آرامگاه هالیکارناسوس یکی از عجایب هفتگانه جهان است که ویرانه های آن در شهر بودروم ترکیه واقع شده است. که توسط معماران یونانی ساخته شده و قبر بسیار بزرگی است که معماری یونانی و مصری در آن ترکیب شده است. امروزه تبدیل به موزه فضای باز شده و زیبایی معماری باستانی این آرامگاه مورد تحسین همگان قرار میگیرد. برخی از مجسمه های این آرامگاه در موزه بریتانیا به نمایش گذاشته شده اند.
شکل ظاهری آرامگاه هالیکارناسوس
آرامگاه هالیکارناسوس اصلی ترین سازه شهر بخاطر جثه بزرگش نبود که به عنوان یکی از عجایب هفتگانه انتخاب شد بلکه بخاطر ظاهر زیبا و طراحی خاصی که داشت باعث منحصر به فردی و تمایز آن شد.
تندیس ها در بخش بیرونی مقبره در سطوح مختلف مانند سقف یا سکو و… جای گذاری شده بودند و هر کدام اشکال مختلفی داشتند مانند آدم ها، شیر ها، اسب و حیوانات دیگر.
همکاری صدها هنرمند و معمار باعث شده بود که این سازه ترکیبی از سبک های یونانی مصری و لیکیایی داشته باشد.
برای ساخت مقبره نقطه ای در بالای تپه در نظر گرفتند که به هالیکارناسوس اشراف داشت و تمام مقبره در فضای سر پوشیده بنا شده بود.
در این فضای سر بسته سطح سنگی صافی وجود داشت که مقبره روی آن قرار میگرفت. در هر دو طرف پلکان مقبره شیر هایی جای گذاری شده بودند که مسیر را به سطح سنگی مقبره هدایت میکرد. مردم با بالا رفتن از آن پلکان ها با تعداد زیادی از تندیس های ایزدان و ایزد بانوان رو به رو میشدند. در هر طرف از مقبره جنگ جویی سواره بر اسب دیده میشد که از مقبره محافظت میکردند.
در میانه سنگی سازه مکعبی شکل مقبره قرار گرفته که از دو لایه درونی و بیرونی تشکیل شده است. که لایه درونی آن آجر و لایه بیرونی آن مرمر بوده است که نمایی فوق العاده به منظره میبخشید.
این سازه مکعبی خود ارتفاع سازه را تشکیل میداده و دیواره های آن با نقش های برجسته از صحنه های جنگ پوشانده شده است. صحنه های جنگی میان یونان و آمازون که جنگ جویان آن خانوم ها بودند و جنگی دیگر از اساطیر یونانی بر دیواره های مقبره خود را به تصویر میکشید.
در مورد ابعاد آرامگاه اطلاعات زیادی در دسترس نیست اما اطلاعات محدودی از یادداشت های پلینیوس دانشمند رومی و معروف قرن اول میلادی به دست آمده است.
پلینوس در نوشته های خود به مستطیل شکل بودن آرامگاه اشاره میکند که ۳۶ ستون در اطراف آن، بخش بالایی و پایین مقبره با ۲۴ پله و ۴ اسب ارابه دار مرمرین وجود دارند.
پلینیوس ضلع شمالی و جنوبی آرامگاه را ۱۹ متر و طول را در دیگر جبهه ها کوتاه تر دانسته است، در کل محیط را ۱۲۵ و ارتفاع آن را حدود ۱۱/۴ متر ارزیابی کرده است. همچنین گفته است که بخش میانی و بالایی آرامگاه هر دو ارتفاعی برابر داشته و مجموع آن ها به ۴۳ متر میرسد.
ماجرای آرامگاه هالیکارناسوس
در دوران امپراتوری هخامنشیان، استانداران و فرمانداران تخت عنوان ساتراپ به مناطق مختلف کشور فرستاده میشدند و به نمایندگی از حکومت مرکزی، در آنجا فرمانروایی میکردند.
حدود ۴۰۰ سال قبل از میلاد شهری به نام هالیکارناسوس پایتخت منطقه کوچکی به نام کاریا در مدیترانه بود. زن و شوهری از نژاد ترک ها با سبک زندگی یونانی به نام های مازولوس و آرتمیس ساتراپ های هخامنشی بودند و فرمانروایی منطقه کاریا را بر عهده داشتند این زوج ۲۴ سال در این منطقه حکومت داشتند تا اینکه در سال ۳۵۳ مازولوس فوت کرد و همسرش را تنها گذاشت.
آرتمیس تصمیم گرفت برای یاد بود او بزرگترین و باشکوه ترین آرامگاه دنیا را بنا کند. سپس دستور داد بهترین معماران و مجسمه سازان از سراسر یونان را بیابند و به خدمت بگیرند. صدها هنرمند و کارگر و صنعت گر دیگر هم به خدمت بگیرند و از هیچ تلاشی فرو گذار نکنند. سرانجام کار بنای عظیمی خلق کردند که تا سال های سال سرآمد آرامگاه های جهان شد به طوریکه که امروزه واژه انگلیسی mausoleum واژه ای است که به کل مقبره های دنیا اطلاق میشود و از نام مازولوس گرفته شده است.
بحران در شهر آرتمیس
مدت کمی بعد از این که آرتمیس و معماران و صنعت گران و … شروع به کار کردند، آرتمیس با بحران هایی رو به رو شد. رودس جزیره ای در دریای اژه بین یونان و آسیای صغیر بود که توسط مازولوس فتح شده بود. وقتی اهالی رودس خبر دار شدند که مازولوس از دنیا رفته است شورش کردند و ناوگانی از کشتی را برای تصرف هالیکارناسوس فرستادند. آرتمیس وقتی خبر دار شد که اهالی رودس شورش کردند دستور داد برای مقابله با آن ها کشتی های خود را در انتهای شرقی بندر در جایی مخفی پنهان شوند.
زمانی که اهالی رودس برای حمله از کشتی پیاده شدند کشتی های آرتمیش سر رسیدند و کشتی آنها را به دریا هدایت کردند.
آرتمیس سرباز های خود را به رودس فرستاد، رودسی ها که فکر میکردند کشتی های خودشان است و با موفقیت به آنجا برگشته اند نتوانستند در برابر سربازان آرتمیس از خود دفاع کنند و شهر به سادگی تحت تصرف آرتمیس در آمد و شورش ها متوقف شد.
آرتمیس فقط دو سال بعد از مرگ همسرش زنده ماند هر دو در آرامگاه نیمه تمام به خاک سپرده شدند.
به گفته پلینی، کارگران و معماران تصمیم گرفتند بعد از مرگ آرتمیس نیز به ساخت این بنا ادامه دهند چرا که ساخت این چنین بنایی باعث به شهرت رسیدن خودشان میشد.
این بنا به مدت چندین قرن برپا بود مشرف به شهر قرار داشت. حتی در زمان حمله اسکندر کبیر سقوط نکرد و همچنان دست نخورده باقی ماند.
همچنین در زمان حمله دزدان دریایی در سال های ۶۲ و ۵۸ پیش از میلاد آسیبی به این بنا وارد نشد. در حقیقت این بنا نزدیک به ۱۷ قرن بر فراز ویرانه های شهر پا برجا بود تا این که در پی زلزله های قرن ۱۳ ستون های این بنا در هم شکست و ارابه سنگی به زمین افتاد. از سال ۱۴۰۴ میلادی تنها قسمت هایی از پایه ی آرامگاه در میان خرابه ها قابل تشخیص بود.
مجسمه های مقبره هالیکارمازولوس در موزه بریتانیا
در حال حاضر یکی از مجسمه های مقبره مازولوس در موزه لندن می باشد که دارای ارتفاع ۳ متر است و مجسمه مردی است که لباس یونانی مردم کاریا بر تن دارد.
علاوه بر آن کتیبه ای که در بالای جایگاه سلطنتی قرار گرفته است شامل حکاکی روی سنگ مرمر بوده است و با اضافه شدن فلز سلاح ها و اسب های سلطنتی قرار گرفته است.
این کتیبه تصاویری از یونان و ارابه ها را روی خود به نمایش میگذارد و ممکن است بخش های دیگری از این کتیبه در اطراف یا داخل آرامگاه افتاده باشد. البته کتیبه ی دیگری نیز روی ارابه قرار دارد و شیرهای بزرگی در پایه های هرم سقف میباشند.
چرا آرامگاه هالیکارناسوس؟
همانطور که در مطالب بالا ذکر شد آرامگاه هالیکارناسوس برای یکی از فرمانداران دوره هخامنشی به نام مازولوس ساخته شده است. این آرامگاه یکی از عجایب هفتگانه جهان است.
این آرامگاه به قدری باشکوه و زیبا است که بعد از آن مردم به تمامی مقبره های جهان مازولوس میگفتند و با گذشت زمان کلمه مقبره از این سازه گرفته شده است.
این سازه الهام بخش ساختمان ها و بناهای بسیار دیگری نیز بوده است.
منبع: بیتوته
مرتبط:
بهترین شهرهای ترکیه برای تحصیل
آشنایی با بندر باستانی پرین ، جاذبه گردشگری ترکیه
