پرونده ثبت جهانی مسجد جامع اردستان به کجا رسید؟

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردستان گفت: تمام اقدامات، نقشه‌برداری و مستندات برای ثبت جهانی مسجد جامع انجام و ارسال شده و مرحله نهایی آن باید توسط مسئولان شهرستان پیگیری شود.

مهدی مشهدی اظهار کرد: بازدیدهای میدانی کارشناسان تخصصی از اسکلت‌های کشف شده در معدن اردستان انجام شده است و اداره میراث فرهنگی همچنان پیگیر این موضوع خواهد بود تا قدمت و هویت دقیق این اسکلت‌ها را به نتیجه برساند ولی هنوز اقداماتی اجرایی انجام نشده است.

وی با بیان اینکه تهران و اصفهان متقاضی هستند که اسکلت‌های کشف شده اردستان را از شهرستان خارج کنند، افزود: با توجه به اینکه اسکلت‌های کشف شده می‌تواند هویت و قدمت منطقه را بار دیگر افزایش دهد و این موضوع برای مردم این شهرستان بسیار حائز اهمیت است تلاش داریم تا این اسکلت‌ها در شهرستان نگهداری شود.

پرونده ثبت جهانی مسجد جامع اردستان نیازمند پیگیری است

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری اردستان درباره آخرین وضعیت پرونده ثبت جهانی مسجد جامع اردستان، تصریح کرد: پرونده ثبت جهانی مسجد جامع اردستان به عنوان یک اثر شاخص تاریخی و نخستین مسجد ۲ طبقه جهان اسلام در یونسکو پذیرفته شده است و امیدواریم با پیگیری لازم توسط مسئولان شهرستان این پرونده به نتیجه نهایی برسد.

مشهدی با بیان اینکه تمامی اقدامات، نقشه‌برداری و مستندات برای ثبت جهانی مسجد جامع انجام و ارسال شده و مرحله نهایی آن باید توسط مسئولان شهرستان پیگیری شود، گفت: مسجدجامع اردستان یکی از بناهای منحصر به فردی است که شاید در کل کشور ایران به تعداد انگشتان دست آثار شاخص و فاخر همچون این مسجد نداشته باشیم که این شاخصه بسیار ارزشمند به نظر می‌رسد و باید برای حفظ آن تلاش وافری را انجام داد.

وی در خصوص یکی از مطالبات مردم شهر اردستان درباره راه‌اندازی موزه مردم‌شناسی، خاطرنشان کرد: زمانی با حمایت وزارت میراث فرهنگی تعداد زیادی موزه مردم شناسی در کشور راه‌اندازی شد، ولی هم‌اکنون با سیاست‌های وزارت، مجوز راه‌اندازی موزه مردم شناسی صادر نمی‌شود و فقط اجازه راه‌اندازی موزه‌های تخصصی را داریم.

واگذاری ۱۰ اثر تاریخی شهرستان اردستان به بخش خصوصی

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اردستان با اشاره به سفر مدیرعامل و رییس هیئت مدیره صندوق احیا و توسعه صنایع‌دستی به شهرستان، گفت: در این سفر مقرر شد ۱۰ اثر تاریخی شهرستان شامل دو کاروانسرای شاه عباسی ظفرقند و بقم، کاخ امیرآباد و قلعه روستای مزدآباد و…. که با توجه به موقعیت جغرافیایی و معماری بسیار زیبا، دارای ویژگی‌های منحصر به فردی برای سرمایه‌گذاری هستند از طریق مزایده صندوق احیا به بخش خصوصی واگذار شود.

مشهدی با اشاره به اعطای تسهیلات ۶ درصدی تا سقف ۵ میلیارد ریال برای احیای بناهای ثبتی، گفت: همچنین بناهایی که قابلیت سرمایه‌گذاری داشته باشند می‌توانند از تسهیلات ۱۰ تا ۱۲ درصدی بدون سقف پرداخت و بر اساس طرح توجیهی از این تسهیلات برخوردار شوند.

منبع: ایسنا

کشف ردپای انسان اولیه در جزیره‌ هرمز

باستان‌شناسان ایرانی در جریان مستندنگاری محوطه پارینه‌سنگی میانی «چند درخت» در جزیره هرمز، مدارکی از سکونت انسان اولیه در این جزیره‌ به قدمت بیش از ۴۰هزار سال را کشف کردند.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سپهر زارعی، سرپرست هیأت باستان‌شناسی مستقر در محوطه «چند درخت» جزیره هرمز، گفت: نتایج حاصل از بررسی اولیه‌ محوطه ‌چند ‌درخت به‌منظور ارزیابی ظرفیت این محوطه برای انجام برنامه‌های میدانی آینده، روشن ساخت که پیشینه حضور انسان در این جزیره نیازمند بازبینی است.

او افزود: با وجود دست‌ساخته‌های سنگی شاخص و به‌ویژه حضور تکنیک «لوالوا»، می‌توان این مجموعه را به دوره‌ پارینه‌سنگی میانی منتسب کرد.

این باستان‌شناس اظهار کرد: این یافته‌های جدید، حضور گروه‌های شکارگر ـ گردآورنده‌ دوران پارینه‌سنگی در این جزیره را تأیید کرده و بیانگر اهمیت تنگه‌ هرمز در باستان‌شناسی پارینه‌سنگی خلیج‌فارس و سواحل جنوبی ایران است.

زارعی تاکید کرد: حفظ این محوطه و منظر زیست‌محیطی آن و انجام پژوهش‌های بیشتر در این بخش از سواحل شرقی جزیره‌ هرمز یکی از اهداف پژوهشی ـ حفاظتی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان است.

او بیان کرد: امیدواریم پژوهش‌های آینده شامل بررسی فشرده، نمونه‌برداری سیستماتیک، کاوش لایه‌های برجا و مطالعات تکمیلی، دانش باستان‌شناسان را درخصوص گسترش گروه‌های پارینه‌سنگی و ارتباط خلیج‌فارس با جنوب ایران و شبه‌جزیره‌ عربستان در دوره‌ پلیستوسن را افزایش دهد.

این باستان‌شناس افزود: محوطه چند ‌درخت، نخستین مدرک از استقرارهای دوره‌ پارینه‌سنگی در جزیره‌ هرمز و پس‌از محوطه‌ بام قشم، دومین مدرک از این گونه استقرارها در جزایر خلیج فارس است.

blank

 

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان نیز با اشاره به شناسایی یک محوطه از دوره‌ پارینه‌سنگی توسط کارشناسان این اداره کل در سواحل شرقی جزیره‌ هرمز اظهار کرد: در بررسی اولیه، پراکندگی قابل توجهی از دست‌ساخته‌های سنگی روی یک پادگانه‌ دریایی (تراس ساحلی) شناسایی شده که با توجه به مشاهدات باستان‌شناسان از ویژگی‌های فن‌آوری و گونه‌شناختی آن‌ها و وجود تکنیک «لوالوا» قابل انتساب به دوره پارینه‌سنگی میانی است.

سهراب بناوند افزود: دوره‌ای که هم‌زمان با حضور انسان نئاندرتال و احتمالاً انسان هوشمند باستانی در ایران است و در حدود ۲۰۰ هزار سال پیش آغاز و در حدود ۴۰ هزار سال پیش به پایان رسیده است.

او با اشاره به بررسی‌های باستان‌شناختی پیشین در جزیره‌ هرمز که از دهه‌ ۱۳۱۰ خورشیدی شروع شده و طی آن، تنها آثار و بقایای سکونت‌های دوره‌ اسلامی یافت شده است، اظهار کرد: در خلال بازدید کارشناسان اداره کل میراث‌فرهنگی استان هرمزگان برای نخستین بار، پراکندگی دست‌ساخته‌های سنگی روی پادگانه‌ دریایی به‌نام «چند ‌درخت» شناسایی شد.

بناوند با اشاره به اهمیت این کشف، برنامه‌ریزی و اجرای پروژه بررسی مقدماتی آغازشده در این محوطه را با هدف بررسی زمینه‌ طبیعی این محوطه و بقایای پارینه‌سنگی دانست و اظهار کرد: پژوهش این محدوده، به‌منظور ثبت پراکندگی دست‌ساخته‌های سنگی و مطالعه‌ گونه‌شناختی و فن‌آوری دست‌ساخته‌ها و ارائه‌ یک گاه‌نگاری نسبی انجام شد.

blank

blank

این تصاویر مربوط به شناسایی آثاری از سکونت انسان اولیه در جزیره هرمز را پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر کرده است

حدود شش سال پیش نیز اعلام شد که رد پایی از انسان اولیه در قشم، جزیره‌ای دیگر در خلیج فارس شناسایی شده است. فرزین حقدل، معاون اسبق فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم گفته بود: در سال‌های ۸۷ تا ۱۳۸۶ کاوش‌هایی در منطقه‌ای به نام «بام قشم» بررسی و کاوش شده که تصور می‌شد انسان‌های اولیه «نئاندرتال» و «نئونئاندرتال» پس از پیدایش در قاره آفریقا، به سمت اروپا عزیمت کرده و از آن‌جا به دیگر نقاط جهان رفته‌اند، ‌ اما یافته‌های باستان‌شناسان در سال ۹۶ نظریه‌های اولیه را رد کرد و به این منتج شد که انسان‌های اولیه به دو دسته تقسیم شده‌اند که بخشی به سمت قاره اروپا و بخشی به سمت جزیره قشم کنونی حرکت و از این‌جا به دیگر مناطق قاره آسیا عزیمت کرده‌اند. از این محوطه، ابزارهای سنگی کوبشی و برنده‌ای همچون تبر، سرنیزه و چاقو کشف شده است.

منبع: ایسنا

میراث فرهنگی ایران روی کارت پستال

نمایشگاه «میراث فرهنگی ایران از دریچه کارت پستال» در موزه ارتباطات افتتاح شد. برخی از این کارت پستال‌ها برای نخستین‌بار رونمایی می‌شود.

به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این نمایشگاه گزیده‌ای از تصاویر مربوط به ایران قدیم در کارت پستال‌های موزه پست و فیلاتلیک شهر یزد است که از میان کارت پستال‌های پست‌شده به کشورهای مختلف اروپایی برگزار شده است.

در نمایشگاه «میراث فرهنگی ایران از دریچه کارت پستال»، موضوعات مختلفی از ایران قدیم در دوره قاجار و در رابطه با میراث فرهنگی در قالب ۳۰ تصویر به نمایش درآمده که تعدادی از آن‌ها پیش از این در معرض دید همگان قرار نداشته‌اند.

این نمایشگاه از دوم تا نهم آذر۱۴۰۰، از ساعت ۹ صبح تا ۱۳ در محل موزه ملی ارتباطات برپا است.

در توضیح این نمایشگاه آمده است: با اختراع و گسترش فنون عکاسی در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی وسیله‌ای جدید برای ثبت وقایع و لحظات و مستندنگاری به وجود آمد و عکس به دیگر اسناد و مدارک در دسترس انسان‌ها افزوده شد.  عکس‌های نخستین به علت ابتدایی بودن فنون ظهور، چاپ و ناپایداری مواد استفاده‌شده در آن‌ها، همچنین تاثیر عوامل محیطی از میان رفتند و یا کیفیت خود را از دست دادند. با پیشرفت صنعت چاپ و ارتباطات در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی کارت پستال‌های تصویری به وجود آمدند که ماندگاری بسیار طولانی مدتی داشتند و به‌زودی استفاده از آن‌ها به عنوان بخش مهمی از زندگی مردمان جهان درآمد کمی پس از رواج کارت‌های پستی تصویری در اروپا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، ورقه‌های پستی تصویری از عکس‌های هنرمندان مشهور توسط مستشاران بلژیکی پست و گمرکات در ایران در جریان پستی قرار گرفتند و به‌زودی انواع بسیار متنوعی از آن‌ها نیز توسط تجار بازار به کشورهای اروپایی سفارش داده شدند.

این کارت پستال‌ها از زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار منتشر و تعداد زیادی از آن‌ها توسط اروپاییان و یا اتباع دیگر کشورهای خارجی از ایران به اروپا و دورترین نقاط جهان پست و درنتیجه پراکنده شدند. این ورقه‌های پستی تصویری از موضوعات مختلفی تهیه شده بودند که بیشترین آن‌ها در محدوده موضوعات مرتبط با میراث‌فرهنگی ایران طبقه‌بندی می‌شوند.

با جمع‌آوری تدریجی این ورقه‌های پستی از کشورهای مختلف در سال‌های اخیر، علاوه‌بر گسترش جنبه‌های مختلف مجموعه‌داری مدارک مستند بی‌نظیری از بافت‌های تاریخی و بناها و تاسیسات شهری و روستایی و همچنین آثار باستانی و قدیمی همچنین زندگی و سنت‌های مردم ایران فراهم شده است که ارزش‌های بی‌شماری در زمینه پژوهش‌های باستان‌شناسی شهری و تاریخی، بررسی بافت‌ها و ابنیه‌ها و آثار معماری، مردم‌شناسی، مرمت و احیای آثار تاریخی و سایر رشته‌های مرتبط با میراث‌فرهنگی کشور دارند.

برگزاری این گونه نمایشگاه‌ها گامی در راستای ارائه و شناسایی منابع جدید برای علاقه‌مندان و پژوهشگران عرصه‌های گوناگون  میراث‌فرهنگی و سایر مخاطبین موزه‌ها فراهم می‌آورد.

این نمایشگاه به همت روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با همکاری موزه ملی ارتباطات امروز، سه‌شنبه دوم آذرماه افتتاح شد.

منبع: ایسنا

سفر چه محدودیت‌هایی دارد؟

همزمان با اجرای طرح مدیریت هوشمند کرونا از اول آذرماه، سفر با وسایل نقلیه عمومی و استفاده از مراکز اقامتی، مشروط به ارائه کارت واکسن و یا تست PCR منفی شده، ‌ درحالی‌که همچنان سفر به شهرهای قرمز و نارنجی جریمه دارد.

 تمام مراکز اقامتی رسمی و ناوگان حمل و نقل هوایی از اتوبوس تا هواپیما و قطار ملزم به پذیرش مسافرانی شده‌اند که دارای کارت واکسن و یا تست منفی PCR  در محدوده ۷۲ ساعت تا زمان حرکت باشند. وزارت راه و شهرسازی نیز برای قطار و اتوبوس ظرفیت ۸۰ درصدی پذیرش مسافر را در نظر گرفته است.

با این وجود، همچنان الزام و قانونی برای تورهای گردشگری و آژانس‌های مسافرتی تعیین نشده است. البته که آژانس‌دارها می‌گویند: با اجرای این طرح، ناگزیر مسافر هنگام خرید بلیت وسیله نقلیه و رزرو هتل، ‌ استعلام می‌شود، اما مساله درباره تورها و سفرهای گروهی است که در اقامتگاه‌های رسمی اسکان ندارند و یا در طبیعت کمپ می‌کنند و از اتوبوس کرایه‌ای برای جابه‌جایی استفاده می‌کنند، تا کنون برای این گروه‌ها و این شکل از سفرها، دستورالعملی مشخص نشده است.

علاوه بر این، خانه‌های کرایه‌ای و شبانه فاقد مجوز و غیرمجاز که با توجه به افزایش هزینه هتل‌ها و محدودیت‌های عرفی و قانونی کمتر به نسبت اقامتگاه‌های رسمی، با تقاضای بیشتری مواجه‌اند، در شمول نظارت‌های کرونا از نظر رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی قرار نگرفته‌اند.

از سوی دیگر، با وجود لغو ممنوعیت تردد شبانه بر اساس اعلام پلیس راهور، تردد جاده‌ای بین استانی از ابتدای آذرماه به صورت هوشمند اجرا می‌شود و ارائه کارت واکسن (هر دو دُز) و تست منفی (با اعتبار ۷۲ ساعت) PCR الزامی است. توصیه شده است: در صورتی که مجوز تردد بین‌شهری داشتید، اما جریمه شده‌اید باید به محل صدرو مجوز مراجعه کنید. لازم است تا زمان حذف جریمه اشتباهی، برگه تردد را نزد خود نگه دارید.

پلیس راهور همچنین اعلام کرده که سفر با خودرو شخصی به استان‌ها و شهرهای قرمز و نارنجی مطابق مصوبه ستاد ملی کرونا همچنان ممنوع است و جریمه دارد. سفر به شهرهای زرد و آبی شامل این قانون نمی‌شود.

درحال حاضر هشت شهرستان در وضعیت قرمز و ۵۸ شهرستان نارنجی هستند که جریمه تردد «از» و «به» شهرهای نارنجی ۵۰۰ هزار تومان و شهرهای قرمز یک میلیون تومان تعیین شده است.

طبق آخرین رنگ‌بندی اپلیکیشن ماسک که ۲۹ آبان‌ماه به‌روزرسانی شده است، شهرستان‌های اشنویه، پیرانشهر (آذربایجان غربی)، طبس، فردوس (خراسان جنوبی)، زابل (سیستان و بلوچستان)، زرند، شهربابک (کرمان) و خاتم (یزد) در وضعیت قرمز هستند. ایلام، خرم‌اباد، یاسوج، گچساران، ارومیه، گرمسار، شاهرود، دامغان، یزد، بافق، شهررضا، شهرکرد، کرمان، رفسنجان، سیرجان، جهرم، قائن و گناباد نیز از جمله شهرستان‌های نارنجی‌رنگ هستند که سفر به آن‌ها همچنان جریمه دارد.

مراکز اقامتی و دفاتر خدمات مسافرتی در تمام شهرها بدون درنظر گفتن رنگ‌بندی باز بوده و مطابق با مصوبه ستاد ملی کرونا ملزم به ارائه خدمات به مسافران هستند.

موزه‌ها، محوطه‌های تاریخی و سایت‌های گردشگری نیز با توجه به رده بندی شغلی، در شهرهای آبی، نارنجی و زرد هیچ محدودیتی برای فعالیت ندارند و می‌توانند باز باشند. این مراکز همانند سالن‌های پذیرایی در شهرهای قرمز باز نیستند.

سفر به خارج از کشور نیز تابع مقررات کشور مقصد بوده، اما طبق مقرراتی که تا کنون اعلام شده است، ارائه تست منفی PCR  یا کارت واکسن در بیشتر مسیرهای خارجی الزامی شده است. تمام اتباع ایرانی و خارجی برای ورود به ایران نیز باید گواهی منفی تست PCR به زبان انگلیسی در محدوده ۹۶ ساعت قبل از پرواز بین‌المللی به سمت ایران را همراه داشته باشند. این قانون شامل حال تمام مسافران ایرانی و خارجی بالای ۱۲ سال می‌شود.

با وجود طرح مدیریت هوشمند، اما همچنان از مسافران خواسته شده است پروتکل‌های بهداشتی کرونا را رعایت کنند. طبق گزارش‌های نود و دومین جلسه ستاد ملی مدیریت کرونا، کنترل مسافران در برخی مرزها و  در حمل و نقل عمومی سست شده است. درحال حاضر میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در سطح کشور به ۴۶ درصد رسیده است.

منبع: ایسنا

جنگل حاتم مشه‌سی، ذخیره‌گاه باارزش ژنتیک کشور

امروزه ذخیره‌گاه‌های جنگلی از یک سو در حفظ تنوع زیستی و از سوی دیگر در جلوگیری از انقراض گونه‌های مهم گیاهی و جانوری، مورد توجه زیادی قرار گرفته‌اند، استان اردبیل از سه ناحیه رویشی هیرکانی، ارسبارانی و ایرانی تورانی و سه ذخیره‌گاه جنگلی به نام‌های فندقلو، حاتم مشه‌سی و ارس خلخال برخوردار است.

ذخیره‌گاه جنگلی حاتم مشه‌سی با وسعت بیش از ۶ هکتار واقع در ۲۸ کیلومتری غرب مشگین‌شهر در استان اردبیل یکی از ذخیره‌گاه‌های با ارزش ایران است، این جنگل به خاطر موقعیت مکانی، شرایط اقلیمی و رویشگاهی جزئی از جنگل‌های ارسباران محسوب شده و از نظر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی بسیار غنی است.

چهار تیپ عمده جنگلی قابل تفکیک در این جنگل عبارت است از تیپ خالص اوری، اوری- کرب، اوری- ون و زالزالک- آلوچه وحشی و در مجموع ۳۱ گونه درختی و درختچه‌ای متعلق به ۱۱ تیره و ۲۳ جنس شناسایی شده است که نشان‌دهنده تنوع قابل توجه گونه‌های چوبی این جنگل است.

جنگل حاتم مشه‌سی در محل تلاقی سه رشته کوه البرز، زاگرس و قفقاز قرار دارد، به لحاظ برخورداری از جریانات اقلیمی هیرکانی از شرق، رطوبت مدیترانه‌ای از غرب و توده‌های کم فشار سیبری از شمال، دارای ویژگی‌های منحصر به‌فردی از نظر قابلیت‌های حفاظت از آب و خاک است که امروزه با وجود تخریب شدید تا حدودی اهمیت و موجودیت خود را حفظ کرده است.

این جنگل در سال ۱۳۷۱ توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور تحت عنوان ذخیره‌گاه ژنتیکی اوری به وسعت ۲۰۰ هکتار تحت مدیریت قرار گرفت، ذخیره‌گاه جنگلی حاتم مشه‌سی از نظر موقعیت مکانی، شرایط اقلیمی و رویشگاهی، بخشی از جنگل‌های ارسباران محسوب می‌شود و به همین دلیل از نظر تنوع و ترکیب پوشش گیاهی بسیار غنی است و درختان اوری به طور انبوه با سایر گونه‌های جنگلی و گاهی به صورت توده‌های خالص دیده می‌شود.
تنوع قابل توجه گونه‌های درختی و وجود گونه‌های نادر را در حاتم مشه‌سی می‌توان مشاهده کرد، به‌طوری که جنگل حاتم مشه‌سی را به یک ذخیره‌گاه جنگلی منحصر به‌فرد در کشور تبدیل کرده و باعث شده که تنوع در آن حتی از جنگل‌های ارسباران نیز بیشتر باشد.

از مهم‌ترین گونه‌های درختی و درختچه‌ای همراه اوری می‌توان به زالزالک، ون، ازگیل وحشی، گلابی جنگلی و فندق و از مهم‌ترین گونه‌های علفی کف جنگل می‌توان به فستوکا، گون، آگروپایرون، بومادران، شبدر و جو بنفش اشاره کرد.

در مجموع ۳۱ گونه چوبی متعلق به ۱۱ تیره و ۲۳ جنس در این منطقه شناسایی شده است، در بین گونه‌های شناسایی شده، گونه‌های نادری نظیر فندق، ممرز، قره قات، کچف، لور، بارانک، شیرخشت، هفت کول، بداغ جنگلی و بیدمشک وجود دارد که نشان دهنده تنوع قابل توجه گونه‌های درختی و درختچه‌ای در این جنگل است.

تجدید حیات در این جنگل اغلب به صورت غیرجنسی (پاجوش و ریشه جوش) است که از دلایل عمده آن می‌توان به خاصیت خارق‌العاده جست دهی گونه‌های تشکیل‌دهنده آن اشاره کرد.

این ذخیره‌گاه جنگلی در شهرستان مشگین‌شهر واقع شده که از طرف غرب به روستای شیخلار و از شرق به روستای کوه کنار محدود شده و نزدیکترین روستا به آن روستای قینرچه است که از مشگین‌شهر ۲۸ کیلومتر فاصله دارد.

برای رفتن به این منطقه، جاده هموار مشگین به اهر را سپری کرده و پس از گذر از سد دوشانلو باید به سمت جاده فرعی روستای آقجه لو پیچید که پس از این روستا، روستای قینرچه وجود دارد که مبدا جاده خاکی به سمت حاتم مشه‌سی بوده که از روستای قینرچه حدود ۴ کیلومتر فاصله دارد.

این جنگل با توجه به پوشش گیاهی مرتعی و جنگلی، همچنین منابع آب سطحی و زیرزمینی و با توجه به وضعیت فیزیوگرافی، زیستگاه تعدادی از جانوران وحشی نظیر گرگ، روباه معمولی، خرگوش، سمور و پرندگانی مانند قرقاولف کبک و عقاب طلایی است و در گذشته‌های نه چندان دور، پستانداران باارزش نیز در زیستگاه‌های منطقه به سر می‌برده‌اند که در اثر شکار بی‌رویه و تخریب زیستگاه، نسل این گونه‌های ارزشمند رو به کاهش رفته است.

جنگل حتم مشه‌سی یک ذخیره‌گاه ژنتیکی بوده و مردم منطقه به خوبی با این جنگل آشنا هستند و با توجه به اینکه سالیان درازی است که با این جنگل زندگی کرده‌اند به آن احترام ویژه‌ای قائل هستند که سالانه گردشگران بسیاری نیز از منطقه بازدید می‌کنند.

داشتن چشم‌اندازها و جذابیت‌های بصری، داشتن امکانات گردشگری کافی یا شرایط ایجاد آن، وجود امکانات دسترسی و راه‌های جانبی مناسب، حمایت جوامع محلی و… از جمله ظرفیت‌های این منطقه در بخش گردشگری است.

با ثبت ملی این اثر در ردیف آثار طبیعی که توسط اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اردبیل انجام شده در کنار جذب گردشگر و سامان‌دهی و صیانت از این جنگل می‌توانیم شاهد حفاظت هر چه بیشتر از این جنگل به عنوان یک ذخیره‌گاه ژنتیکی مهم در کشور باشیم.

منبع: میراث آریا 

سفری در قلعه رمزآلود ضحاک

موقعیت مکانی قلعه ضحاک

قلعه ضحاک یا آژدهاک یا داش قلعه در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق شهرستان هشترود در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. موقعیت مکانی قلعه ضحاک ۲۸ کیلومتری شرق عجب‌شیر و در ساحل شرقی دریاچه ارومیه و در ۹۵ کیلومتری جنوب تبریز است. این قلعه با نام محلی نارین قالا و در تاریخ با نام‌های متعددی ازجمله ضحاک اژدهاک، قیز قلعه سی، داش قلعه سی، باروآس، رویی دژ و قلعه گویی نامیده شده است.

تاریخچه قلعه ضحاک

یک هیئت باستان‌شناسی آلمانی در سال ۱۹۷۱ میلادی قلعه ضحاک را برای اولین بار موردبررسی و تحقیق قرار داد. از آثار باقی‌مانده برج‌های نیم استوانه‌ای به نام دروازه قلعه و پوشش دیوارها که از سنگ‌های مکعب مستطیلی است مشخص‌شده که قلعه ضحاک از بناهای بازمانده پایان دوره اشکانی و ساسانی است.

در بررسی باستان‌شناسی منطقه، سفال‌هایی به‌دست‌آمده که مربوط به حاکمیت‌های پیش از اشکانیان است، به همین خاطر بسیاری از محققان قدمت این قلعه را مربوط به آژدهاک مادی می‌دانند که تا دوره تیموریان برپا بوده است اما چون این قلعه در دوره اشکانی رونق زیادی داشته و برج‌های دیده‌بانی اشکانی نیز همچنان سالم است، آن را مربوط به دوره اشکانی می‌دانند.

کاربرد قلعه ضحاک هشترود

این قلعه نیز ازجمله قلعه‌هایی است که در منطقه‌ای کوهستانی و صخره‌ای ساخته‌شده است و شواهد نشان می‌دهد که به‌احتمال زیاد، دژی نظامی بوده است. این قلعه از سه طرف مشرف به پرتگاه بوده و دیوارهای آن کنده‌کاری‌شده است. این قلعه که به‌عنوان دژ شناخته می‌شد، دارای معماری است که کارکرد نظامی آن را به ذهن نزدیک می‌کند.

قلعه ضحاک

وجه‌تسمیه قلعه ضحاک

وجه‌تسمیه نام قلعه از نام ضحاک و آژدهاک شخصیتی اساطیری شاهنامه گرفته‌شده است. شخصی به نام ضحاک که فردی دارای نژاد تازی است که در این قلعه زندگی می‌کرده است که توسط کاوه آهنگر از تخت به زیرکشیده شد.

ضحاک سمبل مردی است که ابلیس بر شانه‌هایش بوسه زد و از جای بوسه دو مار رویید که باید هرروز مغز تازه دو جوان را می‌خوردند، بنابراین ضحاک هرروز مغز دو جوان ایرانی را به مارها می‌داد تا سیر شوند تا اینکه آهنگری درفش کاویانی بر دوش از شهری در نزدیکی این قلعه به نام خروجستان قیام کرد و ضحاک را به زیر تخت کشید.

این قلعه را برخی همان قلعه مادی آژدهاک می‌دانند و قسمتی از دیوار اورارتو در این محل را دلیلی برای اثبات این امر می‌دانند. مینورسکی در سال ۱۹۴۳ و بار دیگر در سال ۱۹۶۴ نام کهن قلعه ضحاک را بر آن داده و معتقد است که قلعه ضحاک با محلی که بطلمیوس به‌عنوان فاناسپا از آن نام‌برده مطابقت دارد.

در منابع یونانی و نوشته‌های پلوتارک از قلعه ضحاک با واژه‌هایی مانند «فراسپ»، «فاناسپا» که به معنی اسب باری، اسب تیزرو و اسب پیش‌رونده است، یادشده است. چنانچه در بخش گردشگری نم نمک اشاره‌کرده‌ایم پلو تارک در نوشته‌های خود به شکست آنتونی رومی از فرهاد چهارم اشکانی به علت راه‌های کوهستانی کَس نگذر، زمستان سخت «کهرتون» یا «هشترود»، خطاهای استراتژیکی، تاکتیکی و سیاسی فرمانده خودخواه رومی، مبارزه مردانه مردم منطقه، دفاع قهرمانانه فراسپ، مبارزه همگان علیه ارتش روم و استحکامات فراسپ در سال ۳۶ ق. م در قلعه فراسپ بعد از ۲۷ روز نبرد اشاره دارد. در این نبرد ۳۵ هزار نفر رومی کشته شدند.

معماری قلعه ضحاک

قلعه ضحاک به طول ۱۰کیلومتر و به عرض ۲ کیلومتر است و از سه طرف مشرف‌به پرتگاه است. بخش‌های تشکیل‌دهنده این قلعه عبارت‌اند از مخازن سنگ، آب‌انبار، آسیاب، سالن شورا، حمام و ده‌ها آثار دیگر وجود دارد.

نیمی از اتاق‌های قلعه بی‌سقف در زمین کنده‌شده و نیم دیگر در کوه و به‌صورت حفره‌ای است و این حفره‌ها دارای آب‌انبار هستند. دیوارهای این قلعه کنده‌کاری‌شده است. طاقچه‌های کوچکی بر دیوارهای این حفره‌های سنگی، وجود دارد. تک حفره‌هایی نیز که در صخره‌های عمودی کوه کنده‌شده‌اند در این قلعه دیده می‌شود.

در دامنه کوه مقابل آب چشمه‌ای قرار دارد از روی پشته مابین، با فشار متوسط لوله‌هایی که در زمین کار گذاشته‌شده می‌گذرد و به ارتفاع قلعه می‌رسد. بستر لوله به عرض ۵۰ سانتی‌متر و عمق یک متر است. لوله‌های گلی از تکه‌های خورد تکمیل‌شده در یکدیگر رفته و در بستر قرارگرفته‌اند.

فضای اطراف قلعه حفره‌هایی وجود دارد که نشان‌دهنده تاراج و کندوکاوهای غیرمجاز غارتگران برای یافتن عتیقه است.

تنها بنایی که از قلعه تقریباً سالم مانده، چهارطاقی است اما این بنا نیز باگذشت زمان، پوشش طاق و یکی از پایه‌های آن تخریب و دوباره بازسازی‌شده است. در این قلعه یک تالار وسیع ۱۱ در ۱۱ با راهروهای جانبی کشف‌شده است که این راهرو با گچ‌بری‌ها در طرح و نقش‌های متنوع انسانی و حیوانی، نقوش هندسی و گل و گیاه با رنگ‌های اخرایی، زرد، آبی و سبز تزیین شده‌اند.

آجرهایی با ابعاد ۳۲ در ۳۲ و ارتفاع ۱۰ سانتی‌متری و گچ، مصالح به‌کاررفته در این چهارطاقی است. این قلعه روی تپه‌ای مسطح قرار دارد.

نگاره به‌دست‌آمده این قلعه، تصویر کلاغی است که پنجه بر پشت گاو زده و شبیه میترا در آیین مهر است. در کنار این نگاره، نگاره‌های دیگری مانند یک سرباز پارتی، سر چند شیر در حال غرش، تصویر یک ایزد بانو و تصویر یک مرد در درون گل نیلوفر با پرتوهای خورشید نیز وجود دارد.

منبع: میراث آریا

وادوش، آیین سنتی مردم گلستان برای مشارکت در دامداری

فقر اقتصادی، فقدان امنیت، شرایط اقلیمی و جغرافیایی دشوار در درازنای زمان روستاییان و کوچ‌نشینان ایران را هر چه بیشتر به هم وابسته کرده است. شیوه‌های مشارکت و یاریگری در بهره‌برداری در مناطق مختلف ایران متناسب با فرهنگ و شرایط محیطی آن منطقه اتخاذشده و در نهایت یک نظام بهره‌برداری پایدار را پدید می‌آورد که ریشه در دانش بومی و تجربه‌های شغلی قرن‌های گذشته این مرز و بوم دارد.

در روستاهای منطقه شاهکوه از توابع شهرستان گرگان، نیز می‌توان با برگزار شدن مراسم سنتی چون «وادوش» بر این امر صحه گذاشت. این مراسم در پایان فصل بهار برگزار می‌شود. ازآنجایی‌که درآمد اکثر مردم روستا از فعالیت‌های دامداری تأمین و دام‌ها توسط چوپانان نگهداری می‎شوند و چون گوسفندان یک گله، متعلق به افراد مختلف است، دامداران به‌منظور تعیین مقدار سهم هر کدام از مالکان گوسفندان در یک روز از سال گرد هم می‌آیند تا با دوشیدن شیر دام خود به این مهم دست یابند. در این بین برای مالکان و مهمانانی که به شکرانه این روز گرد هم می‌آیند جشنی برگزار کرده و از ایشان پذیرایی می‌کنند.

در این شیوه اوج مشارکت دامداری مشاهده می‌شود. در این سیستم، دامداران دام‌های خود را در یک گله با چوپانان مشترک گرد می‌آورند، به‌صورت مشترک به چرا برده، شیر دوشی می‌کنند، لبنیات درست می‌کنند، مخارج می‌پردازند و در آخر نیز تمامی درآمدها را نسبت به سهم هر کس از گله اشتراکی تقسیم می‌کنند. به این مراسم سنتّی در منطقه شاهکوه «وادوش» گفته می‌شود. «وا» به معنای باز کردن و جدا کردن گوسفندان از هم، «دوش» هم به معنای دوشیدن است.

وادوش افزون بر این از جشن‌های دامداری این منطقه به شمار می‌رود، در شمار یکی از مهم‌ترین تعاونی‌های سنتی دامداران نیز محسوب می‌شود. این آیین بیانگر نوعی از مشارکت و یاریگری است که دامداران در استفاده بهینه از نیروی انسانی به کار گرفته‌اند.

در ابتدای این روز فضایی برای دوشیدن شیر گوسفندها کنار «گه» (محل نگهداری دام) آماده می‌شود و سپس با کمک چوپانان و مشخصه‌ای که هر یک از صاحبان دام برای خود دارند که به آن «دِرشِم» (نشان شناسایی گوسفند به‌صورت برشی در گوش) گفته می‌شود، اقدام به دوشیدن شیر گوسفند خود می‌کنند. در این بین جمعی از افراد هم، در تدارک پذیرایی ناهار برای صاحبان مال و مهمانانی هستند که به واسطه افراد مختلف دعوت می‌شوند تا به شکرانه این روز گردهم جمع شوند. بعد از دوشیدن شیر، گوسفندها رها شده و میزان شیر جمع‌آوری‌شده وزن‌کشی و یادداشت و قرائت می‌شود. بعدازآن شیر برای تبدیل به محصولات دیگر داخل ظرف مخصوص خود به نام «بِرکِر» جوشانده و در ظرف‌هایی چون کَندیل یا تِلِم و دوغ ریز و… ریخته می‌شود.

در روز وادوش دامداران از میهمانان در وعده صبحانه از محصولات لبنی همچون سرشیر، کره، پنیر و… و در وعده ناهار با غذایی به نام «کاماجدان» و «خام ته‌چین» پذیرایی می‌کنند.

مراسم آیینی سنتی وادوش در مهرماه سال۱۴۰۰ در فهرست آثار ملی میراث‌فرهنگی ناملموس قرار گرفت و به ثبت رسید.

* گزارش از مریم منصوری، کارشناس میراث‌فرهنگی ناملموس استان گلستان

اهتمام اردکانی‌ها به برگزاری جشنواره محصولات کنجدی

رئیس فراکسیون گردشگری و نماینده مردم اردکان در مجلس از برگزاری جشنواره محصولات و فراورده‌های کنجدی در این شهرستان خبر داد و یاداور شد: ارده‌ی دزفول می‌تواند وجه مشترکی برای تبادل اطلاعات و داده‌ها در خصوص محصولات کنجدی با اردکان باشد.

«محمدرضا دشتی اردکانی» در میان جمعی از فعالان گردشگری اردکان در محل خانه سلامت، از اهتمام و حمایت از برگزاری جشنواره محصولات کنجدی که جزو مهمترین سوغات اردکان است، خبر داد و گفت: این محصول و تنوع و کیفیت آن در اردکان قابلیت‌های زیادی برای جشنواره، موزه و یک نمایشگاه بزرگ را دارد که در این خصوص می‌توانیم از ظرفیت‌های مشابه در کشور استفاده کنیم.

وی در همین رابطه به بازدید اعضای فراکسیون از استان خوزستان و موزه‌ی مرکزی آن، تصریح کرد: اردکان و البته یزد نیز قابلیت دارا بودن موزه‌ای مرکزی را دارند و می‌توانیم از تجارب استان خوزستان نیز در این مورد استفاده کنیم و همانطور که ارده‌ی دزفول می‌تواند وجه مشترکی برای تبادل اطلاعات و داده‌ها در خصوص محصولات کنجدی با اردکان باشد.

نماینده مردم اردکان ضمن دعوت از مسئولان این شهرستان برای اهتمام جدی در معرفی این ظرفیت قابل توجه اردکان، خاطرنشان کرد: همه ایران ظرفیت‌های نهفته زیادی دارد و باید در فرصت باقی مانده مسئولیت خود این ظرفیت‌های نهفته را به فرصت‎هایی برای رونق اقتصادی و گردشگری تبدیل کنیم.

دشتی اردکانی در پایان از نگاه جامع مدیریت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تمام استان یزد تقدیر کرد و گفت: امیدواریم که به زودی با برگزاری این جشنواره در اردکان با بهبود شرایط کرونا بتوانیم بخشی از ظرفیت این مردم و دیار را به مردم ایران معرفی کنیم.

منبع: ایسنا

تغییر نمای دیوار خانه موزه «مقدم»

عملیات حفاظت و مرمت نمای شهری دیوار خانه موزه «مقدم» درحالی آغاز شد که ‌نمای آجری قرار است جایگزین نمای گچی شود.

به گزارش ایسنا، روابط عمومی اداره موزه‌ها و فضاهای فرهنگی دانشگاه تهران، اعلام کرد: ‌عملیات حفاظت، مرمت و زیباسازی نمای دیوار بیرونی خانه موزه مقدم را در راستای رطوبت‌زدایی این بخش و حذف لایه گچی آسیب‌دیده، برای جلوگیری از پوسته شدن لایه رنگ و نقاشی دیوارها انجام می‌دهد.

این پروژه با همکاری معاونت زیباسازی شهرداری منطقه ۱۱ تهران درحال اجرا است.

روابط عمومی اداره موزه‌ها و فضاهای فرهنگی دانشگاه تهران همچنین درباره تغییراتی که قرار است در بخشی از نمای بیرونی این خانه اتفاق بیافتد، توضیح داده است: کمیته‌های تخصص با حضور مدیران و کارشناسان بخش حفاظت و مرمت خانه موزه مقدم و همچنین  کارشناسان و معاون زیباسازی شهرداری منطقه ۱۱ تشکیل  شده که پس از بررسی شیوه‌های مختلف نماسازی و تمام جوانب  دوام، زیبایی و مسائل حفاظتی، به منظور تناسب نمای بیرونی با معماری و فضاهای داخلی موزه، نمای آجری جایگزین نمای گچی خواهد شد.

محسن مقدم از شاگردان استاد کمال‌الملک، باستان شناس و از بنیان‌گذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و همچنین، استاد ممتاز این دانشگاه بود که از شناخته‌ترین آثار او، لوگو دانشگاه تهران است که با الهام از تاریخ و فرهنگ کهن ایران طراحی کرد. مقدم جزو اولین ایرانی‌هایی است که توانست نشان لژیون دونور با درجه «اوفیسیه» از طرف شارل دو گل، رییس‌جمهور فرانسه را دریافت کند.

محسن مقدم در سال ۱۳۶۶ از دنیا رفت و پس از مرگِ همسرش سلما، در سال ۱۳۶۹ مدیریت موزه مقدم به دانشگاه تهران سپرده شد.

از ویژگی‌های خاص این خانه، همگون بودن نسبی فضای معماری با آثار تاریخی موجود در آن است.

در دهه ۴۰ خورشیدی پروفسور آرتور پوپ، تاریخ‌دان آمریکایی در مقاله‌ای با عنوان بررسی هنرهای ایران در مجله «سپید و سیاه»، خانه مقدم را یکی از گران‌بها ترین خانه‌های جهان به واسطه اشیای تاریخی و آثار هنری ارزشمند داخل آن معرفی کرد.

منبع: ایسنا

ممنوعیت ورود گردشگران به اتریش

مقام‌های اتریش در راستای اجرای قرنطینه سراسری ورود گردشگران را ممنوع اعلام کردند.

به نقل از نشنال، مقام‌های اتریش در راستای اجرای مقرراتی که برای مقابله با موج چهارم ویروس کرونا در این کشور در نظر گرفته شده‌، سفرهای تفریحی را متوقف کرده‌اند.

در اتریش قرنطینه موقتی از بیست و دوم نوامبر تا دست کم سیزدهم دسامبر به اجرا گذاشته خواهد شد. به گفته دولت اتریش این احتمال وجود دارد که به مدت زمان این قرنطینه ۲۰ روز دیگر هم اضافه شود.

بر اساس بیانیه رسمی که توسط دولت منتشر شده است، مرزهای اتریش همچنان باز خواهند بود اما با توجه به قرنطینه پیش رو سفر به اتریش برای سفرهای گردشگری فقط بعد از سیزدهم دسامبر امکان‌پذیر خواهد بود.

در طول اجرای قرنطینه، تمام مراکز خدمات‌رسانی به گردشگران از جمله هتل‌ها، رستوران‌ها، مراکز تفریحی و موسسات فرهنگی تعطیل خواهند بود.

این تمهیدات درحالی برای تسهیل مقابله با شیوع ویروس کرونا در اتریش در نظر گرفته شده‌ که این کشور در هفته‌های اخیر شاهد افزایش آمار مبتلایان به این ویروس بوده است.

منبع: ایسنا