چالدران نقطه عطفی برای همبستگی ایران و اروپا بود/ جزیره هرمز مکانی ویژه برای حضور کشیش‌ها در عصر ایران صفوی بود
خوزه کوتیاس فرر (ایرانشناس اسپانیایی) با اشاره به اینکه ایران در عصر صفوی روابط خوبی با اسپانیا داشت، گفت: جزیره هرمز مکانی ویژه برای حضور کشیش‌ها در عصر ایران صفوی بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، خوزه کوتیاس فرر (استاد دانشگاه آلیکانته) یک روانشناس، زبان‌شناس و متخصص زبان عربی است و درعین حال یک ایرانشناس است.
او با اشاره به آنکه مردم ایران و سرزمین‌های شبه جزیره ایبری به‌رغم وجود فاصله بین دو قوم در طول تاریخ کم و بیش با یکدیگر ارتباط داشتند، گفت: در دوره اسلامی ارتباط و حضور ایرانیان در آندلس و مناطق آندلسی در سرزمین‌های ایران امروزی متداول بود. حضور ابوالحسن علی بن نافع که مد و فرهنگ تلفیقی یونانی – فارسی را از بغداد به دربار امیرنشین “کوردوبا” آورد، مصداقی بر این مدعاست. حتی می‌توان به گروهی از ایرانی‌ها اشاره کرد که ابن بطوطه در اثرش به نام رحله به آن اشاره می‌کند و در آلبازین در عمارت گرانادای مستقر شدند؛ اما نه تنها مسافران مسلمان بلکه شخصیت‌های برجسته از پادشاهی‌های مسیحی شبه جزیره وجود داشتند که از طریق ایران سفر می‌کردند که از آن جمله می‌توان به کلاویخو و مادریدی اشاره کرد.
او ادامه داد: تغییر در روابط اسپانیا و ایران در سده ۱۵ میلادی با تغییرات سیاسی در پادشاهی‌های شبه جزیره و دریای مدیترانه رخ می‌دهد. تصرف قسطنطنیه توسط عثمانی‌ها سبب شد تا در ایران میان ونیزی‌ها و پادشاهی آق‌قویونلو تلاشی دیپلماتیک به منظور مقابله با پیشروی عثمانی انجام شود. سقوط پادشاهی عمارت گرانادا، آخرین پادشاهی مسلمانان در شبه جزیره ایبری منجر به محدودیت برای حضور اسلام و روابط با ایران شد. اوایل سده ۱۶ میلادی که شاه اسماعیل به سلطنت رسید و سلسله صفویان آغاز شد و در طول این سده میلادی، چندین مأموریت دیپلماتیک برای ساختن تصویری از ایران به عنوان متحد شرقی انجام شد؛ در همین راستا کتاب «پیمان فتح جزایر فارس و عربی» نوشته شد و توجهات را به ایران صفوی جلب کرد و درنهایت علاقه دربار اسپانیا نسبت به ایران صفوی افزایش یافت. چالدران نقطه عطفی بود که موجب فراخوان همبستگی با ایران در دربارهای اروپایی شد هرچند تاثیر بسزایی در دربارهای اروپایی نداشت.
کوتیاس فرر یادآور شد: تصویری که اسپانیایی‌ها از شجاعت ایرانی‌ها در جنگ با عثمانی‌ها داشتند با به قدرت رسیدن شاه عباس اول تشدید و کتاب «تاریخ جنگ بین عثمانی و صفویه» نوشته و به زبان اسپانیایی ترجمه شد. کتاب «پادشاه شگفت‌انگیز ترانسیلوانیای» نیز در این مورد نوشته شد. در این میان نباید از نقش پاپ در حوزه نظامی و روابط دیپلماتیک با ایران که بر علیه عثمانی‌ها بود، چشم‌پوشی کرد. اوایل سده ۱۷ میلادی هیئت‌های مسیحی در ایران حضور یافتند و وجه دیگری از روابط ایران و اسپانیا را رقم زدند. جزیره هرمز مکانی ویژه در خلیج فارس بود و توسط اعضای محفل سنت آگوستین، اعضای انجمن عیسوی برای حضور کشیش‌های خود در نزدیکی ایران صفوی مورد استفاده قرار گرفت.
به گفته این استاد دانشگاه، نخستین هیئت پاپ در در سال ۱۶۰۷ میلادی به اصفهان رسید و نخستین اسقف اصفهان تشکیل شد. آنها از زبان فارسی برای تبلیغ مسیحیت استفاده کردند؛ در ادامه نیز دو کشیش فرانسوی در اصفهان مستقر شدند. در اواخر سده ۱۶ میلادی شاه عباس سفیری را به مادرید فرستاد و پیشنهاد اتحاد نظامی در قبال یک تغییر در راه ابریشم را ارائه داد. این تغییر مسیر حلب در قلمرو استانی را کنار می‌گذاشت و رسیدن به مدیترانه را از طریق هرمز در مسیر آفریقا تا لیسبون ممکن می‌کرد. اما در نهایت عدم تحقق این مهم سبب شد تا شاه عباس به فکر تغییر متحدان و نزدیکی به انگلیسی‌ها و هلندی‌ها بیاندیشد.
او تصریح کرد: طی سال‌های متمادی شاهد حضور سفیران مختلفی از ایران در اسپانیا بودیم؛ هچنین سفرا از اسپانیا به ایران می‌آمدند. در طول دو دهه اول سده ۱۷ میلادی اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌های زیادی از طریق ایران سفر می‌کردند. با این وجود بعد از سال ۱۶۲۲ میلادی دیگر رابطه دیپلماتیکی بین دو درباره وجود نداشت اما حضور مبلغان مسیحی ادامه یافت و پرتغالی‌ها پس از استقلال خود از اسپانیا به حضور خود در خلیج فارس و شهر بندری کنگ ادامه دادند.
این ایرانشناس در ادامه به آغاز مطالعات دانشگاهی درخصوص تاثیر فرهنگ ایران بر اسپانیا اشاره کرد و گفت: کم کم شاهد آغاز مطالعاتی درخصوص ترویج جنبه‌های مختلفی هستیم که روابط و تاریخ ایران بر اسپانیا داشت اما هنوز در آغاز راه هستیم و هنوز اطلاعات چندانی در این خصوص نداریم. بعضی از کلمات در زبان اسپانیایی است که از زبان فارسی به عربی رفته و بعد از آن از ریشه عربی به زبان اسپانیایی منتقل شده است.
کوتیاس فرر با اشاره به آنکه در دانشگاه آلیکانته از تکنولوژی و ابزارهای مدرن در حوزه‌های مختلف استفاده می‌شود، گفت: کلیه فرآیندهای تحقیقاتی درخصوص بقایای باستان‌شناسی در ایتالیا توسعه قابل توجهی پیدا کرده‌اند.
به گفته او، دانشگاهیان و دانشجویان کشورهای مختلف از طریق بورس تبادل دانشجو اتحادیه اروپا (برنامه اراسموس پلاس) به دانشگاه آلیکانته راه پیدا می‌کنند؛ دانشگاه آلیکانته تنها دانشگاهی است در منطقه که با برنامه اراسموس همکاری دارد و در بیشتر مواقع دانشجویان علاقه‌مند هستند تا در رشته زبان اسپانیایی وارد این دانشگاه شوند.
کوتیاس فرر که یک ایرانشناس است، ایران را خانه دوم خود دانست.
منبع:ایلنا
