گنجینه آب موسسه ای است فرهنگی که در جهت جمع آوری، نگهداشت، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش های مرتبط با آب از جمله استحصال، انتقال، توزیع و بهره برداری و فنون بکار رفته در آن فعالیت می کند. موزه آب سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبز و در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری احداث گشته است.
ساختمان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوي كه در زمان پهلوي دوم ساخته شدكه براي پذيرايي از مقامات درباري و مراجعين شاه استفاده مي شد، پس از تخليه اين دو ساختمان به تيمسار كسرايي (مسئول حفاظت ارتش ) واگذارشد. گنجینه آب سعدآباد حدوداً ۲۶۷۰ مترمربع مساحت دارد و از ۳ بخش تشکیل شده است:
۱٫ ساختمان اصلی ۲۰۰ متر مربع
۲٫ ساختمان جنبی ۷۰ متر مربع
۳٫ فضای باز ۲۴۰۰ متر مربع
عملیات اجرایی بازسازی و مرمت کامل دو ساختمان و محوطه سازی آن پس از تهیه طرحهای اجرایی توسط موسسه گنجینه ملی آب ایران وابسته به وزارت نیرو در سال ۱۳۷۶ آغاز و در تاریخ ۴/۶/۷۸ با حضور معاون محترم ریاست جمهوری وقت و مدیران ارشد وزارت نیرو و سایر ارگانهای ذیربط افتتاح گردید.
تعداد گالری موزه آب:
این موزه دارای ۴ گالری نمایشگاهی در ساختمان اصلی و یک گالری نمایشی در ساختمان جنبی می باشد. شایان ذکر است که با توجه به محدودیت فضای نمایشگاهی دو ساختمان یادشده ( اصلی و جنبی) سعی شده است حداکثر استفاده از فضای مذکور صورت پذیرد به گونه ای که از فضای موجود در ساختمان کوچکتر که گالری نمایشی در آن وجود دارد.
جهت نمایش ماکت هایی از سدهای جدید ساخته شده بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران به نمایش گذاشته شده است به گونه ای که بازدیدکننده در بدو ورود در ابتدا ماکت های مذکور را بازدید نموده و سپس وارد سالن نمایشی شده و پس از دیدن فیلم های مربوط به موزه از مدل های هیدرولیکی موجود در محوطه بازدید کرده و پس از آن وارد سالن های نمایشگاهی شده و پس از بازدید از اسناد، مدارک و سایر اشیاء موجود در موزه مدار گردشی موزه خاتمه می یابد.
مواردی که در ساختمان اصلی به آن پرداخته شده به شرح ذیل می باشد.
گنجینه آب سعدآباد,تصاویر موزه آب
موزه آب دارای ۴ گالری نمایشگاهی در ساختمان اصلی و یک گالری نمایشی در ساختمان جنبی می باشد
• ماکت هایی از آثار و ابنیه قدیم و شاخص مرتبط با آب مانند سد قوسی کریت طبس و کمایستان خراسان
• نمایش اسناد مربوط به آب از قبیل حقابه ها، دفترهای محاسبات میراب ها ، وقف نامه ها، لوح محاسبه قنات و دیگر دست نوشته های مربوطه.
• نمایش وسایل سنتی آب از قبیل وسایل حفر قنات، چاه، گونیای چوبی، قرقره، کوزه سفالی،مشربه، روغن دان، خمره، زاویه سنج و …
• وسایل اندازه گیری آب شامل چارچوب رقم، پیمانه های آبی، ساعت آبی و …
• وسایل شیب سنجی قنات مانند تراز چوبی، تراز شیشه ای و …
با توجه به اهمیت ابزار مهندسی آب در این بخش در یکی از سالن ها وسایل مهندسی آب به نمایش گذاشته شده همچنین دو سالن یکی به ظروف سفالی و دیگری به ظروف لعابی و فلزی مرتبط با آب اختصاص داده شده است.
در ساختمان جنبی موارد ذیل نمایش داده می شود:
– نمایش ماکت از سدهای ساخته شده و در دست احداث جدید
– تهیه و نمایش حرکات مثبت و سازنده دست اندرکاران صنعت آب
– در نظر گرفتن سالنی جهت نمایش با امکانات اسلاید، ویدئو پروژکشن و امکانات سمعی و بصری.
ویژگی فضای باز گنجینه آب:
استفاده از فضاهای باز در گنجینه آب جهت به نمایش درآوردن مدل های زنده تاسیسات آبی جدید و قدیم چون سدها، کانال های آبرسانی، آب انبارها آسیابها و موارد مشابه دیگر ضمن اینکه باعث ارتباط بیننده با این گونه بناها از نزدیک می شود و آگاهیهای لازم در ارتباط با چگونگی کارکرد آنها به راحتی انتقال می یابد.
طبق همین اصل هم مدل های هیدرولیکی پل – بند امیر با مقیاس ۲۵: ۱ در سطحی به مساحت ۲۲۰ مترمربع، سد کارون ۳ با مقیاس ۱۰۰: ۱ در سطحی به مساحت ۲۴۰ مترمربع به همراه کانال های آبی گردش آب در محوطه باز احداث گردید. همچنین یک نمونه آب انبار با مقیاس ۲: ۱ و گاوچاه با مقیاس ۱:۱ در محوطه بین ساختمان اصلی و جنبی گنجینه احداث گردیده است.
هدف از تاسیس موزه آب:
با توجه به نقش موزه به عنوان یک واحد فرهنگی آموزشی، موزه آب در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد تهران تاسیس گردیده است تا بتوان نسبت به معرفی آثار و سوابق ارزشمند تاریخی- فنی مهندسی آب کشور و نیز معرفی پیشرفت های شگرف در شاخه های مختلف مهندسی آب بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و سدهای ساخته شده در این دوران و ایجاد خودباوری در نسل حاضر و آینده قدم های ارزشمندی برداشته شود.
موضوعات موردنظر در گنجینه آب سعدآباد:
♦ نمایش تاریخ آب و آبیاری شامل فرهنگ و مردم شناسی، تکنیک و فن، اهمیت آب و استفاده بهینه از آن در زمینه آب و آبیاری و …
♦ معرفی و نمایش دانشمندان قدیمی صنعت آب در گذشته
♦ معرفی و نمایش تکنیک و فن آبیاری و شبکه های آبیاری، انتقال و توزیع آب و دفع فاضلاب در عصر حاضر.
♦ معرفی و نمایش نحوه تقسیم آب و سیستم های آب و آبیاری در تهران قدیم و جدید از طریق ساخت ماکت و نمایش گاری آبشاهی و میرابها در گذشته و انتقال و توزیع آب شهری در تهران عصر حاضر.
♦ نمایش سیر تحول و شکل گیری موزه آب و فعالیتهای مختلف که تاکنون توسط مسئولین آن انجام گرفته است.
مرتبط:موزه آکروپولیس _حافظ یادگار عصر طلایی آتن
