حسن رضوانی نیکابادی، باستان‌شناس، متولد سال ۱۳۳۱ در اهواز است. پس از سال‌ها زندگی در اهواز و رامهرمز، در نوجوانی همراه خانواده به اصفهان می‌آید و در آن‌جا تحصیلات دوره‌ متوسطه را به پایان می‌رساند. او سال ۱۳۴۹ با پذیرش در دانشگاه تهران به تهران آمد و از حدود سال ۱۳۵۵ به‌طور مستمر مشغول به کار شد. از غالب سفرها و کاوش‌هایش، نوشته‌هایی راجع به کار، کودکی و آن‌چه در این سال‌ها گذرانده به‌جا مانده است.

کتاب «خاک مکینه» از سری مجموعه یادنگاره‌های انتشارات دادکین است که نویسنده از دل تاریخ و خاطراتی که از جانش برآمده، می‌نویسد تا زوایای غبارگرفته زندگی فراموش‌شده گذشتگان را معنایی دیگر دهد. او در خاطرات کودکی‌اش به اصفهان و اهواز سال‌های دور می‌رود؛ تجربه دیدن فضاهایی متفاوت از آن‌چه امروز می‌بینیم. این باستان‌شناس در یکی از خاطراتش از «حسن چوب‌شکن» می‌نویسد؛ مردی که زمانی آوازه‌اش در اصفهان پیچیده بود اما هیچ‌کس از او هیچ یادی نکرد.

حسن رضوانی در کتاب «و باستان‌شناسی شاید…» مجموعه‌ای جستارنویسی خلق می‌کند که با صدای خود نیز آن را خوانده است و همراه با کتاب در قالب سی‌دی به فروش می‌رسد. در این کتاب نویسنده بخشی از لایه خاطرات باستان‌شناسی را که در سال‌های گذشته رفته کنار زده و در آن عمیق می‌شود و مفاهیم انسانی آن را می‌کاود.

این باستان‌شناس بررسی‌های باستان‌شناختی بی‌شماری در گوشه‌وکنار ایران انجام داده است که از میان آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: بررسی‌ها و حفاری‌های شاهرود، جنوب سمنان، غار کَرَفتو (کردستان)، خراسان، تپه‌ طالقانی در قائم‌شهر، حاشیه‌ زاینده‌رود، کرمانشاه، آذربایجان شرقی و غربی، سیستان و بلوچستان و…  . از طولانی‌ترین کارهای میدانی او می‌توان به کاوش‌های گورستان  «لَما» و آتشکده‌ ساسانی روستای شیان (اسلام‌آباد غرب) اشاره کرد.

کتاب «خاک مکینه» در ۱۵۶ صفحه و قطع رقعی با جلد شومیز و قیمت ۴۴ هزار تومان و  کتاب «و باستان‌شناسی شاید..» در ۱۰۴ صفحه و قطع رقعی با جلد شومیز همراه با سی‌دی با قیمت ۴۴ هزار تومان توسط انتشارات دادکین که ویژه حوزه میراث فرهنگی و باستان‌شناسی است منتشر شده است.

تا کنون کتاب‌های خاطرات و چند گزارش از کاوش‌های اسماعیل (احسان) یغمایی – باستان‌شناس پیشکسوت – در محوطه‌های جنوب کشور به خصوص در تخت‌جمشید و شوش توسط این انتشارات به چاپ رسیده است.

منبع: ایسنا

به نقل از انشنت اوریجینز، در جریان کاوش‌های اخیر باستان‌شناسان در شهر باستانی «هرقلیون» واقع در خلیج «ابوقیر» کشور مصر سبدهای میوه سالم که به قرن چهارم پیش از میلاد تعلق دارد در زیر آب کشف شد.

شهر بندری و باستانی «هرقلیون» در ۳۲ کیلومتری شمال شرقی «اسکندریه» واقع شده است. این شهر باستانی که زمانی یک شهر یونانی به شمار می‌رفت، در حوالی قرن دوازدهم پیش از میلاد تاسیس شده بود و پیش از توسعه «اسکندریه» در قرن دوم پیش از میلاد، به عنوان بندر اصلی مصر شناخته می‌شد.

در بیانیه موسسه باستان‌شناسی زیر دریای اروپا نوشته شده است: «این سبدها به مدت ۲۴۰۰ سال به دلیل این‌که زمانی در یک اتاق زیرزمینی نگهداری می‌شدند یا بلافاصله دفن شده بودند در زیر دریا سالم باقی مانده‌اند.»

شهر «هرقلیون» در قرن دوم پیش از میلاد زیر موج‌های دریا ناپدید می‌شود و بعدها نیز در قرن هشتم میلادی بر اثر تعدادی فجایع طبیعی همچون یک زلزله بیشتر غرق می‌شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

آشنایی با تاریخچه و رازهای معبد دلفی در یونان

چاتالجا، میزبان یونانی‌زبان‌های ترکیه

۸ واقعیت درباره پارتنون ، نماد یونان باستان

«جواد میربهبودی» فرماندار خاتم در نشستی که به همین منظور روز گذشته با حضور مدیر کل میراث فرهنگی و باستان‌شناسان این سایت در فرمانداری شهرستان برگزار شد، با بیان این که در خصوص اعتبارات ملی میراث فرهنگی تاکنون هیچ حمایتی از این شهرستان نشده است، اظهار کرد: متاسفانه به نظر می‌رسد خاتم، شهرستان فراموش شده‌ای باشد.

وی با بیان این که شهرستان خاتم در دو بخش پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های قابل در حوزه گردشگری و همچنین موقعیت جغرافیایی از جایگاه بسیار مطلوبی در استان یزد برخوردار است،  گفت: این شهرستان صاحب جنگل، بافت تاریخی گسترده و همچنین ۱۲۰ قلعه تاریخی که آن را به دارالکلات ایران مشهور کرده، است.

 

این مسئول با بیان این که شهرستان خاتم نیازمند توجه ویژه برای استفاده از فرصت‌هاست، ابراز امیدواری کرد که در سال جاری در بحث بافت‌های تاریخی و قلعه ملکی این شهرستان به صورت ویژه یک سری اعتبارات ملی منظور شود.

وی به بازتابهای خبری گسترده سایت‌باستانی این شهرستان در فضای مجازی اشاره و بیان کرد: فاز اول مطالعات این محدوده و کاوش در شهر سوخته‌ی خاتم در حال بررسی است و امیدواریم این بستر که به اهتمام دکتر «محمد حسین عزیزی خرانقی» عضو پژوهشگاه باستان شناسی کشور در حال کاوش است، به ظرفیتی برای توسعه گردشگری شهرستان تبدیل شود.

 

ضعف اعتباری وزارتخانه میراث فرهنگی

«سیدمصطفی فاطمی» مدیر کل میراث فرهنگی استان نیز با بیان این که در دو سال اخیر با مشارکت ‌شهرداری اقداماتی خوبی در حوزه بافت تاریخی شهر هرات و قلعه این شهر صورت گرفته است، تصریح کرد: گردشگری صنعت تفاوت‌هاست و این شهرستان ظرفیت‌های متفاوت و قابل توجهی در این عرصه دارد.

وی با بیان این که در سنوات اخیر اطلاعات ما نسبت به برخی از قلاع این شهرستان تغییر کرده است، گفت: دستاوردهای تاریخی ما از برخی قلاع شهرستان خاتم، نشان داد که قدمت آن‌ها از آنچه تصور می‌کردیم، بیشتر بوده و بعضا متعلق به قرون اولیه و هم رده با نارین قلعه میبد است.

فاطمی به ظرفیت جنگل باغ شادی در حوزه گردشگری نیز اشاره کرد و گفت: این جنگل ظرفیت بسیار مناسبی برای تکثیر نیمه طبیعی گونه‌های خاصی مانند شیر ایرانی است که گویا قبلاً نیز در سطح سازمان محیط زیست مطرح شده و در صورت تحقق می‌تواند یک ظرفیت عظیم گردشگری برای خاتم باشد.

مدیر کل میراث فرهنگی یزد با بیان این که سال ۱۴۰۰ در تهیه اطلس باستان‌شناسی کشور، سال توجه به یزد است، تصریح کرد: امیدواریم که این تغییر و تحول بتواند بسیاری از مشکلات ما در خصوص معادن و کارخانجات را نیز حل و فصل کند و با تعیین سایت‌های باستان شناسی، محدوده‌ مذکور کاملاً فریز و واگذاری مابقی برای معدن و صنعت آزاد شوند.

فاطمی با اشاره به این که وضعیت استان یزد در خصوص اعتبارات زیرساختی گردشگری بسیار ضعیف است، گفت: منابع ملی میراث فرهنگی کشور تنها ۱۴۰ میلیارد تومان است که از این اعتبار فقط حدود هشت میلیارد تومان به یزد می‌رسد در حالی که برخی وزارت‌خانه‌ها مانند بهداشت از ۶۰ هزار میلیارد تومان اعتبار ملی برخوردار هستند.

وی با اشاره به این که باید در خصوص واگذاری ابنیه تاریخی برای مرمت به مردم در خصوص مسائل حقوقی مالکیت قلاع نیز تسریع شود، گفت: علاوه بر میراث فرهنگی، میراث طبیعی خاتم نیز باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

 

خاتم، شهری با توهم گنج‌یابی

«محمد حسین عزیزی خرانقی» عضو پژوهشگاه باستان‌شناسی کشور و مدیر سایت باستان شناسی شهرستان خاتم هم با اشاره به دستارودهای جدید این کاوش‌ها، اظهار کرد: از ۲۰ فروردین، در این محدوده مستقر و فعالیت خود را در حوزه بررسی منطقه آغاز کردیم.

وی با بیان این که یزد با این کاوش از فقر باستان‌شناسی خارج خواهد شد، گفت: یزد، لکه سفیدی از کاوش‌های باستان شناسی در اطلس باستان شناسی ایران است که با این پژوهش می‌تواند از این انفعال و فقر خارج شود.

این کارشناس با بیان این که در سه سایت باستان‌شناسی این شهرستان آثاری متعلق به دوره پارینه سنگی سنگی کشف شده است، گفت: برای اولین بار آثاری متعلق به دوران پیشنهادی ۴۵ تا ۵۰ هزار سال پیش را در این محدوده‌ها کشف کردیم و البته شواهدی مربوط به استفاده از ابزارهای آهنی متعلق به تمدن چهار هزار ساله نیز در این بررسی‌ها یافت شده است.

وی با اشاره به این که مطالعات اولیه انجام و فاز اول این کاوش‌ها به پایان رسیده است، تصریح کرد: کاوش‌های باستان شناسی همانند باز کردن زخمی هستند که نیاز به ترمیم و مداوای دائمی دارند لذا اگر نسبت به کاوش‌ها اقدام می‎شود، باید هر ساله بودجه‌ای برای این حوزه اختصاص یابد.

عزیزی خرانقی نسبت به وضعیت این شهرستان در خصوص کاوش‌های غیرمجاز نیز اظهار تاسف کرد و گفت: در هیچ کجای ایران توهم گنج‌یابی به اندازه این شهرستان نیست به طوری که برخی سودجویان از آثار تاریخی نیز فارغ شده و به جان آثار طبیعی افتاده‌اند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

«بادگیر»، جرقه‌ی پایداری یزد در جهان

یخچال میبد _یادگارهای یزد

مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران

حمید فدایی یکشنبه ۲۴ اسفند به خبرنگاران گفت: با پایان بررسی روشمند محوطه باستانی تُل قلعه می توان گفت تا به امروز این محوطه تنها محوطه ی در حوضه رودخانه کر است که توالی استقراری از دوره‌های مختلف پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی را در برگرفته و می توان در آینده با کاوش‌های باستان شناسی و کمک علوم میان رشته ای در این محوطه تغییرات فرهنگی دشت مرودشت را از دوره نوسنگی تا اسلامی مورد مطالعه قرار داد.

فدایی در ادامه گفت: با مطالعاتی که در حال حاضر از طرف این پایگاه جهانی در دشت مرودشت برنامه ریزی می شود، تلاش می کنیم پیشینه منطقه را از دوره پارینه سنگی در پناهگاه های سنگی و همچنین سابقه روشنتری از سکنا گزینی در خود دشت را از حدود هشت هزار سال قبل تا ورود اقوام پارسی به منطقه و رویدادهای پس از آن تا پایان دوره ساسانی و همچنین در دوره اسلامی به دست آوریم.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با تاکید بر اهمیت ویژه محوطه “تُل آجری”، گفت: خوشبختانه محوطه تل قلعه به تنهایی بخش مهمی از پیشینه دشت را در خود جای داده و مطالعات گاه‌نگاری آن توالی سکونت در دشت را در بازه زمانی هشت هزارساله ارایه می کند.

قدمت تُل قلعه به هزاره ششم قبل از میلاد باز می‌گردد

سرپرست پروژه بررسی روشمند باستان شناسی تُل قلعه مرودشت در رابطه با موقعیت تپه و انجام مطالعات دقیق مستندنگاری این محوطه باستانی، گفت: این محوطه باستانی که مساحتی ۴ هکتاری را در بر می گیرد، در فاصله ی ۵۰ متری جنوب رودخانه سیوند شکل گرفته و ارتفاع آن از سطح زمین های اطراف خود ۹ متر و متشکل از ۵ تپه کوچکتر است.

فضل‌الله حبیبی، با بیان اینکه در این بررسی با ایجاد ۲۱۰ شبکه مربعات بر روی محوطه، یافته های شاخص متعددی مورد ثبت و ضبط و مطالعه قرار گرفت، افزود: با پایان بررسی یافته ها سفالی نشانگر اینست قدمت این محوطه به هزاره ششم قبل از میلاد بر می گردد.

این باستان شناس ادامه داد: در پایان این بررسی یافته های که مربوط به فرهنگ های نوسنگی(موشکی، بشی)، مس سنگی و آغاز ایلامی (باکون، لپویی، بانش) و ایلامی (کفتری، قلعه، شغه-تیموران)، عصر آهن ۲ و ۳، هخامنشی، ساسانی و اسلامی در تل قلعه شناسایی گردید.

حبیبی افزود: یافته های عصر آهن شناسایی شده در این محوطه، با توجه به نزدیکی آن به شهر باستانی استخر و شهر هخامنشی پارسه، در ارتباط با ورود اقوام پارسی به منطقه فارس حائز اهمیت فراوان است.

سرپرست پروژه بررسی روشمند تل قلعه مرودشت در پایان در رابطه با یافته‌های اخیر این محدوده، افزود: بر اساس بررسی انجام گرفته اوج گستره استقراری تل قلعه مربوط به دوره ایلام قدیم (کفتری) است که در این بازه زمانی از بزرگترین استقرارهای شرق دشت مرودشت بوده، در این بررسی شواهدی از فعالیت های صنعتی بخصوص تولید سفال از دوره نوسنگی، باکون و ایلام شناسایی شد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

چرا داریوش تخت جمشید را ساخت؟

شکوه و عظمت تاریخ ایران در تخت جمشید

بهروز عمرانی، در حاشیه بازدید از محوطه و کارگاه باستان‌شناسی “تل آجری” گفت: تل آجری و دروازه کشف شده در آن، یک مهر برجسته بر شکل گیری شهر پارسه در آغاز دوران تاریخی هخامنشیان است که به تخت جمشید به عنوان یک مجموعه تاریخی فرهنگی منحصر به فرد در عهد باستان، اهمیت و ارتباط می دهد.

به نقل از پایگاه تخت جمشید، عمرانی در ادامه با اشاره به ضرورت معرفی هنر ایرانی، در شکل گیری بناهای تاریخی به ویژه آثار شاخص شهر پارسه، بیان داشت: بازدید از تخت جمشید می تواند از تل آجری آغاز شود تا فرهنگ ایرانی بهتر معرفی و نمایش گذاشته شود.

عمرانی اضافه کرد: مسیری که از این محوطه تاریخی فرهنگی تا تخت جمشید طی می شود، این امکان را به گردشگران و پژوهشگران می دهد که هنر هخامنشیان را از زاویه ای دیگر ببینند و تخت جمشید را با تل آجری که قبل از آن ساخته شده، در پیوند فرهنگی مشترک بشناسند؛ در واقع ما بهتر می توانیم این آثار که هنر ایرانی را به نمایش می‌گذارد، بهتر به مخاطبان خاص و عام بشناسانیم.

رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه تل آجری به عنوان یک هنر هخامنشی از جهات مختلف قابل بررسی است، افزود: بر اساس پژوهش ها، پیشینه نقوش آجرهای لعابدار این دروازه برگرفته از نقوش دروازه ایشتار در بابل بوده که با ساخت آن در تل آجری، پیشینه این فرهنگ کهن و بومی سازی آن را در تخت‌جمشید یادآوری می‌شود.

معاون وزیر میراث فرهنگی گفت: اقدامات در حال انجام در این مجموعه تاریخی فرهنگی، که قرار است به سایت موزه تبدیل شده و به بهره برداری برسد، باید به صورت کارشناسی و تخصصی با تلاش بیشتری پیگیری شود تا در آینده ای نزدیک شاهد تبدیل این محوطه منحصر به فرد به یک مقصد گردشگری پایدار باشیم.

 

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز با تاکید بر ظرفیت های موجود در منظر فرهنگی تخت‌جمشید و شهر پارسه، گفت: ظرفیت های فرهنگی دشت مرودشت به ویژه شهر پارسه خود میراثی است در دل  میراث جهانی تختدجمشید که باید به درستی مورد شناسایی و حفاظت قرار گیرد؛ موضوعی که توسط مردمان دوره باستان با تعامل سازنده شان با محیط، مورد بهره‌برداری قرار گرفته و در مولفه های گوناگونی از مسائل فنی با نگاهی هنرمندانه و معمارانه به عنوان ظرفیتی ارزشمند در خلق تمدن، نقش آفرین بوده اند.

حمید فدایی با اشاره به کشفیات جدید باستان شناسان ایرانی و ایتالیایی در محوطه تاریخی فرهنگی تل آجری در نزدیکی تخت جمشید، اضافه کرد: در مورد شهر پارسه به عنوان پایتخت هخامنشیان، سئوالات بی شماری مطرح است که برای دست یافتن به جواب آن ها نه در تخت جمشید بلکه در حریم و منظر آن نیز توجه کرد.

او ادامه داد: به دلیل همین سئوالات است که رویکرد باستان شناسی و حفاظت ما در طول یک دهه گذشته به سوی پهنه دشت به عنوان بخشی از منظر طبیعی و تاریخی تخت جمشید معطوف شده و پروژه کاوش و حفاظت در محوطه تاریخی فرهنگی تل آجری بخشی از  این رویکرد جدید به شمار می‌رود.

سرپرست ایرانی تیم کاوش محوطه تل آجری نیز گفت: در این کاوش‌ مشترک ایرانی ایتالیائی، باستان شناسان موفق شدند اثبات کنند که احتمالا کوروش فرمان ساخت دروازه پردیس پارسه را صادر کرده است و این دروازه باشکوه در دوره فرزندش کمبوجیه به بهره برداری رسیده است.

علیرضا عسکری چاوردی، ادامه داد: دروازه مکشوفه در محوطه تل آجری واقع در ۳ کیلومتری شمال غرب تختگاه تخت جمشید قرار دارد.

عضو هئیت علمی دانشگاه شیراز در رابطه با ویژگی‌های دیگر این محدوده در حال کاوش، افزود: این دروازه از مواد و مصالح خشت و آجر بنا شده و سرتاسر نمای داخلی و بیرونی آن مزین به آجرهای رنگین بوده است، بخش پایین و ازاره دیوارها مزیّن به گل‌های لوتوس، بدنه و نمای دیوارها مزیّن به انواع تزیینات لعابدار و رنگین از حیوانات اسطوره‌ای نمادها و سمبل‌های اعتقادی ایران باستان، هخامنشی، عیلام و بین النهرین بوده است.

عسکری چاوردی اضافه کرد: مهمتر اینکه در اتاق مرکزی کتیبه‌هایی به خط و نگارش بابلی و ایلامی وجود داشته است که در زمان بهره برداری از سایت موزه تاریخی فرهنگی تل آجری این یافته های ارزشمند به مخاطبان و گردشگران ارائه خواهد شد.

هیئت باستان شناسی مشترک ایرانی ایتالیائی به سرپرستی مشترک پی یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا و علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز، از سال ۱۳۹۰ تا هم اکنون طی ۱۰ فصل کاوش باستان شناسی، مجموعه اسناد و مدارک گسترده باستان شناسی از این محوطه کشف کردند که احتمال می رود این سایت موزه تاریخی فرهنگی منحصر به فرد در بهار ۱۴۰۰، افتتاح و به مرحله بهره‌برداری برسد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

مشخص شدن محل دروازه پارسه تخت جمشید

تخت جمشید خشتی کجاست؟

چرا داریوش تخت جمشید را ساخت؟