آرامگاه شاه شجاع در شمال غربی حافظیه، در بلوار هفت تنان قرار گرفته است. ابوالفوارس جلال ‌الدین فرزند امیر مبارزالدین محمد ملقب به «شاه شجاع» از مهمترین و شجاع ‌ترین پادشاهان آل مظفر است. شاه شجاع فرزند مبارز الدین محمد بن امیر مظفر بود و سلسله وی (آل مظفر) جانشین اتابکان فارس گردید.

در سال ۱۱۹۲ هجري قمري در زمان کریم ‌خان زند،  توسط میرزا مجید کرمانی که از نوادگان شاه شجاع به شمار مي ‌رود، سنگ قبری بر روی قبر شاه شجاع نصب گردید. آرامگاه كنوني وي در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی به همت علی سامی به کوشش انجمن آثار ملی ساخته شده است.

آرامگاه شاه شجاع در آذر ماه ۱۳۵۴ ذیل شماره ۱۱۶۹٫۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

شاه شجاع از ممدوحان حافظ شیرازی بوده و خود به فارسی و عربی شعر سروده است. حافظ قسمت اعظم دوران زندگی خود را در مصاحبت این پادشاه گذرانده و در اشعارش وی را بسیار ستوده است. شاه شجاع به مدت ۳۳ سال بر فارس حکومت کرد و در سال ۷۸۶ هجري قمري دچار بیماری سخت شده، درگذشت. با مرگ شاه شجاع، که برخی از مورخین، آن را یتیم شدن مرد و زن ایران دانسته ‌اند، سلطنت ایرانی آل مظفر که پس از قرن ‌ها حکومت خونبار ترک‌ ها و مغولان، امنیت و آسایشی را برای مردم به ارمغان آورده بود به سرعت رو به زوال رفت.

آرامگاه شاه شجاع در شیراز و در شمال غربی حافظیه در نزدیکی هفت تنان، کنار بلوار هفت تن قرار دارد. شاه شجاع قبل از مرگ (۷۸۶ ه. ق) وصیت کرده بود که جسد وی را در زمین ‌های مصلی و در جوار قبر شیخ محمود قطب‌الدین دفن نموده و سپس توسط امیراختیارالدین کرمانی جنازه را به مدینه برده در آنجا به خاک بسپارند. پس از مرگ وی به دلیل اختلافاتی که بین جانشینان او به وجود آمد، وصیت او عملی نشد و در همان جا باقی ماند.

بعدها در زمان کریم خان زند، در سال ۱۱۹۲ ه. ق. یکی از درباریان به نام میرزا محمد کرمانی متخلص به ظفر، که در دربار کریم خان زند صاحب مقام بود، در صدد ساختن بقعه ‌ای بر روی قبر و تجدید بنای آرامگاه بر آمد ولی فرصت و زمینه لازم برای تحقق این امر فراهم نشد و چون سنگ قبر شاه شجاع را برده بودند، به دستور کریمخان سنگ تراشیده و مرغوبی بر روی قبر نصب گردید که بر روی آن با خط نستعلیق عالی این عبارت در ۱۱ سطر نوشته شد:  “هوالحی الذی لا یموت. هذا مدفن السلطان العادل الباذل المرحوم المغفور شاه شجاع المظفری و وفاته فی سنه ست و ثمانین و سبعمائه من الهجریه کما قال العارف السالک شمس الدین محمد حافظ علیه الرحمه حیف از شاه شجاع و تجدید مزاره فی شهر ربیع الثانی ۱۱۹۲”

در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی به همت علی سامی (معمار بازسازی سعدیه و حافظیه) توسط انجمن آثار ملی گنبدی از کاشی‌ های فیروزه ‌ای بر روی قبر شاه شجاع ساخته‌ شد.

این آرامگاه بر ۴ ستون استوار است. درون آن با کاشی و معرق تزیین شده ‌است. بنای آرامگاه بر روی یک صفه که سه پله از سطح زمین اختلاف ارتفاع دارد، بنا گردیده و از چهار گوشه آن چهار ستون مایل با سنگ ‌های سفید به گنبد آبی رنگ آن می‌ رسد. گنبد به وسیله کاربندی ‌ها به ستون‌ ها متصل گردیده ‌است. ۴ کتیبه از اشعار شاه شجاع و حافظ نیز در درون گنبد و چهار کتیبه از اشعار حافظ که در مدح شاه شجاع سروده بود، در قسمت بیرونی گنبد و به خط نستعلیق بر روی کاشی نگاشته شده ‌است.

در جنب آرامگاه، بنایی آجری وجود دارد که در حال حاضر به عنوان کتابخانه آثار و مفاخر فرهنگی مورد استفاده‌ قرار می گیرد.

اشعاری از حافظ شیرازی در مدح شاه شجاع:
قسم به حشمت و جاه و جلال شاه شجاع
که نیست با کسم از بهر مال و جاه نزاع
به عاشقان نظری کن به شکر این نعمت
که مــن غلام مطيعم تو پادشاه مطاع
جبین و چهره ی حافظ خدا جدا مکاناد
زخاک بارگه کبریای «شاه شجاع»

مرتبط:

نگاهی بر تاریخچه “بازار وکیل” شیراز

دم اسب _تنگه‌ای شگفت‌انگیز در شیراز

زیباترین اماکن شیراز کجاها هستند؟

استاندار فارس اعلام کرد که با موافقت مدیرعامل بانک ملی ساختمان قدیمی این بانک در مرکز شهر شیراز به موزه تبدیل خواهد شد.

نماینده مردم شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی با این تاکید که حرمین شریف در واقع هویت واقعی شیراز تلقی می‌شوند، تاکید کرد که ضمن حفظ شان و جایگاه امامزادگان واجب التکریم باید زمینه برای رونق صنعت گردشگری دینی و زیارتی اطراف حرمین شریف فراهم شود.

 بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است . شیراز یکی از مهمترین شهرهای ایران از نظر موقعیت جغرافیایی استراتژیکی، تاریخی و فرهنگی می باشد. نقش و اهمیت این شهر را در طول تاریخ ایران به راحتی می توان لمس کرد. بزرگی این شهر در طول تاریخ ارتباط مستقیمی با قدرت اقتصادی شهر داشته و پشتوانه این اقتصاد پویا قطعا بازارهای شهر بوده.

بازار تاریخی وکیل از مهمترین بازارهای شیراز از گذشته تاکنون بوده و یادگاری زیبا از کریم خان زند می باشد که در قسمت مرکزی این شهر و در نزدیکی میدان شهرداری قرار گرفته است. ما در ایران، بازارهایی داریم که قدمت چند صد ساله آن ها، گوشه ای از تاریخ سرزمین اهورایی را به تصویر می کشد و دیدنشان هر بار، ناگفته های بسیاری را عیان می کند و بازار زیبای وکیل شیراز نیز از این قاعده مستثنی نیست.

تاریخچه بازار وکیل شیراز:

شیراز از دیرباز یکی از مهمترین شهر های ایران و فلات جنوبی بوده و در دوره های مختلفی همچون آل مظفر مقر حکومتی بود. پس از آن که کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت کشور انتخاب کرد، طی ۲ دهه، آبادانی و رفاه زیادی در شهر زیبای شیراز ایجاد گشت. ثبات و امنیت با ساخت حصارها، قلعه ها، کاروانسرا ها و . . . به شهر بازگشت. درمیان تمام بناهای ساخته شده، مجموعه بی نظیر بازار وکیل مانند گوهری می درخشید. شروع ساخت این مجموعه بزرگ حدودا از سال ۱۱۳۷ خورشیدی آغاز شد و تا سال ۱۱۵۶ توسعه و تکمیل آن به طول انجامید.

به احتمال بسیار زیاد قبل از ساخت بازار وکیل، بازاری در این مکان از زمان صفویه وجود داشته که با احداث بنای جدید، تغییر و توسعه یافته است. این بازار پس از ساخت، قلب تپنده اقتصاد شهر بوده و در راهی که از تنگه الله اکبر ( شمالی ترین نقطه شیراز ) به دروازه اصفهان منتهی است در داخل حصار شهر ساخته شده و بازرگانان بسیاری به آن رفت و آمد می کردند.

در دوره های متفاوت تعمیرات و تغییرات اساسی در کالبد بازار وکیل صورت گرفته برای مثال در سال ۱۳۱۵ خورشیدی با احداث خیابان زند، ارتباط راسته شمالی با ادامه خودتا چهارسوق بزرگ بازار قطع شد و بخشی از راسته شمالی شامل ۸ طاق و کاروانسرای قوامی و قسمتی از کاروانسرای روغنی به ناچار تخریب شد.

چندی پیش نیز اسنادی تجاری که بیش از ۱۰۰ سال قدمت داشتند در بازار وکیل کشف شد. در این اسناد لیست قیمت ها، خریدها و فروش ها و مواردی مربوط به بازار و تجارت وجود داشت. بازار وکیل در ۱۷ام تیر سال ۱۳۵۱ ثبت ملی شد.

بازار وکیل شیراز کجاست :

بازار وکیل در قسمت مرکزی شهر شیراز و در ضلع شرقی میدان شهرداری قرار گرفته است. با گذشت سال ها از تاسیس این مکان، بازار وکیل همچنان کارایی اقتصادی خود را حفظ کرده و هنوز مورد بهره برداری قرار می گیرد. بنای بازار از جنس گچ و آجر و آهک ساخته شده است و ستون هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم ترین بناهای ساخته شده در عهد خود تبدیل کرده است. سقف چهارسوق بازار پیش از این ارتفاعی در حدود ۱۱ متر داشت که هم اکنون به دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به ۱۰ متر کاهش پیدا کرده است و از این سقف چهار بازار منشعب می شود. پیش از این زیر سقف چهارسوق بازار حوض مرمرین بزرگی قرار داشته و آب آن از یک آبراه تامین می شد، در حال حاضر حوض مرمرین به دلیل بالا آمدن سطح بازار از بین رفته اما آبراهه همچنان وجود دارد.

مانند تمام بازارهای سنتی، بخش های مختلف بازار وکیل هم در قدیم به نسبت مشاغلی که در هر بخش بازار تجمع کرده بودند به نام های خاصی مثل بازار بزازان، بازار مسگرها، بازار کلاهدوزها و اسامی از این دست شناخته می شدند. در حال حاضر هم با وجود جریان داشتن امور اقتصادی و داد و ستد در بازار وکیل روح اصلی بازار حفظ شده اما قسمت های مختلف بازار با نام هایی مثل بازار وکیل جنوبی و بازار روح الله روی تابلوهای راهنما نشان داده شده است.

معماری بازار وکیل :

 معماری این بنا بر گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبیر است اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین ۷۴ دهانه تاق ضربی بازار با بلندای بیش از ۱۱ متر بلندتر از تاق سایر بازارهاست که البته هم اینک به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق ها به ده متر تقلیل یافته است.

مرتبط:

مسجد جامع عتیق شیراز

دم اسب _تنگه‌ای شگفت‌انگیز در شیراز

زیباترین اماکن شیراز کجاها هستند؟

مسجد جامع عتیق در دوره بیست ساله سلطنت عمر و لیث صفاری در سال ۲۸۱هـ .ق ساخته شده است. بعدها شاه اسحق اینجو در سال ۷۵۲ هجری قمری ساختمانی در میان مسجد بنا کرد که آنرا خدایخانه یا دارالمصحف می نامند و مکان نگهداری قرآن مجید و مکان تلاوت آن بوده‌ است .
کتیبه سنگی مسجد جامع عتیق از نمونه‌های ارزنده هنر خطاطی بشمار می‌رود. این کتیبه به خط یحیی الجمالی الصوفی خطاط نامدار زمان شاه اسحق نوشته شده و حاوی جملاتی در شان قرآن مجید است.

خدایخانه اتاق مکعب گونه ای است که دور تا دور آن را ایوانی به پهنای دو متر فرا گرفته است. در چهار گوشه بیرونی آن چهار ستون گرد و مناره مانند قرار گرفته است. سقف ایوانهای شرقی و غربی آن هر یک به وسیله چهار ستون و سقف ایوان های شمالی و جنوبی آن به وسیله دو ستون سنگی پابرجا شده اند.

ابعاد این ساختمان همراه با ایوان هایش از بیرون ۱۰×۱۲ متر و ابعاد اتاق میانی ۶×۸ متراست.در میانه این ضلع تاق نمای بلندی قرار دارد که آن را تاق مروارید گویند. این تاق دارای دو گلدسته بلند و زیباست و سقف آن به وسیله آجر، مقرنس کاری شده است. طرف مغرب این تاق نما دالان در شمالی (در دوازده امام) و پنج تاق نمای دیگر است. در شرق تاق مروارید شبستانی بزرگ قرار دارد که دارای پنج در آهنی شبکه ای است و محراب آن از سنگ میباشد و بخش شمالی آن دو طبقه است. ده تاق نما در درازای این ضلع ساخته شده که یکی از آنها دالان در ورودی قدیمی است. در وروردی این ضلع به بازار جدید شاهچراغ ختم می شود که پشت آنها شبستانی باریک است. پشت آن نیز شبستانی باریک و قدیمی است که هر دو سوی آن دو طبقه است و سقف آن آجری می باشد و در آخر آن محرابی قرار دارد که منبر چوبی ۱۳ پله ای نیز در کنار آن قرار دارد.

در دو سوی محراب دو ستون سنگی مارپیچ وجود دارد و سقف محراب با کاشی آبی مقرنس کاری شده است. در مغرب سردر جنوبی، شبستان بزرگ و جدیدی ساخته شده است. این شبستان دارای یک منبر دوازده پله ای از جنس آهن و سنگ مرمر است.

محراب زیبای آن نیز در سمت راست منبر قرار دارد. روی دیوارها و محراب آن ۱۳ آیه و احادیث نبوی بر روی کاشی با خط ثلث و نسخ نوشته شده است.در میان این ضلع تاق نمای پهن و بلندی است که در پیشانی آن کاشی کاری های زیبایی انجام گرفته است.

در درون آن هفت تاق نمای کوچک و یک راه پله است و در سمت چپ آن چهار تاق نمای کوچک و ایوانی در پشت آنها قرار دارد. در سمت راست آن نیز چهار تاق نمای کوچک است که یکی از آنها در خروجی مسجد است.

مسجد جامع عتیق با مرور زمان و در اثر زلزله های متعدد در دوره های متعدد رو به ویرانی نهاده که تاکنون نیز چندین بار مرمت شده است. تاریخچه مرمت این مسجد با توجه به کتیبه های موجود عبارت است از:

۱- در سال ۹۷۳ هجری قمری در زمان حکومت شاه طهماسب اول صفوی.

۲- در سال ۱۰۲۶ هجری قمری و ۱۰۲۷ هجری قمری در زمان حکومت شاه عباس کبیر.

۳- در سال ۱۰۹۲ هجری قمری در زمان سلطنت شاه سلیمان صفوی.

در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی از جانب اداره باستان شناسی فارس.

مرتبط:

دم اسب _تنگه‌ای شگفت‌انگیز در شیراز

زیباترین اماکن شیراز کجاها هستند؟

همه‎ چیز درباره دیدنی ‎های شیراز