گرگان با نام قدیمی اَستَرآباد، مرکز استان گلستان و دارای سه منطقه شهرداری است.
این شهر وسیع‌ترین بافت تاریخی شمال کشور را به خود اختصاص داده است. محلات تاریخی فراوان، بناهای قدیمی، طبیعتی سرسبز و بکر به علاوه فرهنگ خاص مردم بومی و مهم‌تر از همه غذاهای بسیار خوشمزه محلی از گرگان مقصد بسیار جذابی برای گردشگران ساخته‌اند.
قومیت‌های مختلفی از جمله آذری‌زبان‌ها، محلی‌های اولیه، شاهرودی‌ها، سبزواری‌ها، سیستانی‌ها، بلوچ‌ها، ترکمن‌ها و قزاق‌ها به علاوه اقوام دیگری، جمعیت حال حاضر این شهر را تشکیل می‌دهند.
وضعیت آب و هوایی گلستان
به‌طور کلی گرگان آب و هوایی معتدلی دارد. در طول تابستان هوا تقریبا گرم و مرطوب (شرجی) می‌شود. ماه‌های تیر، مرداد و شهریور را می‌توان گرم‌ترین ماه‌های سال نامید که میانگین دمای هوا تا حدود ۳۲ درجه سانتی‌گراد بالا می‌رود. زمستان به‌طور کلی سرد است، اما در بهمن ماه سردترین دمای هوا با حدود ۶ درجه سانتی‌گراد را تجربه خواهید کرد.
رطوبت هوا در ماه‌های فروردین، آبان و بهمن در بالاترین حد خود قرار دارد. همچنین بیشترین بارش باران را در ماه‌های فروردین و دی شاهد خواهیم بود. اردیبهشت تا اوایل تیرماه بهترین زمان برای سفر به این شهر است.
جاذبه‌های دیدنی گلستان
پارک جنگلی ناهارخوران گلستان
ناهارخوران تفرجگاهی قدیمی و نسبتا معروف در گرگان است که در ۴ کیلومتری جنوب این شهر قرار دارد. این پارک با وجود موقعیت خوب و قرار گرفتن در دامنه‌های پر شیب و همچنین داشتن آب و هوای مناسب همه ساله گردشگران زیادی را از سراسر کشور به خود جذب می‌کند.
از جمله امکانات این مجموعه می‌توان به رستوران، مهمانسرا، چندین هتل و ویلای تفریحی اشاره کرد. این منطقه ۱۶۸ هکتاری آب و هوایی مطبوع‌تر از شهر گرگان دارد و انواع پوشش گیاهی از جمله درختان و گیاهان بلوط، افراپلت، نمدار، انجیلی، گیلاس وحشی، ممرز، درختچه‌های تمشک، کوله خاس، ازگیل، کاج، ولیک، سرو، ماگنولیا، شمشاد به همراه حیواناتی از جمله گراز، شغال، راسو، سنجاب، عقاب، شاهین، سهره، ریسک، جغد را در خود جای داده است. همچنین رودخانه زیارت نیز از این پارک عبور می‌کند که به جذابیت آن می‌افزاید.
اگر دنبال پیاده‌روی، کوهپیمایی، پیک‌نیک، تماشای مناظر طبیعی زیبا و تنفس هوای تازه هستید، بازدید از این پارک زیبا را از دست ندهید.
بازار نعلبندان گلستان
بازار قدیمی نعلبندان در مرکز شهر قرار دارد. طبق اسنادی، نام این بازار که قدمت آن به سال ۳۷۵ ه.ق باز می‌گردد، بر اساس وجود راسته نعلبندها در این بازار انتخاب شده است.
این بازار با وجود آنکه از نظر تایخی ارزش بسیاری دارد، امروزه کم‌تر مورد توجه است. در این بازار می‌توانید انواع صنایع دستی، میوه و سبزیجات تازه همراه انواع ماهی تازه را تهیه کنید. علاوه بر آن، اگر دوست دارید روزمرگی مردم این شهر را از نزدیک تماشا کنید، هیچ کجا بهتر از یک بازار قدیمی پیدا نمی‌شود.
مسجد جامع گرگان
مسجد جامع گرگان در کنار بازار نعلبندان قرار دارد و قدمت آن به قرون پنجم و ششم و عصر سجوقیان باز می‌گردد. ساختار این بنای قدیمی به صورت حیاطی مرکزی با وسعت ۱,۰۰۰ متر و چهار شبستان در چهار گوشه به همراه دو ایوان در سمت شرق و غرب آن است. از جمله مصالح و تزئینات سنتی به کار رفته در ساخت مسجد می‌توان به آجر، کاشی‌های رنگی و تزئینی به همراه خطوط زیبای کوفی آن دوران اشاره کرد.
مناره‌های کروی و مزین بنا به زیبایی آن کمک شایانی کرده‌اند. طی زلزله شدید سال ۱۳۲۳ بخشی از مسجد ویران و دوباره بازسازی شد. اگر به مکان‌های تاریخی و معماری ایرانی‌اسلامی علاقمند هستید، بازدید از این بنای ارزشمند را از دست ندهید.
خانه امیر لطیفی گلستان
این خانه در نزدیکی بازار قدیمی نعلبندان و پشت مسجد جامع گرگان قرار دارد. این بنای هزار متری با ساختار سنتی که قدمتش به دوران قاجار برمی‌گردد، به‌عنوان اثر ملی به ثبت رسیده و امروزه به شکل موزه تغییر کاربری داده است.
در ساخت بنا مانند اغلب خانه‌های قدیمی ایرانی از چوب، خشت، آجر به همراه ساروج (ملات) استفاده و البته بعدها کف اتاق‌های آن را سیمان کرده‌اند.
آبشار لاملیچ گلستان
اگر به سی کیلومتری غرب گرگان (مسیر جاده تهران)، در روستای سر کلاته یا خراب شهر، سفری داشته باشید، طی حدود ۵ ساعت مسیر از روستا، می‌توانید از آبشار زیبای لاملیچ بازدید کنید. آبشار ۸۱ متری لاملیچ پس از ریزش، از میان درختان ملیچ عبور می‌کند که همین موضوع سبب شهرت این آبشار به لاملیچ شده است.
آب این آبشار از میان جنگلی انبوه می‌گذرد؛ بنابراین بهتر است راهنمای باتجربه‌ای همراه داشته باشید. آبشار لاملیچ در واقع مناسب کسانی است که به پیاده‌روی‌های طولانی برای تماشای طبیعتی بکر و زیبا علاقمند هستند. پس قبل از هر کاری سعی کنید تجهیزات مناسب به همراه داشته باشید.
کاخ موزه گرگان
کاخ موزه گرگان یکی از ۱۲ کاخ سلسله پهلوی بود که در پارک‌شهر (کتابخانه سابق) قرار دارد. این بنا در دوره پهلوی اول (رضاشاه) ساخته شده است. کاخ موزه گرگان به‌عنوان اولین موزه شمال کشور، بیست‌و‌چهارمین موزه کشور و چهارمین موزه تخصصی باستان‌شناسی به روی عموم باز است.
رضاشاه در سال ۱۳۱۷ دستور ساخت این بنا را در کنار چندین بنای اداری دیگر صادر کرد. همچنین بد نیست بدانید موزه مذکور به ثبت ملی رسیده است و تندیس‌هایی از ۳۰ شخصیت برجسته استان گلستان به همراه آثار به جا مانده از دوران پهلوی برای نمایش عموم در این مکان نگهداری می‌شود.
از ساعت ۸ صبح تا ۲ بعدازظهر روزهای شنبه تا یکشنبه (به جز روزهای تعطیل) می‌توانید از این مجموعه بازدید کنید.
مجموعه کاخ آقا محمدخان قاجار گلستان
مجموعه کاخ آقا محمدخان در پارک شهر، نزدیک دروازه بسطام سابق و روبروی دبیرستان ایرانشهر قرار دارد. از جمله ویژگی‌های خاص این بنا می‌توان به پلان مستطیلی، ستون‌های چوبی و سرستون‌های مقرنس کاری شده به همراه تزئینات زیبا اشاره کرد.
بر اساس شواهد، زمین‌های کاخ و نواحی اطراف آن در حدود سال ۱۰۰۷ هجری قمری به دستور شاه عباس اول خریداری و تعدادی ساختمان دولتی در آن تاسیس شد، اما پس از به قدرت رسیدن آقا محمدخان به محل اقامت و ستاد جمع‌آوری نیروی نظامی وی تبدیل شد. در سال ۱۳۸۳ این بنا به شماره ۱۱۲۸۸ به عنوان اثر ملی به ثبت رسید.
روستای قرن آباد گلستان
قرن آباد، روستایی زیبا با آب‌و‌هوای نیمه خشک معتدل و مرطوب است که در ۲۰ کیلومتری شهر گرگان قرار دارد. این روستا به دلیل برخورداری از محیطی جنگلی و بارش فراوان باران هوایی مرطوب دارد، اما این موضوع نمی‌تواند مانع سفر شما به این منطقه شود.
آب و هوای تازه، رودخانه‌ای با شکوه و محیط جنگلی زیبا و داشتن پیشینه تاریخی این روستا را برای کسانی که دنبال سفری آرام در مکانی جذاب هستند به مقصد جذابی تبدیل کرده است.
آبشار شصت کلاته گلستان
آبشار زیبای شصت کلاته یا فیروز محل در جنگلی به نام شصت کلا و در ۲۲ کیلومتری جنوب‌غربی شهرستان گرگان واقع شده است. برای رسیدن به این آبشار باید از میان جنگلی انبوه عبور کنید. همچنین در طول مسیر می‌توانید انوع قارچ سمی و غیر سمی پیدا کنید.
آبشار شصت کلاته در اثر عبور رودخانه ۴۳ کیلومتری شصت کلا از دره‌ها و جنگل‌های کوه جوزبندو به وجود آمده است. البته شصت کلاته تنها آبشار در طول مسیر این رودخانه نیست و شما می‌توانید آبشارهای دیگری همچون باران کوه را هم بیابید.
منطقه شکار ممنوع چلچلی گلستان
اگر هدفتان از سفر به شمال دسترسی به نقاط بکر و محافظت شده است، پس برای بازدید از منطقه چلچلی کفش مناسب بپوشید. این منطقه زیبا با ۳۳,۱۰۰ هکتار مساحت در جنوب شرق گرگان قرار دارد و به آن نام کوه چلچلی داده‌اند. به دلیل حفاظت و وجود جنگل‌های هیرکانی، اکوتون و ارتفاعات چلچلی، زیستگاه مناسبی برای انواع حیوانات در معرض خطر از جمله مرال (گوزن قرمز)، قوچ و میش، خرس، شوکا، پلنگ، کبک دری و انواع پرندگان دیگر فراهم شده است.
علاوه بر این، وجود رودها، چشمه‌ها، جویبارها، پوشش متنوع گیاهی و آب‌و‌هوای مطبوع این منطقه را به مقصدی جذاب برای گردگشران تبدیل می‌کند.
آبشار رنگو گلستان
شاید تعداد آبشارهای معرفی شده در مطلب کمی زیاد باشد، اما واقعا از این یکی نمی‌شود به سادگی گذشت. آبشار بسیار زیبای رنگو در ۱۵ کیلومتری جنوب‌غربی گرگان و در میان جنگلی به همین نام با محیطی سرسبز به همراه درختان بلند قرار دارد. این آبشار با وجود ارتفاع کم، ساختار نیم‌دایره‌ای جالبی دارد که باعث جذابیت آن شده است.
قبل از هر چیز باید گفت امکانات تفریحی در این مکان وجود ندارد و برای دسترسی به آن باید چندساعتی پیاده‌روی کنید، اما اگر به چنینی نقاطی علاقمند باشید، ارزشش را دارد. در ابتدای مسیر رسیدن به آبشار با گرمابه قدیمی، امامزاده ابراهیم و کمی جلوتر با گورستانی قدیمی برخورد خواهید کرد.
اگر خسته شدید، قبل از رسیدن به آبشار می‌توانید در کمپ رنگو کمی استراحت کنید. این مسیر کمی مشکل‌آفرین است؛ بنابراین حتما با داشتن تجهیزات مناسب و همراهی یک راهنمای باتجربه محلی اقدام به این کار کنید. زیبایی‌های این مسیر چشمان شما را قبل از تماشای آبشار نوازش می‌دهند.
باغ روس‌ها گلستان
این بنا در ضلع جنوبی خیابان امام خمینی گرگان و ضلع غربی امامزاده بی‌بی هور و بی‌بی نور در محله شیرکش قرار دارد و شاید بدتان نیاید به خاطر بافت قدیمی و سنتی‌اش از آن بازدید کنید.
پس از عقد قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای در دوره فتحعلی‌شاه قاجار باغ کنسولگری روس‌ها از تاجری استرآبادی به مدت ۹۹ سال (پایان در سال ۱۳۸۸) اجاره شد. بنای دو طبقه باغ از جنس آجر و اندود گچ و خاک است. ساختمان اصلی کنسولگری اما عمارتی کلاه فرنگی است که در میانه باغ قرار دارد.
البته به مرور زمان بخشی از این باغ شامل چندین حوض، باغچه و جوی آب در محوطه آن تخریب شده است. این کنسولگری برای مدتی مقر فرماندهی ارتش سرخ شوروی در ایران بوده است.
روستای زیارت گلستان
زیارت نام روستایی در دهستان استرآباد جنوبی گرگان و حدود ۱۰ کیلومتر پس از ناهارخوران است. این روستا به دلیل برخورداری از آب‌و‌هوای مطلوب، چشمه آب گرم، آبشار، کوه‌های بلند سرسبز و طبیعتی زیبا مورد توجه افراد زیادی قرار گرفته است، از این رو آپارتمان‌‌سازی در این ناحیه رونق زیادی دارد.
علاوه بر این گردشگران زیادی چشم به این ناحیه دوخته‌اند و تعطیلات خود را در این منطقه سپری می‌کنند. نام زیارت به دلیل وجود امامزاده عبدالله در این روستا روی آن گذاشته شده است.
چشمه آب گرم روستا با داشتن خواص درمانی علاقمندان زیادی را مجذوب خود می‌کند. علاوه بر همه اینها، بافت تاریخی بسیار ارزشمند روستای زیارت هم یکی از جذابیت‌های عمده آن محسوب می‌شود.
جنگل چهل چای
این پارک جنگلی در ۷ کیلومتری شهر مینودشت واقع شده، و همواره پذیرای مسافرین عزیز و شهروندان مینودشتی و شهرهای مجاور میباشدپارک چهل چای مینودشت به طور خودجوش و با توجه به استعداد منطقه و از طریق مقامات محلی به عنوان منطقه گردشگری محسوب شده است.
سوغات گلستان چیست؟
حلوای آوماج گلستان
نوعی حلوای محلی است که پخت آن برای ایام نوروز مرسوم است و روش پخت دشواری دارد. در پخت این حلوا از شیره‌ی انگور یا عسل و در تزیین آن از خلال پسته یا بادام استفاده می‌شود.
از ویژگی‌های ظاهری حلوای آوماج این است که بعد از سرد شدن آن را به اشکال مختلف (بیشتر لوزی) برش می‌زنند. امروزه این حلوای محلی در شیرینی‌فروشی‌های استان نیز عرضه می‌شود.
سرغربیلی گلستان
این شیرینی از پرطرفدارترین شیرینی‌های سنتی در بین اهالی گرگان است. در تهیه‌ی خمیر این شیرینی از شیر یا ماست استفاده می‌شود. بعد از اینکه خمیر شیرینی ورآمد، گلوله‌هایی کوچک از آن برمی‌دارند و در روغن داغ سرخ می‌کنند.
سپس روغن شیرینی‌های سرخ شده را می‌گیرند و آنها را با خاک قند تزیین می‌کنند.
نان پادرازی گلستان
این شیرینی ساده‌ی استرآبادی که نامش در فهرست آثار ملی کشور به عنوان میراث فرهنگی ثبت شده است، شیرینی کمی دارد و پخت آن در آستانه‌ی سال نو مرسوم است.
نان پادرازی در دو نوع خشک و روغنی پخته می‌شود. نوع خشک آن در عزاداری‌ها و مراسم مذهبی در کنار حلوا و خرما استفاده می‌شود و نوع روغنی آن جهت پذیرایی از مهمانان در کنار چای مصرف می‌شود.
جزحلوا گلستان
پخت این حلوا که به حلوای گردویی نیز شهرت دارد در برخی از شهرستان‌های استان مانند کردکوی، مرسوم است. این حلوا پخت بسیار سختی دارد و برای پذیرایی در جشن‌ها، شب‌نشینی‌ها و حتی عزاداری‌ها از آن استفاده می‌شود. جزحلوا برخلاف انواع رایج حلوا، آرد ندارد و مواد اصلی تشکیل‌دهنده‌ی آن، مغز گردو و برنج نیم‌دانه است.
خاویار گلستان
خاویار، تخم گونه‌ای از ماهیان است که به ماهیان خاویاری مشهور هستند. خاویار از گران‌ترین مواد غذایی جهان است و انواع گوناگونی دارد؛ طلایی، سرخ و سیاه. خاویار سیاه، باارزش‌ترین نوع خاویار است.
دریای خزر که بزرگترین منبع ماهیان خاویاری در جهان است، گونه‌های ممتاز این نوع ماهیان را در خود جای داده است و بیش از ۹۰ درصد خاویار جهان را تامین می‌کند. در ایران کرانه‌های شرقی دریای خزر به ویژه سواحل بندر ترکمن، مهمترین محل صید ماهیان خاویاری است.
در حال حاضر صید ماهیان خاویاری، به دلیل جلوگیری از انقراض ممنوع شده است.
صنایع دستی استان گلستان چیست؟
ابریشم‌بافی گلستان
صنعت ابریشم‌بافی در استان گلستان، سابقه‌ای دیرینه و درخشان دارد. ایالات ساحلی دریای خزر (گرگان، طبرستان و گیلان) در دوران شکوفایی صنعت ابریشم در ایران یعنی دوره‌ی صفویه از مناطق مهم تولید و بافت ابریشم بوده‌اند. امروزه نیز ابریشم‌بافی در مناطق مختلف استان به ویژه رامیان، مینودشت و ترکمن صحرا رواج دارد.
ابریشم‌بافی، با پرورش کرم ابریشم شروع می‌شود، با تولید نخ و رنگرزی ادامه می‌یابد و با بافت محصولات به پایان می‌رسد. پارچه‌های ابریشمی، از بهترین و لطیف‌ترین پارچه‌های دنیا هستند. در استان گلستان، این پارچه‌ها با دستگاه بافت دستی بافته می‌شوند، رنگ‌های متنوعی دارند و در طرح‌های ساده، حاشیه‌دار، راه‌راه عمودی و چهارخانه تولید می‌شوند.
مسافران در سفر به استان گلستان می‌توانند محصولات متنوع ابریشمی مانند لباس‌های محلی، روسری، دستمال، حوله و سفره را خریداری کنند.
قالی ترکمن گلستان
قالی ترکمن، پدیده‌ای ویژه در صنعت قالی‌بافی است. سایر فرش‌ها بافت‌های مشابه دارند اما چهره‌ی شاخص قالی ترکمن، منحصربه‌فرد است.
قالی ترکمن در طول تاریخ همواره مورد توجه سیاحان خارجی بوده است. به عنوان نمونه، مارکوپولو، جهانگرد معروف ایتالیایی، در شرح سفرش به آسیای شرقی، قالی ترکمنی را تحسین کرده است. بافت قالی در بین زنان ترکمن رایج است و به وسیله‌ی دارهای افقی (زمینی) بافته می‌شود.
نقوش قالی ترکمن، ذهنی هستند و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته‌اند. هر کدام از طایفه‌های ترکمن، نقوش قالی مختص به خود دارند.
قالی‌های ترکمنی که از نظر رنگ نسبت به سایر انواع قالی، تنوع کمتری دارند، بیشتر در دو نوع درشت‌بافت پشمی یا ریزبافت ابریشمی بافته می‌شوند. امروزه نتیجه‌ی تلاش هنرمندان ترکمنی، انوع قالی، قالیچه و پشتی است که مورد استقبال مسافران استان گلستان قرار می‌گیرد.
زیورآلات ترکمنی گلستان
استفاده از زیورآلات در پوشش زنان ترکمن، از اهمیت زیادی برخوردار است. این زیورآلات تنها جنبه‌ی تزیینی ندارند و ریشه در فرهنگ، آیین و آداب و رسوم اقوام ترکمن دارند.
به عنوان مثال، برخی از آنها شناسه‌ی اقوام مختلف هستند، برخی دیگر کاربردهای آیینی دارند و تعدادی از آنها نیز نشانگر وضعیت تأهل هستند.
زیورآلات ترکمنی معمولا از نقره ساخته می‌شوند و در بسیاری از آنها سنگ عقیق قرمز به کار رفته است. از انواع اصلی این زیورآلات که بر اساس نوع کاربردشان شناخته می‌شوند می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ زیورهای لباس، زیورهای مو، سر و پیشانی، زیورهای گوش، گردن و سینه، زیورهای انگشت و مچ دست، زیورهای کمر، زیورهای ابزارکار زنان و زیورهای کودکان.
البته در گذشته صنعت ساخت زیورآلات گسترده‌تر بوده است به نحوی که حتی برای اسب‌ها نیز زیورآلاتی می‌ساختند. استقبال گردشگران خارجی و مسافران داخلی باعث شده تا زیورآلات ترکمنی علاوه بر شهرهای ترکمن‌نشین، در سایر شهرهای استان نیز عرضه شوند.
در واقع باید گفت : با سفر به این استان می توان از تمامیه لحظات استفاده کرد چرا که با توجه به طبیعت بکر، سوغات و اماکن دیدنی بسیاری دارد.
پس سفر به این استان خالی از لطف نیست.
منبع:باشگاه خبرنگاران جوان
