باغ شاهزاده ماهان یکی از باغ های تاریخی ایران در نزدیکی کرمان است و سردخانه باغ شاهزاده، باغ خلوت و فواره های باغ شاهزاده از جاذبه های گردشگری باغ شاهزاده ماهان کرمان می باشد.
جذابیت های دیدنی باغ شاهزاده ماهان کرمان
موقعیت این باغ در منطقه ای کویری و در فاصله ی ۶ کیلومتری شهر ماهان در مسیر جاده ی بم_کرمان همچنین در دامنه ی کوه های برف گیر جوپار می باشد و جالب است بدانید زیبایی که این باغ دارد باعث ثبت جهانی آن در یونسکو شده است.
باغ هایی که از نیاکان برای ما باقی مانده است سبکی بی نظیر از هنر و معماری ایرانی هستند که به گونه ای که میتوان هنر دست ایرانیان را به عنوان سوغاتی از فرهنگ ایرانی به سایر نقاط جهان صادر کرد. در ایران باغ های معروف بسیاری وجود دارد که میتوان گفت شیراز یکی از بزرگترین دارنده ی باغ های بکر و زیبایی است که همه هنر دست ایرانیان اند به عنوان مثال باغ شازده ماهان یکی از این باغ های بی نظیر در شهر ماهان می باشد.
باغ شازده ماهان بیشترین زیبایی خود را با بهره بردن از زیبایی مناطق اطراف خود به طور طبیعی به دست آورده است. این باغ در فصول مختلف سال با زیبایی های فریبنده ی خود هر ببینده ای را به خود جذب می کند.
گذری بر پیشینه ی باغ شاهزاده ماهان
این باغ دارای یک استخر، دیواری بلند و یک جوی که به عمارتی بزرگ منتهی میشود می باشد. پیدایش اینگونه باغ ها به دوره سلطنت کوروش کبیر و دوره ی هخامنشیان برمی گردد که به دستور کوروش، باغ شاهی را به شکلی منظم درآوردند و باغ های زیادی پیرامون کاخ بنا شد. که پس از گذشت زمان این سبک از معماری در دوره ساسانی و دوره های بعد از اسلام به تکامل رسید و به شهری که امروزه مشاهده می کنید به دست ما رسیده است باغ شاهزاده ماهان با الهام از چنین سبکی بنا شده است تا یک بار دیگر غنای هنری ایرانی را به جهانیان نشان دهد.
همه چیز درباره باغ شاهزاده ماهان
در دو کیلومتری شهر ماهان و در حوالی شهر کرمان باغ زیبایی به نام شاهزاده ماهان واقع است که در دامنه کوه های تیگران بنا شده تا جدا از آب و هوای دلچسب از طبیعت زیبا نیز بهره مند شود ناگفته نماند قدمت آن به اواخر دوره قاجار برمی گردد. جالب است بدانید در ابتدا حاکم وقت کرمان محمد حسن سردار ایروانی دستور به ساخت این باغ را صادر کرد و پس از سالها بنای باغ به وسیله حاکم بعدی این شهر عبدالحمید میرزا ناصرالدوله ساخته شد و البته این کار نیمه کاره باقی ماند.
این عمارت به عنوان سیزدهمین اثر ایرانی به فهرست میراث جهانی یونسکو پیوست که زمان آن به سال ۱۳۹۰ برمیگردد و از اهمیت زیادی برخوردار است و نام آن لیست پرجاذبه ترین مکان های گردشگری ایران قرار دارد. زمان مرمت باغ شازده ماهان به سال ۱۳۵۷ بر می گردد اما متاسفانه بر اثر زلزله در سال ۱۳۶۰ صدمه هایی به آن وارد شد که البته مجدد بازسازی شده و امروزه به خوبی و با حساسیت بیشتری از آن محافظت می شود.
نگاهی به معماری ویژه باغ شاهزاده ماهان
یکی از باغ تخت های ایرانی باغ شاهزاده ماهان نام دارد باغ تخت هایی که تاریخ پله و مسطح داشته و معماری منحصر به فردی را در خود جای داده اند.مساحت باغ شازده ماهان حدود ۵٫۵ هکتار می باشد که در دو مجموعه غربی و شرقی ساخته شده و به عنوان یکی از زیباترین باغ های ایرانی محسوب می شود. علاوه بر سبک معماری اصیل آن از ویژگی های بارز این عمارت میتوان به وجود فواره های که تنها بر اساس قانون ارتفاع و فیزیک عمل می کنند اشاره کرد. این باغ به وسعت ۷٫۵ هکتار ، بطول ۴۰۷ و عرض ۱۲۲ متر می باشد و توسط حصاری بلند از فضای خارج جدا می شود. سردر زیبایی که در بدو ورود باغ مشاهده می شود بسیار زیبا و چشم نواز است که شبیه به قاب عکس است که حوض ها ، عمارت، فواره ها و درختان این باغ را به تصویر می کشد. عمارت اصلی یا همان کوشک در انتهای فوقانی باغ شامل عمارت شاه نشین ، سردر و حمام بناهای باغ می باشد.
از آنجایی که همه باغ ها در دوران قاجار به شکل بُستان ها ، سکونتگاه ها ، باغ قلعه ها و شکارگاه ها بنا می شد باغ شاهزاده نیز با کاربری تفرجگاهی و سکونتگاهی ساخته شد وجود دو محوطه بسیار بزرگ و محصور با نرده های چوبی در مقابل دو بنای بسیار با اهمیت باغ یعنی بالاخانه و سر در خانه برای تایید سکونت گاه بودن باغ کافی است.
شیوه ساخت و معماری این مجموعه به گونه ای است که بتواند امکان استفاده از مناظر بدیع خارجی و داخلی را به ساکنین خود بدهد مثلاً با قرارگیری در طبقه بالای سردر از یک طرف می توان جلوه های بعدی باغ رابطه تماشا نشست و از طرف دیگر منظره کوه را نظاره کرد و لذت برد.
از زیبایی های شگفت انگیز باغ که عبور کنیم به عمارت ها و کوشک های شرق و غرب باغ می رسیم که به طور دو طبقه بنا شده اند و در ساختشان از عناصر معماری بی بدیل ایرانی به کار برده شده است.
راز جای خالی کاشی ها
ماجرای جالبی که در نظر بازدید کنندگان بسیار جلب توجه می کند خالی بودن جای سه قطعه کاشی بر روی طاق کاشی کاری می باشد شما نیز چنانچه این جاهای خالی را مشاهده کنید ناخودآگاه ذهنتان درگیر میشود که به چه دلیل این اتفاق افتاده است، اما باید بدانید که داستان خیلی جالبی در پس آن نهفته است شنیده ها حاکی از آن است که صاحبان بناهای باغ ظلم و ستم بسیاری را در حق مردم انجام می دادند زمانی که معمار در حال تکمیل سردر طاق بوده خبر مرگ نوه دختری ناصرالدین شاه شاهزاده عبدالحمید میرزا ناصرالدوله را میشنود و از فرط خوشحالی تغار گچی که در دستش بود را محکم به دیوار کوبیده کار خود را رها می کند و پا به فرار می گذارد. جای خالی این کاشی ها تداعی گر یک خاطره تاریخی هستند که بر سردر باغ شاهزاده خودنمایی می کنند و برای بسیاری از بازدیدکنندگان و گردشگران عجیب و در عین حال جالب است.
سردرخانه باغ شاهزاده
پیش از اینکه به ورودی بنا برسید در پایین باغ سردرخانه دو طبقه مشهور باغ شاهزاده قرار دارد که به عنوان یک واسطه میان سرسبزی و خشکی کویر بخش ورودی باغ را احاطه کرده است این مکان شما را آماده تماشای فضای حیرت انگیز باغ می کند. سر در باغ مانند یک قاب عکس تصویری از این اثر را در مقابل دیدگان شما حاضر می کند و چنانچه زیر طاق آن بایستید چشم انداز فوق العاده زیبایی را از فواره ها، حوض ها و بنای اصلی مشاهده خواهید کرد و به نوعی زیباترین تصویر در ذهن تان خواهد شد تصویری دلربا از فواره ها و آبشارها با بک گراندی از قله پر برف جوپار و بلندیهای آن. دیدن سطوح شیب دار و قرار گیری هماهنگ درختان ،باغچه ها، سکوهای مرکزی در نگاه شما بسیار جذاب خواهد بود و در نهایت بنای سفید رنگی به نام بالاخانه خودنمایی می کند.
ارتفاع دروازه ورودی بنای سر در خانه ۳ متر می باشد که بعد از گذر از این سردر و پشت سر گذاشتن فضای واسطه ای به داخل هدایت شده و پله های منتهی به اتاق های جانبی را مشاهده خواهید کرد.
این بنا هم به علت داشتن اتاق هایی در طبقه بالای خود و همچنین از آنجایی که نقش ورودی را دارد به عنوان سکونتگاه و محلی برای به تماشا نشستن می باشد. ناگفته نماند به غیر از این ورودی راههای دیگری نیز برای وارد شدن به باغ وجود دارد که به عنوان ورودی های فرعی در دو ضلع طولی مجموعه به شمار می روند.
بالاخانه باغ شاهزاده
همان طور که گفتیم در بالاترین بخش مجموعه بنایی به نام بالاخانه یا عمارت شاه نشین که سکونتگاه فصلی و دائمی مالک محسوب می شده است چنانچه بخواهید به این بنا برسید بایستی روی سطح حیاط که با مخلوطی از قلوه سنگ و جملات سیمان فرش قدم بزنید. اولین سطح تخت دربین باغ وجود دارد و دارای یک سکو در وسطش درست در جلوی ورودی بالا خانه قرار گرفته است با استفاده از یک پلکان داخلی راهی برای رسیدن به طبقه دوم بالا خانه است.
این بنا در بالاترین نقطه مجموعه و در انتهای گذرگاه اصلی باغ واقع است و به نوعی می توان گفت تنها بنایی است که جدا از دیوار اصلی باغ ساخته شده است شما با ایستادن در ایوان بالاخانه می توانید نظاره گر تصاویر بی بدیلی شوید که هیچ وقت شاید در عمرتان چنین صحنه هایی را مشاهده نکرده اید و تا ابد در ذهن تان هک خواهد شد.
در روبروی عمارت یک حوض بزرگی با وجود پنج فواره جاگذاری شده است که آب آن به شکل شرشره آبشار گونه به راه خود ادامه دادند و به پاشویه های سنگی ریخته می شوند. جالب است بدانید در این بنای یک رستورانی دایر شده است که توسط بخش خصوصی اداره و گردانده می شود.
باغ خلوت
باغ شاهزاده یک تفاوت بسیار بزرگ با باغ های دیگر ایران دارد که آن تفاوت مربوط به وجود قسمتی از باغ در پشت بالاخانه می باشد که به ساکنان این فرصت را ایجاد می کند تا فضایی خصوصی تر جدا از فضای اصلی را تجربه کنند در این باغ خلوت گذرگاه های زیبایی با درختان سایه دار و باغچه های میوه و پیاده روهای موازی روح و جسم بازدید کننده را صیقل می دهد آب پس از اینکه به آبراه های باغ خلوت رسید از دو سمت به آبراه های باغ اصلی سرازیر می شود.
برج مراقبت و خانه زعیم باشی
محل سکونت دائمی محافظ اصلی باغ معروف به زعیم باشی می باشد که بخشی از آن روبه فضای پشت بالا خانه است به علت عمق زیاد این بنا نسبت به سایر اتاق های اطراف باغ بیشترین بیرون زدگی را از دیوار مجموعه دارد به نوعی می توان گفت این بنا در قسمت بالایی حمام قرار دارد و توسط استوانه برج مراقبت اذان جدا شده است.
فواره های باغ شاهزاده
هوشمندانه ترین کار در مورد فواره های باغ انجام شده است چراکه با به کارگیری شیب و بدون استفاده از هیچ نیروی دیگری فقط بر اساس اختلاف ارتفاع فعال شده اند. و در آن از خمره هایی به کار برده شده است که در نتیجه اتصال به هم همچون لوله های ساختمان نقش خود را به خوبی ایفا می کنند در داخل این خمره ها آب جاری در باغ به جریان می افتد تا اینکه به یکی از خمره هایی که نقش زانو را در سیستم های لوله کشی امروزی دارد، می رسد و از آنجا به خارج فوران می کند.
کمتر باغی همچون باغ شاهزاده وجود دارد که دارای تعداد بسیار زیادی فواره باشد نکته جالبی که باید بدانید این است که هیچ فواره مشابه به این فواره ها در باغ های ایران وجود ندارد و امکان دارد برای ساخت آنها از باغ ها و چشمه های اروپایی ایده گرفته شده است.
نگاهی به سیستم آبرسانی باغ
ضروری ترین نیاز شکل گیری این باغ سیستم آبرسانی آن بوده است و به خاطر همین است که قصد داریم نگاهی به سیستم آبرسانی این باغ داشته باشیم تا متوجه شوید که منبع تامین آب این مکان تاریخی و دیدنی چگونه و از کجا تامین میشود و این طور سرسبزی مجموعه محفوظ باقی مانده است.
منبع تامین گردش آب در باغ شاهزاده ماهان
منبع تأمین آب مورد نیاز باغ از قنات تیگران که خودش از ارتفاعات جوپار سرچشمه می گیرد است.این آب از مرتفع ترین بخش باغ وارد سیستم توزیع و نظام آبیاری شده جریان شگفت انگیزی را به راه انداخته است. در مورد نحوه جریان پیدا کردن آب و چگونگی خارج شدن آن از باغ می توان گفت شیب موجود در باغ باعث شده آب در میان باغ از سمت بالا به سمت پایین در قالب یک جوی جریان پیدا کند. بدین ترتیب از مقابل عمارت بالاخانه تا سر در ورودی جریان آب به صورت یک جوی ادامه داشته و در دو سمت آن حوض بسیار عظیم یا استخر قابل مشاهده است. پس از اینکه این آب از پایین ترین بخش باغ خارج می شود وارد نهر های موسوم به چهار باغ شده و به راه خود تا روستای تیگران ادامه می دهد و به خوبی کشتزارها و باغ ها را سیراب می کند.
آدرس باغ شاهزاده ماهان
۲۵ کیلومتری کرمان و ۶ کیلومتری شهر ماهان (جاده کرمان-بم)
دسترسی به باغ شاهزاده ماهان
پس از این که ۲۵ کیلومتر جاده کرمان-بم کردید در ۶ کیلومتری شهر ماهان به باغ زیبا و چشم نوازی به نام شازده خواهید رسید داخل این باغ رستوران زیبایی در عمارت شاه نشین واقع است که پذیرای میهمانان می باشد البته گاهی اوقات در فضای باغ هم پذیرایی صورت میگیرد. علاوه بر کی از گردشگران پذیرایی می کند امکانات مناسبی جهت اقامت شبانه نیز برای مسافران فراهم است.
با سفر کردن به ماهان جدا از بازدید این باغ میتوانید از مقبره عارف و شاعر ایرانی شاه نعمت الله ولی که در آن نزدیکی است بازدید کرده و لذت ببرید. در اطراف این باغ زیبا امکان اسب سواری برای علاقه مندان به سوارکاری فراهم شده که خود لذت سفر را دو چندان میکند. در این عمارت اتاقک هایی مختص فروش انواع گلیم، فرش و سوغاتی می باشد که در نوع خود جذاب و منحصر به فرد است.
مرتبط:
کاروانسرای وکیل در کرمان
گنبد جبلیه کرمان یکی از دیدنی های کرمان
