نوشته‌ها

صادرات ۳۶ هزار دلاری صنایع دستی سمنان

سرپرست معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان سمنان از پرداخت حدود ۱۹ میلیارد ریال تسهیلات مشاغل خانگی به هنرمندان صنایع‌دستی استان سمنان خبر داد و گفت: هنرمندان صنایع‌دستی این استان در یک سال اخیر ۳۶ هزار دلار صادرات صنایع‌دستی به خارج از کشور داشتند.

جعفر صفاخواه  ضمن تبریک ۲۰خردادماه روز جهانی صنایع دستی با اشاره به تنوع بالای صنایع دستی در این استان اظهار کرد: معرق، منبت، گره‌چینی و حجم‌های چوبی ، شبکه‌بری‌های حجیم فلزی، دست بافته‌های ابریشمین، نگارگری و تذهیب‌های زرین، گلیم، گلیچ و جاجیم، ظروف سفالی، نمد، پارچه قلمکار و …از جمله صنایع‌دستی استان سمنان و تبلور هنر مردم در این منطقه هستند.

وی از تنوع آب و هوایی به عنوان عاملی موثر در تنوع صنایع دستی استان نام برد و تصریح کرد: هنر و صنایع دستی در این استان به‌واسطه تنوع آب و هوایی و اقلیمی، در هر منطقه استان ویژگی خاص خود را  از نظر نقش، رنگ و کاربرد دارد و این تنوع  بر روی ظروف، دست بافته‌ها و اقلام صنایع‌دستی این استان طی هزاران سال نمود پیدا کرده است.

وی با بیان اینکه سفال، سرامیک، گلیم، قلمکار، منبت، معرق، نمدمالی، دست بافته‌های سنتی و .. از صنایع‌دستی فعال استان سمنان است اضافه کرد: پیشینه صنایع دستی و هنرهای سنتی در این استان به بیش از ۶ هزار سال می‌رسد.

سرپرست معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گفت: هنر سفال و سرامیک در استان سمنان حدود شش هزار سال قدمت دارد و پیشینه هنر نساجی سنتی، گلیم‌بافی، رودوزی‌های سنتی و منبت چوب در این استان نیز  به حدود  ۲۰۰ تا ۵۰۰ سال قبل برمی‌گردد.

وی، لازمه زنده نگه‌داشتن، احیا و ترویج هنرهای سنتی و صنایع‌دستی در این استان را حمایت از هنرمندان صنایع‌دستی ارزیابی و خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۱۴۵ کارگاه تولید صنایع‌دستی و ۲۳ تعاونی فعال صنایع‌دستی در استان فعالیت دارند.

وی به حمایت‌ها از هنرمدان استان پرداخت و گفت: در این راستا ۱۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال تسهیلات مشاغل خانگی به هنرمندان صنایع‌دستی استان در سال گذشته پرداخت شده است.

صفاخواه با اشاره به اینکه بیش از ۴ هزار و ۵۰۰ هنرمند صنایع‌دستی در این استان مشغول فعالیت هستند، گفت: ۱۲ مجوز مشاغل خانگی در سال گذشته صادر شد.

او با بیان اینکه ۲۰۷ مجوز صنایع‌دستی در سال گذشته صادر شده است، افزود: «استان سمنان دارای ۴۸ رشته فعال صنایع‌دستی است.

سرپرست معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان از صدور ۱۰۹ پروانه تولید انفرادی، ۱۵ پروانه تولید کارگاهی، ۸۳ کارت شناسایی و ۱۷۲ گواهی آموزشی در سال گذشته، در استان سمنان خبر داد و اظهار کرد: ۹۱۷ هنرمند صنایع‌دستی در سال گذشته تحت پوشش بیمه قرار داشتند.

صفاخواه با اشاره به فعالیت ۳ خانه صنایع‌دستی در استان، اضافه کرد: چهار فروشگاه فعال صنایع‌دستی ، ۶ بازارچه موقت و ۲ بازارچه دائمی صنایع‌دستی تا سال گذشته ایجاد شد.»

سرپرست معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان از دریافت ۲ نشان ملی مرغوبیت کالا توسط هنرمندان صنایع‌دستی استان در سال گذشته خبر داد و افزود: هنرمندان استان ۲ میلیارد و ۵۰ میلیون ریال در بازارچه‌های موقت صنایع‌دستی فروش داشتند.

او به برگزاری پنج دوره آموزشی عمومی و تخصصی صنایع‌دستی در سال گذشته اشاره کرد و گفت: صنایع‌دستی استان در سال گذشته مبلغ ۳۶ هزار دلار صادرات داشته است.

سرپرست معاونت صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان با تأکید بر اینکه صنایع‌دستی، رمز اقتصاد مقاومتی، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌هاست، تأکید کرد: توسعه و ترویج صنایع‌دستی می‌تواند نقش مهمی در اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی استان داشته باشد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

میراث هزاره‌ها در شهر سمنان

عمارت باغ امیر سمنان

رونق صادرات در حوزه صنایع دستی کشور

وزیر میراث فرهنگی، با اشاره به وضعیت خوب صادرات تولیدات صنایع دستی کشور با وجود تحریم ها، گفت: راه اندازه نمایشگاه ها و بازارچه های صنایع دستی یکی از مصادیق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید است و کمک شایانی به معیشت خانواده ها می کند.

علی اصغر مونسان در حاشیه بازدید از روستای قاسم آباد از توابع شهرستان رودسر در جمع خبرنگاران، با اشاره به وجهه جهانی روستای قاسم آباد در صنایع دستی، اظهار کرد: ثبت جهانی چادرشب بافی در قاسم آباد به رونق اقتصادی و معیشتی مردم منطقه کمک می کند.

وی با تاکید بر لزوم ثبت جهانی میراث فرهنگی و صنایع دستی کشور به منظور معرفی آن به گردشگران داخلی و خارجی، افزود: افزایش فروش محصولات صنایع دستی یکی دیگر از آثار ثبت جهانی است که صنعت چادرشب بافی قاسم آباد این ظرفیت را دارد.

وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، با اشاره به وضعیت خوب صادرات تولیدات صنایع دستی کشور با وجود تحریم ها، عنوان کرد: روز به روز در حال افزایش صادرات هستیم و در این راستا به همکاری متولیان اقتصادی کشور جهت افزایش سهم صنایع دستی در بازارهای جهانی نیاز داریم تا در حوزه ارزآوری نقش آفرین باشیم.

مونسان، از راه اندازی نمایشگاه چادرشب بافی جهت ایجاد بازار و اشتغالزایی خبر داد و اضافه کرد: راه اندازه نمایشگاه ها و بازارچه های صنایع دستی یکی از مصادیق اقتصاد مقاومتی و رونق تولید است و کمک شایانی به معیشت خانواده ها می کند.

وی با بیان اینکه وزارت میراث فرهنگی توجه ویژه ای به ثبت ملی و ثبت جهانی آثار میراثی و طبیعی و صنایع دستی دارد، خاطرنشان کرد: کشور ما ظرفیت های فراوانی در حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دارد و باید از ظرفیت های موجود برای توسعه اقتصادی کشور استفاده کنیم.

منبع: ایسنا

مرتبط:

صنایع دستی سرآغاز تحول در ایجاد بازارهای مجازی

کرمانشاه سومین صادرکننده صنایع دستی کشور شد

تیم صنایع دستی مدافع ندارد!

جای برندسازی در صنایع‌ دستی فارس خالی است

سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری فارس بر لزوم توجه به برندسازی در حوزه صنایع‌دستی این استان تأکید و اضافه کرد: شیراز شهر جهانی صنایع‌ دستی و آباده شهر جهانی منبت است، اما همچنان جای خالی برندسازی صنایع‌دستی در این استان احساس می‌شود.

جمشید معینی در نشستی با اعضای هئیت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع‌دستی استان فارس گفت: هنرمندان و فعالان حوزه صنایع‌دستی و صاحب‌نظران در این حوزه تخصصی نسبت به تهیه برند صنایع‌دستی اقدامات لازم را انجام دهند.

به نقل از اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان فارس، معینی با اشاره به فعال‌بودن بیش از ۸۰ رشته تخصصی صنایع‌دستی در استان فارس گفت: فارس یکی از استان‌های پیش‌رو در تولید و عرضه هنرهای سنتی و شاخص کشور محسوب می‌شود و خاستگاه بسیاری از این هنرها در این استان است، از این‌رو تهیه برند صنایع‌دستی یک امر ضروری است.

او بیان کرد: هنرمندان و صاحب‌نظران در حوزه صنایع‌دستی و گردشگری دست به کار شوند و برای معرفی بهتر و ارتقاء سطح کمی و کیفی محصولات و تولیدات هنرهای‌سنتی اقدام به تهیه برند در این حوزه کنند.

معینی تصریح کرد: بیش از یک‌سال است که شیراز در فهرست شهرهای جهانی صنایع‌دستی قرار گرفته و جای‌خالی هنرستانی برای صنایع‌دستی درشیراز و استان فارس خالی است و این درحالی است که تمامی امکانات و زیرساخت‌ها برای آن وجود دارد.

سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی استان فارس افزود: خوشبختانه در استان فارس با تعدد و تنوع محصولات و تولیدات صنایع‌دستی روبه‌رو هستیم و در این استان استادکاران به‌نام و ملی وجود دارند و باید از این ظرفیت‌ها نهایت استفاده انجام شود.

او بر لزوم استادپروری در حوزه صنایع‌دستی در این استان به‌ویژه در شهر شیراز تأکید کرد و گفت: بدون شک راه‌اندازی هنرستانی برای صنایع‌دستی می‌تواند تأثیر به‌سزایی در رونق اقتصادی صنایع‌ دستی، برندسازی، آشنایی جوانان و علاقه‌مندان به انواع هنرهای‌سنتی، احیاء هنرهای سنتی فراموش شده و در حال منسوخ‌شدن، استادپروری وهمچنین ایجاد خلاقیت و نوآوری در محصولات صنایع‌دستی و نیاز بازار داشته باشد.

معینی به لزوم تشکیل اتاق فکر برای رونق همه‌جانبه صنایع‌دستی از تولید تا فروش محصولات با حضور فعالان این حوزه تخصصی تأکید کرد و افزود: با توجه به شرایط پیش آمده ناشی از شیوع بیماری کرونا تشکیل این اتاق فکر برای ارائه راهکارها و پیشنهادهای عملی در حوزه صنایع‌دستی برای تولید بیشتر و فروش و عرضه محصولات و رونق اقتصادی فعالان این حوزه یک ضرورت محسوب می‌شود و باید خودمان را برای دوران پساکرونا و وضعیت عادی نیز آماده کنیم.

معینی به‌ فروش محصولات صنایع‌دستی استان به صورت مجازی نیز اشاره کرد و گفت: با توجه به وضعیتی که در جهان و به تبع آن در ایران به دلیل بیماری کرونا پیش‌آمده و عملاً فروش محصولات صنایع‌دستی که قبلاً به صورت نمایشگاهی و فروشگاهی انجام می‌شد میسر نیست از این‌رو می‌طلبد فروش این محصولات به صورت مجازی و با تبلیغات مؤثر و مناسب در جامعه هدف انجام شود.

اوادامه داد: هنرمندان و فعالان صنایع‌دستی باید در این حوزه فعال‌تر عمل کنند و مبنای کار خود را فروش مجازی قرار دهند.

معینی گفت: شناسایی نیاز بازار و سلیقه مخاطب باید در اولویت قرار گیرد و هنرمندان بر اساس این نیازها اقدام به ساخت، تولید و فروش محصولات کنند.

او همچنین از فعالان حوزه صنایع‌ دستی خواست پیشنهادات و راهکارهای علمی و عملی خود را برای رونق صنایع‌دستی ارائه دهند.

سرپرست اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس با اشاره به اینکه فروشگاه‌ها و کارگاه‌های صنایع‌دستی باید به عنوان جاذبه‌گردشگری در بسته های سفر قرار گیرند، افزود: در واقع صنایع‌دستی مکمل گردشگری است و این پیوند ناگسستنی است و باید برنامه‌ریزی‌ها به نحوی صورت گیرد که گردشگران بازدید از کارگاه‌ها و فروشگاه‌های صنایع‌دستی را نیز مانند دیگر جاذبه‌های گردشگری ببیند و تولیدات دست‌ساز هنرمندان سوغات سفرشان شود.

معینی همچنین بر لزوم تهیه مواد اولیه صنایع‌دستی از سوی اتحادیه تعاونی‌ها تأکید کرد و گفت: اگر مواد اولیه محصولات تأمین شود هنرمندان با دغدغه کمتری به تولید محصول اقدام می‌کنند و از سویی هم جا دارد خرید تضمینی این تولیدات صورت گیرد و درواقع تضمین فروش این تولیدات در نمایشگاه‌های تخصصی است.

سرپرست میراث فرهنگی فارس ادامه داد: امکان پرداخت تسهیلات به اتحادیه تعاونی‌های صنایع‌دستی وجود دارد که این تسهیلات می‌تواند تأثیر مهمی در تولید بیشتر محصولات هنرمندان داشته باشد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

صنایع دستی سرآغاز تحول در ایجاد بازارهای مجازی

عروسکی چوبی سنتی که رو به فراموشی است

ایران با جغرافیای متنوع خود، قومیت‌های متنوع را شامل می‌شود که این خود منجر به تولید اشکال متنوعی از عروسک‌های سنتی شده است. «عاروس‌ کله» عروسکی سنتی است که ساخت آن در بین مردم روستای سیاه رودبار شهرستان علی‌آبادکتول استان گلستان مرسوم است.

روستای سیاه رودبار از توابع شهرستان علی‌آبادکتول و در ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی این شهرستان در بخش مرکزی دهستان زرین گل در ارتفاعات شرقی البرز قرار دارد. مردم روستای سیاه رودبار از قوم تات و قزلباش بوده و به لحاظ فرهنگی، زبان، پوشش و آداب‌ورسوم تا حد زیادی از فرهنگ علی‌آبادکتول و رامیان تأثیر گرفته‌اند.

در این روستا رشته‌های صنایع‌دستی شامل قالی‌بافی، پارچه‌بافی، خراطی، توف بافی (نوار بافی کتول)، سوزن‌ دوزی، نمدمالی، چادرشب بافی و عروسک محلی رواج دارد.

«عاروس ‌کله» یک عروسک سنتی پارچه‌ای چوبی است که ساخت آن در بین مردم روستای سیاه رودبار مرسوم است. این عروسک بنا به شرایط با چند حالت مختلف ساخته می‌شود که در شب عروسی دارای روبند بوده و بعد از عروسی و قبل از بچه‌دار شدن، دارای تک‌بند (دستمالی برای بستن جلوی دهان) و بعد از بچه‌دار شدن هم شکل آن تغییر کرده و به پشت مادر، کودکی بسته ‌می‌شود که به آن ماروچه می‌گویند. این عروسک با توجه به داشتن اصالت بومی‌-محلی، داستان و قدمت آن در منطقه و استفاده از مواد اولیه بومی برای ساخت آن، با ارزش غنی فرهنگی ثبت ملی شده است.

عاروس ‌کله به معنی عروس کوچک، عروسکی پارچه‌ای با بدنی چوبی و بدون دست بوده که صورت آن را با پنبه سفید درست می‌کردند و برای نمایش چشم و دهان، یک مثلث با نخ مشکی بر روی صورت می‌دوختند.

این عروسک با توجه به شرایط عروس، با حالت‌های مختلف ساخته می‌شود که دارای تک‌بند و چارشو (چادرشب) بوده و در شب عروسی دارای روبند توری است.

 

در میان مردم روستا رسم است که عروس بعد از شب عروسی و قبل از بچه‌دار شدن، جلوی دهانش را با پارچه‌ای عموماً دست‌بافت می‌بسته که به این پارچه تِک‌بند می‌گفتند و عروس تا قبل از بچه‌دار شدن به حرمت پدرشوهر، برادرشوهر، مادر شوهر و … سکوت می‌کرده و سلام و احترام را با تکان دادن سر، به بزرگ‌ترها انتقال می‌داده است.

عروس روستای سیاه رودبار در صورت به دنیا آوردن اولاد پسر اجازه داشت تا تک‌بند را از جلوی دهانش باز کند و با برادرشوهر و پدرشوهر صحبت کند ولی اگر فرزندش دختر بود همچنان تک‌بند بر روی دهانش باقی می‌ماند. ولی عروسکی که بعد از بچه‌دار شدن عروس ساخته می‌شد با همان شرایط ساخت عاروس ‌کله بدون تک‌بند بوده که یک عروسک نوزاد هم با چادرشب به پشتش بسته می‌شد و این عروسک به نام ماروچه نامیده می‌شد.

در زمان‌های گذشته ساخت این نوع عروسک سنتی رواج بیشتری داشته اما امروزه تنها تعداد انگشت‌شماری از خانواده‌ها این نوع عروسک را برای دختران خود می‌سازند. با توجه به گسترش روزافزون تکنولوژی و محدود شدن ارتباطات جوامع شهری و روستایی در قاب تکنولوژی فراگیر امروزی، متأسفانه خطر انحراف از اصالت، ‌فرهنگ‌ و آئین‌های کهن گذشتگان بیشتر شده است و بیم آن است که با درگذشت آخرین نسل باقی‌مانده از فرهنگ گذشته، شاید برای همیشه برخی رسوم کهن، رو به انزوا و فراموشی رود.

زهرا مهدی ‌زاده، کارشناس صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گلستان

منبع: ایسنا

ضربه جدی کرونا به سنتی ها!

یک تولیدکننده صنایع‌دستی با بیان اینکه «به طور کلی کسب و کار در حوزه صنایع‌دستی اغلب به شکل سنتی انجام می‌شود»، خاطرنشان کرد:‌ ضربه جدی کرونا نیز به این دست از تولیدکنندگان وارد شد که همچنان به صورت سنتی فعالیت می‌کردند.

حمیدرضا امین، مدیر یک مجموعه فروش صنایع‌دستی  درباره تاثیرات کرونا بر وضعیت صنایع‌دستی در یک سال گذشته، اظهار کرد: مجموعه ما پیش از کرونا نیز زیرساخت‌های لازم را برای فروش آنلاین فراهم کرده بود و همین خاطر هم در ایام کرونا از نظر فروش با مشکل زیادی مواجه نشدیم؛ اما به طور کلی تولیدکنندگان در این ایام به شدت ضربه خوردند.

او ادامه داد: به طور کلی کسب و کار در حوزه صنایع‌دستی اغلب به شکل سنتی انجام می‌شود و همچنان منتظر خریدارانی هستند که به صورت حضوری از آنها خرید کنند. این در حالی است که با توجه شیب سریع انتقال موضوع خرید و فروش از حالت سنتی به مدرن، دیگر نمی‌توان سیستم فروش سنتی را ادامه داد. ضربه جدی کرونا نیز به این دست از تولیدکنندگان وارد شد که همچنان به صورت سنتی فعالیت می‌کردند.

این عرضه‌کننده محصولات صنایع‌دستی، خاطرنشان کرد: اغلب فروشندگان همانند فروشگاه‌های خیابان ویلا یا دل به توریست بسته یا روی فروش حضوری حساب باز کرده بودند که در ایام کرونا بسیاری از آنها از قافله عقب ماندند.

امین همچنین درباره حمایت متولیان از تولیدکنندگان محصولات صنایع‌دستی، بیان کرد: من درباره سایر استان‌ها اظهار نظر نمی کنم، اما درباره استان تهران که خودم نیز در این شهر فعال هستم، ندیدم که کسی بخواهد جویای احوال کسب و کار ما بشود.

منبع:ایسنا

مرتبط:

خسارت ۲۷۰ میلیاری کرونا به صنعت گردشگری استان مرکزی

تاثیر بحران کرونا بر صنعت خرده‌فروشی بدون عوارض و مسافرت

گردشگری در دسترس، برگ برنده گردشگری در پساکرونا

ورشوسازی میراثی ماندگار در بروجرد

پیشینه­‌ استفاده از ورق‌­های ورشویی در ایران به دوره صفویه می‌رسد اما دوران شکوفایی این هنر را به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره­‌ی پهلوی نسبت می‌دهند. ورق فلز ورشو که با نام ژرمن سیلور هم شناخته می‌شود، از کشورهایی چون آلمان و به ویژه از لهستان وارد ‌شده‌ است و به همین دلیل، هنرمندان ایرانی، نام ورشو را به این فلز دادند و این حرفه، ورشوسازی نام گرفت.

اعزام هنرمندانی از شهرهای  بروجرد و دزفول در اواخر دوره قاجار به کشور روسیه برای  فراگیری فنون و رموز ساخت این وسایل، باعث رشد و شکوفایی این رشته در این دو شهر شد، دواتگران شهر بروجرد که پیشینه­‌ای ۷ هزار ساله از هنر فلزکاری را در سابقه تاریخی خود داشتند با تغییر رویکرد به سمت ساخت وسایل ورشویی و اقبال عمومی در کشور برای نوشیدن چای باعث گسترش هر چه بیشتر این هنر در کشور عزیزمان شدند.

استان لرستان با قدمتی چند هزار ساله مرکز عمده‌­ا­ی در زمینه­‌ صنایع‌دستی بوده است و به دلیل موقعیت خاص فرهنگی و داشتن مردمانی سخت­‌کوش و متعلق به فرهنگی کهن، همواره از بعد صنایع‌دستی غنی و منحصر به فرد است.

صنعت فلزکاری با قدمتی بیش از ۷ هزار سال از زمره صنایع‌دستی کهن ایران است که نام این صنعت با نام استان لرستان آغشته شده است. در میان صنایع‌دستی ورشو آلیاژی از ۲۰%  نیکل، ۳۵% روی و ۴۵% مس به خوبی ذوب و به آسانی قالب­‌گیری می­‌شود. تاریخچه ورشوسازی در استان لرستان به قرن نوزدهم برمی‌گردد که وسایل پذیرایی چای از روسیه به ایران آمد.

آن زمان چلنگران و دواتگران بروجردی که با ابزارآلات فلزی مانند خیش، داس و … سروکار داشتند به هنر ورشوسازی روی آوردند و به مرور استادان بنامی در بروجرد مطرح شدند، شهر بروجرد، به عنوان مرکز اصلی ورشوسازی و قلمزنی ورشو در ایران شناخته می‌شود و تنها شهری است که هنوز تعدادی کارگاه، موزه و هنرمندان فعال در این زمینه دارد. هنرمندان بروجردی با استفاده از فن چکش­‌کاری و خم­‌کاری که با دستگاه‌های ساده و نیروی بازوی هنرمند میسر بود، آثاری فلزی از ورق‌های ورشو خلق می‌کردند و ظروف بسیاری نظیر سینی، دیس، بشقاب، قاشق و چنگال، سماور ذغالی، قوری، می‌ساختند.

احداث موزه ورشو در بروجرد

تولید سماورهای زیبای ورشویی در بروجرد ادامه یافت و به نوعی سماورهای ورشویی بروجرد نماد این صنعت به شمار می‌­روند.  در حال حاضر سماورهای ورشویی در همه نقاط ایران مختص استادان ورشو­سازی بروجرد است. خانه تاریخی بیرجندی بروجرد به منظور احداث نخستین موزه ورشو اختصاص یافته ‌است. در تاریخ  ورشوسازی بروجرد استادانی از جمله مرحوم میناگر، مرحوم رئوفیان، مرحوم گلدوز و مرحوم شاد دل و مرحوم استاد محمد بادآور سازنده آخرین و بزرگ‌ترین سماور زغالی دست­‌ساز ایران که هم اکنون در خانه افتخار السلام بروجرد مستقر است پا به عرصه وجود نهاده و با تحمل مشکلات فراوان صنعت ورشو سازی را با دستان خود به اوج و تکامل رساندند.

در تیرماه سال ۱۳۹۱، مهارت و فن روی ورشو به شماره ۱۰۶۱ و در اسفند ۱۳۹۶، قلمزنی روی ورشو در شهر بروجرد به شماره ۱۵۶۰ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است، پرونده ثبت بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو در سال ۱۳۹۸ مطرح و به تصویب رسید.

از آنجا که ماده خام صنعت ورشوسازی، یعنی آلیاژ ورشو، یک فلز وارداتی است، کم شدن میزان واردات این فلز، یکی از مشکلات توسعه صنعت ورشوسازی محسوب می‌شود. و همچنین ورشوسازان قدیمی یا از دنیا رفته‌­اند یا گرد کهولت توان کار را از آنها گرفته است از این رو بسیار حائز اهمیت است که این صنعت آمیخته با هنر تا جایی که امکان دارد ثبت و حفظ شود. این صنعت زیبا و منحصر بفرد در حال فراموشی بود که با حمایت‌های منسجم مسئولان شهر بروجرد و میراث‌فرهنگی استان و با برگزاری دوره‌های مختلف آموزشی و ثبت نام بروجرد به عنوان شهر ملی ورشو تا حدود بسیاری جلوی این کار گرفته شد.

نام­‌گذاری میادین و خیابان‌ها به نام اساتید درگذشته این هنر، تاسیس دانشکده علمی و کاربردی ورشو،تجهیز و راه‌­اندازی موزه بزرگ ورشو در کنار اهمیت به تولید دوباره ورق ورشو از جمله فعالیت‌­هایی است که در دستور کار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان قرار گرفته است.

* گزارش از بامداد رجبی کارشناس امور فرهنگی

مرتبط:

مسجد جامع بروجرد شاهکار تاریخ معماری

بروجرد _ پاریس کوچولوی ایران

بروجرد؛ سرزمین دشت‌های حاصلخیز و قله‌های مرتفع

سفال کلپورگان _نماد هنر و ظرافت دستان زنان بلوچ

روستای جهانی کلپورگان در فاصله ۲۵ کیلومتری شهرستان سراوان واقع شده و سفالگری در این روستا قدمتی هفت هزار ساله دارد، این هنر ارزشمند طی هزاران سال اصالت و قدمت هنوز حفظ شده و آوازه جهانی به این روستا بخشیده است.

از ویژگی‌های بارز سفال کلپورگان این است که این سفال کاملا با دست و بدون استفاده از چرخ به دست زنان ساخته می‌شود و فقط آوردن خاک و آماده‌کردن گِل به وسیله مردان انجام می‌شود.

خاک این سفال از محلی به نام مشکوتک تامین می‌شود و سنگی که برای تزیین آن به کار می‌رود از سنگ تیتک از کوه بیرگ اطراف مهرستان تهیه می‌شود، در سفالینه‌ها لعاب به كار نمی‌رود، طرح‌ها و نقش‌های آن كاملا هندسی است و نقش‌های باستانی را تداعی می‌کند.

این روستا که نخستین موزه زنده سفال کشور و حتی دنیاست، در سال ۹۵ پس از بررسی ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی در فهرست شهرها و روستاهای جهانی صنایع‌دستی به ثبت رسید.

۱۰۰ هنرمند فعال در ساخت سفال کلپورگان

حمزه ندرت‌زهی رئیس میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سراوان در این رابطه اظهار کرد: «طی جلسه‌‌ای که هفته گذشته با حضور معاون عمرانی فرماندار سراوان برگزار شد، اجرای  اقداماتی از قبیل ایجاد پل هوایی در ورودی روستا، لکه‌گیری جاده کلپورگان به سراوان، احداث بوم‌گردی به وسیله خیرین و بهزیستی، برگزاری دوره‌های آموزش سفال‌گری از سوی صنعتگران ماهر، برگزاری دوره‌های مهارت‌آموزی از سوی اداره فنی و حرفه‌ای، آب‌رسانی سیار از سوی اداره امور آب و فاضلاب مورد تایید قرار گرفت.»

او گفت: «در حال حاضر تعداد ۱۰۰ نفر هنرمند سفالگر در این روستا فعالیت می‌کنند که تعداد ۲۸ نفر از آنها تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته‌اند.»

حمزه ندرت‌زهی افزود: «۳ کوره فعال برای پخت و بیش از چندین کارگاه خانگی در این روستا وجود دارد.»

احداث بازارچه صنایع‌دستی در کلپورگان

بهروز عیسی‌زهی معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سیستان و بلوچستان نیز اظهار کرد: «با توجه به اینکه روستای کلپورگان در فهرست روستاهای جهانی صنایع‌دستی ثبت شده، لازم است اقدامات زیادی برای حفظ این عنوان ارزشمند صورت گیرد، به همین منظور پس از ثبت جهانی این روستا، اقداماتی از جمله راه‌اندازی سایت دو زبانه فروش محصولات صنایع‌دستی و ایجاد بازارچه صنایع‌دستی انجام شد، همچنین دو واحد اقامتی برای رفاه پژوهشگران و علاقه‌مندان در محل کارگاه سفال کلپورگان نیز در حال احداث است.»

او گفت: «بازارچه صنایع‌دستی با ۹ غرفه در روستای جهانی کلپورگان با پیشرفت ۹۰ درصدی در حال احداث است که پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال به بهره‌برداری برسد.»

عیسی‌زهی بیان کرد: «در تلاش هستیم تا ۱۱ کوره پخت را برای ۱۱ گروه فعال سفالگر خریداری کرده و در اختیار این صنعتگران قرار دهیم.»

او با اشاره به اینکه لازم است با حفظ هویت و اصالت نیز بر خلاقیت در تولید محصولات نیز تلاش شود، گفت: «تاکنون نمایشگاه‌های زیادی در داخل و خارج استان برای معرفی و فروش سفال کلپورگان دایر شده و دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی نیز در زمینه بسته‌بندی، بازاریابی و غیره در این شهرستان برگزار شده است.»

مرتبط:

قلعه سب _سالم ترین قلعه ی سیستان و بلوچستان

نیکشهر ؛ نگین طبیعت‌گردی سیستان و بلوچستان

معرفی چند غار استان سیستان و بلوچستان

آشنایی با هنر بخارا دوزی

بخارادوزی از صنایع‌دستی تزیینی ایران است. در شهر بخارا پنبه و ابریشم فراوان بوده و به همین علت هنرمندان بخارایی، شیوه‌ای  در رودوزی‌ها ابداع کرده‌اند که به بخارا دوزی معروف است.پارچه‌ی زیرین بخارا دوزی معمولاً چلوار، متقال یا کتان و ندرتاً ابریشم یا پشم است. اگر میخواهید درباره این هنر زیبا بیشتر بدانید در ادامه با ما همراه باشید.

بخارادوزی چیست؟

بخارادوزی یک نوع رودوزی می‌باشد که هنرمندان با کار کردن بر روی پارچه های ساده به وسیله سوزن و نخ طرح های جذاب و رنگین پدید می‌آوردند. این صنعت از هنر‌های دستی ایران زمین به شمار میرود که از شهر بخارا نشات گرفته است و به همین دلیل با نام این شهر ترکیب شده است. این صنعت در دوره های تاریخی سلجوقیان، ایلخانی، تیموری و صفویه هم علاقه مندان بسیاری داشته است.

پارچه مورد استفاده در بخارادوزی

بخارا دوزی یک هنر دستی می‌باشد که بر روی پارچه های ساده با رنگ های مختلف پدید می‌آید. جنس پارچه های مورد کاربرد در این پیشه بیشتر از جنس کتان یا چلوار است اما گاهی هم به متاع پشمی، ابریشمی و تافته تغیر میکند.

روش اجرای بخارادوزی

بر روی پارچه های بخارا دوزی طرح های متنوع و زیادی اجرا می‌شود و تقریبا زمینه را کامل میپوشانند. به دلیل تنوع طرح ها، بخارا دوران نقش اولیه را به وسیله‌ی کاربن بر روی پارچه نقاشی میکنند. در زمان قدیم از گچ و براده ذغال برای نمایان کردن نقش استفاده میکردند که امروزه هم مورد استفاده‌ی بعضی افراد می‌باشد.

پس از طراحی نقش مورد نظر، دوختن آغاز میشود و تا پایان کار جهت سوزن باید یکنواخت باشد تا نظم در کار ثابت بماند.دوخت در این صنعت به صورت کوک های کوتاه و بلند است که کوک های بلند داخل کوک های کوتاه و کوک های کوتاه در بین کوک های بلند پیشین درج می‌شود. هنرمندان در این کار از نخ ابریشمی بهره میگیرند که برای پیدایش نواحی سایه روشن این نخ به ابریشم تابیده شرابی، بنفش و صورتی رنگ تبدیل می‌شود. این افراد بسیار با صبر و حوصله هستند چونکه این حرفه به ظریف‌کاری و پر‌کاری های زیادی نیاز دارد.

طرح های مورد کاربرد در صنعت بخارا دوزی

در بخارا دوزی از اشکال و نقش های متنوعی از جمله گل های اناری، شاه عباسی، گل های میخک ، طرح گلدانی، نقش های هندسی، گل های جناقی، گل های سیبی، گل گلدانی ، گل و بته، لچک مداخل، ترنج و سر ترنج تاجی، تاکی، افسری، برگ‌های چتایی، گل های حاشیه ای در مدل های مختلف، طره ای و نیم طره ای، بته جقه ای، نقش های شمسه ای، بازوبندی و بند رومی، شجری و گل ساعتی استفاده می‌شود.

طراحی گل در بخارا دوزی

برای دوختن گل ها در بخارا دوزی از کوک های ساده و مورب بهره‌جویی می‌کنند. نظم در این کار بسیار حائز اهمیت می‌باشد پس در اجرای تمامی نقش ها باید به آن دقت کرد. بعد از پر کردن داخل طرح باید دور آن را پایه دوزی کرد تا جایی که الگو کامل شود. و بعد از آن برگ و سایر اجزای گل را به طرح می‌نشانند.

رنگ گل ها در بخارا دوزی به گون های قرمز ، شرابی ، نیلی ، سفید، یشمی ، زرد ، خردلی ، قهوه ای ، نارنجی می‌باشد.

رنگ ساقه‌ی گل با رنگ پایه دوزی یکسان است اما رنگ پرچم گل (بخشی که تخم گل در آن وجود دارد) آبی روشن و نارنجی است.

کاربرد بخارا دوزی

طرح های بخارا دوزی ملحفه، رو تختی، رو میزی، شال، رویه‌ی کرسی ، پرده ، لباس،  کلاه، سجاده ، رو بالشتی ، رو طاقچه ای و پارچه های بسیاری را آراسته می‌سازد. همچنین در بخارا دوزی تابلو های تزئینی زیبایی را هم طرح می‌کنند. و همینطور پارچه های مزین شده به وسیله بخارا دوزی قسمت هنری چند موزه خارجی را چون : موزه ارمیتاژ ، موزه پاریس ، موزه  بریتیش ، موزیوم ، مترو پولتین و موزه لوور را شکیل ساخته است.

مرتبط:

نمایشگاه صنایع دستی معبدهندوها ی بندرعباس

صنایع دستی سرآغاز تحول در ایجاد بازارهای مجازی

راهکارهای رفع موانع صادرات صنایع دستی

عقد یک تفاهم نامه در جریان نمایشگاه فناوری و صنایع فرهنگی

همزمان با چهارمین روز از نخستین نمایشگاه فناوری و صنایع فرهنگی تفاهم نامه همکاری بین پارک ملی علوم و فناوری نرم و صنایع فرهنگی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی منعقد شد.

محمد حسین ایمانی خوشخو، سرپرست پارک علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی جهاد دانشگاهی در مراسم عقد تفاهم‌نامه همکاری بین معاونت فرهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و پارک ملی علوم و فناوری نرم و صنایع فرهنگی ضمن تبریک ایام دهه فجر اظهار کرد: با توجه به مسئولیت سنگین این وزارت خانه در ساماندهی حوزه اشتغال در کشور و رویکرد فرهنگی که در این زمینه دارد و از آن رو که پارک ما نیز از جمله پارک هایی است که در حوزه فرهنگ کار می کند، فصل مشترک بین این دو نهاد می تواند اتفاق خوبی را رقم بزند که ما از ظرفیت های فرهنگی برای توسعه اشتغال در کشور به ویژه اشتغال های زود بازده و پایدار استفاده کنیم.

او افزود: هدف اصلی ما در پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی این است که ظرفیت های فرهنگی را به محصولات فرهنگی تبدیل کنیم. این فعالیت های مشترک می تواند در این زمینه راهگشا باشد تا وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی نیز از این ظرفیت ها بهره ببرد. به واقع همکاری پارک ملی و علوم و فناوری های نرم و صنایعی فرهنگی با وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی هم برای فرهنگ و هم برای کسب و کارهای متکی بر آن مفید خواهد بود.

در ادامه این مراسم نیز ابراهیم صادقی‌فر، سرپرست معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سخنانی بیان کرد: هرگاه فرهنگ با خلاقیت عجین شد توانست مرزهای جدیدی را فتح کند؛ در حقیقت حوزه فرهنگ و خلاقیت به قدری امروزه به یکدیگر نزدیک شدند که پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی توانسته این دو واژه را در جهت رشد و توسعه ایجاد کند.

او افزود: بسیار خرسندم که از این نمایشگاه بازدید کردم، نزدیک‌ به سه سال است که در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، حوزه صنایع فرهنگ و خلاق ایجاد کردیم چرا که اعتقاد داشتیم صنایع فرهنگی دنیای بهتری برای انسان ها می‌سازد.

او با اشاره به این که از آنجایی که در صنایع فرهنگی با کاهش فقر رو به رو خواهیم بود و عدالت در توسعه صنایع فرهنگی رشد و نمو بیشتری دارد، اظهار کرد: صنایع فرهنگی می‌ تواند باعث رشد معکوس در حوزه مهاجرت شود. ریشه های فرهنگی می تواند باعث افزایش ثروت ملی شده و به راحتی می توان این اتفاق را درک کرد.

سرپرست معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت کار همچنین تصریح کرد: همچنین حوزه بوم زیست و محیط زیست و توسعه صنایع فرهنگی نیز رشد می کند. باید خوشبین باشیم که در هر کجای کشور می تواند توسعه یابد و ضمن این که کمک شایانی در کاهش بیکاری و افزایش سرمایه اجتماعی کرده و همچنین کمک حال بسیار خوبی در اقتصاد و دانش و پژوهش باشد.

صادقی‌فر در پایان‌ گفت: این تفاهم نامه اتفاق خوبی میان پارک علوم و فناوری نرم و صنایع فرهنگی و وزارت کار و تعاون و رفاه اجتماعی است و به اعتقاد من در این نمایشگاه کارهای نو بسیاری دیده شد و هرگونه کمکی که در این راه باشد انجام خواهیم داد و این تفاهم نامه می‌تواند حامل همکاری بسیار مفیدی باشد.

در ادامه نیز تفاهم نامه همکاری بین معاونت فرهنگی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و پارک ملی علوم و فناوری نرم و صنایع فرهنگی  به انعقاد طرفین رسید.

منبع:ایسنا

پته _ نقشی بر گستره هستی

پته‌دوزی یکی از مهم‌ترین رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی در گروه رودوزی‌های سنتی است که سابقه و منشا آن مشخص نیست، هرکسی پیدایش آن را به افسانه ‌گونه‌ای مربوط می‌سازد. یکی از قدیمی‌ترین پته‌دوزی‌های موجود، روپوش مقبره شاه نعمت‌الله‌ولی (۱۲۸۵هجری قمری) در ماهان است که هم‌اکنون در موزه همان مقبره نگهداری می‌شود و در نوع خود یکی از زیباترین پته‌ها است. این هنر مختص زنان و دختران با ذوق و هنرمند استان کرمان است.

مواد اولیه و ابزار این هنر ارزشمند، پارچه پشمی عریض، الیاف پشمی یا ریس، سوزن و قیچی است، پته دوزی خاص استان کرمان بوده و در شهرهای کرمان، سیرجان، جیرفت، کهنوج، عنبرآباد، رفسنجان، زرند، راور، بردسیر و… و روستاهای توابع کرمان رایج است، شال‌بافی یکی از حرفه‌های مرتبط به این هنر است.

واژه پتّه، برگرفته از ریشه پَت (pat)، به معنای پشم و کُرک است، پته‌دوزی نیاز به ابزار خاصی ندارد و تنها با استفاده از یک سوزن و انگشتانه انجام می‌شود. پته، سوزن مخصوصی دارد که کمتر از انواع دیگر سوزن به انگشتان آسیب می‌رساند.

پته‌دوزی شامل طراحی، گرته‌زنی و مراحل دوخت است که خود دوخت نیز شامل ساق‌دوزی یا خط‌دوزی و متن‌دوزی یا آبدوزی می‌شود. مرحله آخر، مهمترین مرحله پته دوزی، اصطلاحاً سایه زدن با نخ، اطراف گل و نقش است (آن را پتک‌دوزی هم نامیده‌اند) و پس از اتمام دوخت پته، آن را شسته و صاف می‌کنند.

دوخت پته

پته دو قسمت دارد: عریض و ریس. بانوان هنرمند برای تهیه پته، عریض را با توجه به محصولی که قصد دوخت آن را دارند می‌برند. عریض بیشتر به رنگ قرمز، سبز، نارنجی، سرمه‌ای و سفید است که روی آن نقش‌ها ذره‌ذره دوخته می‌شود. هنرمند طرح مورد نظر خود را که بیشتر ذهنی است به روش گرته‌زنی روی عریض می‌کشد.

پته‌دوز ابتدا خطوط اصلی را با ریس سیاه و کوک‌های بلند بخیه سوزن می‌زند که به آن ساق‌دوزی می‌گویند. بعد داخل نقش‌ها با پتک مربع و مورب رنگین می‌شود که به آب‌دوزی مشهور است. آخرین مرحله برگ‌دوزی و سایه‌زدن با نخ نازک و بخیه‌های مورب و شویدی کوتاه بلند است که اطراف حاشیه انجام می‌شود.

در نهایت پته با احتیاط شسته و سپس اتو می‌شود. به دلیل دوخت‌هایی که روی عریض انجام شده پارچه جمع می‌شود که آن را به کمک دستگاه مخصوصی به نام «نورد» اتو می‌کنند. هر چه دوخت‌ها بیشتر باشد قیمت پته گران‌تر است. بعضی وقت‌ها آن‌قدر پارچه پردوخت است که عریض دیده نمی‌شود.

طرح‌های پته‌دوزی

طرح‌هایی که معمولاً در پته استفاده می‌شود، درختی، سروی، بازوبندی، چهاربته، گوزنی، ترمه‌ای، سرابندی، فرقه‌ای، ترنج، کاج، بته بادامی، بته جقه‌ای دوقلو، نقش ترنجدار، گلدانی، پرنده و برای حاشیه خط مستقیم، گل، اشکال هندسی، ختایی، طوماری و سروچه هستند.

پته بیشتر برای بقچه، رومیزی، سجاده، جانماز، جلد قرآن، پشتی، پرده، کوسن، روبالشی، روتختی، جلد دستمال کاغذی، زیرلیوانی، کفش و تزیین لباس (مانند پته‌دوزی روی مانتو) استفاده می‌شود. نگهداری پته هم شرایط خاصی دارد، نگهداری پته در چمدان و انباری کار درستی نیست، مگر در یک پارچه نخی گذاشته و کنار آن صابون معطر قرار داده شود، برای این‌که حشرات موذی پته را از بین نبرد باید آن را در جای خنک که هوا جریان دارد، قرار داد،  شستشوی پته باعث از بین رفتن آن می‌شود؛ پس تا جایی که می‌شود باید آن‌ها را از گرد و غبار و آلودگی دور نگه داشت، در صورت شستن، پته خیس شده را نباید روی بند لباس پهن کرد؛ چون باعث کش آوردن آن می‌شود.

پته‌های خوب و مرغوب پس از گذشت سالیان متمادی باارزش‌تر خواهند شد.

فعالیت ۲۰هزار هنرمند پته‌دوز در استان کرمان

هم اکنون بیش از ۲۰ هزار نفر در رشته پته‌دوزی در استان کرمان فعالیت دارند که بیشتر این هنرمندان در شهرستان‌های کرمان، زرند، رفسجان، بم، جیرفت سکونت دارند.

این رشته هنری در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسید و در سال ۱۳۹۵ استاندارد این رشته تدوین و در فهرست استانداردهای ملی کشور قرار گرفت که هم‌اکنون از طریق سایت سازمان استاندارد در دسترس است.

صادرات رشته پته‌دوزی به صورت چمدانی است. به شکلی که گردشگران و مسافران ضمن بازدید از جاذبه‌های گردشگری و نمایشگاه‌های صنایع‌دستی از پته‌های موجود به عنوان سوغات کرمان خریداری کرده و به همراه خود می‌برند.

منبع:میراث آریا

مرتبط:

آبشار کشیت کرمان

کرمان ، دیار کریمان

“قلعه منیژه” سالم‌ترین بنای بازمانده از ساسانیان در کرمانشاه