به گزارش خبرنگار ایمنا، پارک‌ملی و پناهگاه حیات‌وحش کلاه‌قاضی با مساحتی حدود ۵۰ هزار هکتار در جنوب‌شرقی شهر اصفهان واقع شده و جاده آسفالته اصفهان ـ شیراز از کناره شمالی و غربی آن می‌گذرد. نزدیک‌ترین گوشه پارک که گوشه شمال‌غرب آن است در حدود ۳۶ کیلومتری شهر اصفهان قرار دارد و به دلیل شرایط خاص از دیرباز زیستگاه وحوش بوده و دارای قدمت تاریخی طولانی است.

چنان‌که در تاریخ آمده از زمان شاه‌عباس صفوی و بعد از آن به خصوص در دوره قاجاریه این کوه‌ها از شکارگاه‌های مخصوص سلاطین بوده است. در اواخر قرن نوزدهم میلادی ظل‌السلطان که سال‌های متمادی حاکم اصفهان بوده در کتاب خود از کلاه‌قاضی و شاهکوه به‌عنوان شکارگاه‌های غنی و زیبا یاد کرده است.

وجود زیست بوم های با ارزش و زیستگاه های مناسب برای حیات وحش سبب شد که  در سال ۱۳۴۶ شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید، طی مصوبه ای ارتفاعات کلاه قاضی را به نام منطقه حفاظت شده و به عنوان قرق اعلام کند. منطقه حفاظت شده کلاه قاضی ضمن افزایش مساحت در سال ۱۳۴۶ به پارک وحش و سپس در سال ۱۳۴۹ به پناهگاه حیات وحش و در نهایت در سال ۱۳۷۴ به پارک ملی ارتقا یافت که این تغییرات همواره با کاهش سطح این منطقه همراه بوده است. در حال حاضر وسعت پارک ملی ۴۷ هزار و ۱۸۴ هکتار و پناهگاه حیات وحش سه هزار و ۲۲۷ هکتار براورد می شود.

چشم انداز پارک شامل دو رشته کوه مرتفع به نام های شیدان و کلاه قاضی است که به موازات یکدیگر از شمال غربی به جنوب شرقی  قرار دارند. نام منطقه کلاه قاضی برگرفته از نام بلندترین قله این منطقه است و انگیزه این نام‌گذاری شباهت ظاهری این قله مرتفع به کلاه بوقی قضات قدیمی است. بلندترین نقطه منطقه “کلاه بزرگ” دو هزار و ۵۳۴ متر و پایین ترین نقطه آن یک هزار و ۵۴۲ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. 

تنوع زیستی بی نظیر

این منطقه به دلیل داشتن تنوع بوم‌شناختی، حفاظت از تنوع زیستی، حفاظت از منابع ژنتیکی و بقای تعادل طبیعی همچنین کاهش ناهنجاری‌های حاصل از فعالیت صنایع و عوارض جمعیتی، برخورداری از چشم‌اندازهای زیبای نواحی کوهستانی و تپه ماهوری، وجود انواع گیاهان و گونه‌های متعدد حیات‌وحش جانوری و استفاده‌های علمی، پژوهشی، اقتصادی و گردشگری دارای ارزش وجودی پارک‌ ملی بوده است. در داخل پارک‌ملی و پناهگاه حیات‌وحش کلاه‌قاضی هیچگونه سکونتگاه انسانی وجود ندارد، اما بیش از ۶۰ منبع طبیعی و دست ساز در این منطقه شناسایی شده که بیش از ۲۰ منبع را چشمه ها و بقیه را قنات و چاه تشکیل می دهد. از جاذبه های اکوتوریستی کلاه قاضی می توان به ذخایر فسیلی و گونه های گیاهی و جانوری موجود در این منطقه اشاره کرد.

وجود ۱۲۲ گونه گیاه دارویی در کلاه قاضی

تاکنون تعداد ۲۵۴ گونه گیاهی متعلق به ۱۹۲ جنس و ۴۶ خانواده در پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه‌قاضی شناسایی و ثبت شده است. پوشش گیاهی پارک‌ملی کلاه‌قاضی علاوه بر پوشش گیاهی علفی، دارای گونه‌های درختی و درختچه‌ای است که این گونه‌ها در نقاط مختلف دره‌ها و کوهپایه‌ها می‌رویند و تیپ اصلی پوشش گیاهی منطقه درمنه‌زار است. انواع مختلفی از گیاهان بوته‌ای از جمله درمنه، گل گندم، شقایق وحشی، آویشن، لاله وحشی، اسپند، خارشتر و درختان و درختچه‌ها مانند تنگرس، بادام کوهی، انجیر و بنه همچنین تعدادی از گیاهان دارویی از جمله چوبک، قدومه، همیشه بهار، ریواس، خاکشیر، گل‌گاوزبان، شنگ، از گونه‌های در حال انقراض منطقه هستند. این منطقه از لحاظ گیاهان دارویی غنی است به طوری که تاکنون ۱۲۲ گونه گیاه دارویی در آن شناسایی شده است.

آهوان؛ گونه شاخص منطقه کلاه قاضی

تا کنون ۱۷ گونه پستاندار، ۴۴ گونه پرنده، ۱۱ گونه خزنده و یک گونه دوزیست در پارک‌ملی کلاه‌قاضی شناسایی و ثبت شده است.

گونه جانوری شاخص پارک‌ملی کلاه‌قاضی کل و بز است و آهو نیز به دلیل وجود دشت‌های وسیع از جمله دشت میانکوه، لاگور، لادقو و برآفتاب از جمعیت مناسبی برخوردار است. مشاهده این دو گونه در منطقه به راحتی و از فاصله نزدیک امکان‌پذیر است.

تاکنون ۱۷ گونه پستاندار متعلق به ۱۶ جنس از هشت خانواده و چهار راسته در پارک‌ملی کلاه‌قاضی شناسایی شده است که از جمله انها می توان به کل و بز، قوچ و میش اصفهانی، آهو، پلنگ، گربه وحشی، کاراکال، گرگ، کفتار، روباه معمولی، کفتار، شغال، خرگوش، تشی، دوپای کوچک، جربیل بزرگ، جرد ایرانی، همستر خاکستری، همستر دم دراز، پامسواکی بزرگ و انواع موش اشاره کرد.

تاکنون ۴۴ گونه پرنده متعلق به ۳۱ جنس و ۲۲ خانواده در پارک‌ملی کلاه‌قاضی شناسایی شده که برخی از آنها بومی و برخی مهاجر بهاره و تابستانه یا مهاجر زمستانه و تعدادی نیز عبوری هستند و به صورت اتفاقی مشاهده شده‌اند. از جمله این پرندگان می توان عقاب طلایی، شاهین، سارگپه معمولی، سارگپه پابلند، کرکس کوچک، دلیجه، کبک، تیهو، هوبره، کوکر شکم سیاه، قمری معمولی، کوکو، جغد کوچک، شبگرد معمولی و بادخورک کوهی را نام برد. در پارک‌ملی کلاه‌قاضی تاکنون ۱۱ گونه خزنده متعلق به ۱۱ جنس و هفت خانواده شناسایی شده است که از جمله انها لاک پشت مهمیزدار، مارجعفری، افعی شاخدار، مارقیطانی تیرمار، مارپلنگی، بزمجه بیابانی خزری، آگامای پولک درشت صخره ای، آگامای چابک، آگامای وزغی خاکستری، مزالینای دم دراز بیابانی، جکوی دم زبر است. در پایین منطقه تنها یک گونه دوزیست به نام وزغ سبز عربی شناسایی شده است. پراکنش این گونه در پارک‌ملی کلاه‌قاضی به حاشیه چشمه‌ها، آبشخورها و مناطق سرسبزتر نظیر مزرعه لردسفید در دشت میان کوه محدود شده است.

به گفته فرمانده یگان حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در ایام نوروز مناطق حفاظت شده استان پذیرای گردشگران و علاقه مندان به حیات وحش است، با این حال از بازدیدکنندگان و گردشگران انتظار می رود که دوستدار طبیعت باشند وبا برخی اقدامات سبب آتش سوزی، از بین رفتن پوشش گیاهی و تخریب طبیعت نشوند. در حفظ و پاکیزگی طبیعت کوشا باشند و زباله هاشان را جمع آوری کنند. عبور و مرور در این مناطق از جاده های عمومی باشد و بی دلیل با ماشین در بیابان ها رانندگی نکنند زیرا این اقدام سبب ایجاد جاده جدید، از بین رفتن پوشش گیاهی و برهم خوردن آرامش منطقه و فرار وحوش می شود.

منبع:ایمنا

به گزارش خبرنگار ایمنا، گردشگری غذا علاوه بر آنکه موجب آشنایی با خوراک سنتی فرهنگ های مختلف می شود، به شناخت چشم‌اندازهای دیگر فرهنگ‌ها، تاریخ محلی، ارزش‌ها و میراث فرهنگی آنان نیز منتهی خواهد شد چرا که گردشگری غذا تجسمی از ارزش‌های سنتی است که در توسعۀ گردشگری اثرگذار است. در این میان استان اصفهان از گذشته تا به امروز با طیف وسیعی از غذاهای مختلف روبه‌رو بوده و به‌عنوان بخشی از میراث فرهنگی جامعه، دارای ظرفیت های متعددی برای مطرح شدن در حوزه گردشگری است. غذا علاوه بر یک نیاز، ازجمله معیارهای مهم سفر بشمار می رود و گردشگری غذا یکی از انواع شاخه های صنعت گردشگری است؛ اما با وجود تنوع غذایی که در ایران وجود دارد، همچنان با ارائه غذاهای تکراری در رستوران ها و هتل ها و سِرو انواع کباب کوبیده و چنجه و جوجه کباب مواجه هستیم، هرچند که این غذاها نیز به نوعی زیرمجموعۀ غذاهای سنتی ایران بشمار می روند اما ایران دارای یکی از سه مکتب غذایی دنیاست و این درحالی است که نه تنها جای خالی غذاهای سنتی شهرها و روستاها در رستوران های نقاط مختلف کشورمان احساس می شود بلکه هنوز در حوزه معرفی بین المللی جایگاه خود را نیافته اند.

در این گزارش دیدگاه فریدون اللهیاری مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، حسین ملّت رئیس اتحادیه صنف چلوکبابی، رستوران و تالارهای پذیرایی شهرستان اصفهان، حاج جواد محسن زاده کرمانی یکی از مالکان برند گز کرمانی و دانیال شفاعت از نوادگان حاج محمود شفاعت پایه گذار بریانی حاج محمود شفاعت درخصوص اهمیت گردشگری غذا ارائه شده است.

فرهنگ غنی و تنوع غذایی

فریدون اللهیاری مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان با بیان اینکه صنعت گردشگری یکی از سه صنعت برتر دنیاست و استان اصفهان نیز در این زمیه جایگاه ویژه ای دارد می گوید: «توسعۀ زیرساخت های لازم در زمینۀ گردشگری می تواند رونق اقتصادی این صنعت را چه در زمینه میراث ملموس و چه در زمینه میراث ناملموس فراهم کند.»

وی می افزاید: «یکی از میراث ارزشمند استان اصفهان غذاهای سنتی آن است و با توجه به تنوع فرهنگی و اجتماعی و گسترۀ فراوان آب و هوایی، فرهنگی غنی در زمینه غذا در استان های مختلف کشور وجود دارد؛ ضمن اینکه یکی از خصوصیت های ایرانیان مهمان نوازی آنهاست که به عنوان یکی از ویژگی سفرۀ ایرانی شناخته شده است.»

اللهیاری تصریح می کند: «تنوع غذایی در نقاط مختلف ایران به عنوان یک فرهنگ بشمار می رود و یکی از جاذبه های مهم گردشگری در روستاها و شهرهای ایران است که باید به جهانیان معرفی شود.»

همه ایران خورش ماست را می شناسند

حسین ملّت رئیس اتحادیه صنف چلوکبابی، رستوران و تالارهای پذیرایی شهرستان اصفهان با بیان اینکه براساس مفاد اساسنامه، رستوران ها می توانند همه نوع غذای ایرانی، فرنگی  و سنتی ارائه کنند اما برخی از غذاهای سنتی اصفهان فقط در بعضی رستوران‌ها و بنابه سفارش مشتری تهیه می شود می گوید: «راهنمایان تور، گردشگران را فقط برای صرف یک نوع غذا به رستوران می برند چراکه یک تور باید یک وعده غذایی را حتماً در هتلی که حضور دارند تناول کنند و تنها برای یک وعدۀ غذایی به رستوران می آید و هرنوع غذایی که لیدر سفارش بدهد به آنها ارائه خواهد شد اما رستوران هایی هم هستند که صرفاً غذای سنتی عرضه می کنند و این موضوع باید به لیدرها یادآوری شود که تورهای گردشگری را به رستوران های سنتی نیز ببرند.»

وی ادامه می دهد: «یکی از ایرادها این است که معمولاً برای گردشگران خارجی در هر نقطه از ایران کباب و جوجه ارائه می کنند درحالی که در هر یک از شهرهای ایران غذاهای سنتی تهیه می شود و این موضوع اهمیت زیادی دارد که لیدرها برای گردشگران داخلی و خارجی غذاهای سنتی سفارش بدهند و آنها را به خوردن این نوع غذاها تشویق کنند؛ البته متاسفانه برخی لیدرها اطلاعات مناسبی درباره غذاهای سنتی ندارند.»

ملّت تاکید می کند: «باید غذاهای سنتی در رستوران ها به مردم ارائه شود و آنهااین غذاها را تست کنند، به این ترتیب مردم کم‌کم شروع می کنند به خوردن آن ها و عادت می کنند و غذا را به یکدیگر نیز معرفی می کنند؛ همانطور که در مورد “خورش ماست” هم همین داستان پیش آمد یعنی تا مدت‌ها قبل کسی این غذا را نمی شناخت، اما من حدود ۴۰ سال قبل خورش ماست را در رستوران ۳۳ عرضه کردم و چندین سال آن را مجانی به مردم دادم که کم کم مذاق آن‌ها عادت کرد و حالا نه تنها اصفهان بلکه همه ایران خورش ماست را می شناسند.»

گز به دنیا معرفی نشده است

حاج جواد محسن زاده کرمانی یکی از سه مالک برند گز کرمانی می گوید: «گز کرمانی قدیمی ترین گز در اصفهان است که کارگاه آن سال ۱۲۸۱ شمسی توسط مرحوم “حاج میرزا حسین محسن‌زاده‌کرمانی” و دو برادر مرحوم دیگرشان “حاج میرزا حسن” و “حاج میرزا علی” با عنوان مجموعه گز کرمانی احداث شد و محصولات آن گز و سوهان و کُرک(نان کرک) بود و الان توسط سه فرزند این سه برادر یعنی “حاج‌تقی”، “حاج‌رضا” و من کار خود را ادامه می دهد و محصولاتش شامل گز، سوهان، آب نبات، نبات و پولکی است.»

وی می گوید: « شیرینی گز به‌خوبی به دنیا معرفی نشده است و نمی دانند گز چه موادی دارد و تنها با این عنوان که شیرینی خوش طعمی است آن را می‌شناسند.»

حاج جواد محسن زاده کرمانی تاکید می کند: «علت ماندگار شدن و شهرت گز کرمانی، صداقت پدران ما در این حرفه است چرا که انسان های باتقوایی بودند و محصول خوب و بدون عیب به مشتری ارائه کرده اند، نه تقلب در کارشان وجود داشت و نه محصولات خود را با قیمت زیاد و کیفیت پایین می فروختند.»

شهرت دیرینۀ بریانی حاج محمود

بسیاری از سیاحانی که در دوران صفویه از اصفهان دیدن کرده اند از بریانی اصفهان وصف ها کرده اند، در این میان «بریانی حاج محمود شفاعت» در بازار مسجد جامع یا همان بازار ریسمان نام بسیار آشنایی است که بیت «حافظ قلم شاه جهان مقسم رزق است/ از بهر معیشت مکن اندیشه باطل» زینت بخش ورودی آن است. این بریانی حکایتی از چهار نسل است که سال ۱۲۸۴ هجری شمسی توسط حاج محمود بنا گذاشته شد و اکنون توسط نسل چهارم وی یعنی دانیال شفاعت و پدرش علی شفاعت اداره می شود و هر روز ظهر که می شود جای سوزن انداختن ندارد.

دانیال شفاعت می گوید: «بریانی حاج محمود توسط مرحوم حاج محمود شفاعت پایه گذاری شد و سپس فرزندش مرحوم علی شفاعت ادارۀ آن را ادامه داد و درحال حاضر هم توسط من و پدرم مهدی شفاعت اداره می شود. پدرم دانش آموخته مهندسی شیمی از دانشگاه شهید رجایی تهران است اما درنهایت شغل پدر و پدربزرگش را ادامه داده است و من هم به همین کار پرداختم.»

وی تاکید می کند: «بریانی به عنوان یکی از مهم ترین غذاهای سنتی اصفهان شناخته شده و تقریبا برای ایران هم نام آشنایی است؛ ضمن اینکه بسیاری از گردشگرانی که از دیگر کشورها به اصفهان می آیند این شهر را بدون خوردن بریانی ترک نمی کنند. این موضوع باید برای سایر غذاهای سنتی اصفهان هم اتفاق بیفتد که لازمۀ آن معرفی هرچه بیشتر آن هاست.»

به گزارش ایمنا، از غرب تا شرق و از شمال تا جنوب ایران در هر یک از روستاها و شهرهای این مرز و بوم تنوع گسترده ای در زمینه خوراک دیده می شود تا جایی که این تنوع غذایی، ایران را در کنار چین و روم به عنوان یکی از سه کشور دارای مکتب غذا در دنیا معرفی کرده است، اما با این حال بسیاری از غذاهای سنتی کشورمان نه تنها در میان ایرانیان بلکه برای جوامع بین المللی نیز ناشناخته باقی مانده است. از آذربایجان غربی و آبگوشت ماست و آبگوشت کشک آن تا آذربایجان شرقی و کوفته تبریزی، آش اوماج، حلوای اوماج، قویماق و قایقاناق، از سوهان قم تا خورشت کنگر کدو، به آلو، و شیرینی های کلمپه و قاووت کرمان، از آش میوه، خورشت غوره بادمجان، آبگوشت کلم و آبگوشت سیب سیرغوره همدان تا کوفته هلو، رب پلوشیرازی، آش انار، کلم پلو و فالودۀ شیراز، از شیشلیک شاندیز خراسان رضوی و آش شلغم، خورشت ریواس و بلغور پلو، نان سمنو و نان زردی در خراسان جنوبی، بورانی کدو حلوایی و بورانی بادمجان کبابی، ماست دلالی و نازخاتون استان مازندران، کباب ترش گیلانی، شیش انداز، باقلاقاتوق، میرزاقاسمی و کوکوی خاویار ماهی استان گیلان، استان سمنان و ته چین و چرتمه پلو اش، چهارمحال و بختیاری با کباب بختیاری، کاچی و انواع لبنیاتش، خورشت خلال بادام، دنده کباب، سیب پلو و کوکوی پاغازه استان کرمانشاه و نان برنجی و کاک روغن کرمانشاه، آش دوغش، پلو قیسی و عسل سبلان استان اردبیل و بریان کباب، کنگرماست و کلانه استان کردستان و سمبوسه و فلافل، قلیه ماهی، پلو شوشتری و ماهی صبور و هریسه استان خوزستان، همه و همه نمونه هایی از بیشمار غذاهای سنتی این سرزمین پهناور است که با معرفی بیشتر آن ها باید به عنوان یکی از وزنه های سنگین و پرچاذبۀ در صنعت پردشگری ایران به جهانیان شناسانده شوند.

منبع:ایمنا

به گزارش خبرنگار ایمنا، مهم ترین قبرستان دیرینه در جنوب شرق اصفهان به وسعت ۷۵ هکتار جا خوش کرده است. قدمت تخت فولاد به قرن چهارم هجری برمی‌گردد و همین مسئله آن را تبدیل به مهمترین گورستان ایران و یکی از مهمترین قبرستان‌های جهان تشیع کرده است. تخت فولاد به دلیل اینکه محل آرام گرفتن بزرگان زیادی از دوران پیش از اسلام تا دوران انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی است از اهمیت زیادی برخودار است.

تخت فولاد از تکیه‌های مختلف تشکیل شده که هر کدام آن‌ها محل دفن افراد مختلفی هستند. تکیه‌ها گاهی مربوط به یک قومیت، گاهی هم مربوط به یک محله و حتی در بعضی مواقع مربوط به اقلیت‌های دینی می‌باشند. تخت فولاد اصفهان درواقع از کنار هم قرار گرفتن تکیه‌ها تشکیل شده، اما تعدادی از این تکایا در طول سالیان آسیب دیدند و یا دخل و تصرفی در آن‌ها صورت گرفته است.

تکیه میرفندرسکی

در شمال غربی تخت فولاد و کنار خیابان شیخ مفید یکی از مهمترین تکیه‌های تخت فولاد قرار دارد. تکیه‌ای که به دلیل معماری آن و افراد سرشناسی که در آن دفن هستند شهرت زیادی دارد. مقبره ابوالقاسم میرفندسکی دانشمند و حکیم بزرگ دوران صفوی در این تکیه قرار دارد که دلیل نامگذاری تکیه به این اسم نیز همین است.

در بیشتر تکیه‌های تخت فولاد اتاق‌هایی وجود دارد که در آن‌ها قبرهای خانوادگی قرار گرفته است. دور تا دور تکیه میر اتاق‌هایی است که هر کدام از آن‌ها تزئیناتی دارند. در اتاقی که کنار مقبره میرفندرسکی است گچبری‌ها و شعر نوشته‌هایی وجود دارد “روضه خلد برین خلوت درویشان است / مایه محتشمی خدمت درویشان است”

مهمترین بخش تکیه میر قسمت بختیاری‌های آن است. بختیاری‌های مشهور بسیاری در این تکیه آرام‌ گرفته‌اند که مهمترین آن‌ها “سردار اسعد بختیاری” و خواهر ایشان بی “بی مریم بختیاری” است. سردار اسعد پس از به توپ بسته شدن مجلس توسط محمدعلی خان برای احیای مشروطه از چهارمحال بختیاری برخاست و پس از فتح اصفهان برای حمایت مشروطه خواهان راهی تهران شد.

بی بی مریم نیز از سرآمدان زنان ایل بختیاری است. وی در وقایع جنگ جهانی اول وارد میدان شد. سردار بی بی مریم که فنون نظامی و لشگر کشی را از پدر و برادرانش آموخته بود یک هنگ ملی برای مبارزه با اشغالگران روس و انگلیس در جنگ جهانی اول تشکیل داد. این شیرزن بختیاری در قیام مشروطه تفنگ به دست گرفت و با قزاقان رضاشاه مبارزه کرد که به همین دلیل به او لقب “سردار” دادند.

قبور خانوادگی سردار اسعد در تکیه میرفندرسکی اصفهان قرار دارد. در اتاق‌های بختیاری تزئینات گچبری شیر و شکر دیده می‌شود. همچنین در ضلع غربی تکیه عباراتی با خط میرعماد حسینی یکی از خطاطان بزرگ عصر صفوی وجود دارد. این تکیه برای قوم بختیاری از اهمیت زیادی برخوردار است و همواره به عنوان مقصدی جذاب برای بازدید در تخت فولاد مطرح بوده است.

تکیه خوانساری‌ها، آرامگاه مردمی

این تکیه به دلیل وجود مقبره “آقا حسین خوانساری” دانشمند و فیلسوف مشهور عصر صفویه به نام خوانساری‌ها شناخته می‌شود. آقا حسین به دلیل کسب علم نزد استادانی چون میرفندرسکی، میرداماد و علامه محمدتقی مجلسی به “تلمیذ البشر” شهرت داشت. از منصب‌های مهم دوره صفویه “شیخ الاسلامی” است که این محقق خوانساری به درخواست شاه سلیمان صفوی، شیخ الاسلامی اصفهان را بر عهده گرفت. یکی از کارهایی که صاحب این منصب برعهده داشت قضاوت بود.

آقا حسین خوانساری در دستگاه حکومتی شاه سلیمان جایگاه ویژه ای داشت به طوری که وقتی شاه سفر می رفت از وی می خواست که به جای او به اداره کارهای حکومتی بپردازد و ایشان هم قبول کرده بود. پس از مرگ این عالم او را در تخت فولاد به خاک سپردند و به دستور شاه سلیمان صفوی مقبره‌ بزرگی بر مزارش بنا کردند.

افغانها پس از به قدرت رسیدن در اصفهان سنگ قبر آقا حسین خوانساری را که سنگی بلند بود شکستند، اما پس از این اتفاق مردم بر سر مزار او و فرزندش سنگ مرمری اعلی گذاشتند و مزارش برای سالیان سال محلی برای تمسک مردم بود. تکیه خوانساری‌ها در خیابان سعادت آباد، خیابان خوانساری و در قسمت غربی تخت فولاد واقع شده است.

“تکیه بابارکن‌الدّین” نگین تخت فولاد

در جنوب تخت فولاد و در راستای خیابان آزادگان مقبره و تکیه بابارکن‌الدّین است. دوران حمله مغول به ایران را به عنوان یکی از تیره و تارترین دوران تاریخ این مرز و بوم می‌شناسیم، اما این رنگ تیره و تار برای اصفهانی شاید کمی روشن‌تر باشد چرا که تیغ برنده مغول‌ها در این شهر اثر خود را از دست داد. یکی از دلایلی که باعث شد تا مغولان قتل عامی که در ایران راه انداختند را در اصفهان ادامه ندهند، مسعود بن عبدالله بیضاوی معروف به بابا رکن الدین بود. زمانی که سپاه مغول به اصفهان رسید خواجه نصیرالدین طوسی هلاکوخان مغول را نزد مسعود بن عبدالله بیضاوی برد و واسطه تخفیف برای مردم اصفهان شد.

بابا رکن الدین در سال ۷۶۹ هجری قمری درگذشت و مقبره‌ای برای وی در تخت فولاد اصفهان بنا شد که بعدها در دوران صفویه و قاجار تزئینات مختلفی مانند کاشی‌کاری و خوشنویسی به مقبره اضافه شده است. این مقبره مانند بقعه “بابا قاسم”  گنبدی کلاه درویشی دارد که بر روی ساختمانی مکعبی بنا شده است که ساختمان آجرچین آن با کاشی‌های فیروزه‌ای نیز تزیین شده است. بنا سردری بلند و دو طبقه دارد و از نظر معماری می‌توان ویژگی‌های معماری دوران صفوی را در آن مشاهده کرد. از همین رو بسیاری ساخت این مقبره را به شاه عباس صفوی نسبت می‌دهند.

“تکیه بانو امین” یادگاری دیگری از ملک‌التجار

این تکیه متعلق به اواخر عصر قاجاریه است که بعد از درگذشت “سید محمدعلی امین التجار” از تجار معتبر اصفهان در سمت جنوبی تکیه خوانساری بر مزار وی بنا شد. خاندان امین از سلسله سادات خاتون آبادی تجار معتبر و خیر هستند همچنین دو بانوی دانشمند از این خاندان به درجه‌های علمی ممتاز رسیده‌اند. این تکیه محل دفن یکی از معدود بانوانی است که در جهان تشیع به درجه اجتهاد رسید.

در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی حدود یک سال پس از دفن بانو مجتهده امین در این تکیه، بقعه ای بر مزارش بنا گردید. بقعه دارای معماری مدرن مبتنی بر اندیشه اسلامی است و نماد چادر زن مسلمان می باشد. “سید حبیب الله امین التجار” برادر بانو امین از تجار طراز اول و چهره های برجسته و از جمله سیاستمداران عصر مشروطه و پهلوی در شهر اصفهان است که کنار مزار خواهر خود به خاک سپرده شده است.

“تکیه شهدا” آرامگاه لاله‌های واژگون

در جنوبی‌ترین نقطه تخت فولاد تکیه‌ای قرار دارد که احداث آن در دوران ابتدایی شکل‌گیری تخت فولاد اتفاق افتاد، اما دفن شدگان در آن غالباً شهدایی هستند که پس از انقلاب اسلامی تا کنون در راه دفاع از وطن جان خود را از دست دادند. استان اصفهان در طول دفاع مقدس بیشترین شهید را برای دفاع از کشور تقدیم کرد و گلستان شهدای اصفهان با حدود هفت هزار و ۵۰۰ شهید دومین گلزار بزرگ شهداست.

در کنار قبور شهدا و بزرگمردان شهید همچون حسین خرازی، احمد کاظمی، جلال افشار، محمدرضا تورجی‌زاده و مصطفی ردانی‌پور  آرامگاه “یوشع نبی بنی اسرائیل” است. بر طبق نظر برخی تاریخ نگاران حضرت یوشع از کسانی بوده که توسط کوروش از اسارت بُختُنصر نجات یافته و به ایران کوچ نموده است.

قبرستان‌ها در دنیا مشهور به کتابخانه‌های سنگی هستند که در لابه‌لای آن درس‌هایی از تاریخ و مرگ وجود دارد. درس‌هایی که در هیچ کتابخانه دیگری نمی‌شود آموخت و آزمون آن فقط یکبار برای هر انسان اتفاق می‌افتد. تخت فولاد اصفهان با داشتن حدود ۱۰۰ هزار قبر از دوره‌های مختلف تاریخی و از افراد و اصناف متفاوت یکی از بهترین کتابخانه‌هایی است که می‌توان در آن درس‌های زیادی آموخت.

منبع:ایمنا

به گزارش خبرنگار ایمنا، سفالگری یکی از کهن‌ترین هنرهای بشری است و در گذشته پیشه‌ای پررونق بوده است. شهرها و روستاهای فلات مرکزی ایران به واسطه موقعیت جغرافیایی و دسترسی به ماده اولیه مرغوب‌تر، بیشتر به این حرفه اشتغال داشتند، اما امروزه با رواج زندگی مدرن شهری و فاصله گرفتن از سنت‌ها، سفال بیشتر به ابزاری تزیینی تبدیل شده که در انواع مختلف، زینت بخش منازل و موزه‌ها و گالری‌ها است.

شهرستان شهرضا در استان اصفهان با ۳۰ کارگاه فعال سفال‌گری یکی از مراکز تولید سفال در کشور است که ۷۰ درصد از خاک زمین‌های آن برای ساخت سفال مناسب و به همین جهت موفق شد عنوان «شهر ملی سفال» را به خود اختصاص دهد. سفال این شهر سابقه ۷۰۰ ساله دارد که از دوران صفویه آغاز شده و تولید آن از خاک رس و خاک سفیدپخت (گل سنگ) انجام می‌شود. لعاب و رنگ آبی فیروزه‌ای سفال شهرضا مختص به خود بوده و آن هم از جهت سبز ـ آبی بودن آن که به صورت طبیعی ساخته می‌شود و پس از ترکیب انگوپ بر روی کایولن موجود روی سفال، این رنگ خاص به وجود می‌آید که آن را از سفال همدان جدا و برجسته می‌کند.

این انتخاب با توجه به ظرفیت گردشگری، پیشینه طولانی اشتغال به امر سفال و … در شهرضا، انتخاب صحیح و به جایی بود و قرار بر این بود که در سپهرآباد شهرضا اولین شهرک صنایع دستی کشور در مساحتی نزدیک ۱۰ هکتار به بهره برداری برسد، اما اکنون که نزدیک به سه سال از قول ها و قرار ها می‌گذرد، از آن همه شور و شوق تنها کسب نامی باقی مانده است.

مهدی سهیلی در گفت و گو با خبرنگارایمنا می‌گوید: تقریبا سه سال است که شهرضا شهرملی سفال شده ولی تاکنون هیچ اتفاقی نیافتاده حتی در لالجین همدان که شهر جهانی سفال است هیچ اتفاقی نیافتاده است.

این هنرمند سفالگر ادامه می‌دهد: شاید اسم ملی به صادرات کمک کند اما با شرایط موجود وضعیت صادرات زیر صفر است همچنین قرار بوده بازارچه صنایع دستی ساخته شود اما نشده و به فروش مستقیم سفال کمک نکرده است.

وی می‌افزاید: قبل از اینکه شهرضا شهرملی سفال شود بیمه بودیم اما بعد از اینکه شهرملی نام گرفت بیمه ما نیز قطع شد که تنها اتفاق مهم پس از ملی شدن شهرضا را می‌توان همین مسئله نام برد.

سهیلی با بیان اینکه مسئولان با ارقام و اسامی برای سرگرمی بازی می‌کنند تا هنرمندان را سرگرم کنند، می‌گوید: شرایطی که باید وجود داشته باشد تا شهری ملی یا جهانی شود در شهرضا وجود ندارد لالجین همدان که شهر جهانی است، نزدیک به هزار کارگاه، نمایشگاه و مغازه سفال و سفالگری؛ آزمایشگاه و دانشکده و هنرستان و اتحادیه دارد.

این هنرمند وجود واردات سفال از چین در بازار را مسئله‌ای عادی می‌داند و معتقد است که در بازار شهرضا سفال لاجین نیز دیده می‌شود همانگونه که در لاجین سفال شهرضا وجود دارد چرا که میان لالجین و شهرضا تبادل سفال وجود دارد.

سهیلی با اشاره به وضعیت معیشتی مردم، می‌گوید: با این شرایط اقتصادی مردم از سفال استقبال نمی‌کنند سال به سال روز به روز توان و خرید مردم درحال کم شدن است نه تنها سفال، بلکه صنایع دستی از سبد خانوار حذف می‌شود.