مهرداد جوادی در ستاد اقتصاد مقامتی استان، در خصوص تبدیل قلعه دزک به مجتمع گردشگری، اظهار داشت: محوطه سازی با سنگ کریستال و سنگ قلوه، بندکشی، اجرای کف فرش با آجر سنتی انجام شده است.

وی بیان کرد: عملیات محوطه سازی و بندکشی بدنه‌ها و فراخوان واگذاری بنا به بخش خصوصی از طریق صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی و رفع مشکلات اجتماعی در دست اقدام است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری ادامه داد: استحکام بخشی بدنه و سقف بنا، تکمیل باغ روبروی ساختمان اجرای تزئینات تجهیز بنا و واگذاری بنا بخش خصوصی از طریق صندوق احیا و بهره برداری از بناهای تاریخی باقی مانده است.

وی گفت: این پروژه امسال آغاز شده و سال یک هزار و ۴۰۰ خاتمه می‌یابد که تاکنون ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی و ۶۰ درصد هم پیشرفت مالی داشته است.

وی بیان کرد: تا پایان سال گذشته هفت و نیم میلیون ریال اعتبار هزینه شده و نیازمند ۱۲ میلیون ریال اعتبار است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال و بختیاری در خصوص توسعه کمپینگ بزرگ دوپلان و دره عشق نیز بیان کرد: مطالعات و طراحی هشت واحد اقامتی، اجرای چاه نیمه عمیق، اجرای سرویس بهداشتی، اجرای زیپ لاین و پل معلق، اجرای دکل روشنایی، خریدترانس برق انجام شده است.

وی با بیان اینکه تکمیل ساختمان‌های اقامتی، اجرای پمپ آب، محوطه سازی و تهیه طرح ایجاد دیوار پیرامون مجموعه در ست اقدام است، گفت: اجرای فضای سبز، دیواره و تجهیز باقی مانده است.

وی گفت: این پروژه سال ۹۶ آغاز شده و سال ۹۹ به اتمام می‌رسد که تاکنون ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی و ۵۵ درصد پیشرفت مالی داشته است.

وی گفت: برای این پروژه تا پایان سال گذشته ۳۵ میلیون ریال اعتبار هزینه شده و نیازمند ۳۰ میلیون ریال اعتبار دیگر است.

منبع:خبرگزاری مهر

نام این مجموعه تاریخی و فرهنگی، این روزها دوباره بر سر زبان ها افتاده است و بر اساس طرح تدوین شده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بنا است بنای مفخم، با بازآفرینی لباسی دیگر برتن کرده و در نقشی نو بر تارک گردشگری خراسان شمالی درخشیدن از سرگیرد.

بنا به گفته مدیران و کارشناسان این حوزه، آنچه که برای مجموعه تاریخی مفخم بجنورد تعریف شده، شبیه سازی و بازی کردن نقشی چون میدان نقش جهان اصفهان در مرکز استان خراسان شمالی است.

مفخم در نقشی نو

طرح تبدیل عمارت مفخم به مجموعه ای گردشگری که همه ویژگی های خاص گردشگری را دارا باشد در سال ۹۲ کلید خورد.

 عمارت مفخم بجنورد در دهه ۱۲۵۰ خورشیدی، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به فرمان یارمحمدخان شادلو، معروف به سردار مفخم، حاکم منطقه شمال خراسان و استرآباد (گرگان کنونی)  ساخته شد

مدیرکل وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی در تشریح این طرح گفته بود: پس از دو سال کار کارشناسی، باغ ۶ هکتاری که در هنگام رونق عمارت مفخم وجود داشت را مطالعه و المان های مختلف آن را در قالب ماکت، بازسازی کردیم که این المان ها شامل حوضخانه، سردر ورودی عمارت، عمارت عالی قاپو، نارنجستان و فواره های آب بود.

علی کاظمی گفته بود که مطالعه جامع و دقیق طرح انجام شده است و طرح آن در کارگروه گردشگری تایید و مصوب نیز شده است و هم اکنون این طرح برای اظهار نظرهای کارشناسانه به تهران ارسال شده و پس از تائید برای رسیدن به هدف برنامه ریزی می‌شود.

این مدیر سابق به این نکته نیز اشاره کرده بود که در صورت احیای مجموعه مفخم، این باغ به بزرگترین مجموعه فرهنگی و در واقع شناسنامه استان تبدیل خواهد شد و در برنامه ریزی پنج ساله می توان بزرگترین مجموعه فرهنگی استان را در قالب آن احیا کرد.

دارالحکومه مفخم

عمارت مفخم در دهه ۱۲۵۰ خورشیدی، همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه قاجار، به فرمان یارمحمدخان شادلو، معروف به سردار مفخم، ایلخان طایفه کرد شادلو و حاکم آن روزگار منطقه شمال خراسان و استرآباد (گرگان کنونی) ساخته شد.

این مکان محل سکونت سردار مفخم و خانواده اش و نیز پذیرایی از مهمانان دولتی و رجال سیاسی بود و پس از آن در دوران قاجار مراسم تشریفات نظامی در آن برگزار شده و مشکلات و مسائل سیاسیی ایل هایی که زیر لوای حکمرانی او بودند، بررسی می شد.

گفته می شود که نقشه عمارت مفخم توسط میرزا مهدی خان شقاقی (ممتحن الدوله) کشیده شده است و او از اولین معماران ایرانی بود که تحصیلات خود را در فرنگ گذرانده بود.

در واقع می توان گفت که او اولین مهندس معمار ایران است و پس از تحصیل در مکتب به مدرسه دارالفنون رفت و سپس به پاریس اعزام شد.

از جمله آثار معماری مشهور وی می ‌توان به ساختمان‌ های مسجد سپهسالار (شهید مطهری تهران)، مجلس شورای ملی، پارک اتابک و قصر فیروزه اشاره کرد که طراحی و نقشه ‌کشی آنها را شخصا انجام داده و بر اجرای تمام آنها نظارت کرده است.

زیبایی های عمارت

بنای آیینه خانه رو به روی عمارت مفخم قرار گرفته است و خیابانی آن را از عمارت جدا می کند.

وسعت عمارت مفخم که دو طبقه دارد، ۵۰ در ۲۳ متر است و همچنین ارتفاع آن به ۹ متر می رسد.

در دوره قاجار عمارت مفخم همراه با بناهای دیگری از جمله آیینه ‌خانه، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر آن در باغی بزرگ واقع بوده که مجموعه دارالحکومه مفخم را تشکیل می‌ داده است.

عمارت مفخم ۳۲ اتاق و ۲ تالار با آینه ‌کاری‌ ها، کاشی ‌کاری‌ ها و گچبری ‌های بسیار زیبا و تماشایی است و یکی از آثار بی ‌نظیر عصر ناصرالدین شاه محسوب می ‌شود.

کلنل ادوارد ییت انگلیسی، که یک قرن پیش به بازدید از این عمارت آمده، تحت تاثیر شکوه و عظمت آن قرار گرفته و در توصیف از آن نوشته است: دیوارها با تعدادی نقشه تزیین شده بود، اتاق پذیرایی با شمعدان ها و آیینه‌ های زیبا پوشیده شده و کف آن نیز با قالی های قالب دوزی شده ابریشمی رشتی فرش شده بود. در پشت این اتاق نارنجستانی بود که سقف آن با ورق آهنی پوشیده شده بود و بر روی دیوارها نیز پوست پلنگ، ببر، خرس و پوست دو گربه وحشی و چند حیوان دیگر که در جنگل های شمال این ناحیه یافت می ‌شود، آویزان کرده بودند. این بنا اتاق های متعددی دارد که با ۲۱ در چوبی به ایوان ها گشوده می ‌شوند و در طبقات آن گچبری های زیبا به چشم می‌ خورد.

این عمارت در گذشته داخل باغی بزرگ و با صفا قرار داشت و از بخش های مختلف از جمله آینه‌ خانه، دروازه ورودی، حوضخانه، باغ فواره و عمارت کلاه فرنگی تشکیل شده بود تا این که زلزله بزرگی در بجنورد روی داد و بسیاری از این بناها را ویران ساخت و امروز تنها آیینه خانه و عمارت مفخم سالم باقی مانده اند.

 آیینه خانه مفخم

نمی توان از عمارت مفخم سخن گفت اما از آیینه خانه مجاور آن یاد نکرد.
بنای آیینه خانه رو به روی عمارت مفخم قرار گرفته که با خیابانی، که بعدها ساخته شده، از عمارت جدا افتاده است.

در واقع این ساختمان بخشی از مجموعه مفخم بود که فضایی اداری داشت و امور نظامی و رایزنی های سیاسی در آن صورت می گرفت و مهمانان رسمی که به اینجا می آمدند در آیینه خانه پذیرایی می شدند.

ساختمان آیینه خانه دو طبقه دارد که ابعاد آن ۱۱ در ۱۸ متر است و نزدیک به ۱۰ متر ارتفاع دارد.  این ساختمان در مجموع ۹ اتاق دارد که سقف و دیوارهای یکی از اتاق های طبقه بالا کاملا آیینه کاری شده است و به همین دلیل این نام را برای آن انتخاب کرده اند.
از نکات قابل توجه بنای آینه ‌خانه، وجود تصاویر ۱۳۴ تن از شخصیت‌ های مهم و تاثیرگذار دوران صفوی تا عصر قاجار،  از جمله تصویر شاه طهماسب، شاه عباس، آغامحمدخان، فتحعلی ‌شاه و کریم خان زند و همچنین برخی از سران حکومتی کشورهای همسایه است.
تالار آیینه را می توان محور اصلی ساختمان دانست که دسترسی به آن از طریق دو راه پله امکانپذیر است. برای ورود به اتاق سه در قرار داده شده است که در ساخت آنها از چوب صندل استفاده شده و با استخوان آنها را تزیین کرده اند. در آیینه های تالار ۱۷ طرح متفاوت و زیبای هندسی به کار رفته است، چلچراغ هایی که در اتاق آویخته شده اند نیز بسیار تماشایی هستند، علاوه بر این که نمای بیرونی اتاق نیز بسیار چشم گیر و زیبا است.

پای در کفش اصفهان کردن

استاندار خراسان شمالی: مجموعه مفخم در بجنورد از ظرفیت لازم برای ایجاد فضایی مشابه میدان نقش جهان اصفهان برخوردار است

اکنون مجموعه فرهنگی تاریخی مفخم، این میراث ماندگار و تاریخی قرار است به نوعی نقش پیشین خود در تاریخ بجنورد را بازیابد و به نگین گردشگری خراسان شمالی تبدیل شود و بر همین اساس طرح گردشگری مجموعه فرهنگی‌تاریخی مفخم بجنورد با هدف توسعه صنعت توریسم و ایجاد فرصت‌های اقتصادی، با توافق استاندار خراسان شمالی با مدیرعامل موسسه مالی و اعتباری ملل نهایی شده است.

استاندار خراسان شمالی می گوید: مجموعه تاریخی و فرهنگی مفخم در قالب یک پروژه سرمایه گذاری به موسسه مالی اعتباری ملل واگذار و تفاهم نامه ای نیز در این خصوص منعقد شده است.

محمدعلی شجاعی با بیان اینکه اجرای طرح گردشگری مجموعه فرهنگی‌تاریخی مفخم سبب رونق گردشگری و پویایی اقتصاد مرکز استان می‌شود، می افزاید: بر اساس این امر تفاهم نامه موسسه مالی اعتباری ملل با ارائه طرحی به منظور تبدیل این محدوده به چیزی شبیه میدان نقش جهان اصفهان اقدام می کند.

استاندار خراسان شمالی پیشتر نیز با اشاره به اینکه مجموعه مفخم در شهر بجنورد از ظرفیت لازم برای ایجاد فضایی مشابه میدان نقش جهان اصفهان برخوردار است، خواستار توجه بیشتر به این مجموعه شده بود.

شبیه‌سازی نقش جهان

نقش جهان، میدانی مستطیل شکل در مرکز شهر اصفهان است که در طراحی آن، از میدان سابق عتیق در اصفهان الگوبرداری شده و از آن با نام میدان ایرانی نیز نام برده می‌شود و پیوندی از بازار، مرکز حکومتی و محل مذهبی (مسجد) است که پیش از میدان نقش جهان نیز در اصفهان در میدان کهنه یا همان عتیق که الگوی اصلی میدان نقش جهان و قدیمی‌ترین نمونه این نوع میدان است، در یزد در میدان امیرچخماق، در قزوین در میدان شاه و در تبریز در میدان صاحب آباد دارای سابقه است.

یک کارشناس گردشگری خراسان شمالی با اشاره به تاریخ دارالحکومه مفخم بجنورد می گوید: گفته می شود این مجموعه در گستره ای به مساحت بیش از ۱۰ هکتار ایجاد شده بود که اکنون بسیاری از بناهای آن مانند باغ فواره و کوشک حکومتی تخریب و فقط آیینه خانه و عمارت مفخم باقی مانده است.

رحیم کیوانپور می افزاید: اگر نگاهی به میدان نقش جهان و کاربردهای گردشگری و اقتصادی آن داشته باشیم، تاثیر این محل را بر اقتصاد اصفهان و گردشگری آن می بینیم.

وی اضافه می کند: مساجد نقش جهان، بازار این محل که غرفه های خرید و فروش صنایع دستی، قنادی، بستنی فروشی و غذاخوری های سنتی و درشکه هایی که در اطراف میدان توقف کرده اند و منتظر گردشگران هستند، فضای زیبایی ایجاد کرده است که کارکردهای یک میدان قدیم ایرانی را نشان می دهد.

وی می افزاید: بر اساس شنیده ها تنها گردش مالی سالانه بخش صنایع دستی و غذا در میدان نقش جهان رقمی بسیار بالا است که آنرا در کشور منحصر به فرد ساخته است.

کیوانپور اظهار می کند: اگر طرحی با توجه به ویژگی های بومی و محلی خراسان شمالی و با هماهنگی با شهرداری، مدیران شهری و مسوولان در زمان اندکی اجرا شود می تواند به ایجاد تحول در اقتصاد استان بینجامد و راه اندازی خیابان غذا در این محدوده در نوروز گذشته، جذابیت فراوانی برای گردشگران ایجاد کرد و نشان داد که هرگونه اقدامی برای بازآفرینی این مجموعه توجیه دارد.

بازآفرینی مجموعه فرهنگی تاریخی مفخم

یک کارشناس:اگر طرحی با توجه به ویژگی های بومی و محلی این استان و با هماهنگی با شهرداری، مدیران شهری و مسئولان در زمان اندکی اجرا شود می تواند به تحول در اقتصاد استان منجر شود

مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی نیز در این مورد می گوید: به منظور حفظ این میراث تاریخی، طرح ساماندهی و احیای مجموعه عمارت مفخم به زودی نهایی می شود.
حبیب یزدان‌پناه با بیان اینکه بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستان شناسی و مردم شناسی استان تبدیل شده است، می افزاید: در این مورد استانداری تفاهم نامه ای منعقد کرده است تا تمام ظرفیت های این مجموعه سنجیده و امکان سنجی تبدیل آن به نگین گردشگری خراسان شمالی نیز بررسی شود.

وی با بیان اینکه این طرح در وسعت ۶.۵ هکتار اجرا خواهد شد، می گوید: مردم بجنورد به این مجموعه عرق و علاقه خاصی دارند و احیای آن می تواند فرصت های اقتصادی زیادی را برای منطقه ایجاد کند.

وی با بیان اینکه در فروردین امسال با اجرای طرح خیابان غذا در این محل، بخشی از ظرفیت این محل به منصه ظهور درآمد، اظهار می کند: بیشترین بازدید نوروز گذشته استان در این مجموعه تاریخی رقم خورد به طوری که ۱۴ هزار نفر در ایام نوروز از این محل بازدید کردند.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خرااسان شمالی نیز در این مورد می گوید: تفاهم نامه ای با گروه اقتصادی موسسه مالی و اعتباری ملل تنظیم شده است تا آنها با بازدید از این محدوده و امکان سنجی آن، شرایط اجرای طرح تبدیل این محل به میدانی مانند نقش جهان را برآورد کنند.

علی مستوفیان بابیان اینکه بعد از امکان سنجی می توان در مورد زمان اجرا و هزینه های آن برآورد دقیق تری داشت، می گوید: بخش خصوصی به این کار وارد شده است و هزینه های اجرای طرح نیز توسط بخش خصوصی تأمین می شود.

خراسان شمالی ۸۶۳ هزار نفر جمعیت دارد و تعداد آثار ثبت شده استان در فهرست آثار ملی کشور ۶۲۱ اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس است.

از مجموع آثار ثبت شده خراسان شمالی در فهرست ملی کشور ۵۰۹ اثر تاریخی، ۴۲ اثر طبیعی، ۷۰ اثر ناملموس و ۱۱ اثر نیز ثبت جهانی شده است.
استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند.

منبع:ایرنا

به گزارش خبرنگار ایمنا از شهرستان لنجان، برج‌های کبوتر، تندیس سبزینه‌ دیرینه است که معماری داخلی آنها استثنایی و عظمت این بناها اعجاب انگیز بوده است. در منابع تاریخی درباره آنها چنین آمده، «در ایران رسم است، عمارت بلند چشمه در صحرا می سازند و آن خاصه برای کبوتران است که موسوم به برج کبوتر یا کبوتر خانه‌ها، شگفت انگیز و زیبا بوده و از خشت خام، کاه‌گل و گل با هدف بهره‌برداری از کود کبوتران و حتی گوشت ساخته می‌شد.»

اما این برج‌ها از لحاظ معماری براساس سیر تحولی از معماری خاصی برخوردار هستند، به طوری که می‌توان براساس شکل ظاهری، پلان و نحوه قرار گرفتن لانه‌ها در بدنه داخلی، آنها را به شش دسته اصلی استوانه ساده، چند استوانه‌ای، چند استوانه‌ای پیشرفته، استوانه‌ای با تغییراتی در بدنه داخلی و خارجی، برج‌های هزار جریب و برج‌هایی با پلان مربع تقسیم کرد، اما نباید فراموش کرد در این برج‌ها به صورت تجربی البته در حد تکامل یافته‌ از علوم فیزیک، ریاضیات، جانورشناسی، روانشاسی جانوری، آب و هوا شناسی و… استفاده شده و زیبایی و کارآیی آنها آن چنان با هم تطابق دارد که جدایی ناپذیر به نظر می‌آیند. از جمله ظرافت‌های بکار رفته در برج‌های کبوتر می‌توان به مواردی چون بهره‌گیری از اصل تشدید یا رزونانس به منظور ایجاد ارتعاشات قوی در برج اشاره کرد تا هنگام پرواز یک کبوتر تمامی کبوترها از برج خارج نشوند.

از سوی دیگر طراحی و انتخاب سایت دایره‌ای در ساخت کبوترخانه‌ها با فضای تو در تو با هدف افزایش مقاومت برج، تهیه سوراخ‌هایی در دیوار داخلی برج از بالا به پایین تا کبوتر در آن بنشیند، استفاده از کاه گل در ساخت کبوترخانه تا برج در تابستان خنک و در زمستان گرم باشد، همچنین انحنای سطح داخلی  به‌ منظور ممانعت از حرکت سعودی مار به طرف لانه‌های کبوتر از جمله ظرافت‌هایی است که در برج‌های کبوتر مد نظر گرفته می‌شده است.

شهرستان لنجان با تاریخ و فرهنگی کهن، دارای میراث فرهنگی ارزشمندی بوده که امروز متاسفانه روبه نابودی است و یکی از این آثار کهن کبوترخانه باغ برجی شرقی ریز(زرین شهر) است که به شماره ۱۹۲۱۷ به تاریخ ۸۶/۰۳/۱۳  در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده است.

البته زرین شهر با داشتن شش کبوترخانه که اکثرا با نام باغ برجی یا مالک آنها شناخته می‌شده‌اند در شمال مناطقی که در گستره استقرار این برج‌ها بوده‌اند، قرار داشته و در برخی منابع به بعضی برج‌های آن اشاره شده است، باغ برجی شرقی ریز، باغ برجی(حاج محمد جواد)، باغ برجی میدان، برج‌های باغ خان از آن جمله هستند که در دامان سر سبز لنجان که قرن‌ها بزمگاه کشت و کار بوده خودنمایی می‌کردند، اما امروز قامت بسیاری از بناهای به جا مانده از نیاکان ما شکسته شد، همچنان که امروز تنها کبوترخانه باغ برجی شرقی ریز باقی مانده که حدود ۷۰ درصد آن تخریب شده است.

آثار کهنی همچون کبوترخانه‌ها نشان از رنج و شادی و تلخی و شیرینی تاریخ این سرزمین است و از این جهت حفظ این هویت وظیفه مشترک مسئولان و هر شهروند است که میراث کهن سرزمین آبا و اجدادی خود را به بهترین و مؤثرترین نحو به نسل آینده منتقل کند. از این رو این میراث‌ را باید برجا نگاه داشت تا همچون کبوترهای دو برجه، سرگردان میان غنای سنت و فریبایی مدرنیته، مبهوت و پریشان نمانیم. نهم تیرماه سال ۹۱ اخباری مبنی بر تخریب بخش عمده‌ای از بنای تاریخی باغ برجی ریزشهر آن هم با قدمتی بیش از دوقرن در رسانه‌های مختلف به سرعت دست به دست شد و در تیتر رسانه‌های استان قرار گرفت، که این مسئله باعث واکنش سرپرست وقت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان شد، وی از اختصاص ۱۵۰ میلیون ریال اعتبار اولیه برای ترمیم و بازسازی این بنای تاریخی خبر داد و اعلام کرد: پس از اطلاع از افزایش تخریب این بنا، کارشناسان اداره کل میراث فرهنگی آن را بررسی و میزان خسارت را تعیین کرده و طرح‌های مرمتی آن آماده شده و مرمت آن در مرحله تامین اعتبار است.

به نظر می‌رسد، تامین اعتبار مرمت این بنای تاریخی تنها در حد شعار باقی ماند و پس از گذشت پنج  سال همچنان ترمیم و بازسازی آن در بی‌مهری و نگاه سرد متولیان امر به‌سر می‌برد تا این بنای تاریخی با مرگ تدریجی روزگار خود را سپری کند، این در حالی است که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان ثبت بنا و حریم را پشتوانه‌ای حقوقی یک بنا دانسته بود و مطرح کرده بود «برج‌های کبوتر ارزش‌های مهم معماری، تاریخی و فرهنگی کشور به شمار می‌رود که علاوه بر معماری، کاربری‌ها و کارکردهای آنها اهمیت ویژه‌ای دارد»

بهشاد حسینی در گفت‌و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: قدمت کبوترخانه باغ برجی شرقی ریز(زرین شهر) به اواخر قاجار و اوایل پهلوی باز می‌گردد که البته جنبه‌های خاص و متفاوتی از دیگر برج کبوترهای قاجار به بعد دارد و تزیینات رنگی آن که طرح طاووس بوده و یکسری تزیینات این بنا آن را از دیگر کبوترخانه‌های زمان خود متفاوت ساخته، چرا که در آن زمان این گونه نقش‌ها زیاد مرسوم نبوده است.

وی افزود: امروز عمق فاجعه در خصوص باغ برجی شرقی ریز به خوبی مشخص است و از جمله مواردی که در خصوص وضعیت این اثر وجود دارد آن است، که کاربری زمین این برج کبوتر کشاورزی بوده تا پای بنا آمده و در آن برنج کاری انجام می‌گیرد.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لنجان تصریح کرد: نباید فراموش کرد رطوبت آسیب فراوانی را به این بنا رسانده است، هرچند مذاکراتی با مالک زمین کشاورزی انجام گرفته تا فکری برای حفاظت از این برج انجام گیرد.

وی ادامه داد: عمده معضل دیگر جدای از آزادسازی زمین اطراف باغ برجی، دیدگاهی است که در بناهای تاریخی با فکر وجود گنج وجود دارد و باعث انجام حفاری‌های غیر مجاز در بناهای تاریخی می‌شود و افراد ناآگاه با بیل و کلنگ به جان میراث فرهنگی کشور افتاده و مناطق باستانی همچون باغ برجی ریز را شخم می‌زنند.

حسینی اضافه کرد: وضعیت باغ برجی در عرض یک دهه تخریب چشم گیری داشته و آسیب‌های انسانی نقش تاثیرگذاری را بر پیکر این کبوترخانه تاریخی داشته‌ است، از این رو اولویت  میراث این گونه بود که باید هرچه زودتر  این اثر تاریخی را نجات دهیم.

وی عنوان کرد: در سال گذشته تصمیم گرفتیم بخشی از بودجه بناهای دیگر در شهرستان لنجان را برای بعضی اقدامات حفاظتی باغ برجی اختصاص دهیم، اما متاسفانه این بودجه به صورت اوراق بهادار بود و پنج پیمانکار به روی کار آمدند و زمانی که متوجه می‌شدند دستمزد به صورت اوراق است، انصراف داده و اینکار انجام نگرفت.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لنجان خاطرنشان کرد: برآورد هزینه حدود بازسازی باغ برجی حدود ۱۰۰ الی ۱۳۰ میلیون تومان با محوطه‌سازی در نظر گرفته شده است و با توجه به اینکه ۶۰ درصد این بنا تخریب و نزدیک به ۷۰ درصد در آستانه تخریب است، باید برای این مهم چاره اندیشی شود.

وی با بیان اینکه مکاتباتی با معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری انجام گرفت و مقرر شد، برآوردهایی از مصالح و … انجام شود، تصریح کرد: تا مادمی که نتوانیم حریمی برای این مکان تاریخی مشخص کنیم،  اقدامی از سوی میراث فرهنگی صورت نمی گیرد، زیرا با کشت و کار برنج در حوالی این برج هر اقدامی انجام شود، بی اثر خواهد  بود.

حسین پارسا محقق و نویسنده کتاب “تاریخ ریز” با اشاره به وضعیت نگران کننده باغ برجی ریز گفت: براساس نوشته‌های مستشرقان، جهانگردان و مورخان در سه قرن اخیر تاریخ دقیقی از قدمت برج‌های کبوتر نمی‌توان بیان کرد، اما آن‌چه مسلم بوده از حدود ۷۰۰ سال پیش این برج‌ها در اصفهان خرید و فروش می‌شده است.

وی افزود: از سوی دیگر شاردن جهانگرد زمان شاه عباس صفوی تعداد کبوترخانه‌های اطراف اصفهان را سه هزار ذکر کرده که براساس آمار ارایه شده از سرشماری کشاورزی ایران در سال ۱۳۵۶ از ۶۶۰ کبوتر خانه موجود ۲۹۷ مورد فعال و ۹۳ مورد نیمه فعال گزارش شده‌اند.

نویسنده کتاب تاریخ ریز تصریح کرد: نباید فراموش کرد سخن گفتن در خصوص کشت و کار قدیم لنجان، بدون توضیح برج‌های کبوتر، یعنی سخن ناقص مانده و هنوز عطش شنیدن فرو ننشسته است، چراکه این برج‌های افراشته میان سکوت سبز صحراها حکایت از گذشته‌های پر خیر و برکت در این منطقه دارد.

وی ادامه داد: اهمیت وجود این برج‌های کهنسال به عنوان یکی از نمادهای تاریخی شهرهای استان اصفهان است. برج‌های کبوتر نمادی از باغات و کشاورزی سرزمین ما بوده و با اینگونه بی‌توجهی که باعث شده در طی ۴۰۰ سال گذشته تعداد آن‌ها از چند هزار به تعداد محدودی برسد، چه بسا با این رسیدگی و مراقبت تعدادشان از تعداد انگشتان دست نیز کمتر شود.

پارسا اضافه کرد: قطعا ادامه این روند در آینده‌ای نه چندان دور دیگر از این استوانه‌های خاموش گلی که به صد زبان حکایت از صفای کشت و کار قدیم دارد و هوش و هنر نیاکانمان را به یاد می‌آورد، اثری باقی نخواهد ماند و با توجه به اینکه در دامان سر سبز لنجان که قرن‌ها بزمگاه کشت و کار اصفهان بوده لازم است، حداقل تنها برج‌ مخروبه این شهر بازسازی شود و باقی بماند تا هم نمادی از کشاورزی پر رونق این خطه باشد و هم یادآوری از گذشته ‌ها.

منبع:ایمنا

به گزارش خبرنگار ایمنا؛ تالاب بین المللی گاوخونی با وسعتی حدود ۴۷ هزار هکتار در جنوب شرقی اصفهان در جوار کوه سیاه و در ۲۰ کیلومتری شهر ورزنه قرار دارد. این تالاب تنها دریاچه آب شور دائمی در فلات مرکزی ایران است که با تثبیت پوشش گیاهی مانع از حرکت شن های روان به نواحی شرق استان اصفهان از جمله شهر ورزنه شده و در مهار بیابان زایی و تغذیه آبهای زیر زمینی نقش موثری ایفا می کند.

در حوضه آبریز زاینده رود-گاوخونی بیش از ۹۱۰ گونه گیاهی از ۳۹۰ جنس و ۸۳ خانواده شامل انواع گیاهان اندمیک با ارزش دارویی، زینتی، خوراکی و صنعتی شناسایی شده است که از جمله آنها می توان به کاسنی، شب بو، قیچ، خارشتر ، شیرین بیان و گون اشاره کرد. خانواده اسفناج با داشتن ببش از ۱۷ گونه بیشترین فراوانی و تنوع گیاهی را در این منطقه داراست. با توجه به مطالعات انجام شده بیش از ۲۲۹ گونه جانور متعلق به ۱۴۷ جنس و ۷۰ خانواده از پنج رده مهره‌داران شامل ۴۹ گونه پستاندار، ۱۲۵ گونه پرنده، ۴۳ گونه خزنده، یک گونه دوزیست و ۱۲ گونه ماهی در این حوضه آبریز شناسایی شده است. گور ماهی یا کپور دندانه دار اصفهان گونه منحصر به فرد تالاب گاوخونی است که در معرض انقراض است.

در این ارتباط رضا خلیلی ورزنه در گفت و گو با خبرنگار ایمنا با اشاره به اینکه تمدن ها در کنار رودخانه ها به وجود آمدند و همواره آب و آبادانی با هم همراه است، اظهار کرد: بر اساس یافته های باستان شناسان قدمت زندگی در شهر ورزنه پنج هزار ساله است و دریاچه ای در حوضه گاوخونی بوده که دامداران و کشاورزان در حاشیه آن یکجا نشینی را آغاز کردند.

وی ادامه داد: در طول تاریخ منطقه ورزنه و تالاب بین المللی گاوخونی دچار تحولات و تغییرات بسیاری شده است که آخرین و بدترین آنها تغییرات زیست محیطی و خشکی تالاب می‌باشد که منجر به انقراض یا کاهش جمعیت بسیاری از گونه های حیات وحش مانند گورخر ایرانی، آهو، گورماهی و بسیاری از زیستمندان این حوضه آبریز و تبدیل تالاب گاوخونی به کانون ریزگرد شده است.

دبیر انجمن دوستداران محیط زیست ورزنه با بیان این مطلب اضافه کرد: با این حال به رغم مشکلات زیست محیطی کنونی تالاب گاوخونی، بسیاری از گردشگران به ویژه از قاره سبز( اروپا) و همچنین از آسیا علاقه مند سفر به بیابان و کویر هستند؛ علاوه بر آن امنیت و تاریخ کهن ایران نیز نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و مصر برتری دارد و به این دلیل ایران پتانسیل جذب مخاطبان و گردشگران بسیاری را با سلیقه های مختلف از سراسر جهان دارد و توریستها ایران را برای تماشای جاذبه های کویر انتخاب می کنند.

خلیلی با اشاره به اینکه شهر ورزنه دارای ژئوتوریسم ( زمین گردشگری ) ویژه ای است، افزود: در حال حاضر  در ایران و خارج ایران، بومگردی و گردشگری صحرای ورزنه مطرح است و در ایام نوروز و بهار که هوا گرم نیست کویرگردی نیز می تواند یکی از گزینه های مناسب گردشگران باشد.

گاوخونی چشم اندازی از تلاقی دریاچه و کویر

وی با بیان اینکه تالاب بین المللی گاوخونی در قلب مثلث طلایی گردشگری ایران ( اصفهان، یزد و شیراز) قرار دارد که در آینده می تواند گردشگران بسیاری را برای بازدید جذب کند، به جاذبه های طبیعی و فرهنگی آن اشاره کرد و گفت: تالاب بین المللی گاوخونی دارای توپوگرافی بی نظیر و تلاقی دریاچه نمک و کوه سیاه است که در جنوب و شمال تالاب قرار دارند، بخش غربی تالاب نیز تپه های ماسه ای وجود دارد و رودخانه زاینده رود نیز از دیگر جاذبه های طبیعی و فرهنگی منطقه به شمار می رود.

خلیلی ادامه داد: گاوخونی و صحرای ورزنه در قلب مثلث گردشگری کشور می تواند در مسیر  گردشگران توقفگاه آرام و به دور از هیاهوی شهرهای بزرگ باشد زیرا بسیاری گردشگران دنبال مکانی دنج و ساکت به دور از آلودگی صوتی و نور برای داشتن آرامش و مدیتیشن و یوگا می گردند. ورزنه و تالاب مکان بسیار مناسبی برای این افراد است که چشم انداز بسیار خوبی دارد، همچنین آسمان صاف شبهای کویر و تماشای ستاره های آن یکی دیگر از ویژگی های این منطقه به شمار می رود.

از نمک درمانی و ماسه نوردی در ورزنه لذت ببرید  

دبیر انجمن دوستداران محیط زیست ورزنه اظهار کرد: ورزنه طی دو شب میزبان گردشگران حوضه گاوخونی است، به این صورت که یک روز تور دریاچه نمک و نمک درمانی برای گردشگران خواهیم داشت زیرا نمک درمانی از نظر پزشکی تایید شده و ژئوتوریسم تلقی می شود و روز دوم ماسه نوردی که آن نیز از لحاظ درمانی بسیار موثر است، از سوی دیگر توریست ها برای کوه نوردی به کوه سیاه تالاب می روند و برای صرف ناهار مهمان کاروانسرای تاریخی خرگوشی هستند.

خرگوشی؛ کاروانسرای تاریخی برجای مانده از عهد صفوی

وی افزود: کاروانسرای خرگوشی یک کاروانسرای بین راهی برجای مانده از دوران صفوی است که بین اصفهان و یزد قرار دارد، مکانی دنج و آرام که تداعی کننده ایام گذشته و تاریخ این خطه است، چشمه ای نیز از میان این کاروانسرا می گذرد که زیبایی تاریخی آن را دوچندان می کند.

قورتان؛ اکوموزه شرق اصفهان

 خلیلی در توصیف جاذبه های طبیعی و فرهنگی کویر ورزنه ادامه داد: قورتان نیز قلعه ای با قدمت هزار ساله و دومین قلعه تاریخی بزرگ در کشور است، که به زودی به بزرگترین اکوموزه شرق اصفهان و ایران تبدیل خواهد شد زیرا همچنان در این قلعه سکنه زندگی می کند و در آن مسجد جامع تیموری، برج کبوترخانه و کاروانسرای عباسی وجود دارد.

یکی از جاذبه های فرهنگی این دیار فرهنگ پوشیدن چادر سفید زنان ورزنه است که بر همین اساس این شهر را  شهر فرشتگان می نامند.

دبیر انجمن دوستداران محیط زیست ورزنه با اشاره به جاذبه های متنوع طبیعی، تاریخی و فرهنگی ورزنه و تالاب گاوخونی گفت: ورزنه و شرق اصفهان پتانسیل گردشگری بالایی دارد و اگر حمایت شود بسیاری از مشکلات اقتصادی ناشی از بحران خشکی تالاب و خشکسالی ها رفع خواهد شد.

وی با بیان اینکه برای دریافت مجوز برای ایجاد اشتغال در شرق اصفهان با مشکلات بسیاری روبه رو می شویم ادامه داد: این در حالی است که گفته می شود به دلیل بحران اشتغال بر ما سخت نمی گیرند اما بروکراسی اداری سد راه ایجاد اشتغال در این خطه می شود.

اگر برای احیای تالاب کمک کنیم، طبیعت چند برابر ما را کمک می کند 

 خلیلی اظهار کرد: ظلم انسان به طبیعت به خود او و نسل پس از او برمی گردد مانند سیلی که در شیراز به دلیل بی تدبیری در ساخت و ساز جان چندین نفر از هموطنانمان را گرفت، امروز اگر فاضلاب را در تالاب رها کرده ایم و از آن کانون گرد و غبار ساخته ایم، تاوان این معضل را خودمان، کشورمان و فرزندانمان خواهند داد و سونامی ریزگرد گریبان خودمان را می گیرد.

  دبیر انجمن دوستداران محیط زیست ورزنه با بیان اینکه تالابها ارزشمندترین اکوسیستم های کره زمین هستند خاطرنشان کرد: ارزش تالابها از جنگل های استوایی به مراتب بیشتر است زیرا نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا کرده و سبب ایجاد اشتغال و حفظ زیستمندان و تنوع زیستی هستند.

وی گفت: شاید دیگر احیای تالاب و جریان آب شیرین در تالاب رویا باشد اما اگر چرخه محیط زیست در این خطه احیا شود بر زندگی مردم، اشتغال و گردشگری تاثیر مثبت بسزایی خواهد داشت، زیرا در تغییرات اقلیمی، تالابها بر مهار طوفانها و سیلابها اثرگذار هستند و متاسفانه هر چه تخریب شود، کاربردش کمتر می شود.

به گزارش خبرنگار ایمنا، پس از ۱۴ سال آب رودخانه زاینده رود امروز در آغوش تالاب بین المللی گاوخونی آرام می گیرد و پس از سالها به تن خشکیده این تالاب بحران زده جان دوباره خواهد بخشید. حجم سیلاب زاینده رود ۵۵ مترمکعب بر ثانیه گزارش شد که به تدریج و در مسیر از حجم آن کاسته شده است با این حال آبی که به تالاب می رسد پس از ۱۴ سال آلودگی ناشی از پسابها را کاهش داده و از بحران سونامی ریزگرد جلوگیری می کند.

منبع:ایمنا