نوشته‌ها

آیا صدای خرانق به سازمان جهانی گردشگری می‌رسد؟

خرانق به عنوان یکی از ۹ روستای گردشگری ایران انتخاب شده و فرصت دارد تا به عنوان یکی از روستای ایران به سازمان جهانی گردشگری معرفی شود؛ روستایی که به زادگاه خورشید شهره است و در اذهان و چشم گردشگران به وی‍ژه گردشگران اروپایی، جایگاه ویژه‌ای دارد.

«رها سالاری» مسئول کمیته گردشگری روستایی استان یزد در گفت‌وگویی با اشاره به این که شعار سازمان جهانی گردشگری، «توسعه گردشگری روستایی» با هدف بازیابی گردشگری داخلی و اقتصاد کشورها از بخش داخلی و گردشگر داخلی است، اظهار می‌‎کند: سازمان جهانی با بیان این شعار معتقد است که مردم هر کشور و جامعه محلی باید از داشته‌های موجود همان جامعه مانند غذاهای سنتی، مناظر طبیعی و جاذبه‌های فرهنگی بهره گیرد.

وی با اشاره به این که طرح ابتکاری دهکده گردشگری از سوی سازمان جهانی گردشگری مطرح شده است، می‌گوید: سازمان جهانی گردشگری به تبع این طرح، به ایران نیز اعلام کرده که سه روستا را می‌تواند معرفی کند و در همین راستا نیز در حال حاضر ۹ روستای گردشگری کشور برای این مهم انتخاب شده که در نهایت سه روستا به عنوان روستاهای برگزیده برای این منظور در دستور کار قرار می‌گیرند.

این فعال فرهنگی با بیان این که روستای خرانق تاکنون استانداردهای مذکور را داشته است، عنوان می‌کند: استانداردهای خاصی برای انتخاب این روستا در نظر گرفته شده که یکی از این شاص‌ها برای ارزیابی جمعیت ۱۵ هزار نفری روستاست گرچه حداقل جمعیتی برای این موضوع انتخاب نشده است.

وی با اشاره به این که چگونگی استفاده و بهره برداری از منابع فرهنگی، تاریخی، تجاری، دانشگاهی، اقدامات مربوط به پایداری زیست محیطی و توانمندی زنان روستایی از دیگر معیارهای انتخاب روستاهای مذکور منظور شده‌اند، می‌گوید: چگونگی ادغام این موارد با زنجیره ارزش روستا نیز مورد تاکید است اما سوال اینجاست که چرا وزارت میراث فرهنگی، خرانق را انتخاب کرده است؟

وی در پاسخ به سوال خود، با اشاره به داشته‌های روستای خرانق خاطرنشان می‌کند: خرانق در مسیر کاروانسراها و در مسیر سفرها قرار داشته به طوری که زیرساخت‌هایی مانند چاپارخانه، قلعه، کاروانسرا و پل آب‌رو نیز در آنجا شکل گرفته و علاوه بر آن سازه‌های متفاوت و جالبی مانند منارجنبان نیز در آن ساخته شده است.

سالاری اضافه می‌کند: میبد، چک‌چک و خرانق، مثلث سفر گردشگران بوده‌ و این مسئله نیز اهمیت زیادی در انتخاب روستای خرانق داشته است.

این مسئول به حیات وحش روستای خرانق اشاره می‌کند و می‌گوید: روستای خرانق در منطقه حفاظت شده قرار داشته و گونه‌های خاصی مانند روباه شنی نیز از داشته‌های ارزشمند این روستا هستند.

خرانق

 

خرانق در کنار برندق و لافت

البته «هما خورشیدی» معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد نیز در خصوص روستای خرانق اظهار می‌کند: براساس طرح ابتکاری سازمان جهانی گردشگری در خصوص انتخاب دهکده‌های گردشگری، روستای هدف گردشگری خرانق به‌ عنوان روستای واجد شرایط جهت قرارگیری در شبکه جهانی روستاهای مورد تائید سازمان جهانی گردشگری معرفی و از بین ۹ روستا در سطح کشور، امتیازات لازم را در کنار روستاهای برندق اردبیل و لافت هرمزگان در ارزیابی‌های اولیه کسب کرد.

وی در خصوص اهمیت این موضوع می‌گوید: اهمیت این موضوع زمانی دوچندان خواهد شد که روستاهای منتخب در ابعاد جهانی معرفی‌ شده و نشان سازمان جهانی جهانگردی را کسب کنند تا به‌ عنوان سرمایه‌ای جهانی مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرند.

اما شاخص‌های در نظر گرفته شده برای انتخاب روستاهای جهانی چیست؟ سوالی که هماخورشیدی در پاسخ به آن می‌گوید: شاخص‌هایی نظیر ابتکار عمل در روستاها به‌ عنوان محرک گردشگری پایدار، اولویت‌های اقتصادی و اجتماعی و زیست‌محیطی، تاریخچه و جذابیت‌های گردشگری، سیاست‌ها و برنامه‌ها جزو این شاخص‌ها هستند.

وی ادامه می‌دهد: منابع طبیعی و فرهنگی ملموس و ناملموس و میزان اهمیت‌دهی به این سرمایه‌ها توسط جوامع محلی، توجه به آداب‌ و رسوم، معرفی رویدادها، مراسم سنتی و مواردی از این‌ دست به‌ عنوان معیارهای سنجش و ارزیابی اولیه قرار داده شده که با تکمیل اطلاعات و سوابق موجود در راستای توسعه گردشگری، خرانق امتیازات لازم را در ارزیابی اولیه به دست آورده و به سازمان جهانی گردشگری در قالب یکی از بهترین دهکده‌های گردشگری معرفی می‌شود.

خرانق

خرانق کجاست؟

و در نهایت بدانیم که خرانق کجاست و این روستای دیدنی را بیشتر بشناسیم؛ خرانق  یکی از روستاهای شهرستان اردکان از توابع استان یزد است که حدود ۴۵۰۰ سال قدمت برای آن تخمین زده‌اند و به زادگاه خورشید نیز شهره است.

روزگاری روستای خرانق در یزد، سکونتگاه عده زیادی از ساکنان شهری به همین نام بوده و در هر گوشه آن بناهایی منحصر به فردی ساخته شده که امروز این جاذبه‌ها مورد اقبال گردشگران خصوصا گردشگران اروپایی است.

خرانق به علت قدمت تاریخی و سازه‌ها و جاذبه‌های خود یکی از ارزشمندترین دیدنی‌های این مرز و بوم محسوب می‌شود و نخستین بار در میان گزارش‌های یکی از هیربدان زرتشتی در سال ۲۴ هجری شمسی که همزمان با دوازدهمین سال سلطنت یزدگرد ساسانی است، از آن یاد شده و به عنوان یک استراحت‌گاه بین راهی برای تاجران و مسافران محسوب می‌شده است.

شغل اصلی مردم روستای خرانق عموما کشاورزی و دامداری بوده و اقتصادهای دیگری مانند معادن نیز در خصوص این روستا وجود دارد، البته حیات گونه‌های زیادی به این روستا وابسته هستند و در این روستا زیست می‌کنند که از جمله آن‌ها میتوان به یوزپلنگ، قوچ، میش، بز، گربه وحشی، خرگوش و روباه اشاره کرد. همچنین پرندگانی مثل تیهو، کبک، چکاوک بیابانی، زاغ بور و دودک از جمله پرندگان ساکن در روستای خرانق هستند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

آشنایی با خرانق _زادگاه خورشید ایران

مقدمات ثبت جهانی قنات و پل تاریخی خرانق فراهم شد

مقدمات ثبت جهانی قنات و پل تاریخی خرانق فراهم شد

مدیر عامل شرکت آب منطقه ای یزد از عملیاتی شدن قرارداد پژوهش بررسی جامع قنات و پل خرانق و نقش آنها در نظام بومی تامین آب با هدف نهایی فراهم سازی مقدمات ثبت جهانی این مجموعه تاریخی خبر داد.

«محمدمهدی جوادیان زاده» در این باره افزود: این قرارداد به کارفرمایی شرکت آب منطقه ای یزد و با مشارکت دانشگاه یزد و مرکز بین المللی قنات و سازه های آبی تاریخی عملیاتی شد.

وی هدف ازاین قرارداد را شناخت بیشتر از کارکرد قنات و پل خرانق و مستندسازی میراث ناملموس این سازه های تاریخی و هدف نهایی فراهم سازی مقدمات ثبت جهانی این مجموعه تاریخی عنوان کرد.

جوادیان زاده محورهای این پژوهش را بررسی های محلی، مطالعات پایه، بررسی اقتصادی و اجتماعی، بررسی زیست محیطی، سابقه تاریخی پل و قنات خرانق، بررسی وضعیت ساختمانی و مورفولوژی این دو بنا، بررسی دانش و فن آوری های بومی مرتبط با پل و قنات خرانق، سابقه نظام مالکیت و مدیریت قنات خرانق، تاثیر عوامل مختلف بر این دو مجموعه، مسائل حقوقی و مستندات قانونی، نقش نظام بومی تامین آب در مدیریت یکپارچه منابع آب در این منطقه و ظرفیت های گردشگری و امکان سنجی ثبت میراث جهانی پل و قنات خرانق برشمرد.

به نقل از روابط عمومی شرکت آب منطقه ای یزد، این مسئول در پایان خاطرنشان کرد: در این پژوهش که به سفارش شرکت آب منطقه ای در حال انجام است، دانشگاه یزد به عنوان پژوهشگر و مرکز بین المللی قنات  و سازه های آبی تاریخی به عنوان ناظر طرح در حال فعالیت بوده و مطالعات پژوهش تاکنون ۱۵درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

آشنایی با خرانق _زادگاه خورشید ایران

خرانق _تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا

آشنایی با خرانق _زادگاه خورشید ایران

دیدن مناظر طبیعی، یکی از لذت‌بخش‌ترین و کم‌هزینه‌ترین تفریحاتی است که می‌توان در زندگی تجربه کرد؛ در این میان کشور ما دارای تنوع بی‌نظیر و شگفت‌انگیزی از جاذبه‌های طبیعی است که در اقصی نقاط این جغرافیا، قرار گرفته‌اند و یکی از این مناطق «روستای خرانق» در نزدیکی شهر یزد بوده که به «زادگاه خورشید ایران» معروف شده است.

استان یزد یکی از توریستی‌ترین و مسافرپذیرترین استان‌های ایران است. جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این استان مانند مسجد جامع یزد، قنات‌ها، بادگیرهای سنتی و تعدادی زیادی از دیدنی‌های دیگر همواره نام این استان را بر سر زبان آورده است. با این ‌وجود در دل جاذبه‌های فراوان یکی از جذاب‌ترین مناطق طبیعی استان یزد، روستای «خرانق» در نزدیکی شهر اردکان است که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده‌است.

روستای خرانق در نزدیکی شهر اردکان و در ۸۵ کیلومتری شهر یزد، در میان کوهستان‌های مرکزی ایران واقع شده است. جغرافیای این روستا و قرار گرفتن در میان کوه‌های بلند، باعث شده است تا آب‌وهوای این روستا بسیار خنک‌تر و مطبوع‌تر از شهر یزد باشد.

اگرچه که این روستا در اقلیمی کویری و در مرکز ایران قرار دارد، اما وجود کوه‌های بلند در اطراف این روستا باعث شده است تا میانگین دمای سالانه در این روستا حدود ۱۵.۵ درجه سانتیگراد و میزان بارندگی ۷۵ میلی‌متر در سال ثبت شود. خرانق را می‌توانیم یکی از ییلاقات استان یزد بدانیم چرا که در گرم‌ترین روزهای سال هم از سایر مناطق استان خنک‌تر است.

این روستا به ‌دلیل وجود منابع سنگ‌آهن، اورانیوم، ساغند، باریت، روی و گرانیت از اهمیت اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است. همچنین خرانق به ‌دلیل دارا بودن ویژگی‌های خاص طبیعی، زیستگاه امنی برای گونه‌های جانوری مثل یوزپلنگ، کل، بز، قوچ و میش، به ‌شمار می‌رود.

خرانق

با این‌حال اما این روستا به لحاظ برخورداری از سفره‌های آب زیرزمینی در وضعیت خوبی قرار ندارد، تا جاییکه اراضی اطراف به شدت در معرض فرسایش، تخریب و نفوذ شوری قرار گرفته‌اند و این تهدید آنقدر جدی است که درحال حاضر لایه‌های گچ و نمک، درصد زیادی از منطقه را پوشانده‌اند و طبق پیش‌بینی‌ها ممکن است به‌علت فرسایش زیاد، در آینده اثری از این روستا وجود نداشته باشد.

قدمت روستای خرانق را حدود ۴۵۰۰ سال پیش تخمین زده‌اند، که محل زندگی زرتشتیان بوده ‌است. همچنین قدیمی‌ترین اسناد تاریخی که به این منطقه اشاره کرده‌اند، مربوط به دوره ساسانیان است و نشان از این دارد که این منطقه از زمان باستان دارای اهمیت تجاری بوده؛ به همین دلیل از دوره حکومت هخامنشیان قلعه‌ها، راهدارخانه‌ها و چاپارخانه‌هایی به منظور حفاظت از کاروان‌های هجاری در مقابل حمله چادرنشینان در این منطقه ساخته شده است.

در آثار مکتوب به جامانده از این روستا با نام «خورنق» نیز یاد شده، اما در طول زمان این نام به «خرانق» تغییر کرده است و معنای آن ‌را «محل تولد خورشید» عنوان کرده‌اند.

 

روستای خرانق با حدود ۴۰۰ نفر جمعیت، از دو بخش جدید و قدیم تشکیل شده است و ساکنان این روستا در حال حاضر در منطقه جدید زندگی می‌کنند. بیشتر ساکنان این روستا به شغل‌های کشاورزی، باغداری، دامداری و قالی‌بافی اشتغال دارند و از محصولات عمده کشاورزی در این روستا، می‌توان به گندم، پنبه و هویج اشاره کرد.

به دلیل بافت تاریخی و کهن این روستا معماری آن نیز همیشه بر سر زبان‌ها بوده و همواره چشم تعداد زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود خیره کرده است. به ‌عنوان مثال از ویژگی‌های خاص معماری این روستا می‌توان به بافت ارتباطی و کوچه‌های تو در تو اشاره کرد که به نحو جالبی با یکدیگر ارتباط دارند. همچنین کوچه‌هایی که به خانه‌ها ختم می‌شوند به ‌صورت تنگ و با طاقی پایین ساخته شده‌اند تا کسی سوار بر اسب نتواند وارد بخش مسکونی این روستا شود.

خرانق

شرایط استراتژیک، امکانات آب‌وهوایی و ویژگی‌های اقلیمی همواره در طول تاریخ این روستا را مورد توجه قرار داده است و باعث رونق آن در کنار کویر شده است. سنگ‌نگاره‌های قدیمی که تاریخ این منطقه را به قرن‌ها پیش برمی‌گرداند و هنوز هم در این منطقه وجود دارد، خود سند و مدرکی بر قدمت تاریخی این منطقه است، اما در این بین «قلعه خشتی خرانق» به‌عنوان اصلی‌ترین جاذبه گردشگری این روستا، شایان توجه است.

این قلعه بر سر تپه‌ای بلند و با هدف دفاع آسان‌تر در برابر مهاجمان ساخته شده است که بر کل زمین‌های اطراف احاطه دارد و در طول هزاران سال، موجودیت خود را حفظ کرده است. این قلعه از دیوارهای گلی و سقف‌هایی از جنس تیرهای چوبی، حصیرهای الیافی و چوب ساخته شده و در اطراف خود ۶ برج نگهبانی دارد. همچنین از نکات جالب توجه این قلعه می‌توان به حدود ۸۰ خانه دو یا سه طبقه‌ای که در داخل این قلعه ساخته شده‌اند اشاره کرد. «قلعه خرانق» از یادگاری‌های دوران پس از اسلام و حکومت ساسانیان بوده که در سال ۱۳۸۳ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

از جمله جاذبه‌های گردشگری دیگر این روستا می‌توان از کاروانسرای خزانق، بقعه مشهدک، مزار بابا خادم، پل خرانق، حمام خرانق، آب‌انبار خرانق، مسجد جامع و حسینیه خرانق و منارجنبان خرانق را نام برد که هرکدام تاریخ و فرهنگی را در دل خود جا داده‌اند و هرساله گردشگران بسیاری از اروپا را به تماشای خود می‌کشانند.

گردشگران می‌توانند برای تماشای روستاهای تاریخی که هرکدام از خشت‌های گلی‌شان داستانی طولانی و پر رمز و راز از سیر اتفاقات تاریخی که بر روستا گذشته است را روایت می‌کند، می‌توانند پس از همه‌گیری کرونا به این روستای منحصر به‌فرد سفر کنند و از مناظر طبیعی و تاریخی لذت ببرند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

«بادگیر»، جرقه‌ی پایداری یزد در جهان

مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران

همت جمعی تنها راه نجات ارگ ۱۷۰۰ ساله‌ی خرانق زادگاه خورشید

بخشدار خرانق و سرپرست میراث فرهنگی اردکان خواستار همت جمعی‌ برای واگذاری و تکمیل طرح مرمت قلعه تاریخی و پر رمز و راز خرانق که هرساله در فصل بارش‌ها نگرانی‌های را برای اهالی و میراث‌دوستان ایجاد می‌کند، شدند.

هرساله با آغاز فصل بارش علاوه بر خوشحالی مردم سرزمین خشک و کویری استان یزد به جهت نزول نعمت الهی، نگرانی‌هایی مبنی‌ بر آب‌گرفتگی، ریزش و تخریب آثار تاریخی و خشت و گلی در نقاط مختلف استان دل علاقمندان و میراث‌دوستان را به لرزه درمی‌آورد.

یکی از این اماکن تاریخی که طی سال‌های اخیر به علت نبود اهتمام و توجه کافی جهت نگهداری و مرمت آن، وضعیتی نگران‌کننده داشته، قلعه تاریخی و پر رمز و راز خرانق در شهرستان اردکان است؛ ارگی تاریخی‌ و ارزشمند که آثار باستانی زیادی را در دل خود جای داده و قدمتی بالغ بر ۱۷۰۰ سال دارد.

 

«جاوید عیدانی‌» بخشدار خرانق به پیگری‌های مکرر بخشداری‌ در جهت ترمیم و مرمت این بنای‌ ارزشمند اشاره و تصریح می‌کند: اقدامات لازم جهت نوسازی بهسازی و ترمیم بخش‌های اصلی قلعه و بناهای‌ موجود در این ارگ‌ تاریخی مستلزم واگذاری از سوی خرده‌مالکان در این مجموعه است.

وی خاطرنشان می‌کند: هرچند این بنا به ثبت ملی رسیده اما با توجه به شخصی بودن ملک و بناهای موجود در قلعه که به صورت خرده‌مالکی اداره و مورد استفاده قرار می‌گیرد، نمی‌توانیم جهت نگهداری و حتی مرمت آن اقدام لازم را انجام دهیم‌.

عیدانی با قدردانی از حمایت‌های صورت گرفته از سوی میراث فرهنگی اردکان، توجه بیشتر این اداره با توجه به اهمیت این مکان تاریخی در سطح جهانی و همچنین اختصاص بودجه جهت مرمت‌ مسیرهای عمومی این مجموعه را خواستار می‌شود و خاطرنشان می‌کند: تاکنون پنج میلیارد ریال از سوی بنیاد مسکن به منظور مرمت و اصلاح معابر و مسیر گردشگری اطراف قلعه با انجام پیگیری‌های بخشداری طی بازه زمانی دو سال گذشته هزینه شده که با تکمیل آن، طرح نورپردازی این قلعه نیز آماده بهره برداری خواهد شد.

وی عنوان می‌کند: بارها از طریق پیگیری‌های بخشداری و حتی آمادگی بخش خصوصی، در راستای واگذاری املاک خصوصی داخل قلعه اقدامات لازم انجام شده اما هنوز موفق به دریافت رضایت اهالی و مالکان در این رابطه نشده‌ایم.

بخشدار خرانق ادامه می‌دهد: البته اقداماتی در راستای جذب سرمایه‌گذار نیز صورت گرفته که نیاز به همت اهالی روستا دارد چرا که نمی‌توان خودسرانه و بدون کسب رضایت، وارد ملک شخصی افراد شد و آن را مرمت کرد.

 

البته «محسن میرجانی» سرپرست میراث فرهنگی اردکان که صبح امروز از این قلعه تاریخی بازدید کرد، می‌گوید: در بازدیدی که امروز دوشنبه هفدهم آذرماه از این مجموعه انجام دادیم، خوشبختانه هنوز خسارتی به این بنای تاریخی وارد نشده اما با توجه به شرایط بحرانی آن تا ۱۰ روز آینده مقاومت یا تخریب بخشی از آن در اثر بارندگی‌های روز گذشته اتفاق خواهد افتاد.

وی با اشاره به اهمیت قلعه تاریخی خرانق و نیاز فوری توجه به این کهن اثر تاریخی، اظهار می‌کند: نباید صورت مسئله را پاک کرد و به این بسنده کرد که خرده‌مالکی بودن این مکان دست را برای نجات، بخشی آن بسته است بلکه باید توجه ویژه‌ی عمومی‌ و خردجمعی به این بخش شود چرا که این مجموعه، یک میراث ملی است و باید مورد حمایت همه جانبه قرار گیرد. ‌

این باستان‌شناس اردکانی یکی از دغدغه‌های اصلی میراث‌فرهنگی شهرستان را حراست و حفاظت از داشته‌های میراثی و تاریخی‌ عنوان و اضافه می‌کند: حرکت خودجوش گروه «داما» که در راستای التیام بخشیدن به خرابی‌های این قلعه تاریخی بود، نشان داد که می‌توان با همتی مضاعف این ظرفیت بزرگ تاریخی ایران را زنده کرد و نجات داد چرا که واگذاری مسئولیت به دوش یکدیگر و خالی کردن شانه از به بهانه شخصی بودن قلعه، چیزی را درست نخواهد کرد لذا باید ابتدا با همین اهالی و مالکان روستا و سپس با نگاه ویژه سازمان‌های مربوطه برای احیای این بافت ارزشمند، آستین همت بالا زد.‌

وی در خصوص راهکار پیشنهادی و سریع در این زمینه‌، می‌گوید: فرمانداری، بخشداری، استانداری و صنایع فعال در این منطقه که گنج عظیمی نیز در دل دارد، با راه اندازی صندوق میراثی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود مانند انجمن‌های‌ مردم نهاد منطقه، به خرده مالکان وام با بهره پایین جهت تعمیرات اضطراری پرداخت کنند.

میرجانی با اشاره به این که برای حمایت از بخش عظیمی از میراث تاریخ کشور در خرانق، در کنار فرهنگ‌سازی با خرد جمعی و عملگرایی این داستان پایان خوشی خواهد داشت، عنوان می‌کند: بهترین راهکار عملیاتی دیگر این است که آمایش سرزمینی در اولویت قرار گیرد و بخش خرانق که اکنون شهر جدید خرانق را نیز در بر گرفته، با برنامه‌ریزی به دنبال سند چشم‌انداز برای این مجموعه با محوریت ارگ و پل آبرو تاریخی این منطقه باشد و از مسئولیت اجتماعی صنایع و روستاهای فاقد دهیاری و ظرفیت‌های بنیاد مسکن و بخشدار فرهنگ دوست بخشداری خرانق استفاده شود.

 

البته با تمام این اوصاف، نارضایتی برخی از اهالی روستا در رابطه با هزینه‌کرد درآمدهای گردشگری و رسیدگی نشدن مناسب به این ارگ تاریخی نیز در جای خود باقی  است چرا که گروهی از اهالی خرانق معتقدند که درآمد حاصل از فروش بلیط این مجموعه در سال‌های‌ اخیر به صورت صحیح مورد استفاده قرار نگرفته و باید این موضوع نیز مورد توجه بیشتری قرار گیرد.‌

 

با این حال «علی اصغر عسکری» رئیس انجمن تازه تاسیس «زادگان خورشید،» خرانق با اشاره به خرده‌مالکی‌های موجود و شخصی بودن بخش اعظمی از ساختمان‌های تاریخی ارگ خرانق، می‌گوید: تمام  پلاک‌های ثبتی موجود در قلعه تاریخی خرانق مربوط به ۱۵۳ نفر است که اگر آنها راضی به واگذاری و فروش به سرمایه‌گذار شوند، سریع‌ترین اقدامات را می‌توان برای اصلاح و مرمت قلعه انجام داد.

این فعال میراثی تاکید می‌کند: قبلاً بودجه سالانه از سوی میراث فرهنگی به این کهنه‌ قلعه بازمانده از عهد ساسانیان اختصاص‌ داده می‌شد و اقداماتی هر چند اندک جهت نجات‌بخشی قلعه صورت می‌گرفت اما سه سالی است که بودجه‌ای از سوی اداره کل میراث فرهنگی و آن اختصاص داده نشده است و این راه را برای مرمت های دوره‌ای بسته است.

وی اضافه می‌کند: طی ۱۰ ماهه در سال گذشته بیش از ۸۵۰۰ توریست خارجی و نزدیک به ۱۲۰۰ گردشگر داخلی با خرید بلیط و بازدید از این قلعه بیش از ۱۲۰ میلیون تومان برای قلعه عایدی داشته‌اند اما این عواید به تصمیم شورای روستا، خرج خود قلعه نشد!

به گفته وی، با رایزنی‌هایی که با شورا انجام شد، آنها اظهار داشتند که با توجه به قوانین موجود شورا، بودجه‌ای که از منبع فروش بلیط بدست آمده قابلیت خرج در قلعه را ندارد و در بخش‌های دیگری باید خرج شود.‌

رئیس این انجمن حامی میراث تصریح می‌کند: با این وجود با دلسوزی اهالی خرانق و حامیان میراث قرار شد با ایجاد انجمن «زادگان خورشید» که با حمایت‌های بخشدار محترم نیز به نتیجه رسید،  با برنامه‌ریزی بهتر از درآمدهای فروش بلیط و خرج آن برای خود قلعه، اقدامات راهگشای را انجام دهیم.

عسکری در پایان نیز تاکید می‌کند: در حال حاضر مرمت پشت بام‌ها با پوشش کاهگل و ترمیم ناودان‌ها، سریع‌ترین اقدام اثربخش برای جلوگیری از نابودی این کهن دژ در حال تخریب است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

سفرنامه ی قلات، چله گاه اردکان و تنگه تیزاب

سفر به اردکان _ سیری در کوچه‌های کویر

قلعه خرانق _ قدمتی تاریخی در اردکان

خرانق _زادگاه خورشید

روستای تاریخی خرانق که گذشتگان از آن به زادگاه خورشید یاد می‌کردند یکی از ظرفیت‌های گردشگری یزد است که با بافت ماندگار روستایی اصالت فرهنگ ایرانی را به رخ می‌کشد. این روستا با قدمتی ۴۵۰۰ ساله در سال ۲۴ هجری شمسی به عنوان استراحتگاه بین راهی برای تاجران و مسافران مورد استفاده بوده و اکنون دارای معادن سنگ آهن چادرملو، اورانیوم ساغند، باریت، روی و گرانیت است. قلعه خرانق در سال ۱۳۸۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران با وسعت ۱.۱ دهم هکتار، کوچه‌هایی پیچ در پیچ و هولناک دارد که برای غافلگیر کردن دزدان و راهزنان مورد استفاده قرار می‌گرفت، به گونه‌ای که یکی از این کوچه‌ها به کوچه گرگ معروف شده به ثبت رسیده است. این بافت قدیمی دارای ۸۰ خانه که بیشتر آن دو یا سه طبقه است، متناسب با توان اقتصادی و موقعیت اجتماعی قلعه نشینان طراحی و ساخته شده، دیواره‌های قلعه از خشت و گل بوده و سقف آن از تیرهایی چون حصیرهای الیافی، چوب و پوشال ساخته شده است. سقف‌های گنبدی و گهواره‌ای و شش برج نگهبانی متصل به بدنه قلعه از دیگر ویژگی‌های این بنای به جا مانده از دوران ساسانی در یزد به شمار می‌رود.

 

روستای خرانق مرکز بخش خرانق در شهرستان اردکان است. این روستا در ۸۵ کیلومتری شهر یزد واقع شده است. وجود معادن سنگ آهن چادرملو، اورانیم ساغند، باریت، روی و گرانیت و همچنین منطقه حفاظت‌شده دره انجیر با وجود حیواناتی چون کل، بز، میش، قوچ، گربه وحشی، سیاه‌گوش، یوزپلنگ و هوبره این منطقه را خاص و مورد توجه ساخته است. روستای خرانق در ناحیه کوهستانی استان یزد واقع شده است و هوای بسیار خنک‌تری نسبت به یزد دارد. امروزه دارای دو بخش جدید و قدیم است که جمعیت روستا امروز در بخش جدید ساکن است، هر چند جمعیت زیادی ندارد و آمار ساکنین آن در حال حاضر حدود ۴۳۵ نفر هست.

blank

 

خرانق از لحاظ اقتصادی اهمیت بسیار زیادی دارد و به سبب وجود معاون سنگ آهن چادرملو، اورانیم، ساغند، باریت، روی و گرانیت یکی از مراکز اقتصادی مهم کشور محسوب می شود.حمام، نانوایی، آب لوله کشی، برق، دو مدرسه ابتدایی و دو مدرسه راهنمایی و یک کتابخانه عمومی از امکانات این روستا هستند که مورد استفاده ی ساکنان روستاهای همجوار نیز قرار می گیرند. هر چقدر که این روستا غنی از تاریخ است اما از لحاظ کمیت سفره آب زیرزمینی منطقه ای بسیار فقیر محسوب می شود و اراضی پیرامون آن به شدت در معرض فرسایش، تخریب و نفوذ شوری قرار دارند تا جایی که لایه های گچ و نمک درصد بزرگی از سطح منطقه را پوشانده اند.

 

درست است که خرانق در استان یزد و در اقلیمی کویری قرار دارد اما وجود کوهستان هایی در اطراف آن میانگین دمای سالیانه ۱۵/۵ درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالیانه ۷۵ میلی متر را برای آن به ارمغان آورده و به طور کلی موجب ایجاد منطقه ای با آب و هوای فراخشک معتدل شده است.این روستا در سردترین شبها، دمایی برابر ۱۲ درجه زیر صفر و در گرم ترین روزهای سال ۴۲ درجه بالای صفر را تجربه می کند. این روستا را می توان یکی از ییلاقات نیز برشمرد چرا که در تابستان هوای خنک تری نسبت به سایر مناطق استان دارد.

 

این منطقه به دلیل ویژگی های خاص طبیعی زیستگاه های امنی برای سه گونه ارزشمند یوزپلنگ، کل، بز، قوچ و میش به شمار می آید اما به طور کلی جانوران زیر در منطقه زندگی می کنند. یوزپلنگ، پلنگ، جبیر، قوچ و میش، کل و بز، کفتار، کاراکال، گربه وحشی، خرگوش، روباه معمولی و انواع جوندگان.

خرانق

 

سنگ نگاره‏ های چند هزار ساله که تاریخ اردکان را به قرن‏ها پیش برمی‏ گرداند و هنوز برخی بقایای آن در روستای مفیدی از توابع بخش خرانق وجود دارد، خود سند و گواهی بر قدمتی طولانی این بخش است. قلعه خشتی خرانق که منار جنبان آن زیبایی دو چندان به آن بخشیده، بافتی قدیمی و دست نخورده‏ای را تداعی می‏ کند، هرچند که هنوز چشم این بافت به دست کسانی است که برای از بین نرفتنش می‏ کوشند. دیدن بناهای چند هزار ساله که تا ۳۰ سال پیش هنوز خانه بسیاری از اهالی روستا بوده، یکی از جاذبه های جالب این منطقه است.

 

بناهای تاریخی زیادی در این روستا وجود دارد که باعث جلب توجه جهانگردان و ایرانگردان بسیاری به این منطقه شده است. در ادامه به معرفی برخی از این بناها می پردازیم.

کاروانسرای خرانق: کاروانسرای خرانق از نوع کاروانسراهای دشتی است که عموما یک طبقه اند، سبک بنای فعلی را شاه عباسی نوشته اند، این رباط چهار تیمچه دارد که سه تای آنها مسقف اند و یکی شان بدون سقف است، سقف اغلب صفه ها نوک تیز و شیب دار است. بامها مسطح و کم شیب اند و سقف های فضاها و اتاقهای بزرگ کاملا قوسی اند. سقف تیمچه ها با آجر پوشیده شده و اگر کسی در وسط تیمچه ای پایش را بر زمین بکوبد، صدای آن در سقف گنبدی شکل تیمچه تا چند لحظه به نحو جالبی تکرار می شود.

blank

 

این کاروانسرا به شکل حیاط مرکزی است که اتاقها و صفه هایی با تاق های هلالی دور آن را گرفته اند، نمای خارجی با آجر کاری، کاشی کاری، گچ بری و سنگبری تزیین شده است و در قسمت دروازه ورودی، تاق نماها و ایوان ها هم آجرکاری شده اند، جهانگردانی در سفرنامه های خود از کاروانسرای خرانق نام برده اند، این کاروانسرای تاریخی بازسازی شده و به صورت یک اقامتگاه برای کویرنوردان و گردشگران داخلی و خارجی با امکانات رفاهی مناسب در نظر گرفته شده است.

 

پل خرانق: از دیگر جاذبه های گردشگری روستای تاریخی خرانق ، پل تاریخی این روستا می باشد. این پل دو منظوره بوده که هم در فصول خاص آب از زیر آن و هم از روی آن گذر میکند.این پل از قدیمی ترین پلهای انتقال آب می باشد و از لحاظ معماری در نوع خود کم نظیر است و به سبک ساسانی و رومی بنا نهاده شده است. مصالح به کار رفته در آن ابتدا سنگ و ملات و ساروج بوده است و دهانه هایش به سبک رومی و با سنگ و گچ تاق زده شده است

 

آب انبار خرانق: این بنا در روستای ساغند (از توابع خرانق) و در مسیر خراسان و نیم فرسخی رباط زیرآب واقع شده و منسوب به شاه عباس اول صفوی است.

 

منارجنبان خرانق: منارجنبان خرانق تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا است که شاید اگر در جایی دیگر از ایران بود، روزانه هزاران نفر از دوستداران میراث کهن ایران برای دیدن آن راهی یزد می شدند. منار جنبان خرانق با نوع معماری خارق العاده خود که با زور دست به حرکت در می آید، یکی از دیدنی ترین منارجنبان های دنیا است که روی آن هیچ کاشی کاری ای به چشم نمی خورد و پیکره آن تمام خشتی است. قدمت بنای اولیه بنای این منارجنبان به ساسانیان می رسد. این منارجنبان ۳ طبقه بوده و در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق بر پا شده که قدمت آن از خود مسجد بیشتر است .این منارجنبان دو راه پله مجزا برای بالا و پایین آمدن دارد و نکته جالب این است که جنبیدن این منارجنبان به وضوح قابل دیدن است.

مسیر دسترسی به روستا

روستای تاریخی خرانق در شمال یزد و در ۵۰ کیلومتری شهرستان اردکان و در مسیر جاده اردکان به طبس قرا ر گرفته است. اگر به روستاهای تاریخی که هر کدام از خشت‌های گلی‌شان، داستانی طولانی و پر رمزوراز برای گفتن دارد علاقه دارید، به شما پیشنهاد می‌کنیم از این روستا که معلوم نیست تا چند وقت دیگه همچنان سرپا باشد بازدید کنید.

مرتبط:مسجد جامع یزد _موزه معماری ایران

خرانق _تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا

خرانق بخشی است در فاصله ۶۵ کیلومتری شهرستان اردکان و در مسیر طریق‎الرضا که صاحب یکی از دیدنی ترین بناهای ایران است. منارجنبان خرانق تنها منار جنبان تمام خشتی دنیا است که شاید اگر در جایی دیگر از ایران بود، روزانه هزاران نفر از دوستداران میراث کهن ایران برای دیدن آن راهی یزد می شدند.

منار جنبان خرانق با نوع معماری خارق‌العاده خود که با زور دست به حرکت در می‌آید، یکی از دیدنی ترین منارجنبان های دنیا است که روی آن هیچ کاشی کاری ای به چشم نمی خورد و پیکره آن تمام خشتی است. قدمت بنای اولیه بنای این منارجنبان به ساسانیان می‌رسد.

این منارجنبان ۳ طبقه بوده و در ضلع شمالی مسجد جامع خرانق بر پا شده که قدمت آن از خود مسجد بیشتر است .این منارجنبان دو راه‌پله مجزا برای بالا و پایین آمدن دارد و نکته جالب این است که جنبیدن این منارجنبان به وضوح قابل دیدن است. از این مناره که مرتفع ترین بنای منطقه است، در قدیم به عنوان فانوس خانه و برج دیده بانی استفاده می شد. منارجنبان خرانق ارتفاع ۱۵ متری از بام مسجد دارد که از نقاط مختلف منطقه می‌ توان آن را تماشا کرد. در گذشته قسمت بالایی این مناره، ساختاری چوبی داشته که بر اثر زلزله و وزش باد کج شده است و اهالی از بیم افتادن آن را بریده و پایین آورده اند.

منار جنبان خرانق یک راه پله حلزونی دارد که شامل دو ردیف پله برای رفت و برگشت است و نظیر آن در یکی از مناره های مسجد جامع یزد به کار گرفته شده است .عرض پلکان های داخل آن در قسمت پایین ۶۰ تا۷۰ سانتی متر است و در قسمت بالا به ۴۰ تا ۵۰ سانتی متر می رسد.

منار جنبان خرانق

چرا مناره می لرزد؟

به کاربردن آجرهایی با ویژگیهای خاص که ضریب ارتجاعی بالاتری نسبت به آجرهای به کار رفته در بخش های دیگر دارد باعث لرزیدن منار جنبان ها می شود. گفته می شود که تقریبا همه مناره ها این خاصیت را دارند اما شاید کوتاهتر بودن منارجنبان ها سبب تکان خوردن کل بنا می شود.

به جز منار جنبان معروف اصفهان و منارجنبان خرانق، مناره های جنبان دیگری هم وجود دارند. مثلا مناره مسجد اشترجان در ۴۰ کیلومتری غرب اصفهان که قسمت اعظم آن تخریب شده یا یکی از مناره های مسجد حضرت علی (ع ) در بصره که بنا به نظر ابن بطوطه، سیاح معروف مراکشی در قرن هشتم قمری، تکان می خورده و از این جهت ارزش مسجد را برای زائرین دوچندان کرده است.

روستای خرانق اردکان قابلیت جهانی شدن را دارد

معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان اینکه روستای تاریخی خرانق اردکان به عنوان یک منطقه ویژه گردشگری ، قابلیت جهانی شدن را دارد، گفت: استقبال بی نظیر مردم از جشنواره زردک این منطقه بهانه‌ بسیار خوبی است که بتوانیم این سکونتگاه تاریخی و زیبای استان یزد را جهانی کنیم.

 ولی تیموری، عصر جمعه در مراسم اختتامیه دومین جشنواره زردک این روستا افزود: خرانق در حوزه گردشگری به عنوان یک منطقه ویژه همیشه مورد توجه بوده و هست و با حمایت مردم اتفاق های خوبی برای این روستا رقم خواهد خورد.

همچنین مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یزد با بیان اینکه جشنواره زردک، به مدت ۲ روز در روستای هدف گردشگری خرانق برگزار شد، اظهار داشت: هدف از برگزاری این جشنواره معرفی ظرفیت های خرانق و شناساندن محصول زردک به عنوان محصول صیفی این منطقه به گردشگران داخلی و خارجی است.
سید مصطفی فاطمی تصریح کرد: ارائه غذاهایی مربوط به این محصول، روش برداشت و شست و شوی زردک و اجرای برنامه های شاد و بازی های محلی از جمله برنامه های این جشنواره بود.
جشنواره زردک برای دومین سال متوالی به مدت ۲ روز در کاروانسرای خرانق برگزار شد و امروز نیز به کار خود پایان داد.

مرکز بخش خرانق در روستای تاریخی به همین نام در مسیر شهر یزد به شهر طبس از توابع خراسان جنوبی قرار دارد.

مرکز شهرستان ۹۸ هزار نفری اردکان در ۶۰ کیلومتری شمال شهر یزد قرار دارد.

معاون میراث فرهنگی دیروز وارد یزد شد و با حضور وی هیجدهمین اقامتگاه بوم‌گردی مهریز با ۷۰۰ مترمربع زیربنا در محله «منگاباد» این شهرستان با یک میلیارد ریال سرمایه گذاری افتتاح شد و با بهره‌برداری از این واحد زمینه اشتغال سه نفر به صورت مستقیم فراهم شده است.

همچنین یک اقامتگاه بوم گردی با حضور تیموری در بافت تاریخی شهر یزد افتتاح شد.

این واحد اقامتی  با  پنج میلیارد ریال سرمایه گذاری با ۱۴۰ مترمربع زیربنا تجهیز شد و دارای چهار اتاق ‌و ۱۲ تخت است و با بهره برداری از آن برای پنج نفر به صورت مستقیم اشتغال زایی ایجاد شد.

بوم گردی به مفهوم واقعی، یعنی ما شرایطی را در یک مکان داشته باشیم که «بر اساس فرهنگ منطقه» از گردشگران میزبانی کنیم، برای نمونه اقامتگاه عشایری باید چادر و اقامتگاه روستایی باید خانه روستایی مشابه دیگر خانه های منطقه باشد.

حضور در جشنواره گردشگری معلولان، مجمع عمومی راهنمایان گردشگری و بازدید از پارک های طبیعت گردی استان از دیگر برنامه های سفر ۲ روزه تیموری به استان  است

منبع:ایرنا