مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌شرقی گفت: حفاظت همه جانبه از بازار جهانی تبریز با هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی استان محقق خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، احمد حمزه زاده در جلسه‌ هماهنگی بازار تبریز با محوریت تبیین اقدامات لازم جهت پیشگیری از وقوع هرگونه حوادث احتمالی با حضور مدیران و نمایندگان میراث فرهنگی، دادگستری، توزیع برق، سازمان صمت، سازمان آتش نشانی و شهرداری تبریز در محل دادگستری تبریز با اشاره به آسیب شناسی های انجام گرفته توسط این اداره کل، اظهار داشت: براساس آسیب‌شناسی ها و بررسی های تخصصی انجام شده، در این جلسه مقرر شد تا اداره توزیع برق استان در خصوص نحوه پست گذاری، انشعابات و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز برق در اسرع وقت اقدام کند.

وی افزود: با پیشنهاد سازمان آتش نشانی شهرداری تبریز، مقرر گردید تا با همکاری مجموعه بازار تبریز، پست های ثابت آتش نشانی در بازار تاریخی مستقر شود تا در صورت وقوع هرگونه حادثه در اسرع وقت اقدام شود.

مدیر‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی در ادامه با اشاره به اینکه یکی از عوامل پر خطر در حاشیه بازار تبریز، استقرار انبارهای مواد اشتعال زا است، گفت: اقدامات لازم برای ساماندهی و جمع‌آوری انبارهای موجود در جوار بازار تبریز با همکاری سازمان صمت و شهرداری تبریز انجام خواهد شد.

گزارش فارس حاکی است، بازار تاریخی تبریز از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است.

بازار تبریز هم اکنون به طول یک کیلومتر بزرگ‌ترین مجموعه به هم پیوسته و مسقف دنیاست و در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است. طاق‌ها و گنبدهای مقرنس بلند آن، سازه‌های آجری به هم پیوسته، آرایش مغازه‌ها، کثرت تیمچه‌ها، وجود انواع مشاغل و تعداد زیادی مدرسه و مسجد که در کنار سراهای بازرگانی قرار گرفته‌اند، این بازار را نمونه‌ای عالی از محیط تجارت و زندگی اسلامی و شرقی ساخته‌است. سبک معماری، کثرت سراها و تیمچه‌ها و وجود تعدادی مدرسه و مسجد نیز به این مجموعه اهمیت و امتیازی خاص داده‌اند. بازار « ایکی قاپیلار» بازار پوشاک و البسه و لوازم آرایش بخشی از بازار سرپوشیده بازار بزرگ تبریز محسوب می‌شود.

بازار قدیمی تبریز به عنوان بزرگ ترین بازار مسقف جهان با یک هکتار مترمربع وسعت در قلب بافت تاریخی این کهن شهر واقع شده و هر از چند گاهی شاهد وقوع آتش سوزی به دلیل تعدد مغازه ها و راسته های آن است.

وقوع آتش‌سوزی بازار تبریز در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۸۸ خورشیدی حوالی ساعت ۱۷ و ۳۰ دقیقه به وقوع پیوست که راسته «ایکی قاپیلی ( دو دری) که مرکز فروش انواع پوشاک و لوازم آرایشی را به تلی از خاکستر تبدیل کرد، موجب اتخاذ تدابیر جدی و ایجاد تاسیسات اطفای حریق در راسته ها و تیمچه های این بازار شد.

این گزارش حاکی است، بازار تبریز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده در سطح جهان به‌شمار می‌رود که در شهر تبریز در ایران واقع شده‌است. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است. بازار تبریز در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکوبه ثبت رسیده‌است. این بازار از بازارچه‌ها دالان‌ها، تیمچه‌ها سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل یافته‌است. پیش‌تر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده‌است.

بازار جهانی تبریز حدود ۳ سدهٔ پیش و پس از وقوع زمین‌لرزهٔ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شده‌است. بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. تاریخ بنای این مجموعه مشخص نیست؛ ولی بسیاری از جهان‌گردانی که از سدهٔ چهارم هجری تا دورهٔ قاجاریان از این بازار بازدید کرده‌اند، دربارهٔ آن اطلاعاتی ارائه داده‌اند.

بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند.

بازار جهانی تبریز با داشتن حدود ۵٬۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته می‌شود.

این مجموعه با نام مجموعه بازار تبریز در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در سال ۲۰۱۰ نیز این مجموعه با شماره ثبت ۱۳۴۶ به عنوان یکی از میراث جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

خبرگزاری فارس

مرتبط:چرا بازار تبریز در ۲۱ مجموعه ملی قرار نگرفت؟

دوست دارید ببینید که یکی از مراکز فعال مشروطه‌خواهی کجا بوده و بزرگانی مثل ستارخان و باقرخان تصمیمات‌شان را کجا می‌گرفتند؟ راهش رفتن به خانه مشروطه است.

خانه مشروطه تبریز کجاست؟

تبریز، یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های مشروطه‌خواهی در ایران بوده و محتمل است که جایی در این شهر برای رفت‌وآمد بزرگان مشروطه وجود داشته باشد.

خانه مشروطه، همان مکان مورد نظر است. این خانه در یکی از شلوغ‌ترین نقاط تبریز قرار گرفته و شلوغ‌ترین نقطه هر شهری نزدیک بازار آن شهر است. از در غربی بازار که بیرون بیاییم، خانه مشروطه را در نزدیکی مسجدجامع پیدا می‌کنیم.

به خاطر وجود بازار، همیشه این نقطه شهر غلغله است و جای سوزن انداختن در آن نیست، ولی پیدا کردن خانه مشروطه در آن همهمه سخت نخواهد بود. از هرکسی که بپرسیم آدرس را بهمان نشان می‌دهد و حتی خودمان هم به‌راحتی می‌توانیم پیدایش کنیم.

چرا خانه مشروطه، خانه مهمی‌ست؟

اگر برای گشت‌وگذار به تبریز سفر کرده‌ایم، بد نیست سری هم به این خانه بزنیم. از درگاه که بگذریم، وارد ورودی می‌شویم و حیاط و عمارت جلوی چشممان است.

در روزگاری، ستارخان و باقرخان و تقه‌الاسلام تبریزی از این درگاه می‌گذشتند و وارد حیاط خانه می‌شدند. مثل بیشتر خانه‌های حیاط‌ دار، حیاط این خانه‌ هم باغچه و حوضی در وسط دارد، اما چشممان را بیشتر از هرچیز ساختمان خانه خواهد گرفت.

این خانه، خانه‌ای قاجاری‌ست در دو طبقه که مجموعه کاملی‌ست از زیبایی‌ها. گچ‌بری و طاق‌بری و پنجره‌های مشبک و دروپنجره‌های منبت‌کاری که دیدنش تجربه جالبی برایمان خواهد بود.

در دو طرف ساختمان برای بازسازی هرچه بیشتر آن روزها در ذهن‌مان دو توپ گذاشته شده و مجسمه‌هایی از ستارخان و باقرخان در کنار در ورودی، انگار که قصد خوش‌آمدگویی داشته باشند.

سفارش ساخت خانه، از طرف حاج مهدی کوزکانی از تجار دوره قاجار داده شده. سال ۱۲۴۷، سنگ‌بنای ساختش زده می‌شود. با اوج‌گیری مشروطه در تبریز، حاج مهدی تصمیم می‌گیرد خانه‌اش را در اختیار مشروطه‌خواهان قرار دهد.

تا پیش از آنکه محمدعلی شاه، مجلس را به توپ ببندد، خانه، خانه‌ای بود مثل باقی خانه‌های شهر، ولی از آن زمان به بعد محلی شد برای مشورت و تصمیم‌گیری اتفاق‌های مهم. حالا می‌توان در دوطبقه خانه مشروطه راه رفت و با حال‌وهوای آن زمان کمی آشنا شد.

ما چهره ستارخان و باقرخان  را بیشتر از دیگر سران مشروطه دیده‌ایم، اما در اینجا، تندیس‌هایی از دیگر شخصیت‌هایی که شب و روز در این خانه جمع می‌شدند را می‌توانیم از نزدیک ببینیم. تندیس‌هایی از آخوند خراسانی، زینب پاشا، صوراسرافیل، علی اکبردهخدا و…

ما در خانه‌ای هستیم که تصمیات مهمی در آن گرفته می‌شده و آدم‌های مهمی به آن رفت‌وآمد می‌کرده‌اند. نشست‌های انجمن تبریز در این خانه برگزار می‌شده و اعلامیه‌های ضدقاجاری هم در این خانه به چاپ می‌رسیده. حتی بعدها جلسات فرقه دموکرات آذربایجان هم در آن برگزار می‌شده.

چه وسایلی در این خانه است؟

جز تندیس سران مشروطه، وسایل دیگری هم در این خانه از گذشته به جا مانده. پله‌ها را که بالا برویم به ۶ اتاق می‌رسیم که از سال ۱۳۵۷ تا الان محلی‌ست برای نمایش وسایل شخصیت‌های مهمی که روزی در اتاق‌های اینجا دور هم جمع می‌شدند.

مهرهایی که روزی پایین نامه‌ها و اسناد مهم زده می‌شده، تفنگی که زمانی ستارخان به کمر می‌بست و دست کسی به آن نمی‌رسید، ظرف‌وظروفی که روزگاری از آن استفاده می‌شد، همه در اینجا قرار گرفته‌اند.

می‌توان پشت پنجره‌های شیشه‌رنگی طبقه دوم ایستاد و به داخل حیاط سرک کشید، همانطور که روزی احتمالا بزرگان پشتش می‌ایستادند و رفت‌وآمد آدم‌ها را از آن بالا تماشا می‌کردند؛ در روزگاری که هر صدای دری مساوی با استرس و دلهره بود و از سکون این روزها خبری نبود.

ساعت بازدید

بهار و تابستان از ساعت ۹ صبح تا ۱۹:۳۰

پاییز و زمستان از ساعت ۹ صبح تا ۱۷:۳۰

قیمت بلیط: ۳ هزار تومان در سال ۱۳۹۸

 

مرتبط:کاخ ائل گلی یکی از گردشگاه ‌های شهر تبریز

لیقوان یکی از روستاهای استان آذربایجان شرقی است که در دهستان میدان‌چای بخش مرکزی شهرستان تبریز واقع شده‌است. لیقوان همواره تحت تأثیر اقلیم سردسیری سهند است. سراسر دره لیقوان تا سهند را گدازه‌های آتشفشانی پوشانده است. آب و هوای لیقوان در زمستان‌ها بسیار سرد و در تابستان‌ها معتدل و مطبوع و بی‌نظیر می‌باشد.پنیر و سفال‌گری این روستا معروف است. این روستا پیشتر لیوان و لوان هم نامیده می‌شد.

روستای لیقوان در تبریز:

تبریز از جمله شهرهای شمالی کشورمان ایران است که با توجه به شرایط جغرافیایی که دارا هست، حتی در گرمترین روزهای سال هم دارای آب و هوای خنک تری نسبت به بقیه ی شهرها می باشد. این شهر که در شمال غربی ایران واقع شده جاذبه های گردشگری و طبیعی بسیاری دارد که هر کدام سالانه افراد زیادی را به سمت خود جذب می کند،

پژوهشگران تاریخ و فرهنگ آذربایجان شرقی در رابطه با روستای لیقوان در تبریز گفته اند که پرجمعیت و بزرگترین روستاهای آذربایجان شرقی است، که در دره ای با صفا و دامنه کوه های سهند واقع شده است روستای تاریخی لیقوان می باشد.

روستای لیقوان در تبریز یکی از روستاهای آذربایجان شرقی است که در ۳۶ کیلومتری شرق تبریز و ۲۴ کیلومتری جنوب شهرستان باسمنج در دامنه کوه سهند قرار گرفته است و پس از گذر از روستاهای هروی و بیرق روستای لیقوان قرار گرفته است که منطقه ای خوش آب و هوا و سرسبز است. به گفته پژوهشگران تاریخی و فرهنگی آذربایجان شرقی روستای لیقوان در تبریز یکی از زیباترین، پرجمعیت و بزرگترین روستاهای آذربایجان شرقی است که در دره ای با صفا و دامنه کوه های سهند واقع شده است روستای تاریخی لیقوان می باشد.

فلسفه نامگذاری روستا:

روستای تاریخی لیقوان که د‌‌‌‌ر زبان محلّی «لوان» یا «لیوان» (به معنای آب های گرم که از د‌‌‌‌امنه سهند‌‌‌‌ و از آثار آتشفشانی جاری می شود‌‌‌‌) می گویند‌‌‌‌، به استناد‌‌‌‌ شواهد‌‌‌‌ تاریخی، سکونت د‌‌‌‌ر لیقوان قد‌‌‌‌متی د‌‌‌‌یرینه د‌‌‌‌ارد‌‌‌‌ و این روستا ازمجموعه د‌‌‌‌ره های سهند‌‌‌‌ که همیشه آب های گرم آن جاری بود‌‌‌‌ه شکل گرفته است. د‌‌‌‌ره سبز لیقوان با آب و هوای کوهستانی و خنک و چشمه های آب گرم معروفی که د‌‌‌‌ارد‌‌‌‌، مهم ترین بهانه ای است که باعث شد‌‌‌‌ه به این منطقه لقب د‌‌‌‌ره بهشت داده شود.

ساختار اصلی روستا:

روستای لیوان در تبریز دارای ساختاری به اصطلاح پلکانی می باشد که به دلیل اینکه در این روستا اهمیت ویژه ای برای زمین های کشاورزی قائل بودند تماما روستا را بر روی صخره های حاشیه ی زمین بنا کرده بودند و به همین خاطر معماری این روستا به شکل پلکانی درآمده است.

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری:

– عمارت سنگی لیقوان (داش عمارت): خانه اربابی لیقوان  بر بلندی مشرف بر رود لیقوان قرار دارد. این عمارت که نما و ستون‌های ان سنگی است به نطر می‌رسد در دورانی که هنوز چنین متروک نشده بود بسیار باشکوه بوده است. هر چند در حال حاضر این عمارت زیر نظر میراث فرهنگی در حال مرمت و احیا هست ولی به نظر نمی‌رسد شکوه دوباره آن احیا شود. ستون‌های سنگی با مقطع دایره‌ای دقیق آن این سوال را به ذهن می‌آورد که در زمان قدیم با چه ابزاری قادر به خلق چنین استوانه‌ی منظمی شده‌اند. این سنگ تراشی در گورستان قدیمی لیقوان هم دیده می‌شود.
برای رسیدن به این عمارت که با خودرو تا مقابل آن می‌شود رفت، باید یک سرازیری تند را رد کنید. پل تاریخی لیقوان هم به فاصله اندکی از این عمارت قرار دارد.

 

– پل حاج سالار لیقوان (حاج سالار کورپوسی): پل لیقوان یا پل حاج سالار لیقوان یکی از بزرگترین و معروفترین پلهای آذربایجان شرقی ست که درسال ۱۲۰۹ ه.ش در این روستا ساخته شده است. قدمت این پل به دوره قاجار میرسد. این پل تاریخی در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شمارۀ ثبت ۷۵۳۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

– قبرستان تاریخی : گورستان تاریخی لیقوان مربوط به قرن هفتم ه.ق می باشد. سنگ نوشته هایی قدیمی فراوانی روی قبرها قرار دارد و جملات متعددی، به شکل ماهرانه روی سنگ ها حکّاکی شده. متاسفانه این قبرستان هم مثل بقیه قبرستان های تاریخی از دست سارقان و سودجویان در امان نمانده و سارقان بعضی از آثار باستانی آن را غارت کرده اند. قبرستان لیقوان یکی ازآثار ملی ثبت شده ی ایران میباشد که در سالهای اخیر سازمان میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی اقدامات خوبی در جهت بازسازی آن انجام داده است.

– آب گرم طبیعی لیقوان: آب گرم لیقوان از تغییرات زیرزمینی و بقایای آتشفشان خاموش کوه های سهند شکل گرفته و یکی از بهترین و غنی‌ترین آب‌های معدنی منطقه می باشد. آب گرم ایسّی سو در جنوب شرقي روستا و در کنار رودخانه ليقوان و چندین آبگرم کوچک و بزرگ دیگر به نامهای طوله سر، بارالی و باغچه قره وجود گرفته است که با پیوستن آنها رودخانه لیقوان به وجود می آید.

بنا عقیده و تجربه مردم منطقه این آبگرم ها برای رفع نارسايي‌هاي گوارشي مفید هستند. و به عمین علت در فصل تابستان عده زیادی از روستاييان و ايلات و عشاير منطقه و گردشگران براي استفاده از چشمه‌هاي معدني اطراف آبگرم، خيمه و خرگاه برپا میکنند. یکی از عجایب این منطقه این است که در دو طرف رودخانه، آب گرم است و از وسط آنها رودخانه ی بسیارخنک و گوارای لیقوان عبور میکند. آب و هوای عالی،دامنه ها ی زیبا و بکر بخصوص در ارتفاعات سهند و همچنین مراتع و چمنزارها و گلزارها زیبا باعث توجه ویژه مسئولین به این منطقه شده و طی سال های اخیر توسط اداره تربیت بدنی و سازمان گردشگری شهرک توریستی برای بازیهای زمستانی، کوه نوردی و ماهی گیری احداث شده است.

– رودخانه لیقوان

– دره جنگلی و گردشگری لیقوان: دره ليقوان یا لوان دره سی از جاذبه های زیبا و دیدنی روستای لیقوان است که به دليل داشتن رودخانه، چشمه، جنگل، درخت، و طبیعت بکر یکی از معروف ترین تقرّجگاه های اطراف شهر تبریز و قطب گردشگری استان آذربایجان شرقی می باشد. این درّه در شرق روستاي سفيده‌خوان قرار گرفته و رودخانه‌ی لیقوان‌چایی با عبور از میان این دره باعث به وجود آمدن تفرجگاهی بسیار زیبا شده است. ليقوان چاي از دامنه‌هاي شمالي رشته کوه سهند سرچشمه مي‌گيرد و در ادامه چشمه سارهاي متعددي از دره‌هاي شرقي و غربي ليقوان به آن وصل شده و رودخانه پرآبي را به وجود می آورند.

رودخانه از اراضی روستاهای سفيده‌خوان،لیقوان،بیرق و هروی عبور کرده و آنها را آبياري مي‌کند. اطراف سرسبز رودخانه‌ی لیقوان‌چایی تفرجگاه بهاري و تابستاني مردم تبريز و گردشگران می باشد. کشت زارهاي سرسبز و باغ‌هاي ميوه خصوصا در فصل تابستان هزاران نفر از دوست داران طبيعت را به اين دره زیبا میکشد.

 

– چشمه‌های معدنی

 

– زاغه‌های طبیعی موجود در سردخانه بزرگ لیقوان

 

صنایع دستی:

با توجه به این که این منطقه روستایی محسوب می شود پس یکی از مشاغل اهالی آن تولید صنایع دستی مخصوص خودشان است، از جمله محصولاتی که زنان و مردان این منطقه با دست های خودشان تولید می کنند عبارت از ظروف سفالین (معروف به لیقوان قابی)، لباس های نمدی مردانه (شال پالتار)، لباس های چین دار و مخمل زنانه (یل تومان)،لباس های محلی زنانه(کوینح)، جوراب های پشمی زنانه، جوراب های پشمی مردانه، چاروق، جلیقه و شال و کلاه نمدی، قالی و قالیچه، فرش و تابلو فرش های نفیس، جاجیم و گلیم هستند.

غذاهای محلی روستا:

پیشنهاد می کنیم زمانی که به سمت روستای لیقوان در تبریزی رفتید از غذاهای محلی این روستا حتما امتحان کنید، از جمله غذاهای محلی که در روستا می توانید میل کنید عبارت از دیزی یا آبگوشت مخصوص لیقوان(پیتی)، یارما شورباسی، اوماج آشی و قورما است.

محصولات کشاورزی و لنبی:

از جمله محصولات کشاورزی و لبنی که در روستای لیقوان در تبریز تهیه و تولید می شود عبارتند از گردو، سیب،گلابی، سیب زمینی، نخود، جو، گندم، شیر، سرشیر، کره، ماست، خامه، دوغ، کشک، روغن حیوانی و پنیر لیقوان می باشد.

 

مرتبط:

سوغات شهر تبریز/بهترین سوغات شهر تبریز و صنایع دستی معروف آن چیست؟

سیری در تبریز، پایتخت گردشگری جهان اسلام در سال ۲۰۱۸

حمام نوبر مربوط به دوره قاجار است و در تبریز، تقاطع خیابان امام وتربیت واقع شده است. حمام نوبر این اثر در تاریخ ۱ آذر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در حال حاضر این مکان بازسازی شده و به سفره خانه سنتی شهریار تبدیل شده است.

حمام نوبر تبریز یکی از جاذبه های تاریخی و فرهنگی شهر تبریز است که به عنوان اولین و بزرگترین سفره خانه سنتی تبریز جز آثار ملی کشور ثبت شده است، این مکان در واقع یکی از زیبایی های تاریخی شهر تبریز است.

 

سفره خانه سنتی شهریار تبریز،در واقع همان حمام نوبر است كه مربوط به دوره قاجار مي باشد. این حمام، یكى از معماری‌هاى ایرانى برجای مانده از اواسط دوران قاجاریه است كه با زیربنا و مساحتی حدود ۷۰۰ مترمربع در محل تقاطع دو خیابان اصلی و معروف شهر تبریز (خیابان امام و تربیت) قرار گرفته است. این حمام که توسط معمارتبریزی به نام بالا كاظم ساخته شده است، با توسعه شهر تبریز و تخریب دروازه قدیمی، در مركز شهر قرار گرفت.

در نقشه شهر تبریز كه پیش از سال ۱۲۴۳ هجری قمری تهیه شده، این حمام در نزدیكی دروازه نوبر مشخص شده و در نقشه دارالسلطنه تبریز، متعلق به سال ۱۲۹۷ قمری، این بنا با نام «حمام وزیر» دیده می‌شود. حمام باستانی نوبر بعد از چند صد سال استفاده به عنوان حمام اکنون بعد از باز سازی تبدیل به سفره خانه سنتی بسیار زیبایی شده است، که هر ساله گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به خود جذب می کند.

تاریخچه:

در دوره ایلخانی همانند سایر فعالیت‌های معماری عام‌المنفعه حمام‌های بسیاری در شهر تبریز و سایر شهرهای اطراف ساخته شد، ولی ساختمان بسیاری از این حمام‌ها به دلیل رطوبت و گرمای زیاد و از طرفی زلزله‌ ویرانگر و حوادث تاریخی شهر تبریز در دوره‌های مختلف ویران شدند. گفتنی است پیش‌تر و در دوره ایلخانی حمام‌ها بیشتر در کنار کاروانسراها و در اطراف دروازه‌ی شهر قرار داشتند. پس از وقوع زلزله ویرانگر در سال ۱۱۹۴ هجری قمری و تخریب اغلب بناهای اصلی، باروی جدیدی در اطراف تبریز ساخته شده که بنا به اسناد تاریخی بین ۸ تا ۱۲ دروازه داشته است و به احتمال بسیار زیاد حمام‌ها نیز به روش قبلی در نزدیکی دروازه‌های تبریز ساخته شده‌اند.

 

از این‌رو، قدمت حمام‌های قدیمی در تبریز به دوران قاجار و پس از آن می‌رسد که حمام نوبر نیز یکی از این نمونه‌های تاریخی بر جای مانده است. طبق اطلاعات به دست آمده از نقشه‌ها و اسناد قدیمی این حمام قدمتی ۱۴۰ ساله دارد. برای مثال، در نقشه شهر تبریز که پیش از سال ۱۲۴۳ هجری قمری تهیه شده، محل این حمام در نزدیکی دروازه نوبر مشخص شده و در نقشه دارالسلطنه تبریز، از معتبرترین نقشه‌های تبریز و متعلق به ۱۲۹۷ هجری قمری، این بنا با نام «حمام وزیر» ثبت شده است. بعدها به تدریج با توسعه تبریز و تخریب دروازه قدیمی، بنای حمام نوبر در مرکز شهر قرار گرفته است. سازنده این حمام معماری به نام بالاکاظم از اهالی قره‌آغاج است.

 

معماری بنا:

حمام تاریخی نوبر دو بخشِ اصلي، سربينه و گرمخانه دارد؛ سربينه حمام فضايي وسيع با قاعده هشت ضلعي است كه در بخش مياني آن، طاق بندي شده و بر هشت ستون سنگي قرار گرفته است، همچنين حوضي هشت گوش در ميانه اين بخش قرار دارد و سكوهايي بر گرداگرد آن قرار دارند.

طاق و گنبد بزرگ گرمخانه، طاق و گنبد با ستون و سرستون هاي سنگي مقرنس كاري شده سربينه و اجراي كاربندي و تركيب آجر و كاشي و پوشش معقلي مناسب حمام و كتيبه هاي مصور زيباي ورودي را می توان از جاذبه هاي زیبایی اين حمام تاريخي برشمرد.

 

در ساخت حمام تاریخی نوبر تبریز از جمله مصالح به كار رفته آجر در جرزها و سقف ها ملات و گچ و همچنين سنگ تراش خورده در ستون ها كف ها است.

در راستاي بهره برداري بهينه از تمام فضاهاي حمام، فضاهاي سربينه و گرمخانه به سفره خانه، فضاي پشت بام نیز به چايخانه و اجراي مراسم پرده خواني و نقالي اختصاص دارد.

ستون های سنگی به کار رفته در این شاهکار معماری، باعث جذب علاقمندان و دانشجویان معماری و هنر از سراسر جهان شده است. فضای پیرامون حوض که دارای متکا های مرسوم دربار قاجار است، زیبایی حیرت انگیزی به سالن هشت ضلعی داده است به طوری که اکثر قریب به اتفاق گردشگران خارجی تمایل به نشستن و عکسبرداری از این بخش از چایخانه را دارند.

 

کاربری بنا:

این بنای زیبا و قدیمی اگرچه پیش‌تر با کاربری حمام مورد استفاده قرار می‌گرفت، ولی در سال‌های گذشته به دلیل موقعیت مکانی و رطوبت موجود دچار آسیب‌های فراوانی شده و چندین بار از سوی میراث فرهنگی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. در سال‌ ۱۳۷۸ و پس از ثبت در فهرست آثار ملی، این اثر تاریخی برجسته در قالب طرح پردیسان ضمن حفظ قالب و بدون هیچ دخل و تصرفی تغییر کاربری داده و به سفره‌خانه سنتی تبدیل شده است.

در واقع، حمام نوبر، اولین و بزرگ‌ترین سفره‌خانه سنتی شهر تبریز است که در رده آثار ملی ایران نیز ثبت شده است. علاه بر این، به منظور استفاده بهینه از تمام فضای این بنا، فضای پشت‌بام نیز به چایخانه و اجرای مراسم پرده‌خوانی و نقالی اختصاص یافته است.

 

آدرس: میدان ساعت، نبش خیابان تربیت، حمام تاریخی نوبر
نوع غذا: ایرانی – سنتی – چایخانه -کافی شاپ سنتی

 

مرتبط:

خانه بهنام _تاریخی ترین خانه ی تبریز

تبریز ،پاک ترین شهر ایران