در دهه ۸۰ میلادی با توجه به رشد و گسترش گردشگری فرهنگی و قابلیت‌ها و جذابیت‌های موجود در هنر معماری، تقاضای جدیدی برای یافتن تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و مردم‌شناسی در گردشگری به ویژه در ساختار مراکز اقامتی به وجود آمد که شیوه جدیدی از گردشگری را پدید آورد و نام «بوتیک هتل» را در گردشگری فرهنگی و تاریخی برجسته کرد. برخلاف تصور عموم که فکر می‌کنند به هر هتل لوکسی می‌توان لقب بوتیک‌هتل داد، باید گفت که بوتیک‌هتل در واقع نوعی مرکز اقامتی است که به عنوان جاذبه‌ای دیدنی و منحصربه‌فرد برای گردشگری شناخته می‌شود.
دکتر مهرداد فرشیدی، عضو هیأت علمی دانشگاه بینالود و مدرس و کارشناس هتلداری و گردشگری به معرفی بوتیک هتل‌ها پرداخت و اظهار کرد: هاستل و بوتیک‌هتل، خانه‌های بوم‌گردی و … هر کدام تعریف و معنای خاص خود را دارند. اما در ایران متولیان گردشگری و سرمایه‌گذاران در احداث و راه‌اندازی واحدهای اقامتی در مناطق مختلف به صورت سلیقه‌ای، اسامی مختلفی را بر روی انواع اقامتگاه‌های بازسازی شده قدیمی و یا اماکن جدید الاحداث به کار می‌برند که متاسفانه منطبق با ضوابط و استانداردهای بین المللی نیست.
وی ادامه داد: در نقاط مختلف کشور شاهد استفاده از واژه‌های به ظاهر زیبا در انواع و اقسام واحدهای اقامتی هستیم که هیچ تناسبی با بناهای مورد اشاره و نحوه خدمات در آنها ندارد. به عنوان مثال در برخی از استان‌ها، بدون آنکه مدیران تعریف درستی از هاستل در ذهن داشته باشند به بناهای سنتی کوچک مجوز هاستل داده می‌شود و یا در برخی از شهرهای بزرگ که با معنا و مفهوم زیست‌بوم و بوم‌گردی منافات بسیار دارد مجوز خانه بوم‌گردی داده می‌شود.
بوتیک‌هتل نوعی هتل سنتی و قدیمی است
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: از آنجا که نام بوتیک‌هتل زیباست عده‌ای با استفاده ابزاری از این واژه جالب در نزد گردشگران سعی در جلب مسافران مشکل‌پسند و نوگرا دارند؛ در حالی‌که استفاده از نام بوتیک‌هتل بار مفهومی بسیار زیادی را برای اینگونه مراکز اقامتی به همراه خواهد داشت. در واقع بوتیک‌هتل نوعی از هتل‌های سنتی و قدیمی است که بنا و سازه مورد اشاره یک جاذبه تمام‌عیار و دیدنی است و مسافر نه فقط برای اقامت بلکه برای دیدن آن فضای خاص در بوتیک هتل اقامت دارد.
فرشیدی افزود: عمدتا این هتل‌ها ساختمان‌های قدیمی هستند که دارای معماری ویژه و معرف یک دوره شناخته‌شده تاریخی هستند و برای مسافران نوستالژی خاصی به همراه دارند. نمونه بارز این هتل در ایران هتل عباسی اصفهان است که معرف معماری زیبای دوره صفویه بوده و به همین دلیل می‌توان آن را به عنوان بوتیک‌هتل معرفی کرد. در دهه ۵۰ خورشیدی و به همت مدیر وقت بیمه ایران در استان اصفهان این هتل بازسازی شد و کماکان بسیاری از مسافران و گردشگران ایرانی و غیر ایرانی که به اصفهان سفر می‌کنند برای اقامت و یا حداقل بازدید از این بنای زیبا و باشکوه به هتل عباسی می‌روند که یادآور و معرف هنر معماری و ارزش‌های تاریخی این بنای زیباست.
خدمات در بوتیک‌هتل‌ها بر اساس دوران تاریخی که به آن تعلق دارند، ارائه شوند
وی تشریح کرد: متاسفانه در کشور شاهد هستیم که مالکان هتل‌های جدیدالاحداث صرفا به دلیل سبک معماری سنتی هتل خود از نام بوتیک‌هتل استفاده می‌کنند که اقدام صحیحی نیست؛ چراکه اجرای طرح معماری مربوط به دوره‌ای از تاریخ نمی‌تواند دلیل خوبی برای نام‌گذاری به عنوان بوتیک‌هتل باشد. بوتیک‌هتل‌ها جدا از داشتن ویژگی‌ها و جذابیت‌های خاص معماری باید در بحث ارائه خدمات نیز از سبک و سیاق آن دوران تاریخی اقتباس کنند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: گفتنی است که در برخی از کشورهای پیشرو در حوزه گردشگری شاهد فعالیت هتل‌بوتیک‌هایی هستیم که برای اقتباس از دوران گذشته برای روشنایی از برق استفاده نمی‌کنند و با ابزار قدیمی شرایطی را پدید می‌آورند که مهمانان هتل خود را در همان برهه از تاریخ حس کنند.
فرشیدی تصریح کرد: این روزها در ایران شاهد تعمیر و بازسازی خانه‌های قدیمی و تاریخی هستیم که از آنها به عنوان مراکز اقامتی سنتی استفاده می‌شود و طرفداران خاص خود را دارند و کمکی مهم در جهت حفظ و نگهداری بهینه بناهای تاریخی هستند.
وی بیان کرد: در ایران چند سال است که در شهرهای قدیمی همچون یزد، شیراز، اصفهان و همچنین شهرهای حاشیه کویر مانند نائین و میبد اقامتگاه‌های سنتی با بازسازی و مرمت خانه‌های قدیمی که دارای سبک معماری مربوط به دوران‌های خاص تاریخی هستند مورد استقبال قرار گرفته و تاثیر بسیاری در توسعه گردشگری این نواحی داشته‌اند.
این کارشناس هتلداری و گردشگری خاطرنشان کرد: تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا شاهد استقبال گسترده گردشگران خارجی و داخلی از اینگونه مراکز اقامتی سنتی که یادآور و نشان‌دهنده سبک معماری دوره قاجار، زندیه و حتی پهلوی اول هستند، بودیم. در این میان تعدادی سرمایه‌گذار با تعمیر و بازسازی این خانه‌ها و تبدیل آنها به اماکن اقامتی و یا مراکز پذیرایی اقدام به جذب گردشگر می‌کنند که خوشبختانه میراث فرهنگی نیز تا امروز از این امر حمایت خوبی به عمل آورده است.
فرشیدی در خصوص اینکه صرفا به دلیل قدیمی‌بودن ساختمان نمی‌توان اینگونه بناها را بوتیک‌هتل نامید، تشریح کرد: صرفا به دلیل قدیمی بودن نمی‌توانیم این اماکن را بوتیک‌هتل معرفی کنیم و بهتر است که نام مراکز اقامتی سنتی بر آنها نهاده شود. البته ادارات کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان‌ها هر کدام شیوه و درجه‌بندی خاص خود را برای اینگونه بناها اعمال می‌کنند که باعث بروز مشکلاتی برای گردشگران شده است. برای مثال در برخی از استان‌ها مانند یزد اگر خانه سنتی مورد نظر حداقل دارای ۱۰ اتاق باشد موافقت اصولی آن بنا به نام هتل یا اگر بنای مورد نظر بین ۵ تا ۹ اتاق داشته باشد به آن بنا مجوز هاستل داده می‌شود و اگر تعداد اتاق‌ها کمتر از ۵ اتاق باشد مجوز بوم‌گردی دریافت می‌کنند که به عقیده من این نوع نام‌گذاری و دسته‌بندی برازنده شکل و ساختار معماری بناهای سنتی نیست.
بازدیدکنندگان از اقامتگاه‌های بوم‌گردی خواهان سبک و معماری خاص بناها هستند
وی تصریح کرد: در شهری مانند یزد با آن پیشینه تاریخی و استفاده از سبک معماری خاص، کوچه‌های تو در تو، استفاده از کاهگل و خشت در ساخت خانه‌های سنتی، استفاده از واژه هاستل و یا خانه‌های بوم‌گردی آن هم در محیط شهری نهایت بی‌سلیقگی است؛ چراکه بوم و بوم‌گردی معنا و مفهومی خارج از محیط‌های شهری دارد.
این استاد دانشگاه گفت: ایجاد سرویس بهداشتی در داخل اتاق خانه‌های سنتی به دلیل آسیبی که به شاکله بنا وارد می‌کند ضروری نیست و نباید به معماری آن بنا به دلیل دستورالعمل‌های وزارتی صدمه زد. بازدیدکنندگان این خانه‌ها اصولا خواهان و مشتاق دیدار و اقامت در این سبک و سیاق معماری هستند.
در بازسازی یک بنا و تبدیل آن به بوتیک‌هتل باید اصول به خوبی رعایت شود
فرشیدی در پاسخ به این سوال که آیا ایجاد بوتیک‌هتل برای توسعه و رشد گردشگری کشور لازم است یا خیر، ابراز کرد: برای توسعه گردشگری وجود انواع مراکز اقامتی لازم و ضروری است، اما نمی‌توان و نباید یک ساختمان جدید و نوساز را به عنوان بوتیک‌هتل به گردشگران معرفی کرد؛ بنایی که قرار است به عنوان بوتیک‌هتل معرفی شود باید یک ساختمان قدیمی و یادآور فرهنگ و تاریخ آن منطقه جغرافیایی باشد.
وی اضافه کرد: به عنوان مثال کاروانسراهای قدیمی در نقاط مختلف ایران که تعدادی از آنها نیز بازسازی شده‌اند، اگر بازسازی آنها منطبق با آن ویژگی‌های اصلی یک بوتیک‌هتل باشد و منجر به تغییر هویتی در آن بنا نشده باشد، می‌توان از آن به عنوان یک بوتیک‌هتل یاد کرد. بوتیک‌هتل تنها به معنای الگوبرداری از معماری قدیمی نیست.
بوتیک‌هتل‌ها خود به تنهایی می‌توانند برای یک منطقه جاذبه‌ای گردشگری باشند
این کارشناس گردشگری و هتلداری بیان کرد: در برخی از نقاط ایران شاید جاذبه‌ای خاص برای جذب گردشگر وجود نداشته باشد، اما وجود این نوع هتل‌ها تاثیر عمده‌ای بر جذب گردشگران به آن منطقه خواهند داشت؛ چرا که خود هتل به عنوان یک جاذبه برای آن منطقه به حساب می‌آید.
فرشیدی ادامه داد: برای مثال در شهرهای یزد، شیراز، اصفهان و … جدا از زیبایی‌های شهری به عنوان جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی، خانه‌های قدیمی و بازسازی‌شده عاملی مهم برای جذب گردشگران محسوب می‌شوند، به شرط آنکه تصور نکنیم گردشگران بدون مطالعه اقدام به سفر می‌کنند و می‌توانیم هر بنای نوساز و ظاهرفریب را به عنوان بوتیک‌هتل به آنها معرفی کنیم.
منبع: ایسنا
