میراث صنعتی از جمله مفاهیم نسبتاً جدید در حوزه میراث فرهنگی کشورهای توسعه یافته به شمار می‌آید ولی در تعریف جهانی عموماً دربرگیرنده بقایای ملموس و ناملموس اولین گام‌های صنعتی شدن جوامع محسوب می‌شود.

البته هرچند بقایای مصادیق ملموس میراث صنعتی با تعریف جهانی که عمدتاً محصولات معماری صنعتی و مجموعه میراث صنعتی در نظر گرفته می‌شود، در تاریخ‌نگارهای حرفه‌ای بیشتر مورد توجه مورخان بوده‌اند اما هیچگاه به مجموع آثار ملموس و ناملموس آغازین سال‌های ورود صنعت مدرن به کشورمان، به چشم میراث به عنوان برآیندی ارزشمند و نقطه عطفی روشن در تاریخ معاصر توجه علمی نشده و این در حالی است که در کشورهایی مانند ایران که روند صنعتی شدن را دنبال می‌کنند، لازمه تعریف فرهنگ صنعتی و مولفه‌های آن، پرداختن به ریشه‌های تاریخی فرهنگ و صنعت به ویژه توجه خاص به مصادیق عینی و ذهنی فرهنگ صنعتی در مقطع زمانی آغاز صنعتی شدن است.

در همین راستا به تازگی اولین جلسه ثبت میراث صنعتی در کشورمان برگزار شد که طی آن چهار ایستگاه قدیمی راه‌آهن برای اولین بار در استان یزد مجوز ثبت در آثار ملی میراث صنعتی کشور را کسب کرد.

«سید مصطفی فاطمی» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد با اشاره به ثبت چهار ایستگاه تاریخی قطار در این استان، اظهار می‌کند: این ایستگاه‎ها شامل ایستگاه میبد، شمسی، جلال آباد و نظرآباد اشکذر است‌.

وی با بیان این که این بناها مربوط به دوره پهلوی و جزیی از میراث صنعتی در مجموعه راه آهن است،می‌گوید: الگوبرداری از معماری اصیل ایرانی برای استفاده حداکثری از گرما و سرمای طبیعی منطقه، انتخاب مصالح و نحوه اجرای آن‌ها از جمله ویژگی خاص این بناها به شمار می‎آید.

مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان یزد اضافه می‌کند: پس از ثبت این آثار هر گونه دخل و تصرف یا اقدام و عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر در اصالت این آثار شود، ممنوع است.

«علی اصغر صمدیانی یزد» معاون میراث فرهنگی استان نیز در این باره در گفت‎وگو با خبرنگار ایسنا، اظهار می‌کند: این ثبت ملی جنبه نظارتی دارد به طوری که از این پس، هر نوع فعالیت و اقدامی در زمینه راه آهن با تایید میراث فرهنگی انجام خواهد شد.

وی با اشاره به ثبت این ایستگاه‌ها در اولین جلسه ثبت میراث صنعتی کشور که در ماهشهر خوزستان برگزار شد، می‌گوید: این آثار نشان دهنده شروع مدرن شدن یزد هستند و شاید در صورت ثبت نشدن، به مرور از بین می‌رفتند.

این مسئول آثار مذکور را ظرفیت قابل توجهی برای مطالعات و تبدیل به موزه می‌داند و می‌گوید: یزد با دربرداشتن کارخانجات و ایستگاه‌های راه آهن تاریخی دیگر، از ظرفیت قابل‌توجهی در این زمینه بهره‌مند است که به علت آماده نبودن پرونده‌های ثبت این آثار هنوز مطرح نشده و این در حالی است که بسیاری از شهرستان‌های استان هم به طور کامل در این زمینه مورد بررسی برای ارائه آثار قرار نگرفته‌اند.

«مصطفی داودی» مدیرکل راه‌آهن یزد هم در رابطه با این آثار ثبت ملی شده به خبرنگار ایسنا می‌گوید: اداره کل راه‌اهن یزد آماده هرگونه همکاری با میراث فرهنگی در این موارد است.

وی همچنین تصریح می‌کند: از محل اختیارات اداره کل راه آهن می‎توانیم هر نوع محلی که میراث فرهنگی نیاز داشته باشد را در اختیار میراث فرهنگی برای نگهداری و حفاظت از این سازه‌ها قرار دهیم.

منبع:ایسنا

«سیدمصطفی فاطمی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به اهمیت ثبت جهانی دست بافته‌های زیلوی میبد، اظهار کرد: نگرانی قبل از این رویداد ثبتی در مورد زیلوی میبد، تثبیت خواستگاه و هویت این هنرصنعت بود که در طول تاریخ و با ابتکار میبدی‎‌ها شکل گرفته و اکنون مردم این شهر میراث‌دار آن بودند.

وی با بیان این که مهمترین هدف ثبت زیلو، ثبت این برند به نام خواستگاه آن بود، گفت: برخی از شهرها و کشورها درصدد دستیابی به دانش این هنرصنعت بومی بودند و ثبت این هنر کهن به منظور توسعه برندسازی ضروری بود که البته پس از ثبت ملی آن نیز به سرعت موفق به ثبت جهانی آن شدیم.

این مسئول ثبت برند و هویت آثار در ثبت‌های ملی و جهانی را مهمترین هدف دانست و اضافه کرد: برخی از اقدامات که پس از ثبت جهانی زیلو انجام شد، لزوماً به دلیل ثبت آن نبوده و اهداف گسترده‌تری مانند ماندگار شدن این میراث به نام میبد در جهان را در بردارد.

وی در مورد اقدامات اداره کل میراث فرهنگی استان در راستای حمایت این هنرصنعت پس از گذشت یکسال از ثبت جهانی آن، تصریح کرد:  لزوماً برای هر میراثی که به ثبت می‌رسد نباید انتظار فعالیت فیزیکی خارق‌العاده‌ای داشت ولی با این وجود در مورد زیلوی میبد، برگزاری بیش از ۲۰ کارگاه آموزشی، کارگاه‌های متعدد تولیدی، مرمت بازارچه تاریخی میبد به منظور احیای آن جهت عرضه صنایع دستی میبد از جمله زیلو، اعطای تسهیلات مالی به صنعتگران زیلو، تشکیل خوشه زیلو و پیگیری بیمه هنرمندان زیلوباف از مهمترین اقدامات بوده است.

فاطمی از ورود زیلوی میبد به بازارهای جهانی خبر داد و گفت: اصولاً ثبت جهانی صنایع دستی منجر به راهیابی آنها به بازارهای جهانی می‌شود که در مورد زیلوی میبد نیز شاهد همین مهم یعنی راهیابی به نمایشگاه‌های جهانی صنایع‌دستی مانند بازار چین و نشست‌های جهانی سازمان جهانی صنایع دستی هستیم.

مدیر کل میراث فرهنگی استان یزد در پایان تاکید کرد که باید اقدامات لازم در راستای حفظ و برندسازی تمام انواع صنایع دستی به ویژه زیلوی جهانی میبد انجام شود.

منبع:ایسنا