به نقل از سازمان جهانی گردشگری، با توجه به بهبودی کشورهای جهان از بیماری همه‌گیر کرونا، ارزش‌های مشترک و روابط نزدیک بین ذی‌نفعان گردشگری و فرهنگ به این معنی است که برای اطمینان از دسترسی فراگیر به میراث فرهنگی همکاری کنند.

۹۰ درصد کشورها در نتیجه همه‌گیری تعطیلی کامل یا جزئی بخش‌های میراث جهانی خود را داشته‌اند. برای اولین بار در دهه‌های گذشته، بسیاری از مکان‌هایی که اهمیت ویژه‌ای برای بشریت داشتند، تعطیل شدند و همه‌گیری ارتباط همه‌گیر بودن روابط گردشگری و فرهنگ را برجسته کرد. در سراسر جهان کاهش ناگهانی گردشگری باعث شد تا میلیون‌ها نفر به گردشگری مجازی روی آورند.

سازمان جهانی جهانگردی (UNWTO) و یونسکو با تمرکز بر شروع مجدد مسئولیت گردشگری فرهنگی برای به رسمیت شناختن این رابطه تقویت‌کننده متقابل و تولید مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های جدید همکاری کرده‌اند.

UNWTO از سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) دعوت کرد تا در راهنمای بهبودی فراگیر گردشگری فرهنگی مشارکت کند. این دومین مجموعه از دستورالعمل‌های مربوط به تاثیرات فرهنگی-اجتماعی بیماری کووید-۱۹ است که توسط UNWTO صادر شده و با بهبود اوضاع  همچنان مورد بازنگری قرار می‌گیرد.

محققان اظهار کردند: برای بهبودی به گردشگری فرهنگی اهمیت دهید. این بررسی برای تجزیه‌وتحلیل تاثیر همه‌گیری بر بخش‌های مربوطه از بینش و تخصص دو آژانس سازمان ملل متحد استفاده می‌کند.

نتایج نشان داد که چگونه درآمد از دست رفته ضمن کاهش رقابت مقصد و تمایز بازار بر جوامع، مکان‌های میراثی، رویدادهای فرهنگی، فضاها و موسسات به‌شدت تاثیر می‌گذارد.

دستورالعمل‌های مربوط به گردشگری فرهنگی همچنین برای اطمینان از ارتباط فرهنگ در مقاصد گردشگری بر لزوم حمایت سیاست‌گذاران در برنامه‌های اضطراری و احتمالی تاکید می‌کند.

UNWTO در کنار رهنمودهای جدید، بخش گردشگری فرهنگی را به ایجاد ساختارهای حاکمیت مشارکتی، گردآوری هنرمندان، سازندگان، متخصصان گردشگری و فرهنگ، بخش خصوصی و جوامع محلی برای گفتگوی آزاد، تبادل داده و راه‌حل‌ها در زمان واقعی ترغیب کرده است. این مطالب از ارتباطات بهتر شهری و روستایی حمایت می‌کند تا اطمینان حاصل شود که هر چه بیشتر از مزایای فرهنگ و گردشگری برخوردار می‌شوند.

انتشار این دستورالعمل‌ها در چارچوب سال بین‌المللی اقتصاد خلاق برای توسعه پایدار (یونسکو سال ۲۰۲۱ را «سال بین المللی اقتصاد خلاق برای توسعه پایدار» اعلام کرده است) به‌عنوان ابتکار عمل سازمان ملل متحد طراحی شده است تا تشخیص دهد که چگونه جلوه‌های مختلف فرهنگ از جمله گردشگری فرهنگی می‌تواند در پیشبرد اهداف توسعه پایدار (SDG) موثر باشد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

نگاهی به گردشگری پزشکی در بحران کرونا

اشتغالزایی با تقویت و توسعه صنعت نمایشگاهی و گردشگری

حمید بادامی‌نجات با اشاره به اینکه موضوع راه‌انداری دفتر یونسکو ‌پس از اجلاس راه ابریشم در همدان مطرح شد، بیان کرد: یونسکو نهادی بین‌المللی است که در سال‌های اخیر به علت سند ۲۰۳۰ بیشتر روی زبان‌ها افتاد و متأسفانه برخی از اهدافی که این سازمان در حوزه‌های فرهنگی و به ویژه گردشگری و ثبت جهانی انجام می‌داد را تحت تأثیر قرار داد در صورتی که این دفتر سالیان سال است در کشور ما به صورت رسمی فعالیت می‌کند و در برخی از استان‌ها مانند یزد نمایندگی دارد.

وی ادامه داد: یکی از دستاوردهای اجلاس راه ابریشم راه‌اندازی دفتر نمایندگی یونسکو ‌در همدان برای ثبت آثار جهانی و تقویت حوزه گردشگری همدان بود و در اصل تأسیس دفتر با این اهداف پیشنهاد و از طرف یونسکو پذیرفته شد اما این مسئله فراز و نشیب‌های زیادی در همدان داشت و اظهارنظرهای متفاوتی در این حوزه شد که جای بحث و تأمل دارد.

بادامی‌نجات مطرح کرد: اگر تمایل داریم اقتصاد همدان بر حوزه گردشگری باشد و می‌خواهیم پایتخت تاریخ و ‌تمدن ایران در دنیا شناسانده شود، یکی از راه‌های آن یونسکو است چراکه مباحث ثبت آثار جهانی، شهرهای خلاق، سیتی برندینگ و شناخته شدن همدان به عنوان مقصد جهانی بر عهده یونسکو بوده و این نکات غیرقابل چشم‌پوشی است.

وی خطاب به افرادی که در روزهای اخیر درباره ایجاد دفتر نمایندگی یونسکو در همدان اظهارنظر کرده‌اند، گفت: بحث‌های نظارتی و امنیتی وظیفه اعضای شورای شهر نیست و دستگاه‌های متولی از جمله دستگاه‌های نظارتی استانی باید درباره بودن یا نبودن این دفتر در همدان تصمیم بگیرند.

این عضو شورا با تأکید بر اینکه موضوعاتی مانند راه‌اندازی دفتر را باید به متخصصان این حوزه بسپاریم، تصریح کرد: کسانی که در این مورد اظهارنظر می‌کنند باید کمی دقت کنند چراکه باید به این موضوعات تخصصی نگاه کنیم و کسانی که صاحب این جایگاه هستند بر آن نظارت می‌کنند.

وی با بیان اینکه یونسکو می‌تواند به همدان کمک کند، گفت: تعدادی از وزرا عضو هئیت امنای دفتر ملی یونسکو در کشور هستند و وزیر علوم رئیس هئیت مدیره آن است، پس این دفتر یک تشکیلات رسمی در کشور محسوب می‌شود و به عنوان یک نهاد قانونی در کشور فعالیت می‌کند.

منبع:ایسنا

مرتبط

برج قربان همدان

گنبد علویان همدان

شیرین سو _سفری به کریدور استان همدان و زنجان

روستای ماخونیک یکی از توابع شهر سربیشه در استان خراسان جنوبی در نزدیکی مرز افغانستان است که در دهستان «دُرُح» واقع شده و مرکز این منطقه به شمار می‌آید. شاید اولین چیزی که با شنیدن اسم این روستا به ذهن برسد، قد مردمان آن باشد، اما با کمی مطالعه و آشنایی بیشتر با این روستا به آداب‌ورسومی پی خواهیم برد که نشان از نگاه و تفکر حاکم بر این منطقه است.

ماخونیک روستایی شگفت‌انگیز در دل کوه‌هاست که به علت ویژگی و سنت‌های خاص ساکنینش، نه تنها در ایران بلکه در جهان هم شناخته شده و نام‌آشنا است. انزوا و تنهایی این روستا در میان کوه‌پایه‌ها باعث شده تا فرهنگ و زندگی مردم آن، کم‌ترین تاثیرپذیری را جهان بیرون داشته باشد؛ زمانی که گردشگران وارد این روستا می‌شوند از تنهایی و انزوای مردم این روستا متعجب خواهند شد.

روستای ماخونیک به سبب همین تاثیرپذیری کم و ارتباط محدود با پیرامون خود، تا همین چند سال گذشته از تمام امکانات رفاهی محروم مانده بود و حال این روستا امکاناتی نظیر جاده آسفالت و سایر امکانات رفاهی را پس از چند سال به خود دیده است.

در رابطه با علت نام‌گذاری این روستا، نظرات متعددی مطرح شده است اما شاید تنها منبع مکتوبی که به این روستا اشاره کرده، «سفرنامه خراسان و سیستان» باشد که توسط کلنل چارلز ادوارد دبیت که در دوران حکومت ناصرالدین شاه به این منطقه سفر کرده نوشته شده‌ و به بیان ویژگی‌های آن نیز پرداخته است.

برخی معتقدند در گذشته تعدادی از مأموران حکومتی به این روستا سفر کرده‌اند که مورد استقبال ساکنین روستا واقع نشده و آن‌ها برخورد سردی با آن مأموران داشته‌اند. به همین علت گفته می‌شود آن دسته از مأموران حکومتی این نام را برای این روستا انتخاب کرده‌اند.

از سویی عده‌ای دیگر از مردم منطقه، شکاف موجود در کوه نزدیک به این روستا که «ماده خونیک» نام دارد را علت نام‌گذاری این روستا می‌دانند و معتقدند آن نام در طول زمان به صورت ماخونیک رواج پیدا کرده و به این اسم شناخته می‌شود. البته در اسناد قدیمی به ‌دست آمده از این منطقه به نام «مادخونیک» می‌رسیم که از دو بخش «ماد» و «خونیک» تشکیل شده است. در همین رابطه زبان‌شناسان معتقدند کلمه «ماد» در زبان پهلوی به «ماه» تغییر کرده که یکی از معانی آن شهر و مملکت است.

مهم‌ترین عامل شناخته شدن و معروفیت این روستا، قد ساکنین آن است که تا سال‌های گذشته به علت نوع تغذیه منحصر به فرد و ازدواج‌های فامیلی، از حدود ۱۴۰ سانتی‌متر تجاوز نمی‌کرد و به همین دلیل بود که این روستا را سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها نامیده‌اند؛ اما در حال حاضر با تغییر سبک تغذیه مردم، نسل جدید ساکنین این روستا قد بلندتری دارند.

واقع شدن این روستا در کوه‌پایه‌ها باعث شده تا ماخونیک، زمستان‌های سردی داشته باشد، به همین علت ساکنین ابتدایی این روستا خانه‌های خود را به شیوه منحصر به فردی ساخته‌اند. پیش از آن که روستا دارای خانه‌های معمولی که امروز در آن‌جا می‌بینیم باشد، مردم ماخونیک نزدیک به ۱۰۰ سال در شکاف‌های میان کوه‌ها زندگی می‌کرده‌اند که به «شیله» معروف بوده و هنوز هم بقایای این شیله‌ها در منطقه قابل مشاهده است.

در همین راستا مردم روستا تصمیم گرفتند با استفاده از منابع و مصالح طبیعی موجود مانند خاک رس و درختچه‌های خودرو چون بنه یا پسته کوهی و سرم خانه‌های خود را بنا کنند، اما به علت کمیابی و محدودیت این منابع، آن‌ها خانه‌های محقر و ساده‌ای ساختند که می‌توان به دو نوع «کِرِشکی» خانه‌هایی که به صورت عمومی ساخته می‌شد و «خاشه‌ای» که مخصوص ثروت‌مندان و اعیان بود، تقسیم کرد.

خانه‌های این روستا با دیوارهای ضخیم و سقف کوتاه ساخته شده‌اند که درهای کوتاه و کوچکی دارند. همچنین ورودی این خانه‌ها معمولا یک یا چند پله به پایین دارد و حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر است. دیوارهای خانه‌ها در این روستا عموما قطورند و صاف بنا نشده‌اند. علت این‌کار سرمای زمستانی این منطقه است که با این سبک از معماری درون خانه‌ها را گرم نگه می‌داشتند.

نکته جالب دیگر در مورد خانه‌های این روستا کنار هم و به‌ صورت فشرده ساخته شدن آن‌هاست، که عمدتا دارای یک اتاق هستند و به ‌صورت مستقیم به کوچه پس‌کوچه‌های روستا، راه دارد.

مردم این روستا به سبک مردم بلوچستان، شلوار، پیراهن و دستار می‌پوشند که عمدا پوشاک آن‌ها از پشم بز ساخته می‌شود. ساکنین ماخونیک اغلب به دام‌داری و کشاورزی مشغول هستند اما در سال‌های اخیر جوانان این روستا به کار در معدن سنگ روی آورده‌اند و زنان روستا هم به قالی‌بافی مشغول هستند.

نکته جالب در مورد کشاورزی این منطقه این است که مردم این روستا تا چندسال گذشته، به علت شرایط اقلیمی خاص این منطقه، محصول گندم را ندیده بودند و نمی‌شناختند. به دلیل آشنا نبودن مردم این روستا با گندم، تا حدود سال ۱۳۸۴، خوراک غالب مردم این روستا «پختک» بود که از ترکیب چغندر و شلغم پخته به ‌دست می‌آید. از دهه ۷۰ و بعد از ورود گندم به این روستا، مردم ماخونیک نان می‌پختند و همراه با ترکیب کشک، سیر و روغن داغ، به عنوان یک وعده غذایی مصرف می‌کردند.

از مناطق دیدینی این روستا می‌توان به بنای برج و قلعه، سنگ سیاه یا سنگ‌نگاره، برگ گل انجیر، نادر مرده و منزل سرگردونی اشاره کرد. همچین این روستا یک برج سنگی در طبقات بالای خود دارد که به تمام روستا مشرف است و در گذشته از آن به‌عنوان برج دیده‌بانی استفاده می‌شده تا در مقابل تهدیدات احتمالی از مردم روستا دفاع شود.

مردم روستای ماخونیک آداب و رسوم خاصی مانند ترک نکردن محل زندگی حتی با وجود فقر فراوان، صلح‌طلبی و شکار نکردن، رعایت عدالت در تقسیمات زمین‌های کشاورزی دارند. همچنین تا حدود ۵۰ سال پیش مردم این روستا تلویزیون را از نیروهای شیطان می‌دانستند و اجازه نمی‌دادند فرزنداشان به تماشای برنامه‌های تلویزیون بنشینند؛ به همین علت نیز خوردن گوشت، نوشیدن چای و کشیدن سیگار در میان مردم این روستا، از دسته گناهان بزرگ به حساب می‌آمد.

روستای ماخونیک به عنوان یک مقصد هیجان‌انگیز و مرموز می‌تواند پیشنهادی لذت‌بخش برای گردشگران باشد، بنابراین می‌توان برای داشتن یک سفر سراسر هیجان پس از پایان همه‌گیری کرونا از مسیر جاده سربیشه به منطقه دُرُح رسیده و از روستای ماخونیک بازدید کرد.

منبع:

جاذبه‌های گردشگری ایران

مرتبط:

روستای ماخونیک معروف به سرزمین لی لی پوت

رجبعلی لباف‌خانیکی اظهار کرد: «سلام» کنونی که در متون تاریخی و جغرافیایی به صورت‌های «سلامی»، «سلومک» «سلومه» و«سلامهیر» نیز آمده، در ۲۵ کیلومتری شمال غرب خواف واقع است. سلامه هم مانند دیگر شهرها و آبادی‌های خراسان، گذشته پر فراز و نشیبی داشته و شاهد رویدادهای تاریخی مهمی بوده است.

وی خاطرنشان کرد: در عصر ساسانیان سلامه قابلیت داشتن سازه معماری با عظمتی همچون بنای اولیه کوشک سلامه را داشته و قطعا آن بنا شاهد رویدادهای مهمی بوده که احتمالا به دلیل تغییر نام آبادی عصر ساسانی به «سلامی» دوران اسلامی، در لابه‌لای تاریخ مکتوم مانده است. اما از قرون اولیه اسلام که مسالک و متون تاریخی و جغرافیایی توسط مسلمانان تدوین شده، به برخی رویدادهای مهم در سلامه اشاره شده است.

این پژوهشگر خراسانی تصریح کرد: ابن واضح در «البلدان» و استخری در«مسالک و ممالک» و ابن‌حوقل در «صورة الارض» به موقعیت و راه‌های ارتباطی سلامه اشاره کرده‌اند و مؤلف «حدودالعالم» در اوایل قرن چهارم (ه.ق) سنگان، سلومک و زوزن را جاهایی با کشت و برز و از شهرک‌های کرباس‌خیز وصف کرده‌اند. مقدسی در اواسط قرن چهارم ه.ق از سلومک به عنوان شهر منطقه خواف نام برده است.

لباف‌خانیکی اضافه کرد: تنها اثری که از دوران شکوه و عظمت سلامه بر جای مانده بقایای بنای خشت و گلی در زمینی به طول ۳۵ و عرض ۳۰ متر بوده که ظاهراً در چند مرحله مرمت و تجدید بنا شده است.

وی عنوان کرد: مطالعات و گمانه‌زنی‌های باستان‌شناسی که در مجاورت کوشک سلامه صورت گرفته است، منجر به پیدایش سفال‌ها و بقایای معماری دوره ساسانی شده و بعید نیست که بنای اولیه کوشک سلامی هم متعلق به دوران ساسانی باشد؛ زیرا شیوه معماری بخش عمده‌ای از طبقه همکف که باقی مانده نیز قابل مقایسه با سازه‌های معماری چلیپایی شکل ساسانی در تخت‌سلیمان، بیشاپور، فیروزآباد و سروستان است.

این باستان‌شناس خراسانی تصریح کرد: به استناد متون تاریخی در سال ۶۰۷ ه.ق «ابوالمؤید ابوبکرعلی زوزنی» ملک زوزن در سلامه عمارتی عالی بنا کرده که احتمالا اشاره به همین بنا بوده و ممکن است که ملک زوزن آن ملک را مرمت کرده باشد.

لباف‌خانیکی خاطرنشان کرد: در سال۶۹۵ ه.ق «رکن‌الدین محمود سیستانی» به خواف لشکر کشید و امیرزادگان خوافی در سلامه با او به مقابله برخاستند، اما شکست خوردند و تسلیم شدند. امیر محمود سیستانی بر سلامه مسلط شد و یک سال و نیم در کوشک سلامه اقامت کرد.

وی افزود: اگر توصیف «حمدالله مستوفی» در سال ۷۴۰ ه.ق از کوشک سلامه واقعیت داشته باشد، زلزله مهیب سال۷۳۷ ه.ق که بسیاری نقاط از جمله شهر جیزد را در نزدیکی آن باخاک یکسان کرده، به آن آسیب زیادی وارد نکرده و دلیل آن احتمالا ضخامت زیاد دیوارهای خشت و گلی بوده است. با این وجود کوشک سلامه در اوایل قرن ۱۴(ه.شمسی) ویران و به تپه بزرگ و مرتفعی تبدیل شده است. خاک آن توسط کشاورزان به عنوان «شوره» برای تقویت زمین‌های کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و از بقایای معماری به عنوان آغل و طویله استفاده می‌کردند.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: تا اینکه در سال ۱۳۲۶ه.ش  شادروان «سید محمد قریشی» روستای سلامه را به مبلغ ۲۰۰ هزارتومان از «قوام‌السلطنه» خرید و تپه سلامه را خاکبرداری کرد که منجر به پیدایش بقایای معماری بنای اولیه در طبقه همکف شد. نقشه آن عبارت بود از چهار سالن عمود بر هم و صلیبی شکل.

لباف‌خانیکی ادامه داد: هریک از سالن‌ها ۱۳متر طول و سه متر عرض داشتند که در مرکز، یک چهاراه را شکل می‌دادند. شادروان قریشی تصمیم به بازسازی بنا گرفت و با صرف هزینه زیاد ظاهرا بر شالوده دیوارهای باقی مانده پیشین، آن بنا را در دو طبقه همانند ساخت. سومین طبقه را در ابعاد کوچک‌تر و متفاوت با طبقات همکف و اول بنا کرد و روی دیوارها را با آجر نماسازی کرد و در سال ۱۳۳۰ه.ش بنای فعلی آماده و آراسته شد.

وی اظهار کرد: بعد از تجهیز بنا اطراف آن نیز خاکبرداری و تسطیح گردید و بر گرد کوشک سلامه باغی سرسبز و با صفا شکل گرفت. شادروان سید محمد و پس از ایشان سیدعلی قریشی که مالک زمین‌های وسیع و آب فراوان لبریز از سد سلامه بودند با خیرخواهی انگیزه این را داشتند که کوشک سلامه را تبدیل به واحد پذیرایی از مسافران خسته کنند و «هرکه در آن سرای درآید نانش دهند و از نامش نپرسند».

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی تصریح کرد: آن سنت نیکو تا اواخر دهه ۵۰ برقرار بود که کم‌کم به بوته فراموشی سپرده شد و اکنون باغ و کوشک سلامه که یکی از با شکوهترین میراث‌های ملموس و یادآور زیباترین میراث ناملموس یعنی میهمان‌نوازی ایرانیان بوده، آسیب پذیر و نیازمند اراده «قریشی‌وار» است که دوباره به شکوه گذشته خود بازگردد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

پایان مرمت اضطراری مجموعه تاریخی کبودانی خواف

آسبادهای خواف نشانه ای از خلاقیت پیشینیان

آسبادهای نشتیفان خواف به خدمت گرفتن هنرمندانه باد

محمدرضا کارگر در شرح جزئیات بیشتر توضیح داد: موزه‌های تحت نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در شهرهای قرمز و نارنجی تعطیل خواهند بود و در شهرهای زرد و آبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و با نظر ستاد ملی مقابله با کرونا می‌توانند باز باشند.

او درباره تغییر پروتکل‌های کرونا برای بازدید از موزه‌ها در تعطیلات نوروز با توجه به نواقصی که در بخش فروش اینترنتی و نوبت‌گیری وجود دارد و نقطه ضعف‌هایی در کنترل و مدیریت بازدیدکنندگان، گفت: پروتکل‌ها تغییر نکرده است و همه موزه‌ها مطابق با دستورالعمل تهیه‌شده قبلی فعال خواهند بود و مشکلی وجود ندارد.

بنا بر آخرین آمار اعلام‌شده از سوی محمدحسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی – درحال حاضر ۳۰۰ موزه دولتی با نظارت وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و ۱۵۹ موزه خصوصی در کشور فعال است. تا قبل از کرونا ۶۲ موزه جدید افتتاح شد که ۳۹ موزه خصوصی بود.

موزه‌ها از اسفندماه سال ۹۸ با هر بار اوج گرفتن ویروس کرونا به عنوان مراکز پرخطر، به طور مقطعی تعطیل شدند. هرچند که تعطیل شدن موزه‌ها در هر نوبت با مقاومت‌هایی از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی روبه‌رو بوده است.

ستاد ملی مقابله با کرونا هنوز چگونگی فعالیت موزه‌ها را در تعطیلات نوروز مشخص نکرده اما تاکید کرده که سفر به شهرهای قرمز و نارنجی ممنوع است.

درحال حاضر بیشتر موزه‌ها باز هستند و بازدیدکننده دارند، اما به رغم وجود پروتکل‌های بهداشتی، کنترل و مدیریت بازدیدکنندگان با مشکل مواجه است و راهنمایان موزه اکثرا نسبت به فعالیت موزه‌ها در شرایط موجود معترض‌اند. با آن‌که تاکید پروتکل‌های بهداشتی موزه‌ها برای نوبت گرفتن پیش از بازدید است، اما بیشتر موزه‌ها امکان فروش اینترنتی ندارند و بازدیدهای نوبتی با تعداد محدود در بیشتر موزه‌ها رعایت نمی‌شود. این وضعیت در اکثر موزه‌های کشور درحالی حاکم است که پیش‌بینی می‌شود با اعمال محدودیت‌های تردد و سفر در تعطیلات نوروز، میزان مراجعه مردم به موزه‌ها بیشتر شود.

منبع:ایسنا

مرتبط:

مطالبه «مراغه شهر موزه‌ها»

بازبینی تاریخچه آثار موزه بریتانیا

موزه اقیانوس جهان هیجان انگیزترین جاذبه روسیه