فَرَت بافی نوعی نساجی سنتی به منظور بافت پارچه های محلی زیبا و رنگارنگ است که برای حوله، شال، روسری، بقچه، چادر شب، پیژامه، زیر پیراهنی، چادر و… استفاده می شود.

بیشتر صنعتگران این حرفه، زنانی هستند که هنر فَرَت بافی را از مادران خود آموخته اند؛ هنری که بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد و همچنان جای خود را در بین انواع پارچه های سنتی و صنعتی حفظ کرده است و حتی می تواند با بسیاری از آن ها رقابت کند.

زنان روئینی در شهرستان اسفراین، فَرَت را درکارگاه های خانگی تولید می کنند و معمولأ این هنر در یک خانواده از مادر به دختر ارث می رسد و دختران در کنار مادران پارچه بافی می کنند. عرض این دست‌بافته ۵۰ الی ۷۰ سانتی‌متر است و طول آن تا ۷۰ متر نیز می رسد.

این هنر، دست بافته دستگاهی بوده و الیاف به کار رفته در پارچه ها معمولاً از ابریشم های الوان و در رنگهای زنده و شاد است که البته در حال حاضر، نخ های پشمی و پنبه ای نیز جهت بافت مورد استفاده قرار می گیرد، دارای نقوش هندسی و بیشتر به صورت چهارخانه و اکثراً به رنگ زمینه قرمز بافته می شود.

نقوش، انعکاسی از زندگی بی پیرایه هنرمند روستایی است که با الهام گرفتن از طبیعت و فضای پیرامون خود، بسیار ساده و به دور از پیچیدگی بر روی پارچه نقش می بندد وگل و گیاه و پرنده در آن به وفور به چشم می خورد. گل نماد معنویت و لطافت، پروانه نشانه پیوند زمین با آسمان و احترام به طبیعت و درک جهان پیرامون است.

در حال حاضر حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ نفر به روش سنتی کار می کنند و بقیه با دستگاه استقلال (نیمه اتوماتیک) و بیشتر مردان با دستگاه ماشینی کار می کنند؛ دستگاه سنتی رایج ترین دستگاه که در بیشتر کارگاههای خانگی مرسوم است و از اجزای ورد، شانه، پاشور، ماکو، ماسوره تشکیل شده در حالی که دستگاه استقلال همانند دستگاه سنتی است و کلیه مراحل بافت به روش سنتی بوده، فقط در دستگاه استقلال  بعضی از اجزا مثل شانه از جنس فلز است که هنرمند در دستگاه استقلال می تواند پارچه را با ابعاد بزرگتر و متراژ بیشتر تولید کند.

فرت بافی در دهکده نساجی سنتی کشور

علی عابدی، معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، در این باره گفت: روستای رویین اسفراین به دلیل وجود صنعتگرانی که از روزگاران گذشته در کار تولید پارچه های سنتی از جمله چادر شب فعالیت می کردند، سال ۹۰ به عنوان نخستین دهکده نساجی سنتی کشور نام گرفت.

عابدی افزود: این روستا با دارا بودن بیشترین بافنده و بالاترین میزان تولیدات منسوجات سنتی، سالانه ۱۵۰ هزار مترمربع حوله، دستمال و… تولید می کند.

وی عنوان کرد: این دست بافته ها به دلیل مواد اولیه و ابزار کار مختصر و ارزش افزوده بالا، توجیه اقتصادی خوبی برای بافندگانی دارد که اغلب به صورت خانوادگی به این کار مشغول هستند.

وی تصریح کرد: تشکیل کلاس‌های آموزشی و انتقال روش های تولید جوراب بافی از اهداف در حال انجام این اداره کل است که خود بسترهای مناسبی را برای اشتغال جوانان فراهم می کند و این میراث ناملموس را زنده نگاه می دارد.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی با اشاره به شناسایی صنعتگران فعال در این رشته  و برخوردار نمودن آنان از حمایت ها و تسهیلات بانکی، گفت: کاربردی کردن این تولیدات، نقش مهمی در وارد کردن آن‌‌ها به سبد مصرفی خانواده و همچنین رونق اقتصادی خواهد داشت.

عابدی بر تبلیغات کافی در جهت شناساندن هر چه بیشتر  اهمیت صنایع دستی و محصولات چادرشب برای تشویق پیشه وران در بالا بردن کیفیت و کمیت و به روز رسانی این محصول تاکید کرد و حضور در نمایشگاه های صنایع دستی را در این زمینه تاثیرگذار دانست.

وی اظهار کرد: همچنین تشکیل کارگروهی متشکل از فعالان بخش پوشاک و رودوزی‌های سنتی به منظور تلفیق نقوش و نگاره‌های البسه محلی سنتی در پوشاک مورد استفاده امروزی نظیر مانتو، شال، روسری و… از دیگر اقدامات در این زمینه محسوب می‌شود.

قداست فَرَت بافی در بین اهالی خراسان شمالی

علی حسین پناه، کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی نیز در این باره گفت: فَرَت بافی دارای مصارف کاملا کاربردی است و در بین اهالی استان قداست ویژه ای داشته و در حال حاضر نیز به عنوان تزئین استفاده می شود.

حسین پناه افزود: این هنر در زمان های بیکاری به ویژه فصول سرد که کشاورزان از اوقات فراغت بیشتری برخوردارند بیشتر رونق دارد.

وی با بیان اینکه فَرَت بافی منطبق با فرهنگ منطقه ای بوده و در زندگی گذشته تعریف شده بود، عنوان کرد: در تمام مراحل ساخت این بافتنی از مواد طبیعی استفاده می شود و به طور کاملا طبیعی است.

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی تصریح کرد: از مزایای مهم تهیه این بافتنی می توان به وفور مواد اولیه در استان و در دسترس بودن آن اشاره کرد.

منبع:ایسنا

به گزارش ایسنا، پرهام جانفشان اجرایی کردنِ این گشتِ بازدید را به دنبال اجرایی کردن یک فعالیت داوطلبانه برای عکاسی و معرفی خانه‌های تاریخیِ کمتر شناخته شده پایتخت در فضای مجازی دانست.

وی با بیان این‌که این فعالیت داوطلبانه  برای عکاسان و فعالان گردشگری برگزار می‌شود، افزود:  طرح فعالیت‌های داوطلبانه در حوزه‌های میراث فرهنگی و گردشگری تا پایان آذر ماه برای علاقمندان برگزار می‌شود و شرکت‌کنندگان در این طرح، عکس‌ها و نوشته‌های خود را با هشتک #تهران_پایتخت_زیبای_من در فضاهای مجازی منتشر می‌کنند .

او با اشاره به این‌که طرح معرفی خانه‌های تاریخی خیابان ولیعصر (عج) با مشارکت شهرداری منطقه ۱۱ برگزار می‌شود، افزود: فعالان کار داوطلبانه در  این طرح از خانه‌های تاریخی مانند مینایی و امین بهادر بازدید و عکاسی  می‌کنند.

منبع:ایسنا

با گذشت زمان و ماشینی شدن کارها، هنوز هستند زنان عشایر و روستایی که با دست پرمهر خودشان برای خانواده نان داغ درست می‌کنند، انواع نان‌های محلی و خوش‌طعمی که زنان با الهام از استعداد، ذوق و هنر خانگی خود، آن‌ها را برای مصرف خانواده و یا به مناسبت‌های مختلف ازجمله نوروز، عروسی و عزا پخت می‌کنند.

در فرهنگ بومی مردم خراسان شمالی پخت نان تا پیش از دست‌یابی به فناوری جدید از تنوع بسیاری برخوردار بوده است و تهیه و پخت نان‌های محلی، نشانگر ذوق، استعداد و توانمندی زنان است که به‌عنوان هنر خانگی از نسل‌های قبل به میراث برده‌اند.

قدمت نان‌های موجود در سطح استان به تاریخچه و قدمت قومیت‌های آن بستگی دارد و تهیه و پخت این نان‌ها در طول زمان کامل‌تر شده. فطیر، نان قتلمه، فتیر چریشی، نان چوزمه، قطاب، کماج، فطیر جزلاغ، نان بیشمه و نان یوخا ازجمله نان‌های سنتی و محلی خراسان شمالی است.

نان یوخا یکی از سنتی‌ترین نان‌های مردم غلامان در شهرستان راز و جرگلان که به‌عنوان میراث ناملموس به ثبت ملی رسیده است، به شیوه‌ای متفاوت و سنتی تهیه و در طول سال یک‌بار و آن‌هم در زمان عید فطر پخت می‌شود.

پس از تهیه خمیر آن را به مدت ۱۰ ساعت استراحت می‌دهند تا خوب ور‌آید و پس‌ازاین مدت از آن چونه گرفته و برای تهیه یوخا استفاده می‌کنند. با توجه به اینکه خمیر نان باید بسیار نازک باشد از یک وسیله چوبی به نام اخلو برای این کار استفاده می‌کنند و وقتی خمیر به حالت موردنظر رسید آن را روی ساج قرار می‌دهند تا پخته شود.

ساج یک قطعه فلزی همانند سپر جنگجویان است که روی اجاق قرار می‌دهند تا کاملاً داغ شود. حرارت آن به حدی است که به‌محض پهن شدن خمیر روی سطح محدب آن، ظرف چند دقیقه نان پخته می‌شود.

بعد از پخته شدن نان، آن را به‌صورت داغ در درون سینی گذاشته و روی نان را آغشته به مخلوط گرم شده روغن گوسفندی و زعفران می‌کنند و به‌صورت دوتایی بر روی‌هم قرار داده و سپس دو لبه هر نان را به هم می‌رسانند و بر روی‌هم قرار داده و در مرحله آخر بسته‌بندی می‌شود.

شکل ظاهری این نان به شکل دایره و قطر تقریبی ۳۰ سانتی‌متر و به ضخامت ۳ الی ۴ میلی‌متر است و فقط برای مراسم شادی طبخ می‌شود.

نان‌های سنتی و بومی از مظاهر فرهنگی هر منطقه‌ای است

علی حسین پناه کارشناس مردم‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی دراین‌باره در گفت و گو با ایسنا گفت: ازآنجایی‌که نان‌های سنتی و بومی یکی از مظاهر فرهنگی با ارزش هر کشوری محسوب می‌شود، حفظ و شناساندن مهارت پخت نان مانند هر کار فرهنگی و تاریخی از اهمیت فوق‌العاده برخوردار است.

وی افزود: بیش از ده‌ها نوع نان سنتی در مناسبت‌های مختلف در شهر و روستاهای استان خراسان شمالی طبخ می‌شود. اهالی به کیفیت نان و استفاده از مواد افزودنی و زیباسازی ظاهر با ایجاد نقوش اهمیت خاص می‌دهند. نان‌های  پخت شده در این استان به دلیل ماندگاری، عطروطعم ویژه به‌عنوان سوغات به دیگر مناطق نیز فرستاده می‌شود.

حسین پناه از بین رفتن انگیزه برای انتخاب و یا حفظ تهیه نان‌های محلی در میان نسل جوان و همچنین فن‌آوری جدید تهیه نان و جایگزینی ماشین‌های مدرن نانوایی با تنور گِلی قدیمی و نیز تبدیل‌شدن قدح‌های سفالی قدیمی به ماشین‌های خمیرگیر را ازجمله آسیب‌ها در حفاظت از این میراث ناملموس برشمرد.

وی گفت: با توجه به توانایی‌ها و پتانسیل‌های موجود در صنعت نان محلی و سنتی استان خراسان شمالی، تقویت و سازمان‌دهی این صنعت، در تمامی ابعاد بهینه‌سازی سامانه‌های تولید، بسته‌بندی، بازاریابی و حمل‌ونقل، موضوعی ضروری به نظر می‌رسد.

حفظ و ارتقاء هویت تاریخی و فرهنگی استان با شناسایی و معرفی میراث معنوی

علی مستوفیان، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی نیز با اشاره به اقدامات حفاظتی به‌منظور ترویج میراث معنوی استان، بر برنامه‌ریزی، شناسایی و معرفی ارزش‌های میراث معنوی و طبیعی در راستای حفظ و ارتقاء هویت تاریخی–فرهنگی آن‌ها تأکید کرد.

مستوفیان دراین‌باره گفت: پرونده ثبتی میراث ناملموس مهارت پخت “نان یوخا” توسط شورای ثبت استانی این اداره کل مطرح و پس از بررسی محتویات پرونده و بحث و تبادل‌نظر، درنهایت در تیرماه امسال با شماره ۱۹۱۵ در فهرست میراث ناملموس ملی به ثبت رسید.

وی عنوان کرد: برای معرفی و احیای این اثر معنوی، برگزاری جشنواره نان سنتی و محلی در شهرستان راز و جرگلان، استفاده از نان‌های محلی در مراسم‌ها به‌ویژه در سال قمری (عید فطر)، احداث کارگاه‌های تولید نان‌های محلی در سطح استان و شرکت تولیدکنندگان نان‌های محلی در نمایشگاه و همایش‌های داخلی و خارجی پیشنهاد می‌شود.

منبع:ایسنا

علی‌اصغر مونسان – وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – به همراه هیئتی از  نمایندگان آژانس‌های تورگردان، هتلداران، جامعه راهنمایان، موسسه‌های آموزشی و هنرمندان صنایع دستی به چین سفر کرده است.

در جریان این سفر بناست درباره افزایش تعاملات در حوزه گردشگری میان دو طرف مذاکراتی دنبال شود و در عین حال فرصت‌هایی جدید پیش‌روی فعالان بخش خصوصی دو کشور قرار دهند.

مجیدرضا حریری – رییس اتاق بازرگانی ایران و چین – در این رابطه به ایسنا گفت: چند هفته پس از نمایشگاه اقتصادی که در چین برگزار شد و خوشبختانه شرکت‌های ایرانی در این نمایشگاه حضور مثبتی داشتند، در جریان سفری که از امروز ( چهارشنبه) با حضور مونسان و فعالان بخش خصوصی در حوزه گردشگری و صنایع دستی آغاز شد، فرصت‌های همکاری مشترک میان دو کشور مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

به گفته وی در جریان این سفر، ظرفیت‌های توریستی و سرمایه‌گذاری در این بخش مورد بررسی دو کشور قرار خواهد گرفت.

حریری مذاکره با سرمایه‌گذاران چینی را یکی از محورهای این سفر دانست و بیان کرد: در سال‌های گذشته صحبت‌های زیادی در این زمینه مطرح شده بود و در حال حاضر نیز برخی سرمایه‌گذاران چینی نظرات مثبتی نسبت به سرمایه‌گذاری ساخت هتل در ایران داشته‌اند که می‌توان در جریان این سفر، مذاکرات در این باره را دنبال کرد.

جدیدترین آمارهایی که از تجارت ایران در هفت ماهه ابتدایی سال جاری منتشر شده نشان می‌دهد که چین اصلی‌ترین صادرکننده کالا به ایران و هم‌چنین اصلی‌ترین واردکننده محصولات ایرانی به شمار می‌رود.

منبع:ایسنا