مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان اعلام کرد: از روز پنجشنبه، ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۰  تا اول فروردین ماه امسال، ۵۴ هزار و ۸۹۳ بازدید در این مجموعه ثبت شده که بیشترین رکورد بازدید هم در روز اول فروردین ماه ۱۴۰۱ با ثبت ۳۶ هزار و ۳۲۲ بازدید، ثبت شده است.

کاخ گلستان در روز ۲۶ اسفندماه ۲۸۶۱ بازدید را ثبت کرده که این تعداد،  در روز جمعه ۲۷ اسفندماه به ۴۳۶۵ بازدید رسیده است.  در روزهای شنبه ۲۸ و یکشنبه ۲۹ اسفندماه نیز به ترتیب ۶۴۶۷ و ۴۸۷۸ بازدید در مجموعه کاخ‌های گلستان ثبت شده است.

در مجموع تعداد ۱۸هزار و ۵۷۱ بازدید از ۲۶ اسفندماه ۱۴۰۰ تا پایان روز یکشنبه ۲۹ اسفندماه ۱۴۰۰ انجام شده است.

براساس آمار اعلام‌شده، در این پنج روز مجموعا ۱۷۴ بلیت به بازدیدکنندگان خارجی فروخته شده است.

ازدحام جمعیت در کاخ گلستان و دیگر مجموعه‌های تاریخی از جمله کاخ‌های نیاوران و سعدآباد درحالی صورت گرفته که به نظر می‌رسد با وجود ادامه کووید-۱۹ در کشور، ظرفیتی برای بازدیدهای نوروزی، پس از دو سال محدودیت‌های کرونا درنظر گرفته نشده است. هرچند یکی از شروط بازدید از موزه‌ها و مجموعه‌های تاریخی واکسیناسیون کامل اعلام شده است.

باغ گلستان تنها میراث جهانی تهران است که در سال ۱۳۹۲ در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد و در نوروز امسال، همزمان با نورزگاه که موسیقی و آیین های محلی را به اجرا می‌گذارد، دو نمایشگاه آثار نادیده و کمتر دیده شده از مخزن کاخ گلستان با موضوع “درخت” را در چادرخانه و نمایشگاه شاهنامه‌های نفیس با رونمایی از نسخه شاهنامه بایسنقری و رشیدا را در حوضخانه برپا کرده است.

همچنین قرار است در ساعت ۲۰ پنجشنبه، چهارم فروردین ماه ۱۴۰۱ برنامه شبی با «باغ گلستان» که اجرای ویدئومپینگ با نمایش آثار نفیس از گنجینه کاخ گلستان در جداره بیرونی تخت مرمر است، انجام شود.

ساعت بازدید از مجموعه کاخ گلستان در تعطیلات نوروز از ۹ صبح تا ۱۹ است که فروش بلیت آن تا ساعت ۱۷:۳۰ انجام می‌شود.

منبع: ایسنا

سهیلا نقی‌زاده ـ سرپرست کارگاه سفال و سرامیک گروه پژوهشی هنرهای سنتی و مجری طرح احیای کاشی هفت‌رنگ، کاشی‌کاری را یکی از هنرهای اصیل ایران دانست که بهترین نمونه‌های آن در کاخ‌موزه گلستان قرار دارد و به دستیابی هنرمندان در دوران قاجار به فنون جدید در زمینه رنگ‌ کاشی و جلوه رنگ‌های چشم‌نواز قرمز و زرد که امروزه نیز جایگاه ویژه‌ای در تولید کاشی دارند، اشاره کرد و یکی از هنرنمایی‌های کاشی‌کاران عهد قاجار را رنگ‌آمیزی کاشی خشتی با نام کاشی هفت‌رنگ معرفی کرد.

این هنرمند افزود: به دلیل زیبایی و تنوع رنگی و طرح در دوره قاجار و تنوع این نوع کاشی‌کاری در کاخ‌موزه گلستان، پروژه‌ای با عنوان نمونه‌سازی کاشی‌نگاره کاخ‌موزه گلستان در کارگاه سفال و کاشی گروه پژوهشی هنرهای سنتی با مدیریت سیدعبدالمجید شریف‌زاده انجام شد.

به گفته او، این کاشی‌نگاره به صورت نمونه‌سازی و الهام‌گرفته از نقوش و رنگ دوره قاجار به شیوه هفت‌رنگی و به صورت آبرنگی اجرا شده است.

 

نقی‌زاده به تحقیقات میدانی و پژوهشی که در زمینه رنگ‌ها و طرح‌ها به‌منظور دستیابی و نزدیکی به طراحی و لعاب‌گذاری به سبک و سیاق آن دوره انجام شده است، اشاره کرد و افزود: در قسمت‌های مختلف این اثر تغییراتی داده شده است.

این هنرمند درباره این تغییرات، گفت: داخل ترنج‌های اثر کاخ گلستان از طرح‌های مناظر استفاده شده است، ولی در این پروژه به خاطر زیبا و شکیل‌تر شدن اثر، گل و مرغ‌های دوره قاجار طراحی شده‌اند. در زمینه لعاب‌ها نیز در بخش آزمایشگاه لعاب، تِست‌های مختلفی به منظور هرچه نزدیک‌تر شدن به رنگ‌های دوره قاجار انجام شد.

سرپرست کارگاه سفال و سرامیک گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از کتایون گیتی (اصلاح طرح و مجری اثر)، مریم سایه‌وندی (مجری اثر)، عالیه نجفی (ساخت لعاب‌های اثر) و فرهاد فرحی‌بخش (پخت و کوره‌چینی اثر) به عنوان مجریان این پروژه نام برد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کاخ گلستان _زیباترین جاذبه گردشگری در تهران

این دستمال با شماره اموال ۱۳۰۲ به ابعاد ۳۸ در ۲۸ سانتی‌متر هم‌اکنون در گنجینه کاخ گلستان نگهداری می‌شود که تصویری از آن به نمایش گذاشته شده است. روی دستمال نوشته شده: «دستمال شاه شهید است که در هفدهم ذیقعده روز جمعه برای بستن خون دهان زخم تپانچه که به زیر سینه چپ خورده از جیبش درآورده کنار آنرا پاره کرده به توی زخک داخل نموده که برای حرکت دادن جسد خون نیاید و این قسمت دیگر را بطور یادگار خون‌آلوده نگاه داشتم. بعدازظهر جمعه ۱۷ ذیقعده ۱۳۱۳/ دکتر شیخ محمد»

امضای زیر متن به دکتر شیخ محمد خان احیاء الملک اشاره دارد که در روز حادثه ترور ناصرالدین شاه قاجار در حرم عبدالعظیم حضور داشت.

درباره ترور ناصرالدین شاه در منابع تاریخی آمده است: صبح جمعه هجدهم ذیقعده ۱۳۱۳ قمری (برابر با دوازدهم اردیبهشت‌ماه ۱۲۷۵خورشیدی) ناصرالدین شاه قاجار به شکرانه پنجاهمین سالگرد سلطنت به زیارت حضرت عبدالعظیم در شهر ری رفت اما رویای جشن پنجاهمین سال سلطنت را واقعیت هولناک قتل او درهم شکست. میرزا رضا کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه، در نقطه‌ای او را به گلوله بست که چندسالی پیش‌تر به دستور شاه قاجار، سیدجمال‌الدین اسدآبادی را بازداشت و خوار و خفیف کرده بودند و بدین ترتیب میرزا رضا در آن روز هم انتقام ستم‌کشی‌های خود از شاه گرفت و هم انتقام بدرفتاری‌ها با مرشد خود را…

میرزا رضای کرمامی بعد از ترور شاه دستگیر شد و او را به تهران آوردند. نخست در اتاق کوچکی در حیاط آبدارخانه زندانی‌اش کردند و زنجیر دانه‌درشتی به گردن او آویختند و به آن قفل زدند. با این‌که او را جسما و روحا شکنجه کردند، نام کسی جز مراد خویش سیدجمال‌الدین اسدآبادی را نبرد.

برخلاف تصور مردم که گمان می‌کردند میرزا رضا بعد از کشتن شاه چند روز بیشتر زنده نخواهد ماند او را نزدیک به چهار ماه در توقیف نگاه داشتند. در این مدت به طریق مختلف سعی کردند نام همدستان و شرکای جرم را از زبانش بیرون بکشند، ولی آخر مشخص شد علت محرک اصلی میرزا همان تعدیات و ستم‌هایی بود که کامران میرزا و وکیل‌الدوله درباره‌اش روا داشته بودند.

ناظم‌الاسلام کرمانی در تاریخ بیداری نوشته است: مظفرالدین شاه خیال کشتن میرزارضا و قصاص آن را نداشت و کراراً گفته بود قصاص و کشتن میرزا رضا تشفی قلب من نیست. من اگر بخواهم انتقام بکشم باید تمامی اهل کرمان را از دم تیغ و شمشیر انتقام بگذرانم. در نهایت مظفرالدین شاه اجازه اعدام میرزا رضا را داد و در نیمه‌شب سه‌شنبه (مردادماه ۱۲۷۵ خورشیدی) در میدان مشق داری برپا گردید و میرزا را سربازها دو ردیف تفنگ در دست به پای دار آوردند و او را به دار زدند و پس از چند روز جسد او را به گورستان حسن‌آباد که بعدها اداره آتش‌نشانی شد، بردند و دفن کردند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کاخ گلستان _زیباترین جاذبه گردشگری در تهران

داستان ساعت کاخ گلستان تهران چیست؟

انتشار فیلمی از کارگری که با دستگاه فرز سنگ درحال پاکساری آجرهای قاجاری کاخ گلستان است و حجم گرد و خاکی که برپا کرده، نقدهایی را متوجه شیوه مرمت این بنای تاریخی – که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده – کرده است. جبار آوج، معاون فنی کاخ گلستان اما می‌گوید که اطلاعات پخش‌شده با اصل قضیه فاصله دارد. او توضیح می‌دهد: غروب شنبه (۲۳اسفند) نزدیک به ساعت یک ربع مانده به ۷ همکاران ما مشغول پاکسازی جداره بودند که شخصی فیلمی تهیه کرد. البته ما ممنونیم که این فیلم را منتشر کردند، چون حساسیت مردم به میراث فرهنگی به قدری زیاد شده که به کوچک‌ترین اتفاق در آثار تاریخی واکنش نشان می‌دهند. ولی در آن فیلم گفته شده با ابزار و دستگاه فرز پاکسازی جداره انجام می‌شود، درحالی که از سمباده استفاده می‌شود.

او با حضور در ورودیِ «باب عالی» کاخ گلستان، شیوه مرمت و احیای این سردر را توضیح می‌دهد: جداره‌های تاریخی روش مرمت و حساسیت ویژه‌ای دارند. روش‌های متداولِ پاکسازی برای جداره آجری، خشک و یا تر است که بسته به شرایط بنا و مرمتگر انتخاب می‌شود. جداره این ورودی در ۳۰ – ۴۰ سال اخیر به هیچ‌وجه پاکسازی نشده بود و انباشتی از دوده، چربی، گرد و خاک و فضله کبوتر روی آن وجود داشت. برای پاکسازی این آلودگی استفاده از روشِ تَر مناسب نیست، چون آب باعث می‌شود بخشی از این آلودگی به آجر نفوذ کند و آن را به عمق ببرد و آلودگی را مضاعف می‌کند؛ بنابراین مصلحت دانستیم از روش خشک استفاده کنیم. هرچند در روش‌های تر از واترجت استفاده می‌شود که کار فوق‌العاده اشتباهی است. از روش سنتی آجرساب نیز می‌توان استفاده کرد، ولی در این سطح از آلودگی جوابگو نبود و فقط باعث انتقال آلودگی به عمق می‌شد.

آوج درحالی‌که این توضیحات را به صورت زنده در صفحه مجازی کاخ گلستان ارائه می‌دهد، اضافه می‌کند: شیوه‌های مختلفی در روش‌های خشک برای پاکسازی وجود دارد، مثل بی‌کربنات. اما استفاده از این شیوه با توجه به موقیعت جغرافیایی ورودی شرقی کاخ گلستان، ازدحام جمعیت در آن محدوده، وجود کسبه و اجناس امکان‌پذیر نبود. تنها راه استفاده از سمباده نرم بود. به هیچ‌وجه از صفحه فرز به آن شکل که گفته شد، استفاده نشده، بلکه سمباده نرم روی دستگاه فرز نصب شده است تا سرعت کار بیشتر شود.

معاون فنی کاخ گلستان می‌گوید: تمام مراحل احیا، مرمت و بازسازی ورودی «باب عالی» کارشناسی شده و با کمترین یا بدون آسیب اتفاق می‌افتد و بهترین روش استفاده می‌شود. ۳۰ – ۴۰ سال این ورودی بسته بود و مردم عادی تا به حال نتوانسته‌اند از این بخش کاخ گلستان استفاده کنند. ما برای این‌که حرکت و اتفاق جدیدی در این مجموعه رخ دهد تلاش می‌کنیم تا این ورودی به‌زودی تجهیز و آماده شود و مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

آوج این توضیحات را اضافه می‌کند که ارگ سلطنتی دوره قاجار دارای چند ورودی بوده است، از جمله سردرِ باب همایون، عالی‌قاپو یا تخت مرمر و باب عالی، که ورودی مورد نظر در مجاورت خیابان ناصرخسرو واقع شده و براساس تصمیم‌ها و برنامه‌ریزی‌ها با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و مدیریت مجموعه جهانی کاخ گلستان برای بازسازی و احیای این ورودی اقدام شده است. دلیل آن نیز ارتباط نزدیک سردر باب عالی با محله عودلاجان، خیابان ناصرخسرو و بازار بوده که ارتباط نزدیک‌تری بین مردم و این مجموعه برقرار می‌کند، چون دسترسی به این کاخ از ورودی میدان ارگ به لحاط بافت جغرافیایی آن محدوده معمولا با فیلترهایی همراه است. بنابراین مدیریت مجموعه با همراهی وزارت تصمیم گرفت این ورودی را بازسازی و تجهیز کند تا مردم در سال آینده از این سردر به کاخ گلستان وارد شوند.

به گفته او، جداره بیرونی این ورودی مربوط به دوره قاجار است، اما در دوره پهلوی مرمت و بندکشی شده است و در طبقه دوم آن تالار آیینه قرار دارد که یکی از زیباترین فضاهای کاخ گلستان است و به تازگی آیینه‌کاری، گچ‌بری و مرمت شده و آماده استفاده است.

او به اقداماتی که برای احیای این ورودی درحال انجام است، اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال‌های گذشته ورودی باب عالی یا بدون استفاده بوده یا کاربری دیگری داشته است که تغییر کاربری آن به اقداماتی نیاز داشت، از جمله تعویض پرده مقابل ایوان. پرده تاریخی نیست و به دو سه سال پیش مربوط می‌شود که معمولا بر اثر باد و باران از بین می‌رود و باید هر چندسال یک‌بار تعویض شود. جداره‌های آجری و شیرسرهای چوبی نیز باید پاکسازی شود و از موادی باید استفاده شود که از آن‌ها محافظت کند و اقدامات مرمتی دیگر برای مهیا و آماده‌سازی این ورودی انجام شود.

آوج بازگشایی این ورودی را تحولی در ۳۰ – ۴۰ سال اخیر این مجموعه می‌داند و امیدوار است بازدیدکنندگان ورود به کاخ گلستان از این سردر را در سال آینده تجربه کنند.

وعده بازگشایی ورودی باب عالی از سال ۸۹ مطرح شده است. آن زمان مسعود شریفی‌، مدیر وقت مجموعه جهانی گلستان اعلام کرد که تفاهم‌نامه‌ای با شهرداری منطقه‌ ۱۲ تهران امضا کرده‌اند که پس از ۵۰ سال ورودی شرقی کاخ به روی مردم باز شود. گشایش این ورودی به تعویق می‌افتد، چون  شهرداری به تعهداتش عمل نمی‌کند. این وعده تابستان امسال، پس از گذشت یک دهه، بار دیگر تکرار می‌شود و دوباره پیش‌نویس همکاری با شهرداری منطقه ۱۲ نوشته می‌شود. آفرین امامی ـ مدیر کنونی این مجموعه ـ در اوایل تابستان ۹۹ ابراز امیدواری می‌کند که این ورودی تا شهریورماه همین امسال باز شود و در نیمه دوم سال هم رفت و آمدها انجام شود که البته باز هم زمان باز شدن ورودی شرقی به تعویق می‌افتد.

شهرداری منطقه ۱۲ تهران در جریان تفاهم‌نامه دوم قول داده بود برای گشایش این ورودی، ضایعات بصری در خیابان ناصرخسرو روی بنای باب عالی را در مکاتبه با شرکت برق ایران بررسی و حذف کند و نازیبایی‌ها از بین برود و تغییراتی که لازم است در جلوخان میدان باب عالی و روبه‌روی کوچه مروی انجام شود، اتفاق بیافتد که این وعده‌ها هنوز و کامل عملی نشده است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

کاخ گلستان _زیباترین جاذبه گردشگری در تهران

سازمان ملل متحد در سال ۱۹۷۲ کنوانسیون یونسکو را برای معرفی و حفاظت از میراث طبیعی و فرهنگی هر کشور به تصویب رساند. تا امروز نزدیک به ۱۸۰ کشور این کنوانسیون را امضا کرده و بیش از ۱۰۰۰ سایت فرهنگی و طبیعی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. از زمان تصویب این کنوانسیون، هر سال آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی زیادی بر اساس معیارها و شرایط خاصی، نامزد ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو می‌شود که در صورت ثبت در لیست، حفاظت از این آثار به عهده تمام کشورهای عضو این کنوانسیون خواهد بود.

مجموعه کلیساهای آذربایجان، ارگ بم، سنگ نوشته بیستون، روستای تاریخی میمند، کاخ گلستان، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، میدان امام اصفهان، پاسارگاد، پرسپولیس، شهر سوخته، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، سازه‌های آبی شوشتر، گنبد سلطانیه، محوطه باستانی شوش، بازار تاریخی تبریز، تخت سلیمان، چغازنبیل، قنات‌های ایران، کویر لوت، باغ‌های ایرانی، شهر تاریخی یزد، منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس و جنگل‌های هیرکانی، فهرست کامل آثار تاریخ، فرهنگی و طبیعی و در مجموع ۲۴ جاذبه گردشگری ایرانی است که تاکنون در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

در قسمت اول این گزارش به معرفی ۱۲ جاذبه تاریخی و طبیعی ثبت شده به عنوان میراث جهانی پرداختیم و در این بخش ۱۲ مورد دیگر از ۲۴ جاذبه میراث فرهنگی، طبیعی و تاریخی ایران که در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، معرفی می‌شود.

باغ‌های ایرانی

باغ ایرانی در واقع نوع طراحی و عناصر باغها در ایران بوده و به عنوان نمونه بارز فرهنگ ایرانی در جهان دارای سه ساختار و طراحی منحصر به فرد است. نخستین ساختار آن این است که در مسیر عبور جوی آب قرار دارد، دوم اینکه در میان دیوارهای بلند محصور بوده و سومین ساختار مربوط به داخل این باغ است که در آن عمارت تابستانی و استخر آب قرار دارد.

باغ پاسارگاد شیراز، باغ ارم شیراز، باغ چهلستون اصفهان، باغ فین کاشان، باغ ماهان کرمان، باغ اکبریه بیرجند، باغ دولت‌آباد یزد، باغ پهلوان‌پور مهریز یزد و باغ عباس‌آباد بهشهر ۹ باغی هستند که در در سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰ شمسی) تحت عنوان باغ ایرانی در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

مسجد جامع اصفهان

مسجد جامع اصفهان از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین ابنیه مذهبی ایران است که شهرت جهانی دارد، این مسجد از جمله بزرگترین و پررازترین مساجد جهان اسلام بوده که بنای اصلی آن در قرون اولیه اسلامی بر شالوده بنایی باستانی مربوط به اواخر دوره ساسانی ساخته شده است.

مسجد جامع اصفهان منعکس‌کننده هنر بیزانس و کلاسیک در قالب یک بنای سنتی و اسلامی بوده که به سبک معماری رازی با نقشه چهار ایوانی بنا شده است. با توجه به اینکه این مسجد در چندین دوره بازسازی یا گسترش یافته، در نقاط مختلف آن می‌توان آثار و سبک‌های معماری دوره‌ها و سلسله‌های مختلف را مشاهده نمود. این مسجد در سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱ شمسی) در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.

برج گنبد قابوس

برج تاریخی گنبد قابوس پانزدهمین مورد ثبتی در فهرست میراث جهانی یونسکو است که معماری آن مربوط به دوره اسلامی و سده چهارم هجری بوده و علی‌رغم استفاده از تزیینات بسیار کم دارای ساختاری متناسب، موزون، مستحکم و زیبا است.

برج گنبد قابوس بلندترین برج تمام آجری جهان در سال ۳۷۵ هجری شمسی بوده که شهرت آن در ساخت هنری سقف مخروطی‌اش است، بدنه این برج به طور کامل از آجرهای پخته قرمز رنگ ساخته شده که به علت تابش آفتاب به رنگ زرد طلایی دیده می‌شود. این اثر در سال ۲۰۱۲ (۱۳۹۱ شمسی) در زمره آثار ایرانی ثبت شده در یونسکو قرار گرفت. برج گنبد قابوس در استان گلستان واقع شده است.

کاخ گلستان

کاخ گلستان از دیگر موارد ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو است که یکی از منحصر به فردترین مجموعه‌های تاریخی ایران است و عنوان کاخ گلستان در واقع برای بناهایی است که در ارگ تهران ساخته شده‌اند. این مجموعه در دوران صفوی ساخته شده و در دوره‌های مختلف به ویژه دوران قاجاریه گسترش یافته و به بناهای آن افزوده شده است.

در حال حاضر قسمت‌های مختلف این کاخ به موزه‌های مردم‌شناسی تبدیل شده است و آثار به جای مانده از مجموعه‌های سلطنتی دوران مختلف، کتابخانه، بخش‌های پژوهشی و اداری در آن‌ها قرار دارد. کاخ گلستان هم‌چنین در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲ شمسی) به لیست میراث جهانی یونسکو اضافه شد.

شهر سوخته

از شگفتی‌های دنیای باستان باید به شهر سوخته اشاره کرد، شهر سوخته نمونه‌ای از نخستین و پیشرفته‌ترین استقرار شهرنشینی در نیمه شرقی ایران است که در مسیر رودخانه هیرمند قرار دارد. این شهر ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه‌گذاری شد و مردم در چهار دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در این شهر سکونت داشته‌اند.

بنای کاخ سوخته، خانه‌های موسوم به پلکانی، نخستین جراحی مغز، نخستین چشم مصنوعی جهان، نخستین تصویر متحرک ساخته شده، خط‌کش چوبی، ساخت زیورآلات، نظام آبرسانی منظم و تخلیه فاضلاب، صنایعی مانند پارچه‌بافی، ریسندگی، خراطی، معرق‌سازی، مَرمَرسازی، بافت تورهای ماهیگیری، سفال‌گری، مُهرسازی، حصیربافی، ساخت ابزار فلزی و… از یافته‌های تمدن غنی شهر سوخته است.

شهر سوخته از نادرترین شهرهای باستانی است که زنان در آن عهده‌دار امور مالی خانواده خود بوده‌اند، در سال ۲۰۱۴ (۱۳۹۳ شمسی) در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

روستای تاریخی میمند

روستای تاریخی میمند هجدهمین اثر ثبت شده در این فهرست است که نزدیک به دو تا سه هزار سال قدمت دارد و از نخستین سگونت‌گاه‌های بشری در ایران است. از ویژگی‌های این روستای تاریخی می‌توان به ارتباط تنگاتنگ زندگی بشری با طبیعت پیرامون آن اشاره کرد.

خانه‌های این روستا که به «کیچه» معروفند در دل سنگ کنده شده‌اند، ساکنان آن دارای آداب‌ورسوم خاص هستند و در زبان و گویش آن‌ها هنوز از کلمات پهلوی ساسانی استفاده می‌شود. ثبت این روستای تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال ۲۰۱۵(۱۳۹۴ شمسی) اتفاق افتاده است.

محوطه باستانی شوش

شهر باستانی شوش با قدمتی چهارهزارساله از مهم‌ترین و باشکوه‌ترین سکونت‌گاه‌های شناخته شده در جهان است. این محوطه تاریخی هم‌چنین به عنوان کهن‌ترین شهر جهان، در دورانی مرکز برخورد دو تمدن «میان رودان» و «ایلام» بوده است و زندگی شهری هنوز در این منطقه و شهر ادامه دارد.

در این محوطه بناها و سازه‌های معماری متنوعی از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی از جمله کاخ شاوور، آپادانا، دروازه شرقی، هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش، مجموعه بناهای دوره اسلامی، تپه‌های آکروپول و قلعه فرانسوی‌ها وجود دارد. محوطه باستانی شوش در سال ۲۰۱۵ (۱۳۹۴ شمسی) در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

قنات‌های ایران

از آن‌جایی که قنات نمادی از سنت، تمدن و فرهنگ در مناطق بیابانی و نمونه‌ای برجسته از کاربرد سیستم‌های پیچیده معماری در ایران است، می‌توان به ثبت ۱۱ قنات از قنات‌های ایرانی به عنوان بیستمین میراث ایرانی ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو اشاره کرد.

هریک از این قنات‌ها به لحاظ تکنولوژی، قدمت، نوع معماری، عمق، طول و مشخصاتی دیگر با هم متفاوت هستند و مواردی از جمله قنات قصبه، قنات زارچ، قنات حسن‌آباد، قنات مون، قنات بلده، قنات وزوان، قنات مزدآباد، قنات اکبرآباد و قاسم‌آباد، قنات گوهرریز و قنات ابراهیم‌آباد ثبت جهانی شده‌اند. قنات‌های ایران در سال ۲۰۱۶(۱۳۹۵ شمسی) به عنوان یکی از میراث فرهنگی در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.

کویر لوت

کویر لوت نخستین دشت بیابانی وسیع در جنوب شرقی ایران و از جمله بیابان‌های فراگرم و خشک جهان است که به عنوان یکی از آثار طبیعی ایران در یونسکو به ثبت رسیده است.

بیابان لوت و سامانه محیطی آن دارای ارزش‌های بالفعل و بالقوه فراوانی است که شاخص‌ترین پدیده‌های طبیعی بیابانی را در قالب مجموعه‌ای بی‌همتا به نمایش گذاشته است؛ ناحیه کلوت‌ها با داشتن مرتفع‌ترین یاردانگ‌های دنیا، بلندترین تپه‌های ماسه‌ای و نبکاهای جهان، خندق‌های عظیم فرسایشی، شبکه‌های هیدرولوژیک، چاله‌های زمین ساختی، پدیده‌های کم‌نظیر نمکی و دشت‌های وسیع ریگی، قنات‌ها، محوطه‌ها و روستاهای تاریخی، سکونت‌گاه‌های تمدن‌های باستانی در حاشیه آن و … از پدیده‌های این منطقه است. این منطقه در سال ۲۰۱۶ (۱۳۹۵ شمسی) به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شده و به ثبت رسید.

شهر تاریخی یزد

شهر یزد به عنوان اصولی‌ترین بافت تاریخی ایران با پیشینه‌ای چندهزارساله و هم‌چنین دومین بافت خشتی مسکونی در جهان شناخته می‌شود. وسعت، یکپارچگی، حفظ اصالت تاریخی، استفاده از مصالح بومی و مصرف کم‌ترین انرژی در تولید بناهای خشتی از بارزترین ویژگی‌های معماری خاص یزد است که با اقلیم گرم و خشک کویر هم‌خوانی دارد.

از دیگر ویژگی‌های این شهر تاریخی می‌توان به وجود بناهای تاریخی، نزدیکی به جاده ابریشم، آب انبارها، حمام‌ها، بازارها، مساجد، تکیه، زندان، حسینیه، عبادتگاه‌ها، باغ‌های قدیمی، معابد زرتشتیان، موزه‌ها و … نیز اشاره کرد. شهر تاریخی یزد با تمام ویژگی‌های دیگرش در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶ شمسی) در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس

منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس دربرگیرنده ارزشمندترین آثار تاریخی، معماری و شهرسازی شامل کاخ‌ها و قلعه‌ها، غارها و نقش برجسته‌های مربوط به دوران ساسانی است و از نقاط برجسته هنری این منظر می‌توان به شیو ه‌های ایوان‌سازی، نخستین نمونه‌های گنبدسازی روی بناهای چهارگوش، به کار بردن خشت و لاشه سنگ با ملات ساروج و هنر سنگ‌تراشی اشاره کرد.

این مجموعه علاوه بر وجود بناهایی با سبک ساسانی دارای آثاری از الگوها و ساختارهای مربوط به دوران هخامنشی، اشکانی و همچنین سبک رومی است که تأثیر بسزایی بر معماری و سبک‌های هنری عصر اسلامی داشته‌اند.

منظر باستان‌شناسی فارس، شهر باستانی بیشاپور، غار شاپور، کاخ ساسانی سروستان، شهر باستانی اردشیرخوره، کاخ اردشیر بابکان، قلعه دختر، نقش برجسته دیهیم‌گذاری(دیهیم: تاج)، نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان را شامل می‌شود. این مجموعه در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷ شمسی) توسط سازمان جهانی یونسکو در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.

جنگل‌های هیرکانی

جنگل‌های هیرکانی در حال حاضر آخرین اثر ثبت شده در این فهرست هستند. این جنگل‌ها در ساحل جنوبی دریای خزر قرار دارند و بازمانده دوران سوم زمین‌شناسی و عصر یخبندان بوده که به دلیل اقلیم و شرایط معتدل‌ حاشیه دریای خزر تاکنون پابرجا است و به عنوان دومین اثر بزرگ طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

این جنگل­‌ها در ۱۵ نقطه نظیر «پارک ملی گلستان»، «جنگل ابر»، «جهان نما»، «بولا»، «جنگل الیمستان»، «جنگل واز»، «حوزه کجور نوشهر»، «چهارباغ چالوس»، «جنگل خشک داران»، «گشت رودخان»، «سیاه رودبار گیلان» و «منطقه حفاظت شده لیسار» با تنوع گیاهی و جانوری ارزشمندی واقع شده است.

در این منطقه گونه‌های بومی و باستانی، پوشش گیاهی و تنوع زیستی با کمیاب­‌ترین گونه‌های جنگلی جهان شامل گونه­‌های درختی و درختچه‌ه­ا، گونه‌های بومی درختی و گونه­‌های جانوری نظیر پلنگ، خرس، کل و بز، مَرال، گونه‌هایی از پرندگان و … وجود دارد. جنگل‌های هیرکانی در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸ شمسی) در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت.

در یک نگاه کلی می‌توان گفت تعداد آثار ثبتی در فهرست میراث جهانی یونسکو به مقاصد مختلف دنیا در افزایش رشد صنعت گردشگری و درآمدزایی از طریق جذب گردشگران از سراسر جهان کمک شایانی می‌کند. همچنین همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، ثبت آثار در فهرست میراث جهانی به معنای آن است که همه دولت‌های عضو باید تمام تلاش خود را در جهت حفظ این میراث به کار ببندند.

از جمله کشورهایی که دارای تعداد آثار ثبتی بالا در فهرست میراث جهانی یونسکو هستند می‌توان به ایتالیا، چین، اسپانیا، آلمان، فرانسه، هند و مکزیک اشاره کرد. در کشور ما کاروان‌سراهای ایرانی و آسبادهای شرق کشور از جمله آثاری است که در مسیر ثبت جهانی قرار دارد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

کدام جاذبه‌های ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌ است؟