباد در ضلع جنوب شرقی شهر اراک نیز با توجه به آنکه در دامنه کوه قرارگرفته و مشرف‌به تالاب میقان و دشت اراک است از طبیعت مطلوبی برخوردار است. این منطقه دارای نشانه‌هایی از قدمت تاریخی بالا است به‌گونه‌ای که آثاری همچون سنگ‌نگاره‌های باستانی تیمره خمین در این منطقه قابل‌مشاهده است.
روستای گوره زار خنداب با جشن انگور
روستای «گوره زار» در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری شمال غربی اراک و در شهرستان خنداب، گنجینه‌ای ارزشمند از ایران باستان را در خود جای‌داده است. جاده در دامنه کوه واقع‌شده و یک‌طرف آن روستای گوره زار و طرف دیگر قبرستان ارامنه به‌صورت حصار کشی شده بین باغ‌های روستا نمایان است.
قبرستان ارامنه هنوز در روستای گوره زار دیده میشود. سنگهای قدیمی روی قبرها و نوشته‌های مسیحی و علائم خاصی که روی بعضی سنگ‌قبرها دیده میشود بسیار دیدنی است.
ازجمله افراد خاک شده در آن قبرستان تاریخی هفت‌برادران مربوط به عصر تاریخی واقع در خنداب هستند. مردم محلی درباره این قبرستان معتقدند که همراهان کیخسرو، گیوگودرز، گشتاسب در این محل دفن شده‌اند.
این روستا دارای باغات هلو، گلابی و انگور است و هرساله در نیمه دوم مردادماه در محل قبرستان هفت‌برادران جشن انگور برگزار میشود.
روستای سیاوشان آشتیان یادگار اسطوره ایران زمین
در مسیر جاده قم به آشتیان و در پنج کیلومتری جنوب این شهر، دهستان تاریخی سیاوشان قرار دارد. نام «سیاوشان» برگرفته از پهلوان اسطوره‌ای ایران‌زمین «سیاوش» است و قدمتی چندین هزارساله دارد. این روستا یکی از ۱۶ نقطه ایران بزرگ بوده که در آن برای سیاوش مراسم سوگواری برگزار می‌کردند.
سیاوشان از زمان‌های دور در مسیر راه عتبات عالیات قرار داشته و یکی از جاده‌های پرتردد در ناحیه مرکزی به شمار می‌آمده استسیاوشان از زمان‌های دور در مسیر راه عتبات عالیات قرار داشته و یکی از جاده‌های پرتردد در ناحیه مرکزی به شمار می‌آمده است. این راه از قم به خلجستان، آشتیان و سیاوشان امتداد داشته و از آنجا به همدان و سپس کرمانشاهان و عراق می‌رسید.
این روستا دارای امامزاده عظیم الشانی به نام فاطمه صغری (س) و همچنین پل تاریخی زیبایی به نام پل حاج محمدباقر، حمام قدیمی و حسینیه است.
روستای راونج دلیجان گنجینه‌ای از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و مذهبی
روستای «راونج» از توابع بخش مرکزی شهرستان دلیجان، در ۳۳ کیلومتری شهر دلیجان و ۱۴۶ کیلومتری شهر اراک قرار دارد. روستای راونج دارای چهار چشمه به نام چشمه لیلی، چشمه سفید، چشمه ابیا و چشمه سردیان است.
همچنین این روستا دارای چندین قنات نیز بوده و دارای طبیعت زیبا و چشم‌اندازی بکر و دارای باغات انگور، گردو و بادام است.
از آثار تاریخی روستا می‌توان به قلعه شش برجی (مربوط به دوره قاجاریه) اشاره کرد و همچنین امامزاده سلیمان (ع) و امامزاده داوود (ع) از جاذبه‌های فرهنگی و مذهبی این روستا به شمار می‌رود. صنایع‌دستی این منطقه قالی است.
روستای چمران ساوه یادآور دلاور دفاع مقدس
روستای «یولاق» از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه در فاصله ۲۱ کیلومتری شمال غربی ساوه قرار دارد و منطقه‌ای کوهستانی و خوش آب‌وهوا است.
روستای ییلاق (یولاق) دارای جاذبه‌های طبیعی منحصربه‌فردی بوده که محیطی بسیار زیبا و مناسب برای طبیعت‌گردی و کوهنوردی و گذراندن یک روز به‌یادماندنی است. همچنین واحدهای پذیرایی متعددی در مسیر این روستا مستقر هستند و محصولاتی چون انواع میوه، گردو و انار در آن تولید میشود.
روستای چمران نیز از توابع بخش نوبران شهرستان ساوه است. دکتر مصطفی چمران یکی از چهره‌های شاخص انقلاب اسلامی در سال ۱۳۱۱ هجری شمسی در این روستا متولد شد.
این روستا دارای طبیعتی زیبا و بکر است و آثار تاریخی ثبت‌شده‌ای چون تپه باستانی قیجه متعلق به هزاره پنج قبل از میلاد تا عصر مفرغ دارد. همچنین آثار تاریخی چون آب‌انبار و قلعه کلبعلی خان خلج در این روستا قرار دارد.
روستای باغ شیخ هم از توابع بخش مرکزی شهرستان ساوه بوده و از مناطقی است که در حاشیه کویر قرار دارد. کوچه‌های این روستا بسیار باریک و با دیوارهای نسبتاً بلند است و در مسیر یک خط شکسته امتداد دارند، پیچ‌درپیچ بودن کوچه‌ها از نظر زیست‌اقلیمی یک مزیت در مناطق گرم و خشک کویر محسوب میشود و جلوه منحصربه‌فرد و خاصی به این روستا بخشیده است.
این روستا دارای آثار تاریخی با ارزشی چون کاروانسرای عبدالغفار خان باغ شیخ، آب‌انبار باغ شیخ و تکیه باغ شیخ است.
روستای تاریخی هزاوه مهد پرورش امیرکبیر و قائم مقام
روستای تاریخی و زیبای هزاوه واقع در ۱۸ کیلومتری شمال غربی اراک، در شیب آرام دامنه کوه‌های غربی اراک دارای بافتی پلکانی و متراکم است. قدمت هزاوه به قرن هفتم هجری و به دوره ایلخانیان بازمی‌گردد. هزاوه یکی از زیباترین روستاهای استان مرکزی بوده که زادگاه مفاخری همچون امیرکبیر و قائم‌مقام فراهانی است.
آرامگاه امامزاده سلطان سید احمد از نسل امام زین‌العابدین (ع) نیز در این روستا قرار دارد. این امامزاده در زمان شاه‌عباس صفوی بنا شده است.
آب‌وهوای کوهستانی، بهار و تابستانی معتدل و زمستانی سرد، وجود چشمه‌سارهای متعدد و خاک خوب و حاصلخیز و اقلیم مناسب شرایط مساعدی را برای رشد و پرورش تاکستان‌های انگور در این روستا فراهم کرده است.
روستای تاریخی «وفس»، جلوه‌ای از جاذبه‌های گردشگری طبیعی
روستای تاریخی و گردشگری «وفس» نیز از توابع بخش مرکزی شهرستان کمیجان در ۱۵کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار دارد. این روستا از شمال غرب به کوه قلعه گیری و از جنوب شرقی به کوه دزلی محدود میشود.
ارتفاع وفس از سطح دریا ۲۲۰۰ متر و آب‌وهوای آن معتدل و کوهستانی است. بناهای زیارتگاهی امامزاده یحیی و امامزاده اسماعیل و امامزاده شاهزاده حسین در روستای وفس، نشانه‌های قدمت تاریخی این روستا است.
روستای وفس از روستاهای ییلاقی استان مرکزی است و چشم‌اندازهای طبیعی و همچنین قدمت این روستا، نمودی از سنن و سبک زندگی تاریخی در خطه مرکزی را به نمایش می‌گذارد.
روستای نیشهر خمین محصور در کوه‌ها و درختان سربه فلک کشیده
روستای نیشهر از توابع دهستان رستاق بخش مرکزی شهرستان خمین در ۱۵ کیلومتری شهر خمین و در کنار رودخانه نیشهر و در میان چند کوه واقع‌شده و به همین دلیل از آب‌وهوای مطبوع و طبیعتی سرشار از زیبایی و پوشش گیاهی چشم‌نوازی برخوردار است که باعث حضور میهمانان و گردشگران دوستدار طبیعت در این روستا شده است.
روستاهای پشتکوه، گوشه محمد مالک اشتر نخعی، سکانه و باباقله با این روستا هم‌جوار هستند.
ازجمله عوامل مؤثر در جذابیت روستای نیشهر برای گردشگران می‌توان به عبور جاده از میان ده و در امتداد رودخانه با درختانی بلندقامت اشاره کرد. نزدیکی و دسترسی آسان به شهر موقعیت این روستا را در بین روستاهای اطراف متمایز کرده است.
روستای آتشکوه محلات، میزبان معبد تاریخی
روستای آتشکوه از توابع بخش مرکزی شهرستان محلات بوده و در ۱۰ کیلومتری جاده نیمور به دلیجان قرار دارد. اطراف روستا، مزرعه‌های غلات فراوانی هست و دهکده‌ای کوچک و آرام با چند خانه قدیمی و ساکنانی ساده و مهربان در میان این مزارع قرار دارند.
این روستای زیبا دارای بنای تاریخی برجسته‌ای به نام آتشکده «آتشکوه» بوده که برای هر بیننده‌ای جذاب و جالب است. در ضلع غربی آتشکده نیز درخت چنار بسیار بزرگی وجود دارد که در پای آن، برکه‌ای ساخته‌اند تا آب رودخانه کوچک این روستا را جمع کند. از ریشه این چنار کهن، تنه‌های قطوری بیرون آمده و جلوه خاصی به این منطقه بخشیده است.
روستای ورده زرندیه با چشمه علی آباد و کاروانسرای تاریخی
روستای ورده از توابع بخش مرکزی شهرستان زرندیه در ۳۰ کیلومتری شهر مامونیه و ۳۸ کیلومتری ساوه قرار دارد. این روستا دارای آب‌وهوای دل‌انگیز، طبیعت زیبا و محیط دل‌نشین، جاذبه‌های سیاحتی و تاریخی است. این روستا در ۹ کیلومتری روستای اشموئیل نبی (ع) که مدفن این پیامبر بزرگوار بوده قرار دارد و در مجاورت روستاهای ده سید و نشوه است.
وجود کاروانسرای تاریخی در این روستا در مجاورت چشمه پرآبی که به علی‌آباد شهرت دارد در کنار بقعه مقدس «اشموئیل نبی (ع)» این روستا را به یکی از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی شهرستان زرندیه تبدیل کرده است.
روستای پاکل شازند، جایی برای تأمل در تاریخ
روستای «پاکل» با فاصله حدود ۱۵ کیلومتر از شهر شازند، دارای جاذبه‌های منحصربه‌فردی است. این روستا دارای سه تپه تاریخی به نام‌های تپه استخر گبرها، تپه چغا گردنه و تپه چغا شش بید بوده که به ثبت در فهرست آثار ملی رسیده است.
این دهکده در منطقه‌ای کوهستانی قرارگرفته و با کوه‌ها و قله‌های زیادی احاطه‌شده بنابراین دارای آب‌وهوای کوهستانی و سردسیر است. زمستان دلربای شهرستان شازند و وجود این شهرستان در میان کوه‌های سر به فلک کشیده باعث شده در فصل سرد روستای پاکل و پیست اسکی آن به یکی از نقاط گردشگری استان مرکزی تبدیل شود.
روستای عمارت یکی دیگر از روستاهای گردشگری شهرستان شازند است. این روستا در دهستان قره کهریز از بخش مرکزی شهرستان شازند قرار دارد و در فاصله ۴۸ کیلومتری شهر اراک قرار گرفته است.
رشته‌کوه‌های عمارت و رازون در شمال و شرق آن قرار دارند. روستای عمارت دارای چندین چشمه است به‌طوری‌که در داخل مسجد، محوطه مسجد و منازل مسکونی، آب از زمین خارج میشود. چشمه عمارت با نام تالاب عمارت یا سراب عمارت نیز خوانده میشود.
منبع:خبرگزاری مهر