افزایش آمار بومگردی ها به دو هزار واحد، جزو سیاست های اصلی سازمان وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بود،  رؤسای آن بارها درباره رسیدن به این عدد ایده آل تا پایان دوران ماموریتشان، سخن گفته و برنامه ها چیده بودند. در سال ۹۸ وقتی که این سازمان به وزاتخانه تبدیل شد، باز هم بومگردی ها نقش پررنگی در میدان رأی گیری داشتند، آن هم با عنوان اقامتگاه هایی «ارزان» و «خانواده پسند» که می تواند در روزهای تحریم و فشار اقتصادی انگیزه ای برای سفرهای ارزان داخلی باشند؛  کسب و کارهایی کوچک که در سال های گذشته روستاهای متروک زیادی را احیا کردند و فرهنگ درحال انقراض را نجات دادند و سبب مهاجرت معکوس شدند و اینک در بحران کرونا، با خطر نابودی روبرو شده اند. شورای جهانی سفر و گردشگری و سازمان جهانی جهانگردی نیز، خطر تعطیلی و ورشکستگی این کسب و کارهای خرد را در صورت سلب حمایت دولت ها، پیش بینی کرده اند.

اکبر رضوانیان ـ نائب رییس جامعه حرفه ای اقامتگاه های بومگردی ایران ـ که همزمان مسؤول جامعه بومگردی استان اصفهان است، در گفت و گو با ایسنا در وصف اوضاع این اقامتگاه ها، اظهار کرد: بومگردی ها تقریبا از آبان ماه سال ۹۸، وضعیت تهدیدآمیزی پیدا کرده اند، همه امید آن ها به تعطیلات نوروز بود تا آن عقب ماندگی اقتصادی را جبران کنند که با شیوع ویروس کرونا، فرصت بهار هم از بین رفت.

با آن که وزارت میراث فرهنگی، گردشگر و صنایع دستی، برآوردی کلی از خسارت وارد شده به صنعت گردشگری داشته و از دولت، تخصیص ۳۸ هزار میلیارد ریال تسهیلات بانکی را درخواست کرده است، اما زیان مالی تحمیل شده از ناحیه شیوع ویروس کرونا به اقامتگاه های بومگردی هنوز برآورد نشده است.

رضوانیان در این باره توضیح داد: این برآورد خسارت در برخی استان ها از جمله اصفهان که از نظر وسعت و پراکندگی، بیشترین تعداد اقامتگاه بومگردی را دارد، انجام شده اما جمع آوری این آمار از سطح کشور با توجه به پراکندگی اقامتگاه ها و گستردگی جغرافیا، در این مدت زمان محدود، امکان پذیر نیست. هرچند واضح است که با توجه به تعداد معمول مهمانان بومگردی ها در ماه های بهار، خسارت وارد ششده به این اقامتگاه ها ۱۰۰ درصد بوده، این آسیب به حدی شدید است که برخی از صاحبان بومگردی را بر آن داشته تا اقامتگاه خود را به فروش بگذارند.

او افزایش غیرکارشناسی تعداد بومگردی ها را از اشتباه های رخ داده در صنعت گردشگری دانست که همواره مورد نقد بوده و در ادامه آن گفت: برای اینکه تعداد بومگردی ها بیشتر شود، وام ۱۰۰ میلیون تومانی کم بهره اختصاص دادند که بسیاری برای اینکه وارد این حرفه شوند این وام را گرفتند، اما حالا در پرداخت اقساط آن مانده اند و در وضع موجود نمی دانند می توانند دوام بیاورند و به این کار ادامه دهند یا نه. برای همین است ما همواره از بومگردی ها می خواهیم این کار را شغل اول خود ندانند و در کنار آن به حرفه صنایع دستی و فعالیت های فرهنگی و کشاورزی هم بپردازند تا اقتصاد پایدار و کم خطرتری را تجربه کنند.

نائب رییس جامعه اقامتگاه های بوم گردی ایران گفت: واضح است که بومگردی ها تا چند ماه دیگر هم نمی توانند درآمدی به دست آورند که معوقات مالیات، بیمه و هزینه های جاری را پرداخت کنند، چون بهار را از دست داده اند، بعد هم ماه رمضان فرا می رسد که کلا زمان سفر در کشور نیست، بعد از آن تابستان می شود که امکان سفر به بسیاری از مناطق وجود ندارد، در زمستان هم شرایط سفر در برخی دیگر از مناطق کشور وجود ندارد، وضعیت ورود گردشگران خارجی هم که کاملا معلوم است،  عملا هیچ یک از تاسیسات گردشگری در سال ۹۹ امکان نقش آفرینی نخواهند داشت.

وی ادامه داد: درست است که کل تاسیسات گردشگری از آبان ماه سال ۹۸ درحال زیان دهی است، اما مساله بومگردی این است که در مقایسه با بیزنس های کلان، کسب و کار خرد و خانوادگی به حساب می آیند که در صورت بی توجهی، ضربه سنگین تری را متحمل خواهند شد. تعطیلی و نابودی یک بومگردی برابر است با نابودی و تخریب یک قوم، فرهنگ، توسعه پایدار، روستا، ساکنان آن و توقف مهاجرت معکوسی که در این سال ها شکل گرفته بود.

رضوانیان یادآور شد: با تعطیلی یک اقامتگاه، فقط یک شغل از بین نمی رود، بلکه هویت و فرهنگ نابود خواهد شد. آیا این موضوع ارزش آن را ندارد که نظام بانکی و مالیاتی و اداره های برق و گاز و آب تا پایان سال ۹۹ پرداخت هزینه را به تعویق اندازند تا ما هم کمی کمر صاف کنیم و خسارت ها را جبران کنیم.

او اضافه کرد: این درخواست را در جلسه اسفندماه با آقای مونسان ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ و آقای دژپسند ـ وزیر امور اقتصادی و دارایی ـ مطرح کردیم، چون یقین داریم فقط با سه ماه مهلت دادن برای پرداخت مالیات، حق بیمه و هزینه های جاری مثل آب و برق،  درد این صنعت و بومگردی ها درمان نمی شود. آن موقع که تصوری از آینده نداشتیم پیشنهاد کردیم تا شش ماه مهلت بدهند، اما حالا که وضعیت کمی برای صنعت گردشگری روشن شده و سفر در کل جهان تعطیل شده، از سیستم بانکی، امور مالیاتی و اداره های آب و برق و بیمه تقاضا می کنیم این مهلت را تا یک سال تمدید کنند.

وی افزود: بخش طنز و فکاهی حمایت هایی که برای گردشگری درنظر گرفته اند، پرداخت تسهیلات بانکی با ۱۲ درصد سود، بدون تنفس و با دوره بازپرداخت دو ساله است، بومگردی ها در همین وام ۱۰۰ میلیون تومانی که با کارمزد ۴ درصد و تنفس یک ساله گرفته اند، مانده اند و نمی توانند قسط های آن را بدهند چطوری وام ۱۲ درصد سود را درحالی که هیچ درآمدی هم ندارند، دریافت کنند و در عرض دو سال پس بدهند، این چه کمکی به گردشگری است!؟

او همچنین به بخشنامه معاونت گردشگری که از اقامتگاه ها درخواست کرده ۵۰ درصد تخفیف در هزینه ها برای کادر درمان و پزشکان قائل شوند، اشاره کرد و گفت: اگر نَفَس بومگردی ها چاق باشد حتما این کار را انجام می دهند، اما شما یک قدم برای بومگردی ها بردارید بعد از آن ها که مردد به ادامه حیات هستند، بخواهید ۵۰ درصد تخفیف بدهند.

این فعال گردشگری در ادامه پیشنهاد کرد: بهتر است تسهیلاتی که برای تاسیسات گردشگری درنظر گرفته اند را یا با سود پایین تر و دوره بازپرداخت طولانی تر تخصیص دهند یا این تسهیلات را به جای کارآفرینان و شاغلان گردشگری، با عنوان «وام سفر» با سود کمتر و دوره بازپرداخت طولانی به همه اقشار بدهند تا انگیزه سفر شود.

وی اضافه کرد: مردم هفته ها است در خانه مانده اند و به نشاط و سفر نیاز دارند، از آن طرف وضعیت معیشت و اقتصادی مردم خوب نیست، طبیعتا نمی توانند بودجه ای را به مسافرت اختصاص دهند، اگر پولی باشد حتما ترجیح بر آن است خرج نیازهای اولیه شود. اما دولت می تواند این تسهیلات را به کارگران، بازنشستگان، دانشجویان و اقشار دیگر بدهد تا مشوق سفر شود. باید سیستم دقیقی برای این کار طراحی شود تا این تسهیلات فقط خرج سفر شود و بازه زمانی محدودی هم برای مصرف آن تعیین شود. حسن این اقدام آن است که هم از سفر مردم حمایت شده و هم از تعطیلی کسب و کارهای خرد که ماه ها زیان مالی را تحمل کرده اند، جلوگیری خواهد شد.

نائب رییس جامعه اقامتگاه های بوم گردی ایران گفت: وقت آن است دولت مشخص کند، گردشگری چه جایگاهی در برنامه های آن دارد، اگر اهمیت دارد و می خواهد این صنعت حفظ شود، بداند که با چند ماه مهلت دادن برای پرداخت اقساط بیمه، مالیات و هزینه های جاری انرژی ها نمی توان آن را حفظ و یا حمایت کرد، این اقدام فقط گردشگری را با سرعت به سمت پرتگاه نابودی هدایت می کند. مگر این که با اختصاص تسهیلات ارزان و سهمیه ویژه بنزین و وام های بازنشستگی، فرهنگیان و دانشجویان، سفر را آنقدر شارژ کند که در بسته خانوار ایرانی قرار گیرد، برای این کار همه سازمان ها، نهاد ها و وزارتخانه ها باید پای کار باشند و اولویت جدی بدهند.

رضوانیان با اعتقاد بر این که سهم گردشگری در تولید ناخالص ملی اندک درنظر گرفته می شود و این را عامل کم توجهی در دولت به صنعت گردشگری دانست، افزود: بخش زیادی از درآمد سفر در حمل و نقل نهفته است، درحالی که آن را جدا از گردشگری محاسبه می کنند، وضعیت الان را ببنید پروازها خوابیده اند، قطارها، کشتی و اتوبوس ها از حرکت باز مانده اند، چون مسافر ندارند، برخی این تاثیر را انکار می کنند، درحالی که اگر حمل و نقل به گردشگری اضافه شود،  سهم واقعی گردشگری در تولید ناخالص ملی نیز مشخص می شود و دولت به آن توجه بیشتری نشان می دهد.

منبع:ایسنا

مرتبط:توسعه پایدار با صنعت بوم گردی

سعید داغستانی در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص میزان تاب‌آوری کسب‌وکارهای گردشگری در شرایط بحرانی همچون شیوع ویروس کرونا اظهار کرد: تاب‌آوری را به میزان مقاومت یک صنعت در جهت حفظ حیات، جایگاه خود در بازار و میزان اعمال مدیریت و کنترل رخداد و فاجعه را در قبل، حین و بعد از وقوع حادثه کلان رخ داده تعریف می‌نماییم. در حال حاضر ما شاهد روی دیگر صنعت گردشگری هستیم؛ به مناسبت‌های مختلف از مزایای بخش گردشگری بسیار صحبت شده است؛ اما اکنون طرف دیگر این قضیه که به آن اصطلاحا صنعت شیشه‌ای گفته می‌شود، هویدا شده است.

وی بیان کرد: صحبت از صنعتی است که شانه به شانه نفت و خودرو می‌زند و جزء سه صنعت بزرگ و اشتغال‌زای دنیاست. گاهی اوقات این صنعت آنچنان و به ناگهان درگیر مسائل می‌شود که به عنوان پیش‌قراول حوادث به حساب آمده و از سایر صنایع زودتر و عمیق‌تر با مسائل درگیر می‌شود. بنابراین نیروی انسانی فعال در این بخش، سرمایه‌های جاری و آتی، خود ذات سفر، جابجایی و کلیه صنایع وابسته به آن به ناگهان تحت تاثیر قرار می‌گیرند و میزبان و میهمان از هم می‌گریزند.

اعمال مدیریت واحد و متمرکز بر صنعت توریسم بسیار دشوار و دارای ابعاد مختلفی است

این مدرس حوزه گردشگری با اشاره به این که بهتر است ببینیم صنعت گردشگری از چه عواملی تشکیل یافته است تا تاب‌آوری آن قابل درک بیشتر و بهتری باشد، افزود: صنعت بزرگ گردشگری شامل بخش بزرگی از حمل و نقل، انواع تاسیسات گردشگری و اقامتی، انواع جاذبه‌های گردشگری، انواع فعالیت‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی، انواع زیرساخت‌ها و حوزه نرم‌افزاری حقوقی و قانونی می‌شود. لذا اعمال مدیریت واحد و متمرکز بر این صنعت بسیار دشوار است و ابعاد مختلفی دارد.

داغستانی عنوان کرد: پیچیدگی‌هایی که ذکر شده را با تراکم پیچیدگی در بافت اجتماعی، فرهنگی، حوزه بهداشت و درمان، امور سیاسی و اقتصادی که متصور شویم، متوجه شبکه‌ای پیچیده از عوامل خواهیم شد که تاب‌آوری بخش گردشگری را بسیار کم می‌نماید. علاوه بر این بخش گردشگری خود یک‌سری ویژگی‌هایی دارد که در کاهش تاب‌آوری بسیار موثر است.

وی تصریح کرد: به طور کلی و خلاصه در اصطلاح علمی محصولات و خدمات سفر، تفریح و اقامت فسادپذیرند و از بین می‌روند. بدین معنی که خاصیت ذخیره‌سازی، انبارداری، نگهداری و مصرف در آینده را ندارند. همچنین ثابت و غیر قابل انتقال‌اند و امکان مصرف در سایر صنایع را یا ندارند و یا به سختی این امر اتفاق می‌افتد. بازیگر این میدان نیز چه در جامعه میزبان و چه در جامعه میهمان، انسان‌ها و بسیار متغیر و فراری از هرگونه مشکل و سختی هستند.

این کارشناس ارشد حوزه گردشگری خاطرنشان کرد: به طور کلی تاب‌آوری صنعت گردشگری در مقیاس جهانی اندک است و دانشمندان و نظریه‌پردازان این مجموعه به شکنندگی و شیشه‌ای بودن این بخش اشاره کرده‌اند.

تاب‌آوری کل صنعت در ایران از استاندارد جهانی کمتر است

داغستانی ادامه داد: در کشور ما نیز با توجه به شرایط ویژه‌ای که دارد، تاب‌آوری کل صنعت از استانداردهای جهانی کمتر است؛ اما یک نکته بسیار ظریف در این‌جا وجود دارد که بخش قدیمی و باتجربه فعال در این صنعت، چگونگی عبور از بحران‌ها را به تجربه فراگرفته‌اند و راه کارهای مختلفی را در کسب و کار خود آزمون کرده‌اند و اکنون از آن تجربیات استفاده می‌کنند.

وی گفت: در خصوص کسب و کارهای فعال به نظر می‌رسد اثر بلایا و حوادث مانند ضریب تکاثری(بررسی تغییر هزینه‌کرد گردشگران بر فعالیت‌های اقتصادی) عمل می‌کند و اثرات ثانویه و متعددی به کسب و کارها وارد می‌آورد که تعیین و محاسبه آن کار مشکلی است.

میزان تاثیرپذیری حوزه‌های صنعت گردشگری از رکود در شرایط بحران

این پژوهشگر حوزه گردشگری یادآور شد: به نظر می‌رسد در پیشانی صنعت؛ واحدهای اقامتی، دفاتر خدمات مسافرتی، تورگردان‌ها، حمل و نقل، واحدهای پذیرایی و جاذبه‌هایی که مستقیما زیر نظر بخش خصوصی مدیریت می‌شوند، از اثرات مستقیم و صد در صدی رکود متاثر می‌شوند.

داغستانی عنوان کرد: در میانه صنعت بخش صنایع دستی، صنایع پیرامونی حمل و نقل، تولیدکنندگانی که مستقیما اقلام مصرفی بخش گردشگری را تامین می‌نمایند، بیمه‌ها و کسب و کارهای اینترنتی و استارت‌آپ‌ها وارد رکود می‌شوند و در لایه‌های پنهان تمام مشاغلی که به طور غیر مستقیم برای بخش گردشگری و سفر فعالیت می‌کردند، تحت تاثیر قرار می‌گیرند. مانند انواع تولیدکنندگان، فروشندگان، توزیع‌کنندگان و بازاریابان.

وی بیان کرد: در این لایه به خصوص با عدم فعالیت ساختمانی و تاسیساتی گردشگری و اقامتی، می‌توان منتظر رکود در مسکن و صنایع عظیم پس و پیش این بخش باشیم که این امر کاهش درآمدهای عمومی دولت و شهرداری‌ها را منجر خواهد شد. بخش کشاورزی و محصولات گلخانه‌ای نیز از تبعات عدم مصرف در بخش گردشگری بی‌تاثیر نخواهد بود.

این مدرس حوزه گردشگری گفت: تصور کنید که مقصدی مانند مشهد مقدس که سالانه بیش از ۳۰ میلیون نفر مسافر و زائر دارد، به ناگهان این حجم مسافر به آن ورود نکند. تصور و تخمین این اثر، نیازمند مجموعه‌ای از اطلاعات دقیق و چندساله است.

داغستانی خاطرنشان کرد: به طور کلی و از نگاه ملی صدمه به سفر، تفریح و گردشگری در بلند مدت اثرات سوء و گاه غیر قابل جبرانی برای اقتصاد، اجتماع، فرهنگ و سیاست کشور عزیزمان به همراه خواهد داشت.

چه کاستی‌هایی در مدیریت بحران گردشگری در شرایط کرونایی داریم؟

وی در خصوص کاستی‌های مدیریت بحران گردشگری در شرایط شیوع کرونا بیان کرد: کاستی‌های موجود را در دو بخش کلی مورد بررسی و واکاوی قرار می‌دهیم؛ بخش نخست کاستی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بخش خصوصی و بخشی دیگر در بدنه دولت.

این پژوهشگر حوزه گردشگری اضافه کرد: تاب‌آوری و عبور از بحران در ابتدا به میزان آینده‌نگری ما باز می‌گردد. یکی از دلایلی که ما آسیب‌های زیادتری از حوادث می‌بینیم، این است که خیلی آینده‌نگر نیستیم و آموزشی برای برنامه‌ریزی ندیده‌ایم. ملاحظه می‌کنید حتی برای بیمه اتومبیلمان یک قانون و جریمه‌ای تدوین کرده‌ایم که همراه با اجبار برای تامین آینده باشد.

در عبور از بحران‌ها باید به میزان اعمال مدیریت ریسک معطوف باشیم

داغستانی اظهار کرد: شاید در این برهه زمانی پذیرش این مطلب کمی سنگین باشد، ولی معتقدم در عبور بحران‌ها باید به خودمان و میزان اعمال مدیریت ریسک و بحران معطوف باشیم. باید از خود بپرسیم برای حفظ، مدیریت و توسعه کسب و کارمان چه برنامه‌ای داشته‌ایم. هر چند در این رابطه همه نگاه‌ها به دولت است. البته منکر نقش حمایتی دولت و حاکمیت در این رابطه نیستیم.

وی خاطرنشان کرد: پس در جمع‌بندی ابتدا فعالان عرصه گردشگری خود باید با تدابیر متعددی برای روزهای رکود، کم‌تحرکی، نبود درآمدهای جاری و اتفاقات بعدی برنامه‌ریزی نمایند.

این کارشناس ارشد حوزه گردشگری ادامه داد: به نظر می‌رسد در ابتدا کسب و کارهای بخش خصوصی بهتر است دو سند برنامه کسب و کار (BP) و برنامه بازاریابی و فروش(MP) را در حوزه کاری خود تدوین نمایند و در آن دقیقا به فروش، سودآوری و رقبا و نحوه برخورد با حوادث اشاره نمایند. در گام بعدی تعیین بخشی از درآمدها و سود به عنوان ذخیره آتی و ایجاد صندوق‌های مشترک در حوزه کاری خود با همکاران بسیار مفید به فایده خواهد بود.

حضور در سایر صنایع مرتبط و نیمه‌مرتبط

داغستانی عنوان کرد: ایجاد هلدینگ‌های بزرگ کاری که کارهای متعددی می‌توانند انجام دهند و تعیین استراتژی‌های عمودی و افقی به معنی حضور در سایر صنایع مرتبط و نیمه مرتبط بسیار اثرگذار است تا وقتی در یک صنعت به طور کلی اتفاق ناگواری افتاد، امکان انتقال به سایر فعالیت‌ها وجود داشته باشد.

وی ادامه داد: بهره‌گیری از فن‌آوری‌های نوین حوزه ارتباطات و اطلاعات نیز می‌تواند یکی از محل‌هایی باشد که اندک درآمدهایی برای برخی صنایع ایجاد نماید(مانند فروش الکترونیکی صنایع دستی به شهروندان و یا بازدیدهای سه بعدی از جاذبه‌های گردشگری).

آموزش مدیریت بحران برای تغییر فوری کاربری یک حوزه در شرایط بحران

این پژوهشگر حوزه گردشگری با بیان این که در تمامی حرفه‌ها و کسب و کارها می‌توان از انواع بیمه‌ها و پوشش‌های آن در این بخش استفاده نمود که نیازمند آینده‌نگری کارفرمایان و مدیران است، خاطرنشان کرد: در نهایت شاید بتوان با برخی آموزش‌های مدیریت بحران، امکان تغییر فوری کاربری و فعالیت یک حوزه را به مدیران و کارکنان بخش‌های مختلف آموزش داد تا بتوانند با اعمال مدیریت، بلافاصله پس از وقوع حادثه نوع دیگری از خدمات را ارائه دهند.

داغستانی گفت: به عنوان مثال؛ اگر واحد پذیرایی به ناگهان با عدم حضور مشتری روبرو شد، بتواند با اعلام آمادگی به مراکز درمانی و پزشکی بخشی از تقاضای به‌وجود آمده در حوزه بهداشت و درمان را تامین نماید و یا تغییر فصلی مجموعه اقامتی به محل‌های نقاهتگاهی بیماران و آسیب دیدگان.

وی بیان کرد: در آن سوی ماجرا نیز دولت بایستی با ایجاد نظام‌های نوین حمایتی، ایجاد پایگاه‌های دقیق اطلاعات کسب و کارهای مختلف، تدوین برنامه‌های راهبردی و بسیاری دیگر به این موضوعات بپردازد که متاسفانه در حال حاضر این سامانه‌ها وجود ندارد و یا بسیار ضعیف هستند. به عنوان مثال در کشور یک سامانه جامع و کارآمد در خصوص نوع اشتغال و درآمدهای افراد در بخش گردشگری نداریم تا ببینیم که در این مواقع چگونه باید به آسیب‌دیدگان کمک نماییم.

منبع:ایسنا

متبط:تمام فعالیت‌ های گردشگری قربانی کرونا شده است