خانه‌های غار مانند در این روستا، درون لایه‌های مواد آتشفشانی کوه سهند به دست انسان کنده شده اند.

روستای باستانی کندوان در استان آذربایجان شرقی، در جنوب شهر اسکو، یکی از پدیده های شگفت انگیز طبیعی ۔ تاریخی در دامنه باختری آتشفشان سهند است. وجه تسمیه کندوان شاید به علت خانه های کنده شده در دل کوه یا منظره عمومی کندو مانندش باشد. خانه های غار مانند در این روستا، درون لایه های مواد آتشفشانی کوه سهند به دست انسان کنده شده اند.

توده ها و نهشته های آتشفشانی حاصل از فوران آتشفشان سهند، طی سالهای متمادی در دره کندوان روی هم انباشته و به تدریج سرد شده اند. فرسایش ناشی از آب های جاری، آنها را به شکل مخروط هایی درآورده است که به زبان محلی به آنها کران (Karaan) می گویند. هر کران یک خانه را در خود جای داده است که گاه دو یا سه اشکوبه هستند.

شیارهای فرسایشی متعدد در روستا، کران ها را از یکدیگر جدا و شکل طبیعی کوچه های روستا را ایجاد کرده است. روی بعضی از شیارها پل هایی از چوب ساخته اند که کران ها را به یکدیگر مربوط می کند.

یکی از ویژگی های کران ها گوناگونی دمای درون آنها با دمای بیرون است. به طوری که درون کران ها در زمستان گرمتر و در تابستان خنک تر از بیرون است. این خانه ها دارای لوله کشی آب و فاضلاب و سیم کشی برق هستند و مردم همانند خانه های دیگر آنها را برای زیستن به کار می گیرند. این ویژگی یگانه (زندگی در خانه ها)، کندوان را از نمونه بزرگترش در کاپادوکیا (ترکیه) برتر ساخته است.

آتشفشان سهند دیگر جاذبه زمین شناختی در این منطقه است. این آتشفشان دارای دهانه های پرشماری است که برخی از آنها دارای دریاچه دهانه ای نیز هستند. دو دهانه کوچک و کم ارتفاع سهند در منطقه بستان آباد به نام دهانه چناخ داغی و آلمالوگل برای بازدید بسیار دیدنی و زیبا هستند.

شکل دهانه چناخ داغی و آبراهه های شعاعی پیرامون، آن را به یکی از دیدنی ترین دهانه های سهند تبدیل کرده است. دهانه آلمالوگل نیز در نزدیکی چناخ داغی قرار دارد و ویژگی بارز آن گرد آمدن آب و شکل گرفتن یک دریاچه فصلی در میان دهانه است که زیبایی ویژه ای دارد.

علاوه بر معماری زیبای روستای کندوان و جاذبه های طبیعی و زیبای سهند، آب و هوای مطبوع منطقه به خصوص در فصل بهار و تابستان، دره های سرسبز با چشم انداز بکر و زیبای زمین ها و مراتع اطراف روستا، چشمه های آب معدنی با خاصیت درمانی، زندگی جذاب عشایر منطقه، گیاهان دارویی، لبنیات، دوشاب (شیره انگور) و عسل مرغوب کوهستان، صنایع دستی مانند قالی، گلیم و ورنی و غذاهای محلی از جمله جذابیت هایی است که این منطقه را به یکی از قطب های گردشگری پر اهمیت در کشور تبدیل کرده است. تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی از نقاط دور و نزدیک به این منطقه، به خصوص در فصول مساعد سال سفر می کنند.

قابل توجه است که حفاظت و حراست از این روستا به عنوان یک گنجینه طبیعی – تاریخی، یکی از موارد مهم و اساسی در جلوگیری از روند تخریب و ماندگاری آن خواهد بود. از جمله عوامل انسانی و طبیعی تهدید کننده روستا می توان به عوامل جوی و سایر عوامل محیطی مانند آسیب های فیزیکی در اثر لرزش ناشی از رفت و آمد خودروها و وسایل نقلیه سنگین در منطقه، تاثیر مخرب عناصر و ترکیبات شیمیایی سمی و اسیدی آزادشده از خودروها روی کران ها، عدم ساماندهی و کنترل ورود گردشگران به منطقه و آسیب سازه ها و اقدام به ساخت منازل با شیوه معماری شهری و ناهمگون با کران ها در این روستا اشاره کرد. قرار گرفتن روستا تحت حفاظت فیزیکی و قانونی از سوی سازمان دولتی مسئول بسیار ضروری و حیاتی است.

مرتبط:

خنک ترین شهرهای ایران در تابستان

زیباترین خانه های باستانی دنیا

زیبایی های استان گیلان بر کسی پوشیده نیست. تعداد زیادی از مردم ایران، وقتی اسم تعطیلات به گوششان می خورد، به یکباره حال و هوای سفر به گیلان به سرشان می زند و برای نیل به این مقصود دل به جاده می سپارند. طبیعت این استان بکر و بسیار متنوع است. در گیلان سواحل زیبایی وجود دارد که می توانید در آن ها استراحت کنید و آفتاب بگیرید. جنگل های انبوهی وجود دارد که می توانید در آن ها بساط کنید و خاطراتی خوش برای خود رقم بزنید. در اینجا کوهستان های مرتفع، دشت های خرم، رودخانه های خروشان، آبشارهای بلند و غارهای عجیب و غریب هم جای خوش کرده اند. امروز قصد داریم با یکی از این غارهای شگفت انگیز و عجیب و غریب آشنا شویم.

غار درفک کجاست؟

غار درفک در منطقه شکار ممنوع درفک، در شهرستان رودبار استان گیلان قرار گرفته است. فاصله این غار که در بخش خورگام رودبار و رو به روی رستم آباد قرار گرفته است، از شهر رشت حدود ۵۰ کیلومتر است. درفک در حقیقت نام قله ای بسیار معروف در ۲۷ کیلومتری شمال شرقی شهرستان رودبار گیلان است که هر ساله تعدا زیادی از کوهنوردان حرفه ای برای فتح آن به این استان سفر می کنند. در دامنه های این کوه بلند، غاری یخی قرار دارد که دامداران این ناحیه از آن برای تامین یخ و آب مورد نیازشان استفاده می کنند.

غار درفک از سمت جنوب به ارتفاعات شهرستان رودبار و از سمت شمال به جنگل های رودخانه سفید رود و رودخانه فیرارود محدود می شود. ارتفاع این غار از سطح دریا بیش از ۲۴۰۰ متر است که این منطقه را به ناحیه ای سرد و برف گیر در فصول سرد سال تبدیل کرده است.

منطقه درفک از سال ۱۳۷۴ از طرف سازمان حفاظت محیط زیست کشور به منطقه شکار ممنوع درفک تبدیل شد. این منطقه وسعتی حدود ۹۹ هکتار دارد و از مناطقی با پوشش جنگلی، کوهستانی و مرتعی تشکیل شده است. تنوع زیستی این منطقه، آن را به یکی از مناطق مهم استان گیلان از منظر محیط زیستی تبدیل کرده است. حیوانات و گیاهان زیادی در این منطقه زندگی می کنند. از جمله مهم ترین گونه های حیوانی منطقه شکار ممنوع درفک می توان به سمور، گربه جنگلی، گراز، شغال، خرس قهوه ای، پلنگ، مارال، شوکا و رودک اشاره کرد. درختان افرا، صنوبر، تمشک، بلوط، شمشاد، گردو، شیردار، پلت، لرگ و ممرز هم از جمله گونه های مهم گیاهی این منطقه هستند.

مشخصات غار درفک

از غار درفک به عنوان یخچال طبیعی استفاده می شود، چرا که در تمام ایام سال، حتی در گرم ترین روزهای فصل تابستان برف و یخ را درون خود نگه می دارد. به همین دلیل است که چوپانان این منطقه از این غار برای تامین آب مورد نیازشان استفاده می کنند. غار درفک دهانه نسبتا پهناوری دارد، اما ارتفاع این دهانه بسیار کم است و برای ورود به آن نیاز به تجهیزات غار نوردی و یخ نوردی خواهید داشت. این غار شگفت انگیز طولی حدود ۱۰۰ متر و عرضی حدود ۴۰ دارد. این غار در فهرست آثار طبیعی ملی ایران به ثبت رسیده است.

در بلندای این منطقه، قله آتشفشانی درفک قرار دارد. این قله ۲۷۰۵ متر ارتفاع دارد و یکی از قلل پر تردد سلسله جبال البرز محسوب می شود. دهانه آتشفشانی این قله به عنوان بزرگترین دهانه آتشفشانی کشور شناخته می شود. تماشای طلوع خورشید از بلندای این قله به حدی زیباست که بسیاری از کوهنوردان برای تماشای آن یک شب را بر فراز قله کمپ می کنند. آورده اند که نام این قله در حقیقت دال فک است که به زبان تاتی معنی آن آشیانه نوعی پرنده مانند عقاب می شود.

در نزدیکی غار درفک، یک غار آهکی زیبا به نام نوچاه هم وجود داشته است که گویا بر اثر زلزله سال ۶۹ اکثر قسمت های آن از جمله دهانه اش از بین رفته اند. در گذشته ای نه چندان دور، مردمان این منطقه در اطراف این غار شمع روشن می کردند. چرا که عقیده داشتند این منطقه محل دفن شدن ۴ امام زاده است. مردمی که در این منطقه زندگی می کردند، برف و یخ موجود در این غار را درون سطل هایی چوبی به اسم لاوار می ریختند تا آب شوند. سپس از آن به عنوان آب شرب خود و احشامشان و همچنین آب مورد نیاز برای شستشو استفاده می کردند.
برخی نیز عقیده داشتند که آب این یخ ها و برف ها شفا بخش است. به همین منظور این یخ ها را از مسیر های سخت و طولانی به رشت می رساندند و آن را می فروختند.

در شهرستان رودبار گیلان علاوه بر غار درفک، جاذبه های طبیعی و تاریخی دیگری هم وجود دارند که از آن ها می توان به غار دربند رشی، سرو هزار ساله هرزویل، روستای داماش، آبشار کلشتر، آب گرم لویه، روستای انبوه، فیلیده رودبار، امامزاده طاهر رستم آباد، پل خشتی لوشان، رودخانه سپید رود، امام زاده محتشم اسطلخ جان، تپه باستانی مارلیک، آبشار زیبای لونک و هزاران هکتار جنگل ها و مراتع سرسبز را نام برد.

بهترین فصل سفر به قله درفک

منطقه درفک، ارتفاع نسبتا زیادی دارد و در فصول سرد سال پوشیده از برف و یخ است. بنابراین بهترین فصل سفر به این منطقه از اواسط فصل بهار تا اواخر تابستان است.

مرتبط:

جاذبه های گردشگری گیلان گردشگری شهری

ثبت جهانی چادرشب بافی گیلان

شهرستان سامان به عنوان نگین چهارمحال و بختیاری یکی از مهمترین شهرستانهای گرشگری این استان به شمار می رود، این شهرستان دارای پل های تاریخی بسیاری از قبیل پل زمانخان، پل هوره، پل کاهکش، پل چوبی و … است که تاریخی بودن و معماری خاص انها در کنار رودخانه خروشان زاینده رود جاذبه های گردشگری بسیار ارزشمندی را در منطقه فراهم کرده است.

معرفی شهر سامان:

سامان یکی از شهرهای استان چهارمحال و بختیاری در ایران و مرکز شهرستان سامان می‌باشد.
شهر سامان در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شرقی شهرکرد قرار دارد. سامان به دلیل قرار گرفتن در حاشیهٔ زاینده رود از زمینه مناسبی برای کشاورزی، باغداری و جذب گردشگر برخوردار است. محصولات کشاورزی شهر سامان شهرت بسیاری دارند و این شهر به علت وضعیت خاص جغرافیایی برای تولید محصولاتی همچون بادام و گردو بسیار مناسب و از قطب‌های مهم تولید این محصولات است.

این شهر زادگاه شاعران معروفی چون دهقان سامانی و عمان سامانی می‌باشد. این شهر تا سال ۱۳۴۵ از لحاظ آماری شهر شناخته نمی‌شد تا این که در این سال پیشنهاد شهرداری گرفتن آن مطرح شد و در سال ۱۳۴۷ به صورت رسمی به شهر ارتقاء یافت.

موقعیت جغرافیایی سامان:

شهر سامان در حاشیهٔ دامنهٔ شرقی کوه شیراز و در فاصله بسیار نزدیکی از رود زاینده رود قرار دارد. سامان در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شرقی شهرکرد و ۸۵ کیلومتری غرب استان اصفهان و متصل به راه غربی شهرکرد به اصفهان قرار گرفته‌است. وضیعت طبیعی آن تقریباً کوهستانی و دارای تپه و ماهورهای متعدد و سرسبز است. در طرح جامع استان چهارمحال و بختیاری ۶ مسیر پیشنهادی گردشگری تعریف شده‌است که مسیر شماره ۲ آن از سامان می‌گذرد.

این مسیر عبارت است از: شهرکرد ـ چالشتر (قلعه چالشتر) ـ سامان (پل زمان خان ـ شوراب صغیر-حاشیه زاینده رود) ـ هوره (پل هوره) ـ مارکده ـ دریاچه سد زاینده رود ـ بن (آبگیر بن) ـ امامزاده سید محمد ـ شهرکرد.

مردم شناسی:

مردم این شهر غالباً ترک قشقایی هستند، هم چنین مهاجرهایی از اطراف اصفهان و شهرکرد و غرب خوزستان در بین فامیل‌های ساکن در این شهر به چشم می‌خورند.اهالی شهر سامان پیرو دین اسلام (تشیع) می‌باشند.

زبان و ادبیات مردم سامان:

مردم شهر سامان به زبان ترکی قشقایی و اندکی از جمعیت به فارسی صحبت می‌کنند. زبان اصلی مردم شهر سامان و نیز روستاهای اطرافش ترکی قشقایی است و در محیط اداری، مدرسه و سطح شهر به زبان فارسی و گاه به ترکی قشقایی سخن می‌گویند. با آن که سامان شهر کوچکی است اما زادگاه چندین شاعر بنام است. از جمله این شاعران می‌توان به دهقان سامانی، عمان سامانی، افلاکی سامانی، نیسان سامانی، قطره، دریا، ذره، محیط و تبیان اشاره کرد.

عمان سامانی یکی از معروف‌ترین شاعران ملی است و کتاب شعر بسیار معروفی به نام گنجینة الاسرار دارد که در آن وقایع عاشورا را به زبان شعر توضیح می‌دهد. دیوان گنجینة الاسرار این چنین آغاز می‌شود:

کیست این پنهان مرا در جان و تن         کز زبان من همی گوید سخن
این که گوید از لب من راز کیست؟         بنگرید این صاحب آواز کیست؟

مراسم‌های شهر سامان:

مراسم چاق چاقو
مراسم چاق چاقو یکی از مراسم‌های عزاداری حسینی می‌باشد که اصالتاً مربوط به شهرستان سامان است و هم اکنون در شهرستان سامان (شهر سامان و اکثر روستاهای زیر مجموعه مثل شوراب صغیر) و برخی نقاط استان چهارمحال و بختیاری (مثل سورشجان) برگزار می‌شود. نکته مهم مربوط به مراسم چاق چاقو این است که برخلاف بسیاری از مراسم‌های عاشورایی، چاق چاقو در نیمه شب (اغلب ساعت ۳ نیمه شب) و فقط یک شب (صبح عاشورا) برگزار می‌شود. در این مراسم دسته بزرگی از جمعیت با شکلی خاص، اشعاری ویژه و آهنگی مخصوص در شهر سامان به راه می‌افتند و هرنفر دو قطعه سنگ یا چوب تخت در دست می‌گیرد با نظمی خاص برهم می‌کوبند.

مردم در این شب تا زمانی که هوا تاریک است باید شهر را دور بزنند و مراسم تا اذان صبح ادامه پیدا می‌کند و پس از اقامه نماز جماعت صبح به خانه یا مساجد بازمی‌گردند و خود را برای عزاداری روز عاشورا آماده می‌کنند.

افراد سرشناش شهر سامان:

دهقان سامانی: میرزا ابوالفتح خان دهقان سامانی، ملقّب به «سیف الشعرا» و متخلّص به «دهقان سامانی»، از شاعران به نام ایران می‌باشد. دهقان سامانی در اصفهان در مدرسهٔ صدر نزد آخوند ملا محمد کاشانی و شیخ حسن شیرازی تحصیل علوم ادبی و دینی کرد. از معروف‌ترین آثار دهقان، می‌توان به دیوان اشعار او اشاره کرد که به «شکرستان» معروف است.

عمان سامانی: میرزا نورالله عمان سامانی، ملقّب به «تاج الشعرا» و متخلّص به «عمان سامانی»، یکی از معروف‌ترین شاعران ملی است و کتاب شعر بسیار معروفی به نام گنجینة الاسرار دارد که در آن وقایع عاشورا را به زبان شعر توضیح می‌دهد.

مکان های تفریحی سامان

پل تاریخی زمانخان:

مهمترین این پل های تاریخی پل تاریخی “زمانخان” است و یکی از بی نظیر ترین جاذبه های دیدنی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می رود که در فهرست آثار ملی به شماره ۱۷۴۴ ثبت شده است و در فاصله ۲۹ كيلومتري شمال شهركرد و ۵ كيلومتري شهر سامان واقع شده که قدمت آن به دوره صفويه مي‌رسد.

ساختمان اين پل در دوره صفويه در زمان يكي از روساي طوايف قشقايي به نام زمانخان احداث شده است. اين پل را بروي رودخانه زاينده‌رود بصورت دو دهنه طاق قوسي به طول ۲۲ متر و به عرض پنج متر و به ارتفاع ۱۳ متر در سال ۱۰۲۲ هجري قمري بنا گذاشته شده است.

اين بنا برروي صخره‌هاي سنگي طبيعي با مصالحي از آجر با ملات گچ و خاك در تمام بدنه و طاقها و همچنین سنگ در پايه‌هاي آن ساخته شده است.

ترکیب مناظر رود خروشان زاینده رود، پل زمانخان و طبیعت زیبای منطقه و نیز اقدامات انجام شده برای رفاه گردشگران، این ناحیه را از مهمترین قطبهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری قرار داده است.

دهکده سیاحتی زاگرس که دارای واحدهای اقامتی زیبا و مشرف به زاینده رود و پل زمانخان است در مجاورت این پل بنا شده است.

جاده آسفالته، واحدهای اقامتی و پذیرایی (هتل گلهای سامان و مجتمع توریستی) پارکینگ، سکوی نشیمن، تجهیزات برای بازی کودکان، فضای سبزو سرویس بهداشتی و فاصله دو کیلومتری تا پمپ بنزین از امکانات و تسهیلات موجود در این کانون گردشگری است.

پل کاهکش:

پل کاهکش یکی از پل های گردشگری واقع در روستای کاهکش شهرستان سامان است و در ۲۵ کیلومتری مرکز استان قرار دارد.

این روستا در حاشیه رودخانه زاینده رود قرار گرفته و جمعیتی حدود هزار نفر در آن ساکن هستند. همسایگان این روستا روستاهای شوراب صغیر، چم نار و چم خرم است که دارای باغات گسترده هلو و بادام هستند.

مردم در این روستا به کار باغداری ، کشاورزی و دامداری مشغولند و از مهمترین محصولات آنها میتوان به گردو ، بادام ، هلو ، گندم و جو اشاره کرد.

پل تاریخی هوره:

پل تاریخی هوره از بناهاي تاريخي عهد صفوي است که ساخت این پل در خرداد ماه سال ۱۳۳۷ هجری شمسی آغاز و در پاییز سال ۱۳۳۸ به اتمام رسیده است.

این پل به علت از بین رفتن پل قدیمی هوره و صعب العبور بودن رودخانه مخصوصا در زمستان و فصل بارندگی ساخته شده است.

پل هوره توسط مرحوم حاج سید عطاالله مرتضوی و مرحوم حاج محمد یادگار و کمکهای اهالی روستا احداث شده است.

نام پل به روستایی که در آن قرار دارد منصوب شده است. پل هوره دارای هفت دهانه وهشت ستون است، دهانه مرکزی بزرگتر از سایر دهانه ها است.

طاق ها نیم دایره و به روش رومی سنگ چین شده است. پل به طول۸۶٫۳۲ ، عرض۸٫۹۹ و ارتفاع ۶٫۷۸ متر است. مصالح استفاده شده در پل بوم آورد و تمامی از سنگ با ملات ماسه سیمان است.

سامان دارای شش بنای با ارزش تاریخی شامل مسجد جامع، حمام قدیمی ملا رحیم، حمام بالا ده، مسجد ابوالفضل، مقبره دهقان سامانی، مسجد و حسینیه آل محمد(ص) است که به معرفی دو بنای مذهبی و تاریخی آن می پردازیم.

مسجد جامع  سامان متعلق به  دوره قاجار است و در سال ۸۶ به شماره ۱۹۶۷۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید که این مسجد دارای شبستانهای وسیع و دیوارههای مجلل است و مسجد ابوالفضل که متعلق به دوره قاجار است و در سال ۸۷ به شماره ۲۳۸۲۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

آرامگاه دهقان سامانی میرزا ابوالفتح سامانی که از شعرای سامان است در سال ۱۳۲۰ هجری قمری وفات کرده است که مقبره زیبایی برای این شاعر در جنوب شهر بنا شده است.

دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان سامان:

از دیگر قابلیت های این شهرستان در جذب مسافر و گردشگر وجود و ثبت چهار روستای هدف تاریخی و گردشگری شامل یاسه چاه، هوره، چلووان و سوادجان در شهرستان سامان است که این روستاها با قابلیت هایی شامل نوع بافت معماری، ویژگیهای فرهنگی و اقلیمی منحصر به فرد، جاذبه های طبیعی، صنایع دستی و توجه به توسعه صنعت گردشگری در بخش روستایی حایز اهمیت که دو روستای یاسه چای و سوادجان از لحاظ بافت تاریخی بسیار حایز اهمیت است که به معرفی آنها می پردازیم.

روستای بدون کوچه یاسه چاه:

روستای هدف تاریخی و گردشگری یاسه چای که در ۶۰ کیلومتری نجف آباد اصفهان و ۵۲ کیلومتری شهرکرد قرار دارد. بافت این روستا از خشت متعلق به دوره صفویه است. ارتفاع روستای یاسه چاه از سطح دریا یک هزار و ۹۰۹ متر است و آب و هوای آن در فصل‌های بهار و تابستان، ملایم و مطبوع و در زمستان‌ها، نسبتاً سرد است. رودخانه پرآب زاینده رود در شرق روستا جریان دارد.

روستای سوادجان روستای با دالان های سرپوشیده:

روستای گردشگری سوادجان از سطح دریایک هزار و ۹۰۰ متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان مطبوع و دلپذیر و در زمستان، سرد و خشک است.

سوادجان از روستاهای قدیمی استان چهارمحال و بختیاری است، که تاریخ شکل‌گیری آن به اوایل دوره صفوی مربوط می‌شود.

روستای زیبا و دره‌ای سوادجان در حاشیه زاینده‌رود استقرار یافته و بافت مسکونی متراکمی دارد. خانه‌های این روستا معمولاً ایوان دارند. حیاط خانه‌های روستا بزرگ، با کاربری‌های متعدد است. مصالح استفاده شده در ساخت خانه‌ها عمدتاً چوب، سنگ و گل است. در ساخت خانه‌های جدید از مصالح مقاوم آهن، آجر، سیمان و گچ استفاده می‌شود.

جاذبه‌های گردشگری روستای سوادجان که موقعیت دره‌ای و ساحلی دارد، واجد ارزش‌های گردشگری و تفرجگاهی بسیاری است، عمده‌ترین جاذبه‌های طبیعی این روستا در تنوع پوشش گیاهی و حیات وحش پیرامون روستا جلوه‌گر شده است.

باغات انبوه میوه در روستای سوادجان از جاذبه‌های ارزشمند طبیعی به شمار می‌آیند و به ویژه در فصل بهار بر زیبایی‌های روستا می‌افزایند.

غار آهکی و کوه محلی قیس از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستاست. فضای اطراف این غار آهکی از گل‌ها و گیاهان خودرو پوشیده شده است.

مرتبط:

پوشش و تمدن استان چهارمحال بختیاری

گاهی به درون طبیعت پر عمق و سرسبز جنگل قدم می گذارید. طبیعتی که هر چند بسیار زیباست اما هر چه به درون آن بیشتر پیش می روید، بیشتر آن را مشابه می یابید. تمام قسمت های جنگل ممکن است به نظرتان شبیه هم بیاید و گاهی در طی مسیر به سمت محل اتراقتان ممکن است که راه را گم کنید. شاید از مسیری دوبار عبور کنید و اصلا متوجه آن نشوید. گاهی حتی بعضی از مناطق جنگلی آنقدر درختان متراکم و نور کمی دارند که دیدن خورشید و تشخصیص جهت حرکت خورشید را برای شما سخت می کنند. در این مواقع اگر راه خود را گم کنید، چگونه باید به مسیرتان ادامه دهید؟ چگونه راه برگشت را پیدا کنید.جهت یابی اولین قدم برای پیدا کردن مسیر برگشت به خانه است و طبعا درون طبیعت هایی همانند جنگل و یا مناطقی که پوشش گیاهی فراوان دارند، دانستن جهت یابی به کمک پوشش گیاهی می تواند بسیار حیاتی و کارساز برایتان باشد. در این مطلب برای شما از جهت یابی به کمک پوشش گیاهی صحبت خواهیم کرد.

برای جهت یابی به چه عناصر طبیعی نیاز است؟

فکر کنید که درون طبیعت گیر افتاده اید و هیچ گونه وسیله ای برای تعیین جهات چهارگانه ندارید. در کوله پشتی تان خبری از جی پی اس و قطب نما نیست. همچنین گوشی تان به اینترنت وصل نمی شود و یا حتی شارژ باتری تمام کرده است. در نتیجه شما در طول روز در میان جنگلی سرگردان شده اید و به دلیل تشابه مناظر جنگل نمی دانید راه  خانه و محل کمپ کدام سمت است؟ در این مواقع خونسردی خود را حفظ کنید. یادتان باشد “جمله طبیعت خودش، راه برگشت را به شما نشان می دهد” کاملا درست است. وقت آن رسیده است که کمی دقیق تر به طبیعت اطرافتان نگاه کنید.

جهت یابی به کمک خزه وگل سنگ

شاید بتوان ساده ترین جهت یابی به کمک پوشش گیاهی را جهت یابی با خزه و گلسنگ دانست. خزه ها و گلسنگ ها بر روی درختان و سنگ ها می رویند. بنابراین حتی اگر پوشش گیاهی در اطرافتان نبود، به سنگ ها دقت کنید. خزه ها و گلسنگ ها در مناطق مرطوب درخت ها و سنگ ها رشد می کنند. مناطقی که خنک هستند، اکثر مواقع در سایه قرار دارند و در نتیجه خورشید به آن ها نمی تابد. هر چند این روش خیلی دقیق و قابل استناد نیست اما اگر تمام عوامل را در نظر بگیرید، می توانید محدوده جهت های چهارگانه را بیابید. جهت یابی به کمک پوشش گیاهی و این روش نیازمند مهارت و تمرین خاصی نیز هست که با نکته سنجی و موشکافی طبیعت اطرافتان به دست می آورید.

به دلیل اینکه ما در نیم کره شمالی قرار گرفته ایم، خورشید کمی متمایل به جنوب در آسمان حرکت می کند. در فصل های سرد بیشتر به سمت افق جنوبی منحرف می شود و شما طول سایه بیشتری دارید. در فصل های گرم نیز خورشید بیشتر عمود بر ما می تابد. در نتیجه سایه کمتری ایجاد می کند. در نتیجه در جهتی که در مقابل تابش خورشید قرار دارد، خزه و گلسنگ نمی روید.

جهت یابی به کمک پوشش گیاهی بسیار تحت تاثیر عواملی همچون فصلی که در آن قرار دارید و زاویه تابش خورشید، بادهای موسمی و فصلی، بادهای غالب، تراکم درختان و حتی حیوانات گیاه خوار منطقه است. قبل از اینکه جهت مورد نظر خود را پیدا کنید باید به تمام این موارد در منطقه ای که به آن وارد شده اید، اطلاع داشته باشید. عموما مردم محلی اطلاعات جامعی از بادهای غالب و طبیعت اطراف خود دارند.

به شما توصیه می کنیم که اگر طبیعت گرد ماهری هستید یا می خواهید (چه به تنهایی و چه با گروه) وارد طبیعتی شوید که پوشش گیاهی (طبیعت هایی به جز بیابان ها و صحراها) دارد، حتما اطلاعات خود را راجع به آن منطقه بالا ببرید.

جهت وزش بادهای غالب را نه تنها از سایت ها و کتاب های گوناگون می توانید پیدا کنید، بلکه تنها با صحبت با اهالی آن منطقه می توانید به این موضوع پی ببرید.

از مردمی که در آنجا زندگی می کنند بپرسید که بادها از کدام جهت می وزند؟ مردم محلی حتی زمان وزش بادها را نیز می دانند. اما بادها چه ربطی به خزه و گلسنگ دارد؟ یادتان باشد که باد نیز همانند یک سشوار عمل می کند. به هر جایی که می وزد آن منطقه را خشک می کند و رطوبت را از آن می گیرد. در نتیجه بر روی سنگ ها و درختان جهتی که در مقابل وزش باد است، خزه و گلسنگی نمی بینید.

اما خورشید و باد که بر روی خزه و گلسنگ تاثیر دارند، چگونه می توانند جهت های چهارگانه را برای ما مشخص کنند؟ جهت یابی به کمک پوشش گیاهی در این روش چه معنایی دارد؟

بگذارید برایتان مثالی بزنیم. شما در نیمکره شمالی قرار دارید و فصل زمستان است. در نتیجه خورشید زاویه تابش خورشید دیگر عمود بر شما نیست و زاویه دار می تابد. در منطقه ای همانند گیلان که منطقه ای پر درخت است و در نزدیکی سواحل دریای خزر قرار گرفته اید. از قبل راجع به جهت وزش بادها در این منطقه از اهالی پرسیده اید. بیشتر بادهای مرطوب و خنک گیلان در فصل سرد بادهایی هستند که از جهت شمال غربی به منطقه می بارند. بادی که از جهت شمال شرقی می وزد را باد مطلوب و خشک می دانند. همچنین بادهای زمستانی در این ناحیه از جهت شمال، شرق و غرب می وزند. اکثر این بادها اگر چه سرد هستند، اما مرطوب نیز می باشند و احتمال وجود گلسنگ در این جهت ها وجود دارد.

بنابراین جهت یابی دقیقی به شما نمی دهد. اما برای جهت یابی به کمک پوشش گیاهی به دنبال مناطق باز جنگلی بگردید که آفتاب به تنه درختان و سنگ ها می تابد. در این صورت شما در نقاطی که آفتاب به درختان می رسد، در تنها نقطه ای که خزه و گلسنگ نخواهید دید، جنوب است. با پیدا کردن جنوب می توانید باقی جهات چهارگانه را پیدا کرده و به کمپ و روستای نزدیک خود برگردید.

این روش ها چندان دقیق نیست و شما باید هر چند تا علامت طبیعی که می توانید پیدا کنید. همچنین یادتان باشد جهتی که رو به جنوب قرار دارد، آفتاب بیشتری دریافت می کند. در نتیجه درختان و شاخ و برگ بیشتری دارد. در کل می توان گفت که سمت شمال درخت ها و سنگ ها، گلسنگ و خزه بیشتری دارد. تنه درخت ها در سمت شمال رطوبت و سایه بیشتری دارند.

جهت‌یابی با تنه درخت‌های بریده شده

یکی از روش های جهت یابی به کمک پوشش گیاهی توجه به تنه درختان بریده شده است. اگر در منطقه ای قرار گرفته اید که چنین موردی را مشاهده کردید، می توانید از آن برای جهت یابی استفاده کنید. روش کار در این روش به این صورت است که تنه درخت بریده شده ای که ریشه هایش هنوز در زمین است را انتخاب کنید. به دایره های عمر درخت بر روی تنه بریده شده نگاه کنید. این دایره های عمر هر چند که هم مرکز هستند اما به یک سمت کشیده و فشرده شده اند. آن سمت از این دایره های هم مرکز که بیشتر به هم نزدیک بوده و فشرده هستند، نشان دهنده سمت شمال و سمتی که حلقه های سن درخت از یکدیگر فاصله بیشتری دارند، سمت جنوب را نشان می دهد.

نکات:
– پوسیده بودن یک سمت از درخت ها، نشان دهنده جهت شمال است.
– در مناطق خشک هم که اصلا خزه‌ای وجود نداره!
– یادتون باشه که معمولا خزه‌ها در جهت نور آفتاب (جنوب)، خرمایی رنگِ و تو جاهای سایه و مرطوب، سبز یا طوسی رنگ هستند.

جهت‌یابی به کمک گل‌ها و گیاه‌ها

گیاه‌ها و گل‌های درختان نیز می توانند در جهت یابی راهنمای شما باشند. جهت یابی به کمک پوشش گیاهی هر چند مسیر دقیق را همانند قطب نما و جی پی اس به شما نشان نمی دهند اما می توانند محدوده جهات چهارگانه را برایتان مشخص نمایند. در این میان گل ها و گیاهان تمایل بسیار دارند که به سمت آفتاب بچرخند. یعنی یا رو به سمت جنوب هستند یا در اوایل صبح رو به سمت شرق و جایی که خورشید طلوع می کند.

در این میان بسیاری از گیاهان در طبیعت خود به عنوان یک قطب نمای طبیعی شناسایی شده اند. به عنوان مثال گیاه قطب نما یا رُزینوید (Rosinweed)  همیشه جهت گیری شمالی جنوبی دارد. یعنی برگ بعضی برگ هایش به سمت شمال و برگ های دیگری به سمت جنوب چرخیده اند. هر چند این گیاه در قاره آمریکا وجود دارد اما در دیگر مناطق نیز می توان گیاهان بومی با چنین خاصیتی را شناسایی نمود. از دیگر درختانی که برای جهت یابی به کمک پوشش گیاهی می توانید به آن ها به عنوان قطب نما اشاره کنید، گیاهانی همانند اکالیپتوس استرالیایی با برگ هایی شمالی-جنوبی و نخل رهنوردان با شاخه هایی شرقی-غربی هستند. در نتیجه هر چه آگاهی شما از یک گونه گیاهی بالاتر باشد، بهتر می توانید برای جهت یابی به کمک پوشش گیاهی راه خود را پیدا نمایید.
جدای از موارد بالا، اگر روش های ساخت قطب نما در طبیعت را بدانید هم، می توانید به راحتی جهت شمال را پیدا نموده و به مقصد خود برسید.

جهت‌یابی با درخت‌ها

بعضی از درختان برای رشد نیاز به آفتاب بیشتری دارند و چون آفتاب بیشتر از سمت جنوب می‌تابد تراکم چنین درختانی را در جنوب بیشتر می بینید. درخت‌هایی همانند صنوبر سیاه و سفید، راش، بلوط، درخت‌های آزاد، شاه بلوط هندی، افرا نروژی و درخت اقاقیا از جمله این درخت ها هستند.

نکته‌ها
– پوست درخت‌های قدیمی در سمت رو به آفتاب (جنوب) معمولا نازک‌تر است.
– به خاطر نوع تابش خورشید، شاخه‌های جنوبی اکثر درخت‌ها افقی‌تر و شاخه‌های شمالی عمودی‌تر رشد می کنند.
– اگر در مناطقی همانند کوه‌های سنگی قرار دارید، کاج‌های انحناپذیر در شیب جنوبی و صنوبرهای انگلمان در شیب شمالی رشد می‌کنند.